̳��������� ����� � ����� ������

��������� ������������ ���������� ���� ����� ������

���� �����

��������� �����

��������� ���� (��� ������������� ����������) / ����� �.�., C���� �.�.

������������� ̳���������� ����� � ����� ������

��� ���� ����� ������

���� 2006


���: 81.470�73

���: 811.124(075)

� 32

����� �.�., C���� �.�. ��������� ���� (��� ������������� ����������) 2-�� ���., ���������� � ���������. � ����: ��� ���� ����� ������, 2006. � 415 �.

� ��������� ������ ��������� ������ ��������, �������㳿, ���������� � ���������� ��������� ����. ������ ������� ��������� �������� �������� �� �������� �������� 䳺���. ��� ���������� ��������� ������ �������� ��������� ������ � ������, �� ���������� �� ����������� ��������� ������.

�������� �������� ������� � ������ �������, �� ����� ���������� � �������� ������������ �����, � ����� ���������-���������� �� ���������-���������� ��������.

��� �������� ������������� ���������� �����������, �������, ������� �� ����.

������������� �� ����� ����� ���� ���������� ������������� ����������� ���� ����� ������.

�������� � 11/3 �� 27.03.2002 �.

����������: �.�. ������������, ����.����. ����, ������,

�������� ������� �������� �����㳿 ���

���� ����� ������

�.�. �������, ������ ����. ����, ��������, �������� ������� ����������������� �� ������������ ��������� ��� ���� ����� ������

�.�. ��������, ����. ����. ����, ������ ������� �������� �����㳿 ��� ���� ����� ������

�.�. ����, ����. ����. ����, ������, �������� ������� �������� � ��������� �����㳿 ������������� ������������� �����������

��������: ��������� �������

ISBN 966-96073-2-9 � ����� �., ����� �., 2005

� ���� �������-2000�


���������

Félix, quí potuít rerúm cognóscere cáusas

��������, ��� ���� ��������� ������� �����

ֳ ����� ��������� ����� � ��. �� �.�. �����, ��������� ���������, ������� ����� ���� ������� �����, ����� ���������. ϳ� ������ ����, ��������, ����쳺 �������� �����, ��� �������� ����� �������� �� �� ���� �������� �����, �������� �� � ������� ����� �������� � ������� �� ����� � ��������. ����� �� ���������� �� �������, �� ����������� ��� �������� ����, ����� �������� � ���������� �������� ��� ������ ����������� �� �����: ����� ������� ����, ��� ��������� ���� ������� ��������� ���������� ����� �� ������ ���� ���� � ��������� ������� �������� ������?

³������ �� ���������: ��� ������ � ������ ����?� ������ � ����� �����: ���� � �� ������ ����, ���, �� ������, �������� ����������?!� ��� ��, � ��� ���� ���������? �������� � �������, � ������, �� ����� �� ����� ���, �� ���������� ��������� ������� �� �������� �����, �� ��������� �������� ����� �������� ���, � ���������� �������� � ���������� ������������, � �������� ����� ³���������, � ����������, ����������� � ����������� �����, � ����� �������� ��������, ���������, ���������, ���������� �� �������� �������. �������� ����� ������ ���� ����������� ���������� � ���������� ��������, �� �������� ����������� ������, ���� ���� ����� ��������� �������� ������������ �������� ��� ����.

������� ���������� ����� ����� �� �����������. �������� ��������� �������� ���, �� ���� �������� ���� ������������ �������, ��� �� �������� ����� �������� �������-����������� ��������, ������ �������� �������� ��������������� �������� �� ��������� ������ �� ��������� � ���������. �� �������� �������� �������� �������� ����� �� �������� �������������� �� ������������, ��� � ������������ ������, � ����� ������ ���������� ������������� ����������� ���� ����� ������, ����-��������, �������� ���� ������������� ��������. ���� �� ���� ���������� ��������� ���� ������������ �� ��� ����������� �����������: � ��� �������� �������� ��������� �������� ���������� �����������, ���� ����� ������� ��������� �������� ��������� �������� ��������㳺�, �������� ��� ������� �� ����������, ������� ������ ��������� �������������, � ��� ������ ��������� ���� � �� ���������.

������������� � �������� �������� ��������� ���� �� ��������� ��������� ������� �� ����� ���������, ���� ����� � ���� ��������� �� ����� �������� ����� ����� �� ���������� ��������� ��������� ����, � � ��������� ���� �������� ��������� ���������� �����Ⓙ� �� �������� �������, �� ���������������� � � �����, � � �����.

ϳ������� �������� �� ��������� � ��������� ���� ��� �������� ����������� �� ����������� ����������. ³� ���������� � ��������� ������, � ���� �������� ������� �� ��������, �������㳿, ����������; ��� � ������ ��� ��������� � ��������� ���� �� ��������� � �������, � ��������� ��������� �������, � ����� �������� �� ���������� ���������� ���������. � ������ �� ������ ������������� ���������� ����� � ��������� ����� ������������ ���, ������ ����� �������� �������������.

ϳ������� ���������� 140 ���������� �������� �������. �� �������, ��������, ��������, ���������, ��������� ������, �� ����� ���������� ��� ������ � ���������, ���������, �������, ���������� �� ��������� �����.

���� �����, ����������� �� ������� �������, ����������� �� �������� ������� �� ���������, �� ��������� ������ �� ���������, �� ��������� �������� ������������ ���������� � ��������� � ���������� ���������� � ���������, ���������, �������, ���������� �� ��������� �����. ��� �������� ������������ ������ ����� ���������-���������� �� ���������-���������� ��������.

������.


����� ������� ������ ��������� ���� �� �� �������� � ��������� ������� ��������㳿

��������� ���� (lingua Latīna) � ���� � ���������� ��� �������������� �쒿, �� �������� �� ����� ���������� ���. �� ���� ������ �� ���������� ������, �� �������� ����������� ������� ��������� ��� ������ ���� ����. ����� ����� ������ � ������ (Latīni), ������� ��������� � ����� (Latium) � ����� ����� ��� ҳ���. �������� ���� ������ � 754�753 ��. �� �.�. ����� ���� ��� (Roma), ���������� �� ���� ������ (Septimontium). ϳ���� ���� ���� ����� �³��� ���� � Urbs aeterna. �������� ���������� ����� �������� �������� ����� ������, ����� � ��������� ���������, ��������� �� ���������� ������ ������������� ���� ��������� ���� ����������� �� ��� ���볿, �, ��������� � �� ��. �� �.�., �������� �� �� ���. � � ��. �.�. ��� ���� �������� ����������� ������� ������������� ���� � ������� �����, �� ������ ��� ������� ������ �������, ������, ���������, ��������, ���� ������� ͳ�������, ϳ������ ���볿, ������⳿, ������, ������, ������, ��������, �����, ����������, ������, ���������, ˳����, ���, ˳⳿, �����, ������ �� ��.

��������� ���� ������� ����� � ��� ������ ������� ������, ϳ����� ������ � ������� �糿. � ����� ��������� ������� ����� ��������� ���� ���� �������� ��������� �����, ����� ���������, ������, �������������, ������, �����, �����, ���������.

� ����� �������� ��������� ���� ������������ ������� ������. ����������� ��������� ��������� ���� � ������, �������� ��������� �����, ������ VII�IV ��. �� �.�. ������ ���������� ���� ���������� 240 �. �� �.�., ���� ����������������� ���� ����� ˳�� ������� ����� �� ���� ������� � ������ ���������� ����� �� ��������� ��������� �������� �����, ������� �������� �����忻. ��� ����� � ����� ���� ��������� �������� (240�81 ��. �� �.�.). �������� ������������� ����� ������ � �������� ���������� ����� (254�184 ��. �� �.�.), �� ����� �� ��� ����� 20 ������ ������� � ���� � � ���������. ����� ������������� ��������� ������ � �������� (190�159 ��. �� �.�.), ����� ����� ������.

������ ����� ��������� ���� ������ �� ��������� (81 �. �� �.�.�120 �. �.�.). �� ��������� �����, ����� ��������� �������� ��������� ����, ���� � ����� �������� ����� �� ��� ��� � �������� � �������, ������� �������� �������� ����� � �������, �� �������� ��������� ���������� ����. �������������� �������������� ��������� ��� (81 �. �� �.�. � 14 �. �.�.) � ֳ����� (106�43 ��. �� �.�.), ����� (100�44 ��. �� �.�.), ����� (70�19 ��. �� �.�.), ������� (65�8 ��. �� �.�.), ���� (43 �. �� �.�.�18 �. �.�.) �� ��. ���� �������� ����������������� ����� ������� � �������� ����. ������� ��, ��� ������������� �����, (14�120 ��. �.�.) ����������� ��������� ������ (4 �. �� �.�.�65 �. �.�.), �������� (43�104 ��. �.�.), ������ (55�120 ��. �.�.) �� ��.

����� ���������� � ������� �������� ��������� ���� ��� ��������� �� ������������� ���� � ����������� ������� ��������������, �� ������ ��� ������ ������ ������� �� ����� �� ��������� ���� ������, � ϳ����� ������ � ���� �糿. �� ���� �� ��. �� �.�. ��������� ���� ���� �� ����� �� ������� ���볿, � � �� ������� �������� ���� ����������� �� ϳ����������� �������� � � ϳ������ �������. ����� �������� ���� � ������ ��������� ���� � ���� �������� ���� �������� �� �������� ��������� � ��� ������� ���������� ����������� ��������.

����� ����� � �������� ��������� ���� �� ����� ���� (���� ������) (����V�� ��. �.�.). �� ����� ����� ����� � ���������� ���� �� ������ ����������� ������. ������ �������� � ���������� �������� ��������� ��������. �� ��������� �������, �������� ��� �������� ����� ������ ��������� (330�400 ��. �.�.), ��. ������� (348�420 ��. �.�.), ��. �������� (354�430 ��. �.�.).

ϳ��� ����� ���������� ������� 395 �. �.�. ������� ���������� ���� ������� ����� �� ������ �� �������. �� ��璺������ ������ ���������� ���������, ���� ��������� �� ��������� ����������� ��������, ��������� ��������� ���������� �������. ���������� (�������) ������ ����� �����-������� ��� ����� ������������ ��� (����������). �� ���������� ��� ��������: ���������, ��� ������� �� ������� ������������ ���������, ���������� � �������������� � � ���볿, ��������� � ������������� � �� ϳ����������� ��������, ����-���������� � �� ������� ������� � ϳ����� ���볿, ��������� � � ��곿 (������� ������), ���������� � � ������ �� ��. ֳ ���� ����������� �� ������� ������ � ��������� � ����� ������������ �����, �������㳿 � ��������� �������� ������.

������ ������ �������� ��������� ������� � � ��. �� �.�. � � ��. �.�. ���� �������, ����� �������� ������ � ���������� �������� �������� ���, ���� ������������ ��������� ����� ������ ������� ������, ������� ������ ����� � �����. ��� �� ��������� ����� �������� ���: Köln (�� ���. colonia � �����������), Koblenz (� ���. confluens � ����, �� ���������). ��������� ���������� � ������� ������� ��� ����� ����� Rettich (�� ���. radix � �������), Birne (�� ���. pirus � �������), Mauer (�� ���. murus � ������� ����), Fenster (�� ���. fenestra � �����), Straβe (�� ���. strata via � ���������� ������) �� ��.

� ������� ���� ��������� ���� ���������� � ������ ��� �� -chester, -caster �� -castle �� ���. castra � ���������� ���� � castellum � �����������, foss �� fossa � ���, col(n) �� colonia � �����������, ���.: Manchester, Lancaster, Newcastle, Fossway.

�������� ��������� ���� ��� ���������� ����� ������������������ ��� ���������� � ���� ������ ������� ������� ����� (476 �. �.�.).

��������� ���� ���������� ����� �������, ����� � ����� � ����������� ����������� ��������� (V�VI ��. �.�.). ���������� ����� ������� �������� (540�594) ������� ������� ������, � ������� � �������� ����� �������� (810). ���� ������� (742�814), ��������� ��������� �������, ��������� VI�� � �� ������� I� ��., �������� ���������� �������, ���������� �� �������� ������ ������� ������, ��� ��������� �� �� ���������� ���������� ������. ���� �� ������������ ������ �� ������ ����� ������������� �� ������������ ���� ����������� ����������, �������-�������, ���������, ������������ � ���������� ���� � ������� �����. ���� ������� �������� ������ �� ����� ���� ������, ��� �������� ������� ������� ���������� ������. �� ���� ������� ���� ������� � ������������ �������� �� ������ ��������. ������������ ��������� ��������� scriptoria, �� ������������ ��������� �������� ���� � ��� ����� �������. ������� �������� ����� ������������� �� ��� ����� �������� ����� �������� ������. ����� �� ���볺�, ����� � ������ ��� ������� ������ ��� �����������, ������� ������� � ����, ����������� �� ֳ������. ����� ˳�� � �������, ������ � ������, �������� � ����, ������� � ������ ��������� �� ��� � ������� ������������� ������.

������ ������������ ��������� ���� � ����� ������������ ���� �������������, �����, �����, ������, ���������, � �� ����� ���������� � ����������� �����. ������ ������ ����������� ������ � ������� ����� ���������� ������� (leges) � ���� ������� ���������� �����. ̳��� �������, ����� ������������� � ������ �������, ���� ����� ����������.

��������� ���� ����� ����� ����������� �� ���������������� ����� ��� ���������� � ������������ �������. ���� ������� ������������ � �������� ����������� ������� � ������� ���� ���������� (1227�1274), ���� ������ ������ ��������� � �������������� �������. �� ��� ��� ղ� ��. ��������� ��� ������ �������� �� ����� � �����������. ֳ ������� ���������� � ������� (1119), ������� (1163), ���� (1222), ������ (1224), ������ (1254), ����� (1259), �� ������ ���� ����� ����� � ����������. �����, �� ���������� � ��������������� ����������, ���� ������� ���������� �����. � ������������ ������� ����� ˳��, ��������, ������, ������� � ������� ������� ��������� � �������� �������.

� ����� ������������ ��������� ���� ���� �������� ������ ������������ ���������� � ������������� �����, ��������� ��� ��� � ������� ��� ������������ ��������. ���� ���� ���䒺���� �������� ����������, ����������, ����������� � ��������� ����� �񳺿 ������, ������� ��� ����� ���������� ���, �� ������� ���������� �� �� ������ �������� ���������, ������� ������ ��� ���������� ����� ������ �� ����.

���������� ���� ���� �������� ��������� ���� � ����� ³��������� (X�V�XVI ��.), ���� ���������� ������� ������� ������� �� ������� ��������, ��������� ������ ������. � ����� ³��������� ���������� ����� ������ ��� ����� ����� �������������� (1466�1536) � ������䳿, ����� ��� (1478�1535) � ���볿, �������� ����� (1548�1600), ������ ���������� (1568�1639) � ���볿. ��������� ���� ��� � ��� ����� �������� ������� ����������� ����������� � ��������� ����������.

����������� ��������� ��������� ���� ��������� ������� ��������� ������� �� � ������, �������� ��������, �������� ���������, �� ������� ����������� �������� ��������� ������� �� ����� ������������������ ���.

� XV���XV��I ��. ���������� ����� ������ ��� ����� �������, ��������, ����� � ����������: ��.����� (1561�1626), �.-�.��������� (1545�1602), �.������ (1596�1650), �.������� (1592�1655), �.������ (1632�1677), �.������ (1643�1727), �.������ (1646�1716). ���������� ����� ������ ����� �������� ���� � ������������: �.�������� (��.1450�1494), �.����� �� ������� (1470�1517), �.���������� (1513�1566), �.������������ (���. XV�I ��.), �.���������� (1681�1736), �.��������� (1722�1794), �.������������� (����� �������� �VIII ��.).

������ ���� ��������� ��������� ���� �� ���������� ������. ��� ������������� �� � ���� ��������-����������� ���������. � ������ ������� X�V ��. � ������� ���������� ����� ���� ����������� ����, ������� ���������� �����. �� ��� ����� ������ ������, ��� ����������� ������� ����� �� 20-� ���� X�V ��. �� �������� ������� XV�I� ��. ��������� ������������ �� ���������������� ����� ��������, �������� � ����� ��������� XV� ��., ������� ������������ ��������� ������ � ������ ��������. ����������� �������� ������� �������� ����, ������� ���������� �����, ������� � ����-������������ �����쳺�. �� ��� ����� ����� 200 ���������� ����������� ����� � ����� ������ � ����� ������� �� �������� XV�I��V�I� ��., ��������� �� ���������������� ���������� �����. ֳ�� ����� ���� �������� ������ ������� ���������, ������� ����������� ������ 1689 ����. �.������������, �.������ �� ���� ������� ���� ������ ����� ����������� � ���������� ���������� �����.

��������� ���� ���� �������� � ����������� ���������� � ���������� �������� �������� ���� ����. ����� �� �������� ������������. � ��� ��� ������ ��������� ���� ������� ����������� ����� ������� �����, ������� ���������-�������, ��������, ����������, ������, ������, ������� �� ���� ������ ������ �������� ��������� � ��������� ����. ���������� ������������� �� ������������ ���������� � ��������� � ������� ��� ����� ����� ����, ����� ��� � ���������, ���.: ��������, ��������, ��������, ������, ��������, �������, ���������, ����������, �����, �������, ��������, ������, ������, ��������, �����������, ��ᒺ��, �����, �������, ��������, ���� �� ����.

������ ������� ���������� ���������� � � � �������� ���: ��� (oleum), ����� (catillus), ������ (scrinium), ������ (secūris), ���� (vinum), ������ (camĕra), ������ (componĕre).

� ���� �� ��������� ���� � �� �������� ���������� �������, � ����� ��������� ��� ������. ���� ����� ������ ����� �� ���� ������� ��� ������ ����� ��������㳿, ��� ��������� �� ��� ��������� ����.

�������� ��������� ���� ������������. ���������� ��� ������� ������� ������ ��������� �������� � ������� ���������. �������� ���������� ������, ������� � ������� ������� �������� ����� ��� ������� � �����������, ������ � ��������� �����, ��������� � ���������. ���������: Homo locum ornat, non locus homĭnem. � ������ �������� ����, � �� ���� ������; Mala herba cito crescit. � ������ ����� ������ �����; Non scholae, sed vitae discĭmus. � �� ��� �����, � ��� ����� �������, ����.

����, ��������� ���� �� ������ �������� ������������ � ����� ������� �����. ���� ��� ������� ������� ����� ��������� ��������� ������� � ����������� ֳ������: �Non tam praeclārum est scire Latīne, quam turpe est nescīre�. � �� �������� ��������� ����� ������, �������� ������� � �� ����� ��.

��������� ���� � �����

��������� ���� ������ ������������� �� ���������� ������ � ���� ��������-��������� �������. ��� �� ��� �������� ������ ���������� (12011264), ������� ���� ����, ���� �� ���� �������, ��������� ���� ���� ����� � �������� ������������� ��� ��������-��������� �������. ������ ������, ������������ � X�V�XVIII ��., ���������� � ����� ���� ������� ���� ���������� ������-�������������� ���� ������, ������, ��������, �����, ��������� �� ����� ���.

� XIV�XV ��. ��������� ����� ������ ������ �������� �� ����� ����������, � � ����� ����������: �������� ������� �����, �� ���������� ���������, ����� ������� �������������� ���� ���������� ����� � ���������� ���� �Acta consularia�, ������ ��������� ���������� �� ���� ������ � ������ (Senātus populusque Leopoliensis ����� �������� �� Senātus populusque Romānus), � �������� ����� ����� ��������� ���� ����������. ���� ������������ � ������� ���������� ����� ������. � ����� �������� ������ ���, ���������, �������, ����� ����������.

� ���������� XVI ��. ���� ��������� ��������� �������, �������� �������� ����, �������� �����-������� � ������������� ��������, ����� ������� (ornamentum regni, munimentum primariae Russiae, Leopŏlis �mīca-Pallădi, mater ingeniōrum).

������� �������� ��������� ������� �������� ������� � ���������� ��� ����� ����� ����. �� ��� ���������� �� ������ 璿�������� ������� �������, ��������� ��������: ����� ��������, ����� ������, ����� ����������� �� ����. ������� ��������� ������ ��������� �������, ����� �� ����, � 1570�1578 ��. �������� ������� ��������� ������ � ���� ���������, ��� �������� �� ��������� ������������� ������ ������. ������ ���� � ������� �������� ������������ ������������ �������. ���� ������������ �� ������ � �������� � XVI ��., � ���� ���������� ������� ��� � ��������. � 1609�1617 ��. ������� ������������� ������ ���� ��������� ������� ������� � ���� ������� ���������. �� ����� ��� ������� ������� �������� �� ���������� � ����������� ��������: Georgius Boim, consul Leopoliensis, �apellae istīus fundātor an. 1617. � ������ ���, ������ ���������, ���� ������� ���������, �� 1617. ���� ����� ������� ���������� ������, � ������ ��� ������ ���������� �������� ������ �� ������� ������. �������� ������� � ������� ����� �� �������� ����� ������ ����, ���� ���������� �������: Hic Paulus Georgius Boim, multārum litterārum virtutumque vir, consul, iudex, medĭcus, phisĭcus; eheu quondam morbōrum terror nunc pulvis et umbra.��� ��������� ����� ������ ���, �������� � �������� ������ � �������� ���, ������, �����, ����, ����. ���-���! ��� ��� �������� ������, ����� � ����� � ���.

������� ������� ������������� ������ ��������� ����� �������� ��������� XVI ��. ����� ������� ����������� ������������� ���������, � ������ ����������� � �������� ������ ��������� �����.

� ������� ³���������� ������ ���������� ���������� ������ XVI� ��., ������� ���� ������ ������: Domĭno Omnipotenti Maxĭmo (DOM). Terram terrae, anĭmam Deo reddĭdit, anno 1679. � ���� ������������� ���������. �������� ����� ����, ���� � ����� ���� 1679.

��������� � ����� ������ � ����������� ������ ������� ����������� ���������� � ��� ��������� � ������.

���� ������� ������������� ������� � ������ ������, ����������� � ���� ��������� 1570 ���� ��� ����� �. �������. ��� ������� ������� ����� ������������ �� (����� �����, 28). ��� ���� ������� � ���� ��������� ����������� �����������.

�� ��������� ������ �� ����������� �������� ����������: Deus meus et omnia.��� �� � ���. �� ��������� ������, � ������ ������: Quís divés? Qui níl cupiát. Quis paúper? Avárus. � ��� �������? ���, ��� ����� �� ����. ��� �����? ���, ��� �������.

�����, ��� ������ �������, ������:

Nunquam discrĕpat utĭle a decōro. � ͳ���� ������� �� ���������� � ����������.

��� ������ �������� ������� (���� �������):

Probus invīdet nemĭni. � ������ �� �������� �����.

Domat omnia virtus. � ��� ������� �������.

Virtūtis praemium � honor. � ������ � �������� �� �������.

��� ������ ������� ������� ��������� �����:

Ubi charĭtas, ibi deus.�� ���������, ��� � ���.

Ubi uber, ibi tuber. � �� ��������, ��� ������� (���� ������� ��� �������).

Ubi opes, ibi amīci. � �� ���������, ��� ����.

��� ������ ��������� ����������� ���� ������� ������� ������� ������ ������, ���������� 1630 �. �� ����� �����, 23. �� ����� �������� ����� ����� � ������ ������, ����� ������� �������� �� ������������� ������. ���, �� ������ ������� �������, ��������:

Turris fortissĭma � nomen domĭni. � ����������� ���� � ��� �������.

Time domĭnum et recēde a malo. � ����� ���� � ����� �� ���.

����� ������ ���������� ��� ������ ����������� �����:

Nunquam temerĭtas sapientiae commiscētur. � ͳ���� ������������ �� ��������� � �������.

Victoria consilio et virtūte proficiscĭtur. � �������� �������������� ������ ������� � �������.

Ducis in consilio posĭta est virtus milĭtum. � ������� ���� � � ����� ����������.

Quid cupĭmus, facĭle credĭmus. � ����� ����� � ��, ���� ��������.

������� 14 �� ����� ����� � �������� ����������� ��� �����������. ����� �������� �� ���������� ������ ������, ����� ��� ������� ������� ��������� XVI ��. ������ ������ ������ �� ������, ������� ����� ������������, �������� � ��������� �������� ������� �������. ��� ���� ��� ������ �������� ���� ������� � �������� ��� ��. ����� �� ����������� ������, � ��� ������� ���������� �����: Pax tibi, Marce, evangelista meus dixit, 1600. � ��� ���, �����, ������ �� ����������, 1600 �. ���� �������� ����� ������� � 1600 � �� ���������� ��������� A.D. (Anno Domĭni)���� ������, ��������� �� ����� ��� �������� ��������.

�������� ���������� ������� ����������� ��������� ���� � � XVI���XI� ��. �� ����� ������ �������� ������������ ����� (1745�1764), ����������� �� ������� ���������� �������� ��� �� ³���. ֳ����� ������ ������, � ����� ���������� ������� ������� ����������, ����� ����� � ���������� ���������. ��� �������� ������ ������, ���� �� �������, ��������: Soli Deo honor et gloria.������� ���� � ����� � �����.

���� ��贳������� � � �������� ���������� �� ���. ³��������, 23. �� ������������ �������� � ������ � ������ ������������ ������ ��� � �������, ���� ����� �� ��������� �� ����� ����, � �� ����� ����� ���� ����� ������ ����.

��� ��� ���������� ������ ������ ��������:

Aúreus hánc vit(am) ín terrís Satúrnus agébat. � ������� ������ �������� �� ����� �� ����.

(Georgĭca. Vergili., liber II, v. 538).

�� ���������� ����� �������� ��������� �����. ��� ���������� �����: Ver (�����), � �� ��� ��� �����:

Ergo age, terrae

Píngue solúm primís extémpl(o) a ménsĭbus ánni

Fórtes ínvertánt tauri.

����, �� ������!

����� ������� � ������ ������ ���� ����� ���� ������������ ������ �����.

(Georgĭca. Vergili., liber �, v. 63�64)

�� ��������� �������� � �����: Aestas (���).

Át rubicúnda Cerés medió succíditur aéstu

Ét medió tostás aestú terit área frúges.

� �������� � ������� ��� ��������� �������,

� ���������� �� ���� � �� ���� ���� �����.

��� ������ �������� �� �������� � �����: Autumnus (����). ��� ��������� ��� ��������� � ��������:

΄Et variós ponít foetús autúmnus et álte

Mítis in ápricís coquitúr vindémia sáxis

� ��������� ���� ��������� �����,

� ������ �������� �������� ������ �� �������� ��������.

(Georgĭca. Vergili., liber ��, v. 521-522 )

������� �������� �� �������: Hiems (����):

Frígorĭbús parto ágricolaé plerúmque fruúntur

Mútuaque ínter sé laetí convívia cúrant.

������ ������ ��������� �������������� ������� ������,

�, ��������� �� �����, ���������� ��� ����� �������.

(Georgĭca. Vergili., liber �, v. 300-301 )

�� ���������� ������ �� �������� ��� ������� ���������� ������ � ��������:

Nuntiat ver. � ������ �����, � �� �������� ����� ������� � Redūcit hiĕmem. � ³������� ����.

�������� ������ � � �� �������� ��������. ����� ���� ������� �� ���. �������,14, �������� �������� �� ����������� ����, � ��� ���������� � �����:

Inimīce, praeteri hanc domum!

�������, ������� ��� ��!

�� ���. �.�����������, 3, �� �������, ����������� ��� � �� ��., �� ������ ������� � �������� �������� � ���� ������� � ����������� ����������� �� ������� �������� �������������� ����� ������ (460�370 ��. �� �.�.):

Vita brevis.����� � �������.

Ars longa.��������� � ����.

Occasio praeceps.������� �������������.

Experient�a fallax.����� ����������.

Iud�cium difficĭle.�������� �����.

����� ������, �� ��������� ��������� �� ������� �������� ������ �����. �.������ ��� ����� ��������� ���:

����� �������, �� �������� �����

� ���������� ������ �������.

������ ������ �������� ������� ��������� �� ���. ������������, 1 � �����: Hic mortui vivunt et muti loquuntur. � ��� ������ ����� � �� �����������.

�� ��������� ������ ������������� ����������� ��������� ��������� (���. �.�������, 12) ������: Littĕris et artĭbus. � ��� ����� � ��� �������� (������ � �����������).

�� ��������� ������ ���������� ������������� ����������� ���� ����� ������ (���. ��������������, 1) ��������: Patriae decŏri, civĭbus educandis. � ��� ����� ���������� � ��������� ��������. �������� ������ ����������� �������� � 1877�1881 ��. ���������� �.��������. � ����� ������� ղ� ��. ���� ���� �������� ���������� ���������� ������-��������, ���� ����� � ������ ���������� ��� ���� ���������� ������� ���������� �����. ³������� �� ����������� � ������� ���� ����, ���� ������ ��������� �������, ��� ���� ����������� ����� ����������� ����������� ���������. �������� ������� ���������� ����������� ������ � �������� ���泺�, ���� ����� ������ �� ����� �������. ���� ������� ���� ����������� ������������ ������ � ������������ ��������� ��������, ������ �� ³���, � �����, ����� �����, �������� ����� ������ � �������.

���������� � ����� ���� ��������� 1661 ����. �� ��������� ���������� ������������� ����������� ���� ����� ������ � �� ������� ���� �������� ����: ������ ���� �������� ��������� ������� ����� ����������� ������, ��������� �����. ���������� ������������ � ������ ��������� ������ (�� 1772), ������-�������� �������� (�� 1918), ��������� ������ (1939). ������ ���������� � ����� ���� ���������, �������, ��������.

���� ���� ���� �������� ����, ���������� ���� ������� ��������� ��������� ������������, � ����� ���������� ����� ������� ��������� ����. 8 ���� 1940 ���� ������������ �������� ��� �������� ����������� ����������� � ������� � ����� ������.

11 ������ 1999 ���� ������������ ������ ������ �������������.

� �������� ��� ������� �������� ���������� ������������� ����������� ���� ����� ������, �� �� ���. �����������, 5, ������ ��� ������:

��������:

1. Dux atque imperātor vitae mortalium anĭmus est. � ���� � ����������� � ������� ����� �����;

2. Labor omnia vincit (Vergilius Maro). � ����� �������� ��� (����� �����);

3. Doctrīna est fructus dulcis radīcis amārae. � ����� � �������� ��� ������ ������;

4. Ab omnĭbus libenter disce, quod nescis. � ����� ����� �� ��� ����, �� �� ����.

˳�����:

1. Felix, qui potuit rerum cognoscĕre causas. � ��������, ��� ���� ��������� ������� �����;

2. Sapientia sola libertas est. � ����� ������� � �������;

3. Duābus alis homo sublevātur a terrēnis: simplicitāte et puritāte. � ������ ��������� ��� ������ �� ��������� ���� ����: �������� � �������;

4. Ego sum, qui doceo homĭnem scientiam. � � � ���, ��� ����� ������ �����.

� ���������� ������ ��������� �������� ���������, ����� ���� ���� � �������� �������. � ���������� ���������� ��������� ���� � �������� �������: �.����������, �.ѳ���, �.³���������, �.���������, �.�����������, �.����������, �.��������� �� ����. � ����� ��������� ���������� ������������ � ����� �������-������� ������, �� �������� ��������� ����� ������� � ������� ���������.

� ����� ���� ��������� ������ �������-������� �Eos�, �������� �.��������� �������� ������� � ��������� �Kwartalnik klasyczny�, �Filomata�, �Palaestra�. �������� 1953�1964 ��. �� ������ �������� ������� �� ������� ������ �.�.���. ��� ������ ������ ���� �������� ����� ���������� ����� � ������� �������� � ��������������� ������, ����� �� �������� ̳������� �������, ������� ��������� �������� ������� ����, �� ��������� ������ �������� �������, ��� �� �������� ��� ���� ����������.

� 60-� ����� XX ��. ���������� ��������� ������� ������ ������ ����� �� ����������� �.-�.����������. ��� ����� �������� ����� �����, ����䳿 ������, ����� ���������� ����� �.�����������.

׳���� ���� � �������� ������� ���� ������ ������ �� ���������� ����� ����. �������� ������ � ������ ��������� ��������� �����㳿 �� ��������� ������� �����, �� ������������� ���������� �������� �������� ��������� ����. � �������� �.����� ������ �������� ���������, ������� ��������� � ֳ������, ������ ��� ����� � �������, ������ �������, ���������� �������, ������������ ��� ������� ���� ������, �̳��� ������ �.����������, ������ ������ �����, ������� �.����, ���������� �������� ��������, ������ ������ ������� ������ �� ������ ����� �����. ����� ���� ������ ���� ��� ���������� ��������� ������� �������� �������� �����㳿�.

�������� ����� ������ � 70�90-� ����� XX ��. ���������� ������ ��������� ������������. ³� ����� ��������� �������� � ������� ��������� (1973), �� ����� �������� ������ � ������� ���������� �������� �������� �����������.

��������� �������� ����������� ��������� ³���� ������� � ������� ����� �������� ���� �� �� ����� �� �������� ���� ��������� � ����� � XVII � ������ ������� XVIII ��. 1983 ���� ������ ������ ���� ��������� ����������� ������� � �������� XVII � ����� �������� XVIII ��. �� �� ���� � �������� ���� ��������� �� ������. �.������ �� ����� �������� � � ����� ���������� ���������. ³� �������� �����: ��������� ������, ������ � ����� �����, �ϳ��� ��� ����� �.����������� �� ����.

������ ���������� ������� �������� �����㳿 ����� ������� ������������� � �������� ���, ������� ����� �������� (���� ����). ³� ���������� ��������� ����� �����: ������ ��������� (1980), ����� ������� (1982), ����������� ���� (1985), ���� ������� ����� �������� (1988), ������� ������� (1989), ������ (1990), ������ (1993), ��������� � ���������� ����� �� ����������� �������� ���� (1999), ���������� ����� �� ������� ������ (1999), �������� �� �������� �.������ (2002). �� ���������� �� � ������� ������ ����� ���������� (1983), ��������� � ������ (������, 1999), �ϳ� ����� ����� (�����-���, 2000), ������ ���� (2002), �˳���� ��볻 (2003).


GAUDEĀMUS (����˲����!) CARMEN SCHOLASTĭCUM

������������ ����������� ����, ������������ ���

Gaudeāmus igĭtur,

Iuvĕnes dum sumus!

Post iucundam iuventūtem,

Post molestam senectūtem,

Nos habēbit humus.

Ubi sunt, qui ante nos

In mundo fuēre?

Transeas ad supĕros,

Transeas ad infĕros,

Hos si vis vidēre.

Vita nostra brevis est,

Brevi finiētur,

Venit mors velocĭter,

Rapit nos atrocĭter,

Nemĭni parcētur.

Vivat Academia,

Vivant professōres!

Vivat membrum quodlĭbet,

Vivant membra quaelĭbet,

Semper sint in flore!

Vivant omnes virgĭnes,

Gracĭles, formōsae!

Vivant et muliĕres

Tenĕrae, amabĭles,

Bonae, laboriōsae!

Vivat et Respublĭca

Et qui illam regit!

Vivat nostra civĭtas,

Maecenātum carĭtas,

Quae nos hic protĕgit!

Pereat tristitia,

Pereant dolōres,

Pereat diabŏlus,

Quivis antiburschius

Atque irrisōres!

���������, �����,

���� � ��� � ����.

���� �������� �������,

���� ������� ���������,

���� ��� ������.

�� ������� ������,

������ �� ����.

������, �� �������, �������,

��� ������� ��� ������� �

������ ���� �� ���.

��� ������ ��� ���� ��,

��� ���� ����:

��������� � �������,

�������� � ��������, �

"������ �� ���!"

��� ������ �� ������, ������, ������,

��� ������ ��� ��������,

���� ���, ��������,

����, �� ����!

��� ���� ���������

� ���, ��� ��������;

��� ���� ���� ��������

� ����������� �������,

�� ��� ��� ��� ���.

������ ������ ���� �� ���, �������� ������;

������ �� ����� �����,

�� ��������� �� ������

�� ���� �� ��������.

������� ������� ������

���, �����������,

���� ����䳿!

���� �������� ������,

������� ��� ����'�, ��� ����,

� ����� �����.

�� �, �� ���� ������

�� ������� ���?

����� �� �� ����� ���,

�� �� ���� �������,

���� �� �������.

�� ����� � ��� ���� ����,

����� ���� � �������.

������ ������� � ��� �� ���,

������ ��� ��� ���� ���:

��� � �� ��������.

��� ���� ����� ����,

��� ������ ����!

����� � ��� ����� ����.

������� ����� ���

� ����, ��������!

��� ������ ������ �� �

������ �� ������!

��� �� ���� ������,

�� �����, ����� ������,

ͳ��, � ����� ����!

��� ���� ��� ���� �����

� ��� ������� ����!

��� ������ ��� ���,

�� � �� �����, ������

����� ��� �������!

����, �����-���������,

�����, �������!

����, ������� �������!

����, ����� ���������,

� ���� ��������!

�������� ����� ��������

����� ��� ���������� ��������� ����������� �� ��������. ��������� ����� ��������� ��������� ���� ʳ������� 1781 ����. �� ���� ������ ��� ����� ������������� ���������� XV ��. ��� ���������. �.�.����������� �������� ������ ��� �������������� ��������� ���� � ���������.

�� ���� ����� ������� �� ������ � �������� �������� ������ ����. �� �������� ������ �����������, ��������.


����� ������� (LECTIO PRIMA) �������� ���������� ������ (Alphabētum Latīnum)

Scienta potentia est ������ � ����

�������� ����������� ������ �������� �������. � �� ��. �� �.�. �������� ������ ���������� �����, �� ������ �� ���������� ������� ������ ���������� � ������� ��� ���������� �������� �����.

�� ���� V ��. �� �.�. � ������ ������������ �� ������� �������: ������, �� ������ ��������� �������, � ������� (���������), ��� ����� ������� ����� ������� ����������� �������. � ����� ������� ������� ��� � �� � ��. �� �.�. ������ �������, �� ������ �� ��������, � ���� ��� ����������� �������� ������.

� ����� �� ��, �� ��������� ���� �������� ��� ������������� �� ������� ������ ����� � ������������� ������, ���� ������� ������� ������. ��� ����� ���������� �� ������ ���������� ������. ���� ��� ���� ������: ������ ������ ��������� ���� ���������� ������ �������� ������, ������ � �������� ������������ ��������� ������ � �� ��������� � ������������� � �������� ����������.

���������� ������ ���������� ������ ���������� � 24 ����.

�������� �����

����� �����

������

Aa

Bb

��

Cc

��

�, �

Dd

��

Ee

Ff

��

Gg

��

Hh

��

Ii

�, �

Kk

��

Ll

���

��

Mm

��

Nn

��

Oo

Pp

��

Qq

��

Rr

��

Ss

��

�, �

Tt

��

Uu

Vv

��

Xx

���

��, ��

Yy

�������

Zz

����

������ ��������

����� ���������� �� ������ (vocāles) � ��������� (consonantes). � ��������� ��� � 12 �������� �����: ����� ������ , ē, ī, ō, ū, ] �� ����� �������� , ĕ, ĭ, ŏ, ŭ, �], �� ���������� ������� ������ a, e, i, o, u, y. ��� ���������� ������� � ��������� �������� ��������� �����: ˉ (���� �������), ˘ (���� ���������). �� ��������� �������� ���������, �� ������ ������� ��������� ������� ���� ����� ����, �� ��� ���������.

� � ������������ �i������, �� ���������� [a]:

arma [����] � �����

acĭdum [��i���] � �������

� ������������ ������, �� ���������� [�]:

ego [� �] � �

erudītus [����i���] � ��������

i � ������� �������� ���� [�] �� ����������� ���� [�]:

��� ���������� ��������� ������������, �� ���������� [i]:

ignis [i��i�] � ������,

��� ���������� ������������ ������������, �� ���������� [�] � ���� ��������:

�) �� ������� ����� ��� ������ ����� ��������:

ianua [�����] � ����i

iniuria [i���i�] � ������������i���

coniunctio [�������i�] � ���������

�) � �������i ����� �i� ����� ���������:

maior [�����] � �i�����

maiālis [����i�] � ���������

� ������������, �� ���������� [�]:

orīgo [��i��] � ����������

ortus [�����] � ��i�

u � ������������, �� ���������� [�]:

urbs [����] � �i���

unus [����] � ����

� ������������, �� ���������� [i] i ��������� � ������ ��������� ����������:

pyrămis [�i���i�] � �i���i��

synthĕsis [�������] � ���i�, ��������, ������.

�������� i �������

���������� ���� ��������, ��i ������������ ����� ������, ���������� ��������, � ����� ������� � ���������. � ��������i� ���i � ��� ��������: au, eu, ei.

������� au ������������, �� [a�]:

aurum [�����] � ������

Aurōra [������] � ������, ������� ����

������� eu ������������, �� [e�]:

Eurōpa [������] � ������ (������)

pleura [������] � ������

������� ei ������������, �� [��]:

hei [���] � ���!

�������

������ ae ������ ���� [e]:

aes [ec] � �i��

aether [����] � ���� (��i�)

������ oe ������������, �� ���������� [�]:

oeconomia [������i�] � ��������� ������� ������������

oenomēlum [��������] � ���� � �����.

����i���.

1. ���� ae i oe ������������ ������, �� ��� �������� ��������� ��i ������ aë, oë, ��� ����� � aē, oē:

aēna [����] � �i���� ���

aēneus [������] � �i����

aër [���] � ���i���

aloē [����] � ���

diploë [�i����] � �����.

2. � ������, ��i ���i�������� �� -eus, -eum, ���������� -eu- �� � ���������, ������� ���� ����������� �� ������:

vit-re-us � �������

o-le-um � ��i�.

������ �����������

� ��������i� ���i � 18 ����������� (consonantes). �i���i��� ����������� ������������ �� �i����i��i ����� ����������� �����i��. ��������� �� ���, ��i ����� �i��� �������� ������� �i� �����i� � ����i.

� � ������������, �� ��������i [�] i [�].

c ����� e, i, y, oe, ae, eu ������������, �� [�]:

centenarium [��������i��] � �������

cera [����] � �i��

circŭlus [�i������] � ����

cisterna [�i������] � �i������ �����������

citrus [�i����] � ��������� ������

cyclus [�i���c] � ����

cyaneus [�i�����] � �����-���i�

cycnus [�i����] � ���i��

cylindrus [�i�i�����] � ���i���, �����

caelum [�����] � ����

ca�remonia [�������i�] � ������, �����

coenobīta [�����i��] � �����

coeptum [������] � �������

coetus [�����] � ������, �����

ceu [���] � �i��

� ����i ������i� c ������������, �� ���������� [�]:

color [������] � ���i�

calor [������] � �����

culmen [�������] � ����i���, �����

cautio [����i�] � �������i���

calcium [��������] � �������

credo [�����] � �i��.

������ ����������� ����� �c�, �� ���������� [�] ������i��� � ��������i� ��������i� �������i. �����������, �� � ��������i� ���i �������� ����� c � ��i� �����i�� �������, �� ���������� [�]. �����i� �� �������� [�] ������� � �������� ���������i��i.

g � ������������, �� ���������� [�] � ������ �����, ������

gravĭtas [����i���] � ����i���, �����

granum [������] � �����

gloria [�����i�] � �����

h � ������������ ���������, �� ���������� [�] � ������ �����, ��i���:

hortus [������] � ���

habilĭtas [���i�i���] � �������i���

k � ��������� ��� ���������� ����� [�] i ����������� � ���i����� ������, ����������� � ����� ���:

kalium [���i��] � ���i�

Kaeso [����] � �����, �����i�� i��

Kalendae [������] � �������, ����� ����� �i����

kefir [���i�] � ���i�

kinesis [�i����] � ���

l � ������������ ����, �� ���������� [��]:

lapis [���i�] � ���i��

lac [���] � ������

littĕra [�i�����] � �����, �����

s � ������������ ����i������, �� ���������� [�]:

subsidium [����i�i��] � ��������, �i�������, �������

sequester [���������] � ����������

sal [����] � �i��

����i���.

� �������i ����� �i� ����� ��������� (� i�����������i� �����i�) ��� �i� ��������, � ������ ����, i ����������� m ��� n, � � ������, s ������������, �� ���������� [�]:

petrōsus [��������] � ����������

lusor [�����] � ��i����

neoplasma [���������] � �������������

suspensio [�������i�] � �������i�

Nota bene!

S, �� ����� �i��� ����i��� �� ������� ������, ������������, �� ���������� ���� [�]:

designatio [���i����i�] � ����������

consistentia [����i�����i�] � ����������i�

����� � ����i���� dys-, des-, ex- s ����� �������� ��������, �� [�]:

dysenteria [�i������i�] � ��������i�

desinfectio [���i�����i�] � ���������i�

exsaltatio [���������i�] � ���i��� ���������

x � �i����i�� ���������� ���������������� [��] i [��]:

radix [���i��] � ���i��

lex [����] � �����

����i���.

�� ������� ����� �i� ��������� x ������������, �� [��]:

exĭtus [���i���] � �i����

exemplum [���������] � �������

z � ������������, �� ���������� [�] � ����������� � ������ ��������� ����������:

zona [����] � ����, ����,

zodiācus [���i����] � ���i��

zoon [����] � �������

zephyrus [���i���] � ���i���� �i���

� ������ ����������� ���������� z �������� �� [�]:

zincum [�i����] � ����

influenza [i��������] � i�������� (���� � ���i� �����).

�i���� ��

�i���� �i������, � ���������i �i����, ���������� � ��������� �����i��, � ����-���� �����i�� �i����i�� ����������� ������ [i], ����������� � ������ � ����i��������� ��������� ��������� ����������. ��i� �������� ����� �� �������� �� ��������� ����� �������� � ������i� ����i�����i� �������� �����i� i ����i��i�:

cycl (-o) � ����� �� ����, ���� i � �������� �������� ��i�, �� �i����i������ �������� �����, �����:

cyclōnum [�i�������] � ������, ����������� �����

cyclotrōnum [�i���������] � ���������, ����������� ���������� ��������

cyclohexānum [�������������] � �����������, �����i��� �������, ��������� ������� �i����

dys � ����� �� ���������, ������, ����, ������

dysharmonia [���������i�] � ��������� ������i�, ������, ����

dyscinesia [�i��i���i�] � ������ ����

glyc (-k) � ����� �� ��i�� �����:

glycōsum [�������] � �������� ����� �����������i�

glykaemia [��i���i�] � ��i���i�

hydr � ����� �� ���� ����:

hydrogenium [�i�����i��] � ������

hydrologia [�i������i�] � �����, �� ����� �i��������

hyper � ����� �� �i��������, ����i��i���:

hypergenĕsis [�i��������i�] � ������ ��������� �i������ ���i�, �i�����i�

hyperinflatio [�i���i�����i�] � ����i��� ����������

hyperthermia [�i�������i�] � ������i�����

hypo � ����� �� ��������, �������:

hypotenūsa [�i��������] � �i��������, ����i���� ������� ������������ ����������

hypothēca [�i������] � �������

hypocentrum [�i���������] � ������� ���������� ����������

my (-o) � ����� �� �������� �� ���i�:

myoglobīnum [�i����i���] � �������� �i��� ���i� ������

my� (-k) � ����� �� ������:

mycōsis [�i���i�] � �������� ������������

mycobacteria [�i��������i�] � �������� ������i�

ox (-y) � ����� �� ������ � ��������:

oxygenium [���i���i��] � ������

oxyliquītum [���i�i��i���] � �������� ��������, ��������� �i���� ������

poly � ����� �� �������i���, ������:

polyamīdum [���i��i���] � ���i��i�, ����������� ���i���

polygōnum [���i�����] � �����������, �i�����

pyr � ����� �� ������, ���, ����i���� ������:

pyrochlōrum [�i���������] � �i����� ����� �����i�

pyrolysis [�i���i�i�] � ����������� �������� �����i���� ������

syn-(sym-) � ����� �� ��������, ������ �� ������:

synthĕsis [�i����i�] � ��������

synoptĭce [�i����i��] � ���������, �����, �� ����� �������i�����i �������� �i������ ������i� � ������i.

symposium [�i����i��] � ������, ������

symptōma [�i������] � ���� ��� ������ ������� �����

yl- � ����� �� ��i�� ��������, �����i�:

acetylsalicylĭcus [����i����i�i�i���] � ���������i�������

phenylīnum [���i�i���] � ���i�i�

��������������� � �h�

���������� � �h� ����������� ����i������ � ������ ��������� ����������:

a) ch ������������, �� ���������� [x]:

charta [�����] � �����

chemĭcus [���i���] � �i�i� (����)

chlorum [�������] � ����

�) ph ������������, �� ���������� [�]:

phyton [�i���] � �������

phosphas [������] � ������

philosophia [�i������i�] � �i�����i�

�) rh ������������, �� ���������� [p]:

rhombus [������] � ����

rhythmus [�i����] � ����

rhapsodia [������i�] � �i���, ������i�

�) th ������������, �� ���������� [�]:

thallium [����i��] � ���i�

theoria [����i�] � ����i�

thermae [�����] � ������i �������

�) sch ������������, �� ���������� [��]:

schola [�����] � �����

schema [�����] � �����

schisma [��i���] � ������

��������������� � �ngu�, �qu�, �su�, �ti�

�) ngu ����� ��������, ���� ������� �� ������ ���������������, ������������, �� ���������� [��], � ����� ����������� � [��]:

lingua [�i���] � ����

pinguis [�i��i�] � ������

angŭlus [������] � ���

singulāris [������i�] � �������, ������;

�) q ��������� � ���������i � �u� � ����� ��������� �������� ������������, �� ���������� [��]:

quadrātum [���������] � �������

qualificatio [����i�i���i�] � ����i�� i ��� ������i��� �i��������

quantum [�������] � �����, �i�i������ �i���i���, �� ��� ���� ��i��������� �i����� ��������

quorum [������] � �i���i��� �������i� �� ������, �������� ��� �������� ����i� ������������;

�) su ����� ��������, ���� ������� �� ������ ���������������, ������������, �� ���������� [��], � ����� ����������� � [��]:

consuetūdo [����������] � ������

suavis [����i�] � �������

suasoria [������i�] � ������, ����������i�

summa [�����] � ����, �i������

substantia [��������i�] � ����, ��������, �����i�;

�) ti � �������i� �����i � ��i� �����i�� �����������, �� [�i]. � IV�V ��. �.�. ����� ��������� �������� ����� �����������, �� [�i], �� ������i� ���������� ���:

lectio [���i�] � �������, ���i�

eruditio [����i�i�] � ���i��, ��������

ratio [���i�] � �����

����i���.

���� ����� ����������� ti ������ ���������i s, t, x, �� ���� ��i� ���������, �� [�]:

ostium [���i��] � ��i�, �����

mixtio [�i���i�] � ���i�

Attius [���i��] � ���i�

�Ti� ������������, �� [�i], ���� �� ����� ���� �������, ��� ����� ��� ����� �n�:

totīus [���i��] � ������� �i��i��� ������ �i� totus � �i���;

montium [����i��] � ������� �i��i��� ������� �i� mons � ����.

������� (Accentus)

������� ��������. ������� � ��������i� ���i ���� �� ������ ����� �� �i��� �����, ���� �������� ����� ������ ������, ���� � �i� ��������, �� ������� ���������� �� ����i� ����� �� �i��� �����, ��������� �i� ������� �� ���������i ��������� �������� ������ �� �i��� �����.

���i� �� ������

ʳ������ �����i� � ����i �������� �i� �i������i ��������. � ��������i� ���i ���i� �� ������ ����:

1) �i� ����� ���������, ���������:

praesidium [prae-si-di-um] � ������, ���i�����

devalvatio [de-val-va-ti-o] � ���������i�, �������� ����� ������;

2) ����� �������� ������������, ����������� qu:

oeconomĭcus [oe-co-no-mĭ-cus] � �������������

maritĭmus [ma-ri-tĭ-mus] � ��������

aquōsus [a-quo-sus] � �������;

3) � ����i � ���� ����������� � �������i �����:

centum [cen-tum] � ���

inspector [in-spec-tor] � i��������, ��������;

4) � ����i � ����� �����������, � �������i �����, �i� ������ i ����i� �����������:

punctum [punc-tum] � ������

sanctus [sanc-tus] � ���������;

5) ����i�� ���i�������:

transformatio [trans-for-ma-ti-o] � ������������, �����������

differentia [dif-fer-en-ti-a] � �i�����, �i��i��i���.

�������� i ������� ��������� ���� �����:

Euclīdes [Eu-clī-des] � ����i�

amoenĭtas [a-moe-nĭ-tas] � �����

������� i ������i��� ������

I. ������� ������� (������� �� ������� �����i �� �i��� �����)

1. �������� ������, ���� ��� ��� ����� ���� ������� ( ˉ ) (�������� �������):

natūra [na-tū-ra] � �������

longitūdo [lon-gi-tū-do] � �������.

2. �������� i ������� ������ ����i:

emphyteuta [em-phy-teu-ta] � ���������

diaeta [di-ae-ta] � �i���.

3. �������� ������ �� ����������, ���� �i� ����� ����� ����� i �i���� ������������:

fundamentum [fun-da-men-tum] � ������

instrumentum [in-stru-men-tum] � ��������.

4. �������� ������ ������ ����� ������������ ��� z:

reflexus [re-fle-xus] � �������

oryza [o-ry-za] � ���.

��. ������� ���������i (������� �� �������� �����i �� �i��� �����)

1. �������� ��������, ���� ��� ��� ����� ���� ���������i ( ˘ ) (�������� ������i���):

littĕra [lit-tĕ-ra] � �����

numĕrus [nu-mĕ-rus] � �����.

2. �������� ����� �������� ��������:

obligatio [ob-li-ga-ti-o] � �����������

praemium [prae-mi-um] � ��������.

3. �������� �������� ����� h i ������������ ch, ph, th, rh, sch:

contraho [con-tra-ho] � ������

philosophus [phi-lo-so-phus] � �i�����.

4. �������� �������� ����� ����������� �i��� ����������� i� ��������: b, p, d, t, c, g l ��� r (bl, br, �l, pr, tl, tr, cl, cr, gl, gr, dl, dr):

cerebrum [ce-re-brum] � �����

centimetrum [cen-ti-me-trum] � ���������.

���� ������� i ������i��� ������ �� ���������� ��������� ���������, ��i� ���������� �� ��������, �� ������� ����������� ������ ˉ, � ������i��� � ˘.

Nota bene!

����������� ������� �� ������i��� ������ ���i��i�, �� �������i�� ���������� � ������i� ����i�����i�.

����i ������i � ����� ���i����: -āl-, -ār-, -āt-, -īn-, -īv-, -ōs-, -ūr-, ‑ūt-.

1. ���i��� -āl-, -ār- �������i�� ����������� � ������������ ������ �i��i�� i� ���i������� -is, -e:

vernālis, e � ��������

cellulāris, e � ��i������.

2. ���i��� -āt-, -ūt- �������i�� ����� ����������� ����� �� ����� �i��i�� i� ���i������� -us, -a, -um:

cognātus, a, um � ����i������

cornūtus, a, um � �������.

3. ���i��� -ōs-, -īv- ����������� �� � i��������, ��� i � ������������ ����� �� ����� �i��i��:

viscōsus, a, um � �i�������, �������

aestīvus, a, um � �i��i�.

4. ���i��� -īn-, -ūr- � �� � i��������, ��� i � ������������ ����� �� ����� �i��i��:

Alpīnus, a, um � ����i������

matūrus, a, um � �������.

������i ������i � ���i����: -ĭ�-, -ĭd-, -ĭl-, -ĭt-, -ŏl-, -ŭl-.

1. ���i��� -ĭ�-, -ĭd-, -ĭt- ������� ������������ ����� �� ����� �i��i��:

aromatĭcus, a, um � ��������

liquĭdus, a, um � �i����

disposĭtus, a, um � ������������.

2. ���i�� -ĭl- ����������� � ������������ ������ �i��i��:

stabĭlis, e � ����i����, ����i����

nobĭlis, e � �������.

3. I� ���i����� -ŏl-, -ŭl- ����������� �������� i������� i� ������������� ���������:

alveŏlus � �����

cellŭla � ��i����

granŭlum � �����.

������

1. ���������� �����, �����i�� ������ �������i� i ������i�:

Aurōra � ����� �i���, saecŭlum � �������, aera � ���, praeda � ������, aureus � �������, autumnus � ��i��, oeconomia � ������i�, neuter � ������i�, Augustus � ���������, foetus � ��i�, coeruleus � ���������, proelium � �����, Eurōpa � ������ (������), eucharistia � ������i��i���, eurus � ��i���� �i���, oenanthium � ������� i� ������ ���������, aetas � �i�, aër � ���i���, poēma � �����, poēta � ����.

2. ���������� �����, �����i�� ������ [�]:

cytus � ��i����, oxydātus � �������, cyclus � ����, hydrarg�rum � �����, oxygenium � ������, embryo � �������, clepsydra � ������� ��������, stylus � �����, mythos � �� (�i�), hydra � �i���.

3. ���������� �����, �����i�� ������� ������ ������������ [�]:

acĭdum citrĭcum � ������� �������, lucĭdus � ��i����, calcium � �����i�, cylindrĭcus � ���i��������, color � ���i�, cursus � ����, cancellarius � ��������, caeremonia � �����, ����i���, insectum � ������, cucŭlus � ������, contumacia � �����i���, caecus � ��i���, coelicŏla � ����������.

4. ���������� �����, �����i��, �� ������� ��������i [g] i [h]:

homo � ������, genus � �i�, generatio � �����i���, geometria � �������i�, geographia � �������i�, gesticulatio � ����������i�, progres�sus � ������, gloria � �����, figūra � �i����, historia � i����i�, h�rtus � ���, hora � ������.

5. ���������� �����, �����i��, �� ������� ���������� [l]:

liquor � �i����, linea � �i�i�, locatio � ����i�����, lacrĭma � ������, luna � �i����, mel � ���, lac � ������, laurus � ����, lacus � �����, flumen � �i��.

6. ���������� �����, �����i�� ������ ������������ [s]:

selectus � ��������, sulcus � �������, observatio � �������������, odiōsus � ����������, Saturnus � ������, scaena � �����, civĭtas � �������, basis � ������, sensus � �i������, sulphur � �i���, plasma � ������, divisio � ���i�, spasmus � �����, occasio � �������.

7. ���������� �����, �����i�� ������ ��������� qu, ngu, su:

aequālis � �i����, squamōsus � ��������, fungŭlus � ������, unguentum � ����, oblīquus � �����, quantĭtas � �i���i���, qualĭtas � ��i���, sublinguālis � �i���������, quercus � ���, suavĭter � ������, suum cuique � ������� ���, causa sui � �i� � ���i.

8. ���������� �����, �����i�� ������ [i]:

Ucrainĭcus � ����������, iuvĕnis � �������, magister � �������, iter � ������, maior � �i�����, exilium � ��������, orientālis � ��i����, diu � �����, disiunctio � �i�����������.

9. ���������� �����, �����i�� ������ �������� ��������� ch, ph, rh, th, sch:

chlorophīlum � ������i�, acantha � �����, rhizomorpha � �i�������, glycyrrhiza � �������, asthma � �����, aethylĭcus � ��������, diaphragma � �i�������, cochlear � �����, chamomilla � �������, chorda � ������, rhomboideus � ��������i����, concha � ��������, thesaurus � �������, ���������, thronus � ����, �������.

10. �������� ������� � ������:

convexus � �������, adultus � ��������, diversus � �i����, sagitta � ���i��, sinister � �i���, ephedra � �������, tabuletta � ��������, vertebra � �������, exemplum � �������, palpebra � ���i��, anon��mus � ���i������, crystallīnus � �����������, solĭdus � �i����, �orpuscŭlum � �i����, foveŏla � ����, lacūna � �����������, ������ pecunia � ����i, utilĭtas � �������, dilūtus � ����������, complexus � ��������, collectio � ��i�, luxuria � ����i�, tegimentum � ��������, compactus � ���������, capsŭla � ���������, perfectus � ����������, arēna � �i���.

11. �����i�� ������� ������� ������ �i� �i��� �����:

terrestris � ��������, trigeminālis � ��i�������, ��������, agricul�tūra � ������������, disciplīna � �����, doctrīna � ������, intervallum � ����i���, octoginta � �i�i������.

12. �����i�� ������i��� ������� ������ �i� �i��� �����:

lamĭna � ���������, maxĭmus � ����i�����, pyrămis � �i���i��, minĭmus � ���������, frigĭdus � ��������, stipendium � ��������, ������, secretarius � ��������, colloquium � ���i��, �������.

13. ��������� ����� i �������� �������:

�) � ������� (������������) ���i�����;

�) � ��������� (��������������) ���i�����:

globŭlus � ������, valĭdus � ��������, gelatinōsus � �����������, classĭcus � ���������, vaselīnum � �����i�, oblongātus � �������������, utĭlis � ��������, adrenalīnum � �������i�, quadrātus � ����������, verticālis � ������������, paraffinātus � �����i�������, normā�lis � ����������, cardinālis � ��������, cylindrĭcus � ���i��������, fluĭdus � �i����, granulōsus � ���������, machĭna � ������, regŭla � �������, virĭdis � �������.


����� ������� (LECTIO SECUNDA) ��������� ij������ (Verbum) ������� �������������� ���������� ������ ��������� ����

Qui quaerit, repĕrit ��� ����, ��� ���������

��������� ���� �� ���� ����������� ������� �������� �� ��������������� ��� ����������� ������������ ����.

� ����� ������������ ���� ����� ��������� ������� �� �������� � ���������� �������, ������� ����� ������ ����� (������ ��������� � ������ 䳺����, ������� ��������� � ������ ���� ����) ������� ���� ��������� �� ����� ��� �������. ���������, legit (�� ����), legĭtis (�� ������); ����� librum (��������� ������ ������ �������� liber (������) ������ � ������ ����������� 䳺����� ����.

��������� ���� ����������� ���������� �����, � ���� ����� ��������� � ��������� ��������, � ��������� ������ ����������� ���������� ������� (������� 䳺�����, ������ ���������� � ������ 䳺����, ����������� � ������ ����) �� �������� ��� � ������.

� ����� ������������ ���� ����������� �������� ���������, �������, ���� � ����� ����������� ��������� ����, � � �� ������ 䳺����� � ��������� ���.

�������� (������) ��������� � �������� ��������� ��� ���� ����� ���������� ��������, �� ������� ���������� ������������ ��������� ����.

�� �������� ��� �� ����������� �������� ���������, ��������, ������, ��������, ������� �� ��., �� ���������� � ���������, ���������� �� ��.

������� ����

������� ���� ���������� �� ���� � ������.

���� ������� ���� ������ ������� ����

1. ������� � nomen substantīvum 1. ��������� � adverbium

2. ���������� � nomen adiectīvum� 2. ���������� � praepositio

3. ��������� � pronōmen 3. ��������� � coniunctio

4. �������� � nomen numerāle 4. ������ � particŭla

5. ij������ � verbum 5. ����� � interiectio

����� ������ ����

��������� ������� 䳺�����

��������� 䳺����� (verbum) �� ��� ��������� �������:

1. Numĕrus (�����): singulāris (������)

plurālis (�������).

2. Genus (����): actīvum (��������)

passīvum (��������).

3. Persōna (�����): prima (�����) � �, ��

secunda (�����) � ��, ��

tertia (�����) � ��, ����, ����, ����.

4. Modus (�����): indicatīvus (������)

imperatīvus (���������)

�oniunctīvus (�������).

5. Tempus (���): ����� � ��� ��������� ����, ��� ������� ����.

�� ����������� ���� (���� ������� �������) ��������:

�) Praesens (��������);

�) Imperfectum (������� ������������ ����);

�) Futūrum I (primum) (�������� ������������ ����).

�� ��������� ���� (���� ������� ��������) ��������:

�) Perfectum (������� ���������� ����);

�) Plusquamperfectum (������������);

�) Futūrum I� (secundum) (�������� ���������� ����).

6. Coniugatio
(䳺�����):
prima (�����)

secunda (�����)

tertia (�����)

quarta (��������).

7. Formae verbāles
(䳺���� �����):
infinitīvus (���������� ����� 䳺�����)

participium (䳺����������)

gerundium (��䳺������ �������)

gerundīvum (��䳺������ ����������)

supīnum (����).

������ ����� 䳺�����

��������� 䳺����� �� ������ ������ �����:

1. 1-� ����� ������ ����������� ���� ������� ������� ��������� ����� (persōna prima praesentis indicatīvi actīvi), ��� ���������� �� ‑;

2. 1-� ����� ������ �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� (persōna prima perfecti indicatīvi actīvi), ��� ���������� �� -;

3. c��� (supīnum) � ��䳺������ �������, ���� ���������� �� -um;

4. ���������� ����� 䳺����� ����������� ���� ��������� ����� (infinitīvus praesentis actīvi), ��� ���������� �� -re.

���������:

1-� ����� ������ ����������� ����

1-� ����� ������ �������� ����

����

���������� �����

��������

laudo

laudāvi

laudātum

laudāre

�������

doceo

docui

doctum

docēre

�������

lego

legi

lectum

legĕre

������

audio

audīvi

audītum

audīre

�������

ij����� ������

�� ����� ����� ����������� 䳺����� ����������� �� ����� �����: 1) ������ �������; 2) ������ ��������; 3) ������ �����.

���� ������������ �� ������� ��������� ������� 䳺�����, �� ���� �������. ������ ������� ��������, ��������� �� ���������� ����� 䳺����� ����������� ���� ��������� ‑re � �, ��, �V 䳺������, ‑ĕre � ���.

���������:

infinitīvus � laudāre � ������ ������� laudā-, docēre � docē-, legĕre � leg-, audīre � audī-.

³� ������ ������� ����������� ��������� ���� (praesens, imp�rfectum, futūrum I) ��������� � ��������� ����� �������, (praesens, futūrum I) ���������� �� (praesens, imp�rfectum) �������� �������; ��������� ����� ����������� ����, ������� � ��������.

������ �������� ����������� ���������� � 1-� ���� ������ �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� ��������� -�, ���������: 1-� ����� �������� laudāvi � ������ �������� laudāv-, docui � docu-, legi � leg-, audīvi � audiv-.

³� ������ �������� ����������� ������� ���� (perfectum, plusquamperfectum, futūrum II) ��������� ����� ������� �� (perfectum, plusquamperfectum) �������� �������, ���������� ����� 䳺����� �������� ���� ��������� ����� (infinitīvus perfecti actīvi).

������ ����� ���������, ��������� �� ����� ��������� -um, ���������, ���� � laudātum � ������ ����� laudāt-, doctum � doct-, lectum � lect-, audītum � audīt-. ³� ������ ����� ����������� 䳺���������� �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� (participium perfecti passīvi), ���� � �������� ��������� ���� ��������� �����, � 䳺����������� ����������� ���� ��������� ����� (participium futūri actīvi).

�� ���� � �����, ������� �� ������ ����� (��� 䳺�����������), �������� (������).

ij������ ����������� 䳺�����

³������� �� ��������� ������ ������� �� 䳺����� ������� �� ������ 䳺�����.

������ ������� ����������:

� � 䳺���� �� ;

� �� 䳺���� �� ;

� ��� 䳺���� �� �����������, -ĭ, -ŭ;

� �V 䳺���� �� .

ij������

�nfinitīvus

������ �������

��������� ������

laudāre

laudā-

-ā-

II

docēre

docē-

-ē-

III

legĕre

leg-

�����������

IV

audīre

audī-

-ī-

����i���.

�� ��� 䳺����� �������� ����� 䳺����� �� ���������� ������ �� : statuĕre � ������������, tribu�ĕre � �����. ��� ����, ����� 䳺��� � ������� �� :

cupio, ĕre � ������

c�pio, ĕre � �����

facio, ĕre � ������

Nota bene!

��� ��������� 䳺����� �� � ��� 䳺����, ����� �������� ����� �� ��, �� � 䳺������ �� 䳺����� � ���������� ���� ē ����� � ����������. � ������ ��� 䳺����� �������� ĕ �������� � ������� ���������� �� ����� ����� �� ���� �����:

exercēre (II) � ���������, ���������

agĕre (III) � ����, ������

habēre (II) � ����

defendĕre (III) � ��������

�������� ��� ������� ������� ��������� ����� (Praesens indicatīvi actīvi)

�������� ��� ������� ������� ��������� ����� ����������� ���������� �� ������ ������� �������� �������� ��������� �����:

Singulāris

Plurālis

1. -o

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

������ ���������� 䳺��� �-IV 䳺���� � praesens indicatīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Praesens indicatīvi actīvi

Singulāris

1.

laudo

doce-o

leg-o

audi-o

2.

lauda-s

doce-s

leg-i-s

audi-s

3.

lauda-t

doce-t

leg-i-t

audi-t

Plurālis

1.

laudā-mus

docē-mus

leg-ĭ-mus

audī-mus

2.

laudā-tis

docē-tis

leg-ĭ-tis

audī-tis

3.

lauda-nt

doce-nt

leg-u-nt

audi-u-nt

����i���.

1. � 䳺������ �, ��, �V 䳺���� ������ ��������� ����������� ������������� �� ������ �������.

2. � 䳺������ � 䳺����� � 1-� ���� ������ �������� ������ ������ ������� ������ �� �������� ���������� -�: ā+� = �. (laudā-o = laudo � � �����).

3. � 䳺������ ��� 䳺����� �� ������� � ��������

���������� ������������ ������ �������� ������:

�) ����� -s, -t, -m � -ĭ-;

�) ����� -nt -ŭ-.

4. � 䳺������ �V 䳺����� � 3-� ���� ������� �� ������� � �������� ���������� ������������ -ŭ- �� �����㳺� �� ��� 䳺�����.

ij������ sum, esse (����)

� ����� 䳺���� � ������ ������� � ���������� ����� es-/s-. ����, ��� ����� ����������� �� ����� �����. ��� ����� es- 3-� ����� ������ � 2-� ����� ������� ����������� ���� ����������� ���������� (��� �������� ��������), ���� ����� � ���������, ���������:

Singulāris

Plurālis

1. sum

1. sumus

2. es

2. estis

3. est

3. sunt

Nota bene!

� ��������� ��� ��� 䳺������ ������ ������ ����������. ���� ���� ��������� ������ ��������� 䳺���.

��������� ����� ����������� ���� (Imperatīvus praesentis)

��� ����� �� ����� 2-� ����� ������ � 2-� ����� �������. ����� ����� ������ ���������� ������� ����������� ���������� �� ���������� ����� 䳺����� ��������� -re � ��� 䳺������. ����� ����� ������� ���������� ������� ����������� ���������� �� ������ ������� ��������� -te (���.: ���. ���������-��!).

� 䳺������ ��� 䳺����� � 2-� ���� ������ �� ������ ������� �������� ��������� -�, � � 2-� ���� ������� �� ������� � ���������� -te ��������� ����������� ������� .

������ ���������� 䳺��� �-IV 䳺���� � imperatīvus praesentis:

ij������

���������� ����� 䳺�����

Singulāris

Plurālis

I

laudāre

2. lauda!

2. laudā-te!

II

docēre

2. doce!

2. docē-te!

III

legĕre

2. leg-e!

2. leg-ĭ-te!

IV

audīre

2. audi!

2. audī-te!

Nota bene!

��������� ����� 2-� ����� ������ �� 䳺��� ducĕre � �����, d�cĕre � ��������, facĕre � ������, ferre � ����� ���������� �� �����������: duc! ����!, dic! ������!, fac! ����!, fer! ����!

��� �������� ����������� � ���������� ������ � ��������� ��� ��������� ��������� �����, ��� ���������� �� �������� ��� noli (singulāris) � �� ���!, nolīte (plurālis) � �� �����! � ���������� ����� 䳺�����.

Noli � ��������� ����� 2-� ����� ������ �� 䳺����� nolle � �� �����, nolīte � ��������� ����� 2-� ����� ������� �� ���� � 䳺�����.

ij������

���������� ����� 䳺�����

Singulāris

Plurālis

I

laudare

2. noli laudāre!

2. nolīte laudāre!

II

docēre

2. noli docēre!

2. nolīte docēre!

III

legĕre

2. noli legĕre!

2. nolīte legĕre!

IV

audīre

2. noli audīre!

2. nolīte audīre!

��������� ����� 䳺����� esse: es! � ����!, este! � ������!

������

1. ���������� ���������� �����:

1. Latīne scribĭmus. 2. Cogĭtant. 3. Quid legis? 4. Cur tacētis? 5. Semper bene laborāmus. 6. Dum docēmus, discĭmus. 7. Cum tacent, clamant. 8. Latīne multum lego et scribo. 9. Veto. 10. Credo. 11. Ausculta et perpende! 12. Fide, sed �ui vide! 13. Persta atque obdūra! 14. Vive valeque! 15. Salve! Salvēte! 16. Vale! Valēte! 17. Nolīte tacēre, si dicĕre debētis!

2. ���������� ���������� �����:

1. �� ������ ����� ���������. 2. �� ������ ������ �������. 3. ³� �� ����� ����� ���� ��-���������, � � ����. 4. �� �� ���������? 5. �� ���� ������! 6. �� �������!

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Cogĭto, ergo sum.� �����, ����, � �����. ������ � ������ �������� 1, 7, 9 (1644) ������������ ��������� �.������� (1596-1650). �.������� � ���� �� �.�.�����, 08�12.08.1898 �. ������: Scribo, ergo sum.� ����, ���� ����.

2. Dum spiro, spero.���� �����, ���������. ������ ������������� ����������� � ������� �� ����� ֳ������, ��, 10,3: Aegrōto, dum anĭma est, spes esse dicĭtur.���� � ������� � �������, ������, � � ����. � ����� ���� �� ����� ��������� ������ � ���������� ������ �� ������� LXX, 7: Omnia homĭni, dum vivit, speranda sunt.�����, ���� ���� ����, ��� �� ��� ��������. �������� ���� ���� (47 �. �� �.�.�18 �. �.�.) � ����������� �������, ��, �.145 ����:

ĺpse licét speráre vetés, sperábimus úsque:

��� ���������� �� �� �����, � ��������� ������.

�������� �.��������.

�.������� ������ ����� ���� � ������� ���� �� ���� ����� �Contra spem spero� (���� ��䳿 ����������).

3. Vivĕre est militāre.���� � ������� ��������. ��� ����� �������� ������ (4 �.�� �.�. � 65 �. �.�.) (�������� ����� �� �������, XCVI, 5): Vivĕre, mi Lucili, militāre est.

4. Qui tacet, consentit.��� �������, ��� �����������.

5. Qui scribit, bis legit.��� ����, ��� ���� ����.

6. Qui quaerit, repĕrit.��� ����, ��� ���������.

7. Bis dat, qui cito dat.���� �� ���, ��� �� ������. ����� �������� ϳ��볺�� ѳ�� (� ��. �� �.�.), ������� ����� ����������, 245: Inop� beneficium b�s dat, qui dat celerĭter. � ���� ������ ������� ������ ���, ��� ������ �� ������.

8. Nota bene!����� ������! ������ �����!

9. Divĭde et impĕra!������ � �����! ���������� ������� �� ��������. �� ����� ����������� � ������� ����������� ������� ���� XV � ������� XVI ��. ��������. ���� ���� ���� ������� �������� ������������ ������ ������� ղ (XV ��.), � ���� � ���� Գ����, ������ ���������� ������������� (IV ��. �� �.�.).

10. Festīna lente!������� �������! ���������� �������� ��������� ������� σπεύδε βραδέως, ���� ������������ ������� ����� (31 �. �� �.�.�14 �. �.�.), ��� �� ����� ������� (� ��. �.�.) � �������������� �����, 25.

��������� �����

�������� �����

atque � �����, �

ausculto, āvi, ātum, āre � �������������

bene � �����

bis � ����

cito � ������

clamo, āvi, ātum, āre � �������

cogĭto, āvi, ātum, āre � ������

consentio, sensi, sensum, īre � �������������

credo, dĭdi, dĭtum, ĕre � �����

cum � ����

cur � ����

debeo, ui, ĭtum, ēre � ���� �����������, ������

declamo, āvi, ātum, āre � ��������

dico, dixi, dictum, ĕre � ��������

disco, didĭci, � , ĕre � �������

divĭdo, divīsi, divīsum, ĕre � �����

do, dedi, datum, āre � ������

doceo, ui, ctum, ēre � �������

dum � ����

ergo � ����

et � �

festīno, āvi, ātum, āre � ��������

fido, fisus sum, ĕre � �����, �������

impĕro, āvi, ātum, āre � ����������

labōro, āvi, ātum, āre � ���������

Latīne � ��-���������

lente � �������

male � ������

milĭto, āvi, ātum, āre � ��������

multum � ������

narro, āvi, ātum, āre � ����������

non solum,...sed etiam � �� �����, � �

noto, āvi, ātum, āre �����������, �������� �����

obdūro, āvi, ātum, āre � ���� ��������, �������

perpendo, pendi, pensum, ĕre � ���������

persto, stiti, (statum), āre � ���������, ������ ������

quaero, sīvi, sītum, ĕre � ������

que � �

qui � ���

quid � ��

reperio, reppĕri, repertum, īre � ���������

salveo, ēre, � , � ���� ��������

scribo, scripsi, scriptum, ĕre � ������

sed � ���

semper � ������

spero, āvi, ātum, āre � ����������

spiro, āvi, ātum, āre � ������

taceo, ui, cĭtum, ēre � �������

valeo, ui, ĭtum, ēre � ���� ��������, ���� ����

veto, ui, ĭtum, āre � ����������

video, vidi, visum, ēre � ������

vivo, vixi, victum, ĕre � ����

�������� �����

���� ��������, ������ � debeo, ui, ĭtum, ēre

������� � disco, didĭci, � , ĕre

����� � bene

������ � semper

������� � taceo, ui, cĭtum, ēre

�� �����..., � � � non solum, ...sed etiam

������ � scribo, scripsi, scriptum, ĕre

������ � male

��������� � labōro, āvi, ātum, āre

���������� � narro, āvi, ātum, āre

������

1. ������� ������ ������� � ��������� 䳺�����:

festīno, āre fido, ĕre quaero, ĕre

valeo, ēre taceo, ēre veto, āre

spiro, āre consentio, īre debeo, ēre

video, ēre reperio, īre divĭdo, ĕre

2. ����������� � praesens indicatīvi actīvi � ������� ��������� ����� �� ����� 䳺���:

vivo, ĕre video, ēre

ausculto, āre consentio, īre

3. ���������� ���������� �����:

valēmus, spirant, scribis, consentiunt, dividĭtis, clamas, vetat, credunt, taceo, vide!, sperāte!, noli clamāre!, nolīte festināre!

4. ���������� ���������� �����:

�� �������, ���� �����������, �� ��䳺����, �� ������, � ������, �� �������, ���� �������, �����!, �����������!, �� �����!, �� ������!

5. ���������� � ���������� ��������� ������:

numĕrus singulāris; coniugatio tertia; tempus imperfectum indicatīvi passīvi; persōna prima; modus imperatīvus; infinitīvus praesentis passīvi.

6. ³� 䳺��� narrāre, discĕre, tacēre, reperīre, perpendĕre ������� praesens indicatīvi actīvi 3-� ����� ������ � �������.

7. ³� ���� ���������� ��� �������� �������� ��������:

��������, ���������, �����, ����������, �����, �������, ����������, ���������, �������, �����.


���Ҫ ������� (LECTIO TERTIA) ������� (Nomen substantīvum) ���������� (Nomen adiectīvum) ��������� ������� �������� (�����������)

Nulla est doctrīna sine lingua Latīna �� �� ����� ����� ��� ��������� ����

��������, ����������� � ���������� � ��������� ��� ����� ��������� ������� ���� (genus), ����� (numĕrus), ������ (�asus) � ����� (declinatio).

� ��������� ��� �:

1. ��� ���� (Genĕra):

�) masculīnum (m) � �������� ��

�) feminīnum (f) � ������ ��

�) neutrum (n) � ������� ��.

2. ��� ����� (Numĕri):

�) singulāris � ������

�) plurālis � �������.

3. ������� ��������� ����� ��������� ����� ������ (�asus):

nominatīvus (Nom.) � �������� ������ (���? ��?)

genetīvus (Gen.) � ������� ������ (����? ����?)

datīvus (Dat.) � ��������� ������ (����? ����?)

accusatīvus (Acc.) � ��������� ������ (����? ��?)

ablatīvus (Abl.) � ������� ��� ������-������� ������ (���? ���? �� ����? �� ����? ��? ����? �����?)

vocatīvus (Voc.) � ������� ������.

����i���.

���������� ������� ������ �������� ����� ���������� ��������������� ������:

1) instrumentālis (���������������� ��� ������� ������), �� ������ �������� ��� ���� 䳿;

2) locatīvus (������� ������), �� ������ ���� 䳿;

3) ablatīvus (�������� ������), �� ������ ������� ��� �����, �� ����� ���� �����������).

���� ����� ablatīvus ������� �� ���������� ��������.

4. ϒ��� ���� (Declinatio) ��������, ��� ����� �����������.

������� �� ��������� ��������� ������ �������� �������� ������� �� ���� ���� (declinatio):

����� ����� � ������ ��

����� ����� � ������ �� � -ŏ /-ĕ

����� ����� � ������ �� ����������� ���� ��� -ĭ

�������� ����� � ������ �� -ŭ

ϒ��� ����� � ������ �� -ē.

������� ��������� ������ ����� ������ �� ��������� ����� �� ���������� ����� �������, �� ������������ �������� �� ����� ��������� ����������� �� ���������� �������� ������ ������ (genetīvus singulāris).

��������� genetīvus singulāris ����� � ���� ����:

³����

��

���

�V

V

���������

-ae

-ĭs

-ūs

-ēi

������� ����� ������� �� ���� ����� ��������� ���:

����������� ���������� �� ��� �����. ���� ����� � ��� ��������� � �������� ������ ������, �� � �������� �������� �����.

������ (���������) ����� �������� (�����������)

�������� �� ���� ���� ������� ���� ��������������� � ������� (����������) ����. ��� �������� � �� ��� �����: Nom. sing., Gen. sing. � ��.

���������:

terra, terrae, feminīnum � �����;

popŭlus, popŭli, masculīnum � �����;

acĭdum, acĭdi, neutrum � �������;

homo, homĭnis, masculīnum � ������;

status, status, masculīnum � ����;

res, rei, feminīnum � ��, ������.

��������� ����� ������:

terra, ae, f; popŭlus, i, m; acĭdum, i, n; homo, ĭnis, m;

status, us, m; res, rei, f.

Nota bene!

����� ��������� ������ � �� ����� �ᒺ��� �� �����, ������������� ��� ������. ��� ����, �� ���������� ��������� ������ ����������� ����������� �� ��������. �� ������ �������� ������ �����������: �) �����; �) ������. ���� �� ����� �������� ������ ������ �������� ���������, �� �������� ������, ��� ���������� ����������. � ��������� terra, ae, f ��������� ������ � terr-, ��������� � terrā-.

���������� ��� ���������� � ����� ������: masculīnum (�������� ��), feminīnum (������ ��), neutrum (������� ��), ���������, magnus, a, um � �������, �, �.

����� ����� (Declinatio prima)

�� ����� ����� �������� ��������, �����������, ������� ����������, �������� ��������� ������� ����, �� � Nom. sing. ����������� �� , � Gen. sing. � �� -��. ��������� ������ .

��������:

terra, ae, f � ����� stella, ae, f � ����

silva, ae, f � �� aqua, ae, f � ����

via, ae, f � ������ forma, ae, f � �����

gutta, ae, f � ������ cellŭla, ae, f � ������

charta, ae, f � ����, ����� esca, ae, f � ���

farīna, ae, f � ������� natūra, ae, f � �������

pecunia, ae, f � ����� magistra, ae, f � ���������

�����������:

magna (f) � ������ parva (f) � ����

clara (f) � ������ recta (f) � �����

alta (f) � ������ conĭca (f) � ������

������� ����������:

mea (f) � ��� nostra (f) � ����

tua (f) � ���� vestra (f) � ����

sua (f) � ����

�������� ���������:

prima (f) � ����� tertia (f) � �����

secunda (f) � ����� quarta (f) � ��������.

����i���.

�� ����� �����, �� �������, �������� ���� �������� ��������� ����, �� � ������� �������� �������, ����, ������, ��:

agricŏla, ae, m � ��������, Catilīna, ae, m � ������

collēga, ae, m � ����, ������, Belga, ae, m � ����㳺��

nauta, ae, m � �����, Persa, ae, m � ����

athlēta, ae, m � �����, Scytha, ae, m � ���� (���)

poēta, ae, m � ����, Harumna, ae, m � ��� �������

Iugurtha, ae, m � ޴����, Sequăna, ae, m � ��� ����

Numa, ae, m � ����

³������ ��������� ����� �����:

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

�-ă

�-ae

Gen.

�-ae

�-ārum

Dat.

�-ae

�-is

Acc.

�-am

�-as

Abl.

�-ā

�-is

Voc.

�-ă

�-ae

³��������� ��������������: aqua liquĭda (f) � ������� ����; terra magna (f) � ������ �����:

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

aqu- a liquĭd-a

aqu- ae liquĭd-ae

Gen.

aqu- ae liquĭd-ae

aqu- ārum liquid-ārum

Dat.

aqu- ae liquĭd-ae

aqu- is liquĭd-is

Acc.

aqu- am liquĭd-am

aqu- as liquĭd-as

Abl.

aqu- ā liquĭd- ā

aqu- is liquĭd-is

Voc.

aqu- a liquĭd-a

aqu- ae liquĭd-ae

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

terr- a magn-a

terr- ae magn-ae

Gen.

terr- ae magn-ae

terr- ārum magn-ārum

Dat.

terr- ae magn-ae

terr- is magn -is

Acc.

terr- am magn-am

terr- as magn-as

Abl.

terr- ā magn- ā

terr- is magn -is

Voc.

terr- a magn-a

terr - ae magn-ae

����i���.

���������� � ��������� ��� ��������� ����� ���� �������� � ����������� � ��� � ���, ���� �� �������.

������������� �������� ����� �����

�������� ����� ����� ����������� �� ����� �����: �����������, �������������� �� 䳺������.

1. ��������� ������.

³� ������ �������� �� ��������� ��������:

�) -ŭla, -cŭla, -ŏla, -ella ����������� �������� �� ������������� ���������:

lingua, ae, f � ����, ���� � lingŭla, ae, f � ������

forma, ae, f � ���, ��������� � formŭla, ae, f � �������

pars, partis, f � ������� � particŭla, ae, f � ��������

cutis, is, f � ���� � cuticŭla, ae, f � �������

arteria, ae, f � ������ � arteriŏla, ae, f � ��������

filia, ae, f � ������ � filiŏla, ae, f � �������

capra, ae, f � ���� � capella, ae, f � �������;

�) �� ��������� �������� -īna ����������� ��������, �� ��������� ��������� �� �������: officīna, ae, f � ������, doctrīna � ������, �����.

2. ������������ ������.

³� ������ ����������� �� ��������� �������� -ia, -itia ����������� �������� �� ��������� ����������, ��������:

concors, concordis � ������ � concordia, ae, f � �����

miser, ĕra, ĕrum � �������� � miseria, ae, f � �������

iners, inertis � ���������� � inertia, ae, f � �����������

potens, potentis � ������� � potentia, ae, f � ����

avārus, a, um � ������� � avaritia, ae, f � ��������.

3. ij����� ������:

�) �� ������ ������� �� ������������ ���������� -(e)ntia, ‑(a)ntia ����������� �������� �� ��������� ����� �� �����:

consistĕre � �������, ��������� � consistentia, ae, f � ���� �������� ������������ ���� � ����������� �������

differre � ��������� � differentia, ae, f � ������

intellegĕre � ������� � intellegentia, ae, f � ��������, �������� ����������

substāre � �������� � substantia, ae, f � ����, �������;

�) �� ������ ����� �� ��������� ����������� �������� ‑(t)ūra, -(s)ūra ����������� �������� �� ��������� ���������� 䳿:

struo, struxi, structum, ĕre � �������� � structūra, ae, f � ���������

metior, mensus sum, īri � ������� � mensūra, ae, f � ���, ����.

������������� ����, ����������� �������� ����� ����� �����, ������� ����� ��������� ��������:

���. natūra, cultūra, censūra, doctrīna, medicīna;

���. ������, ��������, �������, ��������, ��������;

��. nature, culture, censure, doctrine, medicine;

����. nature, culture, doctrin�, medicine;

��. Natur, Kultur, Doktrin, Medizin.

����������� (Praepositiōnes)

� ��������� ��� ����������� ���������� � ����������, ���������, ���������� � ���������, ���� � ���������.

1. ����������� ����������� � ����������:

ad � ��, ���, ���; ante � �����, ��; apud � �, ���, ���; contra � �����, �������; extra � �����, ����, ��; infra � �����, ��, ����; intra � ��������, ��������; inter � ��; ob � �����, ��������; praeter � ����, ���; per � �����, ����; post � ����, ������; trans � �����, ��, �� ��� ��; supra � ����, ���.

2. ����������� ����������� � ���������:

a (ab) � ��; de � �, ���, ��; pro � ��������, �����, ��, ������; sine � ���; cum � �; e (ex) � ��, �; prae � �����, �����.

3. ����������� � ���������� � ���������:

in � �, ��, ��

sub � ��

super � ��� ���, �� ����, �� ��.

�� ������� ��? ������� ���������, �� ������� ����? � ����������.

��� ����������� causa, gratia � ������, ���, ��-�� ������� ��������� � ���������� �������������.

��������� �������� ���������� �������

1. ������� ��� � ��������� ��� �����:

�) ����� (subiectum) ����� �� ������� ����;

�) �������� (praedicātum) � ��������� �� ����������;

�) ������ ������� ����� ����� � �������� ��� ����������� ����� ���������;

�) ��������� ��������� ����� ��������� ���� ������������ �����.

2. ij������ esse (����) � ������� 䳺�����-������ �� ������������, �� �������� �����Ⓙ�, �������� �������, ���������.

3. ������ ������� ���������� �������� ���������� ���������, ������������, 䳺������������, ����������� � ����� � ��������, ������������ �� �������.

4. ����������� ��� 䳺������ �� ����� 䳺������� ��������� � �������� �������.

5. � ����������� ����������� ������ ���� ���� ����� ���� �����������. ���� � ������ � ��� �����������, �� ��� ������������� ������ ����������� �����.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De terris Eurōpae

Multae terrae in Eurōpa sunt. Varia est terrārum Eurōpae natūra, nam aliae terrae, ut Hungaria, Niderlandia multaeque aliae terrae, plerumque planae sunt, aliae autem, ut Graecia, Italia, Helvetia, montuōsae. Aliae terrae silvis abundant, aliae silvis fere carent. Nonnullae Eurōpae terrae, ut Britannia, Hibernia, Islandia, in insŭlis sitae sunt, nonnullae, ut Italia, Graecia, Hispania � in paeninsŭlis. Forma Britanniae insŭlae triquetra est.

In terris Eurōpae plurĭmae fabrĭcae et fodīnae sunt, ferriviae atque stratae totam terram dense cooperiunt. Fabrĭcae multas res ad vitam cotidiānam necessarias prodūcunt. Etiam agricultūrae multārum Eurōpae terrārum incŏlae student. Agricŏlae terram magnā cum curā colunt et incŏlas terrārum suārum alunt. In silvis Eurōpae bestiae multae habĭtant et plantae variae crescunt. Silvae materiam multam et variam praebent.

Patria nostra est Ucraīna (Roxolania). In patria nostra silvae multae sunt, quae bestiis et plantis abundant. Ucraīna in Eurōpa sita est. Terrae patriae nostrae finitĭmae sunt Polonia, Hungaria, Dacoromania, Moldovia et cetĕrae. Multis pugnis et multis victoriis Ucraīna clara est. Nota est audacia incolārum Ucraīnae. Patria nostra doctrīna et littĕris egregia est.

��. De luna

Forma lunae rotunda est. Luna terrae propinqua est. Luna et stellae noctu terram illustrant. Luna saepe figūram littĕrae �C� habet. Non semper lunam vidēmus. Umbra terrae interdum lunam obscūrat. Luna plena nautis grata est. Luna et stellae nautis viam monstrant. Nautis stellae multae notae sunt. Dea lunae est Diāna.

2. ���������� ���������� �����:

1. �� ������ ���� ����������.

2. � ���� ���� ���������� � ������ ����� ����.

3. ������ ���� ���������� ������ �������� ����������.

4. ��������� � �� � ������, � � �����.

5. ��� �������� ������ �������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Scientia est potentia.������ � ����. ����� �������� ����������� �������� �.������ (1561-1626), ������ �������, �, 3: Scientia et potentia humāna in idem coincĭdunt.������ ������ � ���� ��������� � ������ � ���� �.

2. Historia magistra vitae est.������ � ��������� �����. ֳ�����, ���� �������, ��, 9, 36: Historia vero testis tempŏrum, lux veritātis, vita memoriae, magistra vitae, nuntia vetustātis.������ �������� � ����� ����, ����� ������, ����� �����, ��������� �����, ������ ���������.

3. Ubi concordia, ibi victoria.�� �����, ��� � ��������.

4. Aurōra Musis amīca est.������ � ������� ���. (����� ����������� ��� ������ ������� � �����������).

5. Experientia est optĭma magistra.����� � ��������� �������.

6. Amicitia vitam ornat. � ������ �������� �����.

7. Natūra nihil sine causa gignit.������� ����� ��� ������� �� �������.

8. Charta (Epistŭla) non erubescit.���� �� �������. ֳ�����, ������ �� ��������, V, 12, 1: Epistŭla non erubescit.���� �� �������.

9. Mala herba cito crescit.������ ����� ������ �����.

10. Aquĭla non captat muscas.���� �� ������ ���.

11. Nemo patriam suam amat, quia magna, sed quia sua est.ͳ��� �� ������ �� ���������� �� ��, �� ���� ������, � �� ��, �� ���� ����.

��������� �����

�������� �����

abundo, āvi, ātum, āre (+Abl.) � ���� � �������� �������

agricŏla, ae, m � ��������

agricultūra, ae, f � ������� ������������, ������������

alius, a, ud � �����, �, �

alo, ui, ĭtum, ĕre � ��������

amīca, ae, f � �������

amicitia, ae, f � ������

amo, āvi, ātum, āre � ������

aquĭla, ae, f � ����

audacia, ae, f � ��������, ������

Aurōra, ae, f � ������, ������� ����

autem � �, ��, ���

bestia, ae, f � �������

Britannia, ae, f � �������

capto, āvi, ātum, āre � ������, ������

careo, ui, �, ēre (+Abl.) � �� ����, ���� �����������

causa, ae, f � �������

cetĕrus, a, um � �����, �, �

charta, ae, f � ����, ����� (����)

cito � ������

clarus, a, um � �������, �, �

colo, ui, cultum, ĕre � ���������, ��������

concordia, ae, f � �����

cooperio, perui, pertum, īre � ���������

cotidiānus, a, um � ������������, �, �

cresco, crevi, cretum, ĕre � �����

cum (Abl.) � �

cura, ae, f � �������

Dacoromania, ae, f � ������

dea, ae, f � ������

dense � �����

Diāna, ae, f � ij���, ������ ��������� � C������������ ���

doctrīna, ae, f � ������, �����

egregius, a, um � ��������, �, �, ������, �, �

erubesco, erubui, �, ĕre � ��������

etiam � �����, �� �

Eurōpa, ae, f � ������ (������)

experientia, ae, f � �����

fabrĭca, ae, f � ���������, �������

fere � �����

ferrivia, ae, f � ��������

figūra, ae, f � �����, ����������

finitĭmus, a, um � ������, �, �

fodīna, ae, f � ������

forma, ae, f � ���, �����

gigno, genui, genĭtum, ĕre � �������, �����������

gratus, a, um � �������, �, �, �������, �, �

habeo, ui, ĭtum, ēre � ����

habĭto, āvi, ātum, āre � ����, ���������

Helvetia, ae, f � ��������

herba, ae, f � �����

Hibernia, ae, f � �������

historia, ae, f � ������

Hungaria, ae, f � ��������

ibi � ���

illustro, āvi, ātum, āre � ����������

incŏla, ae, m � ���������, ������

interdum � ����

littĕrae, ārum, f (Plur.) � �����

luna, ae, f � �����

magistra, ae, f � ���������

magnus, a, um � �������, �, �

malus, a, um � �������, �, �

materia, ae, f � ��������, ������

monstro, āvi, ātum, āre � ����������

montuōsus, a, um � ��������, �, �

multus, a, um � ���������, �, �

Musa, ae, f � ����, ������������� ��������

musca, ae, f � ����

nam � ��

natūra, ae, f � �������, ������

nauta, ae, m � �����

necessarius, a, um � ����������, �, �

nemo � ����

Niderlandia, ae, f � ͳ��������

nihil � ���

noctu � �����

nonnullus, a, um � ������, �, �

noster, tra, trum � ���, �, �

notus, a, um � ������, �, �

obscūro, āvi, ātum, āre � �����������

optĭmus, a, um � ���������, �, �

orno, āvi, ātum, āre � ����������

paeninsŭla, ae, f � �������

planta, ae, f � �������

planus, a, um � �������, �, �, �����, �, �

plenus, a, um � ������, �, �

plerumque � ���������, ����������

plurĭmus, a, um � ����������, �, �

Polonia, ae, f � ������

potentia, ae, f � ����

praebeo, ui, ĭtum, ēre (+Dat.) � ���������

prodūco, duxi, ductum, ĕre � ���������, ����������

propinquus, a, um � ��������, �, �

pugna, ae, f � �����

qui, quae, quod � ����, �, �

quia � ���� ��, ����� ��, ��

res, rei, f � ��, ������

rotundus, a, um � �������, �, �

saepe � �����

scientia, ae, f � ������

semper � ������

silva, ae, f � ��

sine (Abl.) � ���

situs, a, um � ���������, �, �

stella, ae, f � ����

strata, ae, f � �������

studeo, ui, � , ēre (+Dat.) � ���������, ���������, ����������

suus, a, um � ���, ����, ���

terra, ae, f � �����, �����

totus, a, um � ����, ���, ���

triquetrus, a, um � ���������, �, �

ubi � ��

umbra, ae, f � ���

ut � ��

varius, a, um � �����, �, �

via, ae, f � ����, ������

victoria, ae, f � ��������

video, vidi, visum, ēre � ������

vita, ae, f � �����

�������� �����

��������� � divitiae, ārum, f

���������� � patria, ae, f

��������� � monstro, āvi, ātum, āre

����� � pecunia, ae, f

������ � via, ae, f

��� � bestia, ae, f

���� � stella, ae, f

������ � historia, ae, f

�� � silva, ae, f

����� � nauta, ae, m

�������� � victoria, ae, f

������� � stella, ae, f

��������� � habĭto, āvi, ātum, āre

����� � sapienti�, ae, f

������

1. ����������� ���������������:

�) terra incognĭta (f) � ������� �����;

�) tabŭla rasa (f) � ����� �����;

�) persōna grata (f) � ������ �����;

�) nostra victoria magna (f) � ���� ������ ��������.

2. ��������� �������� ����� � ����� �������� �� ���������� �� ���������� �����:

pro forma, sine cura, sub terra, in luna, vitae causa, amicārum gratia, per experientias, extra figūram, de terris, contra natūram, apud magistras.

3. ���������, � ���� ������� ���������� �����������:

ad, sub, trans, ob, de, ante, super, post, apud, in, causa.

4. ���������� ���������� �����:

� ����, �� ���������, �� ��������, � �����, �� ������, ����� ������.

5. ������� ��������� ���������� �� �������� ���:

������, ������, ��������, �������, ���������, ��������, ����, �����������, ����������, ������, ���������, �����, ��������, �����.

6. ������� � ��������� (���������, �������, ���������� �� ���������) ��� �����, �� ���������� �� ��������� ��������� ����� -tūra, -sūra. �������� ���� ���:

���.: ���������, ���������, ....

���.: structure, literature, �.

��.: structure, litterature, �.

��.: Struktur, Literatur, �.

���.: �structura, literatura, �.


�������� ������� (LECTIO QUARTA) ����� ����� (Declinatio secunda) ��������� ����� �����

Per aspĕra ad astra ����� ����� �� ����

�� ����� ����� �������� �������� (�����������, ������� ����������, �������� ���������) ��������� � ���������� ����, �� � �������� ������ ������ ����������� �� -i. � ��������� ������ ������ �������� �� ���������� �� -us, -er � ���� ������� �� -ir (vir, i, m � ������, ���, ���), � ������� �� � �� -um.

���������:

��������

discipŭlus, i, m � �����

oeconōmus, i, m � ��������

mathematĭcus i, m � ���������

hortus, i, m � ���

vesper, ĕr�, m � �����

sequester, tri, m � ����������

puer, ĕri, m � �������

liber, bri, m � ������

ager, agri, m � ����

magister, tri, m � �������

acĭdum, i, n � �������

bellum, i, n � ����

debĭtum, i, n � �����������, ����

credĭtum, i, n � ������, ����

oppĭdum, i, n � �������� ����.

�����������

albus, a, um � ����, �, �

longus, a, um � ������, �, �

altus, a, um � �������, �, �

asper, ĕra, ĕrum � ������, �, �

liber, ĕra, ĕrum � ������, �, �

niger, gra, grum � ������, �, �.

������� ����������

meus, a, um � ��, �, �

tuus, a, um � ���, �, �

suus, a, um � ���, �, �

noster, tra, trum � ���, �, �

vester, tra, trum � ���, �, �.

���������

primus, a, um � ������, �, �

secundus, a, um � ������, �, �

tertius, a, um � �����, �, �.

����i���.

�� ����� ����� �������� ���� �������� ������� ���� �� -us � ��������� ������ ������:

a) ����� ����, �������, ���, �����:

Aegyptus, i, f � ������; Cyprus, i, f � ʳ��; Rhodus, i, f � �����; Corinthus, i, f � ����� (�����); malus, i, f � ������; cerāsus, i, f � �����.

�) ������� ��������: alvus, i, f � ����; colus, i, f � ������; vannus, i, f � �����; atŏmus, i, f � ����; bolus, i, f � �����; humus, i, f � �����, �����; crystallus, i, f � �������; methŏdus, i, f � �����; periŏdus, i, f � �����; diamĕtros, tri, f � ������.

�� ����� ����� �������� ���� �������� ���������� ���� �� ���������� -us � ��������� ������ ������: virus, i, n � ������; pelăgus, i, n � ����; vulgus, i, n � ������, ����.

³������ ��������� ����� �����:

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

-us, -er, -ir (m), -um (n)

-i (m), -a (n)

Gen.

-i (m,n)

-ōrum (m, n)

Dat.

-o (m,n)

-is (m,n)

Acc.

-um (m,n)

-os (m), -a (n)

Abl.

-ō (m, n)

-is (m,n)

Voc.

-e (m), -er (m), -um (n)

-i (m), -a (n)

������ ���������� �������������� ����� �����:

�) liber novus (m) � ���� ������;

�) debĭtum pecuniarium (n) � �������� ����

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

liber nov-us

libr-i nov-i

Gen.

libr-i nov-i

libr-ōrum nov-ōrum

Dat.

libr-o nov-o

libr-is nov-is

Acc.

libr-um nov-um

libr-os nov-os

Abl.

libr-ō nov-ō

libr-is nov-is

Voc.

liber nov-e

libr-i nov-i

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

debĭt-um pecuniari-um

debĭt-a pecuniari-a

Gen.

debĭt-i pecuniari -i

debit-ōrum pecuniari-ōrum

Dat.

debĭt-o pecuniari-o

debĭt-is pecuniari-is

Acc.

debĭt-um pecuniari-um

debĭt-a pecuniari-a

Abl.

debĭt-ō pecuniari-ō

debĭt-is pecuniari-is

Voc.

debĭt-um pecuniari-um

debĭt-a pecuniari-a

���������� �������� (�����������) ����� �����

1. � ������ ��������� ���� �� -us � �������� ������ ������ ��������� -. ���������: �����, ������, �����.

2. �������� (�����������), �� � ��������� ������ ������ ����������� �� -er, ��������� ‑ � ��� ������� ��� ����� � ��������� � � �������� ������� ������.

3. ����� ����� �� -ius, -eius, -aius � �������� ������ ������ ����� ��������� -, -�, ‑: Valerius � Valeri, Pompeius � Pompei, Gaius � Gai. ��������� ������� filius, ii, m � ��� � �������� ������ �� ����� fili.

4. ���� �������� � �������� ������ ������� ��������� ����� ����� �� -um ������ ‑ōrum.

���� ���������:

�) ���� � ���:

iugĕrum, i, n � ����, ≈ 2519 �², Gen. plur. � iugerum

modius, i, m � ����, ≈ 8,754 ����, Gen. plur. � modium

nummus, i, m � ������, Gen.plur. � nummum

sestertius, ii, m � ���������, ����� ������ �� 217 �. �� �.�., Gen.plur. � sestertium;

�) ����� ����� � ���������� ���������� ���������:

decemvir, i, m � �������, Gen.plur. � decemvīrum

faber, bri, m � �������, Gen.plur. � fabrum.

5. ������� deus, i, m � ��� � �������� ������ ������ �� ����� deus; � ��������� � �������� ������� ������� � dei ��� di; � ���������� � �������� ������� ������� � deis ��� dis; � �������� ������ ������� ����� ��������� ����� deum ������ deōrum.

������� ���������� ����. � ���������� ��� � ���������, ���������� � �������� ������� ������� ���������, �� � ���������. � ������ � ��� ������� ��������� ‑. ���������: �����, ����, ����.

�������� ����� ������������ ������� ��������

�� �������� ����� ������� �������� � ���������� ���������� ���� ����� ����� (����� � Nom. Sing. ����������� �� -um). �������: Phosphŏrus, i, m � ������; Sulphur, ŭris, n � ����.

��������� �����

������

��������� �����

Aluminium

Argentum

Arsenĭcum

Aurum

Barium

Bismŭthum

Borum

Bromum

Calcium

Carboneum

Chlorum

Cuprum

Ferrum

Fluōrum

Iodum

Hydrogenium

Nitrogenium

Oxygenium

Hydrarg�rum

Kalium

Lithium

Magnesium

Mangănum

Natrium

Phosphŏrus

Plumbum

Silicium

Stibium

Sulphur

Thallium

Zincum

Al

Ag

As

Au

Ba

Bi

B

Br

Ca

C

Cl

Cu

Fe

F

I

H

N

O

Hg

K

Li

Mg

Mn

Na

P

Pb

Si

Sb

S

Ti

Zn

������

�������

�����

�����

����

�����

���

����

�������

������

����

������

�����

�����

���

������

������

������

�������

����

���

�����

���������

�����

������

�������

�����

�����

�������

����

����

1. ����� ������

������� (acĭda) ������� ������ � ���������.

1. ����� �������� ������ ����������� ���������� ���������� ������ (���� ����������� ������ ���������) �� ������ ��������������������� ��������.

�� �������� ������ ��������� ��������������������� �������� ����� ����� -ĭc -um:

H2SO4 Acĭdum sulphurĭcum � ��������� �������

HNO3 Acĭdum nitrĭ�um � ������� �������.

���� ������� ������� �� �������, �� ����� ������� � ������ �������� ��������� ����������� �� ��������� ������ -ōs -um:

H2SO3 Acĭdum sulphurōsum � �������� �������

HNO2 Acĭdum nitrōsum � ������� �������.

���� � � �� ���, � ����� ������� ���������, �� ����� � ��� ��������������� ���������� ��������� � ��������:

1) HClO4 Acĭdum per-chlor-ĭc-um � ������ �������;

2) HClO3 Acĭdum chlor-ĭc-um � ���������� �������;

3) HClO2 Acĭdum chlor-ōs-um � �������� �������;

4) HClO Acĭdum hypo-chlor-ōs-um � ������������� �������.

2. ����� ����������� ������ ����������� �� ��������� ������� hydro- � ������ -ĭc -um:

HCl Acĭdum hydrochlorĭcum � ������������ (������) �������

HI Acĭdum hydroiodĭcum � ����������� �������

HCN Acĭdum hydrocyanĭcum � ��������������� �������.

����������� �������� ����� ������

Acĭdum acetĭcum � ������ �������

Acĭdum acetylsalicylĭcum � ��������������� �������

Acĭdum adipinĭcum � �������� �������

Acĭdum barbiturĭcum � ���������� �������

Acĭdum benzoĭcum � �������� �������

Acĭdum borĭcum � ����� �������

Acĭdum butyrĭcum � ������� �������

Acĭdum chlorĭcum � ���������� �������

Acĭdum chromĭcum � ������� �������

Acĭdum citrĭcum � ������� �������

Acĭdum folĭcum � ��볺�� �������

Acĭdum formicĭcum � �������� �������

Acĭdum carbolĭcum � ��������� �������

Acĭdum carbonĭcum � ������� �������

Acĭdum glutaminĭcum � ���������� �������

Acĭdum lactĭcum � ������� �������

Acĭdum lipoĭcum � ����� �������

Acĭdum maleĭcum � �������� �������

Acĭdum nicotinĭcum � ��������� �������

Acĭdum nucleinĭcum � ��������� �������

Acĭdum oleĭcum � ������� �������

Acĭdum oxalĭcum � ������� �������

Acĭdum pantothenĭcum � ����������� �������

Acĭdum propionĭcum � ��������� �������

Acĭdum phthalĭcum � ������� �������

Acĭdum salicylĭcum � ��������� �������

Acĭdum salicĭcum � �������� �������

Acĭdum stearĭcum � ���a������ �������

Acĭdum tartarĭcum � ����� (�����������) �������

Acĭdum phosphorĭcum � �������� �������

Acĭdum succinĭcum � ���������� �������

Acĭdum undecylenĭcum � ������������ �������

2. ����� ������, ���������, ���������, ������

����� ����������� ��������� ox�dum, i, n.

�������� ����������� ��������� perox�dum, i, n.

����� ����������� hydrox�dum, i, n.

����� ����������� ������������ oxydulātus, a, um.

����� ������, ��������� � ��������� ����������� � ���� ��������: ������ � ��� � ����� �������� � ������ ����� � �������� ������, ������ � ����� ������ (���������, ���������), �� � ��������� ����� ����� ���������� ���� � ��������� ������.

���������:

Calcii ox�dum � ����� �������

Hydrogenii perox�dum � �������� �������

Calcii hydrox�dum � �������� �������

����� ������ ����������� � �������� (����� ������) � ����������� oxydulātus, a, um � ��������.

���������:

Nitrogenium oxydulātum � ����� ������� .

3. ����� ����� ����������� ������

����� ����� ����������� ������ � ������������ �������� ����������� ���: �� ������� ���� ��������� ����� ������ � �������� ������, � ��� � ����� �����, �� ����� � ��������� ������ ������, �������� ��������� ����� ����� ���������� ����. ����� ����� ����������� �� ��������� ������ -ĭd -um:

���������:

Kalii chlorĭdum � ������ ����

Natrii bromĭdum � ����� �����

Hydrarg�ri iodĭdum � ����� �������.

��� �������� ���� ����� ����������� ������ � ���������� �������� �� ����� ����� �������� ������ hydro- :

���������:

Morphīni hydrochlorĭdum � ���������� ������

Pachycarpīni hydroiodĭdum � ��������� ����������.

4. ����� ������ ������������� � ��������� ��������

�������� ����� ������������� � ��������� �������� ����������� ���������� �� ������ ����� ��������� ���������� ��� ������ ������ -�l- � ��������� -ium.

�����������

Methānum

Aethānum

Pentānum

�������

Methylium � �����

Aethylium � ����

Pentylium � ������

�������

Acĭdum acetĭcum

Acĭdum formicĭcum

�������

Acetylium � ������

Formylium � �����

5. �������������

�����-������ �������

�������� ��:

�������� �
��������������

��������

-aeth-

�ether (��.) � ���� (���)

����� �� �������� ��������� �� ���������� ��������

Aethazōlum

-benz-

benzoë (����.) � ����������� ��

����� �� �������� ������������ ���� � ������� ���������

Benzylii benzoas

Benzolānum

-meth-

methy (��.) � ����

����� �� �������� ���������� ��� ������������ ��������

Methylii salic�las

Methyltestos-terōnum

-phen-

phaino (��.) � ������, ����� ��� �������� � ������ ���������� ����

����� �� �������� ����� ��� �������

Phenamīnum

-naphth-

naphtha(��.) � �����

������, �� ������ � ������� ���������� ����

Naphthamōnum

Naphthyzīnum

-barb-

acĭdum barbiturĭcum � ���������� �������

���������� � ������ ���������� ������� �� ������������, �������� ��� ������������ �����������

Barbamylum

Phenobarbitālum

��� ��� �������� ������ � � ����� ����.

������������� ����� �����

��������� �������� ����� ����� ����������� �� ���� �����:

1) �����������; 2) 䳺������.

��������� ������

³� ����������� ����� �� ��������� �������� (������� � ���������� ������ �� ����������):

�) -arius ����������� �������� ��������� ����, �� ��������� ������� ��� �������:

antīqua, ōrum, n � ��������� � antiquarius, ii, m � ��������, ������� ����������� �����;

secrētum, i, n � �������, ������ � secretarius, ii, m � ��������, ������� ������ �����;

�) �� ��������� �������� -ŭlus, -ŏlus, -cŭlus, -ellus ����������� �������� �� ������������� ���������:

mus, muris, m � ���� � muscŭlus, i, m � ���;

filius, ii, m � ��� � filiŏlus, i, m � �����;

flos, floris, m � ����� � floscŭlus, i, m � �������;

liber, bri, m � ������ � libellus, i, m � ��������;

�) �� ��������� �������� -arium ����������� �������� ����� ����� ���������� ����, �� ��������� ������� ��� ���� 䳿:

tabella, ae, f � �������, ����� � tabularium, ii, n � �����;

aes, aeris, n � ���, ����� � aerarium, ii, n � ���������;

�) �� ��������� �������� -bŭlum ����������� �������� ����� ����� ���������� ����, �� ��������� ��������, ���� ����:

vox, vocis, f � �����, ���� � vocabŭlum, i, n � �����, �����, �������.

ij����� ������

³� ������ �������:

�) �� ��������� �������� -mentum ����������� �������� ���������� ����, �� ��������� �������� ��� ��������� 䳿:

instruĕre � �������� � instrumentum, i, n � ��������;

arguĕre � ���������� � argumentum, i, n � �����;

�) �� ��������� �������� -ium ����������� �������� ���������� ����, �� ��������� �� ��� ����:

studēre � ��������� � studium, ii, n � �������;

consulĕre � ������, ������������ � consilium, ii, n � ������, ��������.

³� ������ ����� �� ��������� �������� -(t)orium, ‑(s)orium ����������� �������� ����� ����� ���������� ����, �� ��������� ���� 䳿:

labōro, āvi, ātum, āre � ��������� � laboratorium, ii, n � ����������;

audio, īvi, ītum, īre � ������� � auditorium, ii, n � �������� (��������).

����������� ����� ������ ����

����������� ����� ������ ���� ������� ����� �������� ���������� ���������� ����� �����, ��������� ������� ����, ��������� �� ����� �� 䳺�����, ��������� ��, �����, ������ (��������, �����������, ����������), ���, �����, ����, �����, ����� (䳺���).

������ ������������ ������

Discipŭli studiōsi in schola natūram variam terrārum et mundi discunt. � ������� ��� �������� � ���� ���������� ������� ���� �� �������.

Discipŭli � �������, ������� (���������� �����) discipŭlus, i, m, ����� �����, �������� ������ �������;

studiōsi � ����������, ���������� ����� studiōsus, a, um, ����� �����, �������� ������ �������;

in � ����������, ���� ������� �������;

schola � �������, ���������� ����� schola, ae, f, ����� �����, ������� ������ ������;

natūram � �������, ���������� ����� natūra, ae, f, ����� �����, ��������� ������ ������;

variam � ����������, ���������� ����� varius, a, um, ����� �����, ��������� ������ ������;

terrārum � �������, ���������� ����� terra, ae, f, ����� �����, ������� ������ �������;

et � ���������;

mundi � �������, ���������� ����� mundus, i, m, ����� �����, ������� ������ ������;

discunt � 䳺�����, ������ ����� disco, didĭci, �, ĕre, ����� 䳺�����, �������� ��� ������� ������� ��������� �����, ����� ����� �������.

�� ������� ���������� ����� ��������� ���:

����� ������������ ������

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. In schola

Schola nostra haud procul a foro oppĭdi nostri sita est. De fenestris scholae discipŭli aedificia alta et pulchra, vias latas et rectas, theatrum novum et hortum publĭcum vident.

In schola multa auditoria sunt, ubi puĕri littĕras discunt, in bibliothēca autem discipŭli libros legunt et ad litterārum studium se praepărant. Nostra bibliothēca magna est multosque libros habet. Varia sunt librōrum argumenta. Multi libri de mundi ac terrārum natūra, de caelo et stellis, de aqua et terra, de bestiis et plantis narrant. Discipŭli ex libris natūram variam terrārum ac mundi cognoscunt. Loca plana et montuōsa, terras amplas, silvas densas, fluvios longos et latos, rivos parvos discunt.

Libri saepe tabŭlis pictis ornāti sunt. In una pagĭna libri oppĭdum antīquum pictum est. Oppĭdum in loco alto situm est. Muri alti et fossae profundae oppĭdum cingunt. In alia tabŭla agricŏlae agrum arant et frumentum serunt. In prato herbōso rustĭci bestias domestĭcas: vaccas, equos, agnos, capras pascunt. Nonnulli puĕri in fluviis se lavant.

��. De metallis

Aurum, argentum, ferrum metalla sunt. Metalla sunt in terra. Multi fluvii auro abundant. Ferrum est metallum necessarium. Aurum et argentum apud popŭlos magnum pretium habent. E ferro duro popŭli instrumenta varia parant.

���. De vera amicitia

Veri amīci semper sunt rari. Amicitia bonōrum firma et certa est. Amīcus amīco carus est. Amicitia vitam humānam multis bonis ornat. Amīci probi amīcis exempla industriae et diligentiae sunt. Amicitia improbōrum amicōrum non certa est. Exempla mala saepe causae malōrum magnōrum et vitiōrum multōrum sunt. Via vitiōrum est lata. Divitiae stultis viris periculōsae sunt. Divitiae magnae curas magnas et pericŭla multa parant. In pericŭlis amīci veri praesidium firmum sunt.

�V. De Graecōrum et Romanōrum deis

Graeci et Romāni antīqui non unum deum, ut Christiāni, sed multos deos deasque colunt. Primus in numĕro deōrum et maxĭmus Iuppĭter, filius Saturni et Rheae, est. Locus, ubi Iuppĭter sedet et mundi imperium tenet, est Olympus altus, stellis vicīnus. Inde deus deōrum, domĭnus caeli et mundi tonat et fulmĭnat: equi rapĭdi dei per totum mundum volant. Si clipeo quatit, ventos et procellas in terram mittit. Idem gratiā suā natūram tranquillat.

2. ���������� ���������� �����:

1. ���� ���� ����������� ����� � ������ �����.

2. ������� �������� ����� ��� ����� ����� � ������.

3. ���� ����� �� ������ ���, ��, ����, ������ � ������.

4. ����� ������ �� ���� �������, �� ������� �� ���볺� �� �������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Lupus non mordet lupum.���� ����� �� ����.

2. Mala gallīna, malum ovum. � ������ �����, ������ ����.

3. Ignorantia non est argumentum.�������� � �� �����. ��� ����� � � �������, �. 1. ������� � ������������ � �������� ��� ������������� ������ �.������.

4. Errāre humānum est.����� �������� ����������. ������ �������, ����������񳿻, 4, 3. ����� ������������ � �������� �������� ������. �������� ���� ������ (VI ��. �� �.�.) �����, �� �������� ����������� ���������. �� ����� �������� ����� (485-406 ��. �� �.�.) � �����䳿 ������� (615), ������ (496-406 ��.�� �.�.) � �����䳿 �������� (1024). � �Գ�������, ղ�, 2, 5 ֳ����� ��������� �������� �����: Cuiusvis homĭnis est errāre, nullīus, nisi insipientis in errōre perseverāre����� ����� �������� ����������, ��� �����, ���� �� ������, ���������� �� �������.

5. De mortuis aut bene, aut nihil.��� ������� ��� �����, ��� �����. ����� ճ���� (IV ��. �� �.�.), ������ �� ���� ��������, ��� ����� ����� ij���� ���������� � �����, ����� � ������ ���������� �������, �, 3, 2, �70.

6. Tres faciunt collegium.��� ��������� ����������. ��������� ��������� �����, ������������� � �ij������� ��������, XXCVII, 56, 10, �������� ������ �� ����� �������� ������ (IV ��. �.�.).

7. Elephantum e musca facis.����� �� ���� �����.

8. Verba movent, exempla trahunt.����� ��������, �������� ���������.

9. Aut cum scuto, aut in scuto. ��� � �����, ��� �� ���. �������� ������� ������� (50-120) �������� ��� ���������, ���, ����������� ���� �� ����, ������ ���� ��� � ������� �� ���, ��� �� �����, ����� ��������� ����������, ��� ������ (� ���������� ������� ������ �������� ��������� ���� � ���� ��� �� ���).

10. Sine ira et studio.��� ���� � ���������. ��� ����� �������� ��������� ��������� ������ (50-120) (�������, �, 1).

11. Ab ovo usque ad mala.³� ������� �� ����. ��� � ���������� ������ ��������� � ���� � ����������� ��������. �������, ������� �, 3, 6-7:

Quícquam próficerét: Si cóllibuísset ab óvo

Úsqu(e) ad mála citáret: �Ió Baccháe!� Modo súmma.

��� �� ��, �����-�� �������� ����, �� ���� �� �� �����

ͳ �� ������� �� ������, �� ������ �������: �� �����!�

�������� �.��������

12. Ex libris.�� ����.

13. Curricŭlum vitae.�������.

14. Anno Domĭni (�.D.).���� ������ (����� �� г���� ����������). Anno mundi (A.m.).���� �� ��������� ����.

15. Deus ex machĭna.��� �� ������. (���������� ��������).

16. Per aspĕra ad astra. � ����� ����� �� ����. ������ ������������ ��������, 441: Non est ad astra mollis e terris via�� � ����� ���� �� ���� �� ����.

17. ����� ������ ����� �����

� ������� ��������� �����,

������� �� ����, �� �������,

�� ��, � ����, ������� ���� ���.

������, ����� ������,

����� ��� ����� �� ������,

������� ���� � ���� ����,

���� �� ������, ���� �����,

�� �������� ����� ����

����������� ����.

�.������������� ������

��������� �����

�������� �����

a (ab) (+Abl) � ��

aedificium, ii, n � ������, �������

ager, agri, m � ����, �����, �������

agnus, i, m � ����

altus, a, um � �������, �, �

amīcus, i, m � ����, ������

amplus, a, um � ��������, �, �

annus, i, m � ��

antīquus, a, um � ����������, �, �

argumentum, ii, n � ����, �����, ��������

aro, āvi, ātum, āre � �����

auditorium, ii, n � ���������, �������� (��������)

aut � ���

bibliothēca, ae, f � ��������

bonus, a, um � ������, �, e, ������, �, �

caelum, i, n � ����

carus, a, um � �������, �, �

certus, a, um � �������, �, �, �����, �, �

cingo, cinxi, cinctum, ĕre � ���������

clip�us, i, m � ���

cognosco, novi, nĭtum, ĕre � ��������, ����������

collegium, ii, n � ����������, ������

cum (+Abl) � �

curricŭlum, i, n � ��, ����

de (+Abl) � �, ���

deus, i, m � ���

diligentia, ae, f � ����������, ����������, ����������

discipŭlus, i, m � �����

divitiae, ārum, f (Pl) � ���������

domestĭcus, a, um � �������, �, �

domĭnus, i, m � �������, ��������

durus, a, um � �������, �, �

elephantus, i, m � ����

equus, i, m � ���

erro, āvi, ātum, āre � ����������

exemplum, i, n � �������, ������

facio, fēci, factum, ĕre � ������, ����

fenestra, ae, f � ����

filius, ii, m � ���

firmus, a, um � �����, �, �

fluvius, ii, m � ���

forum, i, n � �����

fossa, ae, f � ��

frumentum, i, n � ���, �����

fulmĭno, āvi, ātum, āre � ������ ���������, �������

gallīna, ae, f � �����

Graecus, i, m � ����

gratia, ae, f � ��������, ������

haud � ��

herbōsus, a, um � �����������, �, �

hortus, i, m � ���

humānus, a, um � ��������, �, �

idem, eădem, idem � ��� �����, �� ����, �� ����, �� ��, ���� �, ���� �

ignorantia, ae, f � ��������

imperium, ii, n � �����, ����

imprŏbus, a, um � ��������, �, �

inde � �����

industria, ae, f � ����������, ������������, ��������

insŭla, ae, f � �����

inter (+Acc) � ��, �����

ira, ae, f � ���

Iuppĭter, Iovis, m � �����, ��� ����, ���� � �����

latus, a, m � �������, �, �

lavo, lavi, ātum, āre � ����

liber, bri, m � ������

loca, ōrum, n � ��������

locus, i, m � ����, ������, ����

longus, a, um � ������, �, �

lupus, i, m � ����

machĭna, ae, f � �������, ������

magister, tri, m � �������

malum, i, n � �������, ����, ���

malum, i, n � ������

maxĭmus, a, um � ���������, �, �

metallum, i, n � �����

mitto, mīsi, missum, ĕre � ��������

mordeo, momordi, morsum, ēre � ������

mortuus, a, um � �������, �, �

moveo, movi, motum, ēre � ������, �����������

mundus, i, m � ���, ������

murus, i, m � ����, ���

nonnullus, a, um � ������, �, �

novus, a, um � �����, �, �

numĕrus, i, m � �����

Olympus, i, m � ����, ���� ���������� ����

oppĭdum, i, n � �������, ����

ornātus, a, um � �����������, �, �

ovum, i, n � ����

pagĭna, ae, f � �������

paro, āvi, ātum, āre � �����������

pasco, pavi, pastum, ĕre � �����

periculōsus, a, um � �����������, �, �

pericŭlum, i, n � ���������

pictus, a, um � ������������, �, �, ����������, �, �

popŭlus, i, m � �����

praepăro, āvi, ātum, āre � ��������

praesidium, ii, n � ������, �������

pratum, i, n � ���

pretium, ii, n � ����, �������

primus, a, um � ������, �, �

probus, a, um � ������, �, �, ������, �, �, ��������, �, �

procella, ae, f � ������ ����, �����

procul � ������

profundus, a, um � ��������, �, �

publĭcus, a, um � �����������, �, �

puer, ĕri, m � �������

pulcher, chra, chrum � ������, �, �

quatio, (quassi), quassum, ĕre � ������, ������

rapĭdus, a, um � �������, �, �

rarus, a, um � �������, �, �, �����������, �, �

rectus, a, um � ������, �, �

Rhea, ae, f � ���, ���� ������

rivus, i, m � �������, ������

Romānus, i, m � ��������

rustĭcus, i, m � �������

Saturnus, i, m � ������, ������ ������

schola, ae, f � �����

scutum, i, n � ���

se � ����

se l�vāre � ��������

sedeo, sedi, sessum, ēre � �����

sero, sevi, satum, ĕre � ����

si � ����

sine (+Abl) � ���

studium, ii, n � �������, ����������, ��������

stultus, a, um � ������, �, �, ����������, �, �

tabŭla, ae, f � �����, �������

templum, i, n � ����

teneo, ui, tentum, ēre � �������, �������

theatrum, i, n � �����

tono, ui, �, āre � ������

traho, traxi, tractum, ĕre � �������

tranquillo, āvi, ātum, āre � ������������

tres, tria � ���

unus, a, um � ����, ����, ����

usque � �� ��

vacca, ae, f � ������

ventus, i, m � ����

verbum, i, n � �����

verus, a, um � ��������, �, �, ��������, �, �

vicīnus, a, um � ������, �, �

vitium, ii, n � ������, ����, ����

volo, āvi, ātum, āre � �����

�������� �����

������ � aedificium, ii, n

�������, �, � � altus, a, um

���� � Graecus, i, m

����� � charta, ae, f

������, �, � � pulcher, chra, chrum

�� � silva, ae, f

��� � pratum, i, n

���� � �������� � abundo, āvi, ātum, āre (+Abl)

���� � oppĭdum, i, n

���, �, � � noster, tra, trum

����� � insŭla, ae, f

���������� � monstro, āvi, ātum, āre

���������� � orno, āvi, ātum, āre

�������� � Romānus, i, m

��� � fluvius, ii, m

���������, �, � � situs, a, um

������� � bestia, ae, f

����� � discipŭlus, i, m

������� � magister, tri, m

���� � templum, i, n

������

1. ����������� ���������������:

�) circŭlus vitiōsus (m) � ������ ����;

�) noster collēga doctus (m) � ��� ������ ������;

�) tuum praemium magnum (n) � ���� ������ ��������;

�) vestrum desiderium pium (n) � ���� ����� ���������.

2. ����������� 䳺����� � praesens indicatīvi actīvi � ������� imperatīvus:

teneo, ui, tentum, ēre;

mitto, misi, missum, ĕre.

3. ��������� ������ � ������ ������ ��������:

insulārum, equos, exempla, locis, imperia, frumentō, metalli, discipŭlum, caelum, amīcos, rusticōrum.

4. ������� ����� ���������, ���������� � �������� ������ ������� �������� ���������� ����:

pratum, templum, curricŭlum, aedificium, studium.

5. ���������� ���������� �����:

a foro, de elephantis, inter domĭnos, sine loco, in hortum, apud popŭlos.

6. �������� ��������� � ����������:

Mult� agricŏl� prope silv� habĭtant.

Discipŭl� fabŭl� de lup� avĭd� narrat.

7. ������� � ���������, ���������, �������, ����������, ��������� ��� �����, �� ���������� �� ��������� ���������� ������ -arius, -orium, ‑mentum. �������� ���� ���:

���.: �������, ���������, ����������, �������, ...

a���.: notary, ...

��.: Notar, ...

��.: notaire, ...

�����.: notario, ...

8. ³� ���� ���������� ��� ������� �������� ��������:

�������, ���������, ������, ���������, �������, ����, ������, ���������, ���, ������������, ����������, ��������.


ϒ��� ������� (LECTIO QUINTA) ����� ����� (Declinatio tertia) �������� �������������� ������ �����

Homo locum ornat, non locus homĭnem ������ �������� ����, � �� ���� � ������

����� ����� � �������� � ������������ ����� ��� ���� ��������� ����. � �� ����������� �������� �� ����������� ����� ����: ���������, ������� �� c��������� � ������ �������� �� ������ ����������� � nominatīvus singulāris, � � �������� ������ ������ ������ ��������� -is. ��������� � ����� ���� �ᒺ������� ��� ���� �����: �� ����������� ���� � �� �������� -�. ����� ����� ����� ��������� ����� ���������� �����, ����� ����� ����� � ����� ������� �����. �� ������ ����� (������ ����� �����) ������� ����� � ������� �� -ĭ, �� ������� ������ ���������� �����.

���������� �������� � N�m. s��g. ����������� ���������� ���� ������� �������� ���� �������� ����� � ������������ (����� �� ��������� s) � ������������� (��� s).

1. ������, �� ����������� �� -c, -g, -t, -d, ��������� ����������� ��������:

Nom. sing.

Gen. sing.

������

rex

lux

civĭtas

palus

reg-is

luc-is

civitāt-is

palūd-is

reg- (rec + s > rex)

luc- (luc + s > lux)

civitāt- (civitāt + s > civĭtas)

palūd- (palūd + s > palus)

2. ������ �� -1, -r, -n, -s ��������� ������������ ��������:

Nom. sing.

Gen. sing.

������

consul

victor

flumen

flos

consŭl-is

victōr-is

flumĭn-is

flor-is

consŭl-

victōr-

flumĭn-

flor-

������� ������ �������� ������ ����� ���������� �� �������� �� �������� ������� ������, �� ��� �����'��������� �� ����� � nom�n�tīvus � g�n�tīvus singulāris. �� ������ g�n�tīvus singulāris ����� ��������� ��������� ������ ��������, ��������� ��������� -is:

Nom. sing

Gen. sing

������

homo

homĭnis

homĭn-

radix

radīcis

radīc-

regio

regiōnis

regiōn-

tempus

tempŏris

tempŏr-

� �������� �������� ������ ����� ����������� �� ��������� ��������, ����� � nom�n�tīvus � g�n�tīvus singulāris, ��� � g�n�tīvus singulāris �������� ��������� �� ����� ��������� -is, � � ������� ����� ������: functio, ōnis, f � �������; latus, ĕris, n � ������� ����. ���� ������ � nom�n�tīvus � g�n�tīvus singulāris ��������, �� � �������� ��������� ����� ��������� �������� ������ -is: vallis, is, f � ������; nubes, is, f � �����.

������� ��������� �������� ������ �����:

�����

Singulāris

Plurālis

Casus

��

��

m

f

n

m

f

n

Nom.

-s (-x) ��� �������

-s (-x) ��� �������

�������

-es

-es

-a, -ia

Gen.

�-is

-is

-is

-um

-ium

-um

-ium

-um

-ium

Dat.

�-i

-i

�-i

-ĭbus

�-ĭbus

�-ĭbus

Acc

�-em

-em

�=Nom.

�-es

�-es

-a, -ia

Abl.

�-e, -i

-e, -i

�-e, -i

�-ĭbus

�-ĭbus

-ĭbus

Voc.

�=Nom.

�=Nom

�=Nom.

=Nom.

=Nom.

=Nom.

������ ��������� ������� �������� ������ ����� ���������� �� ����������� � �������� ����� � �� ��������. � ����� ���� ���������� ����� ��������, �� ��� ��������� ����� � ��� ������� (���� g�n�tīvus plurālis) ����� ��� ��� ���������, �� � ����� � ������� �� ����������� � ����� � g�n�tīvus plurālis � �� �������� � ������� �� ��������. ��� ������� ������ ����� ���������� ������.

����, ����� ����� ������ ���������� �� ��� �����: ����������, ������� � �����.

���� � ��������� ���������� ����������, ������� � ����� ���� �������� ������ ����� ������ ������� �������:

�����

³�����

Abl. sing

Gen. plur

Nom., Acc., Voc. plur. (������� ��)

����������

-e

-um

-a

�������

-i

-ium

-ia

�����

-e

-ium

-a

����� ���������� ����� (Classis consŏnans)

�� ������ ���������� ����� �������� ������������� �������� ����� ����������� ����, ������ ���� ���������� �� ���� �����������: auctor, ōris, m � �������; aetas, ātis, f � ��; genus, ĕris, n � ��, ���.

������ ���������� �������� ���������� �����:

homo, ĭnis, m � ������; lex, legis, f � �����; corpus, ŏris, n � ���:

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

homo, lex, corpus

homĭn-es, leg-es, corpŏr-a

Gen.

homĭn-is, leg-is, corpŏr-is

homĭn-um, leg-um, corpŏr-um

Dat.

homĭn-i, leg-i, corpŏr-i

homin-ĭbus, leg-ĭbus, corpor-ĭbus

Acc.

homĭn-em, leg-em, corpus

homĭn-es, leg-es, corpŏr-a

Abl.

homĭn-e, leg-e, corpŏr-e

homin-ĭbus, leg-ĭbus, corpor-ĭbus

Voc.

homo, lex, corpus

homĭn-es, leg-es, corpŏr-a

����� ������� ����� (Classis vocālis)

�� ������ ������� ����� �������� ��������� �����������, �������� ������� �������� ������� � ���������� ���� � ������� �� -ĭ:

1. ����������� ������ �����

����������� ������ ����� ���������� �� ��� �����. �� ����� ����� �������� ����������� � ������� �� -ri- � ������ �������� �����������: -er (m), -is (f), -e (n): celĕber, bris, bre � ����������, �, �; acer, acris, acre � �������, �, �.

�� ����� ����� �������� ����������� � ����� �������� �����������: -is (m,f), -e (n): brevis, e � ��������, �, �; levis, e � ������, �,�.

�� ������ ����� ������� ����������� � ������� �� -nt- ��� -c- � ����� ������� ����������, ������� ��� ����� ����. ³��������� �� ����������� ������ ����� � ������� �� : ingens, ingentis � ����������, �, �; felix, īcis � ��������, �, �.

������ ���������� ����������� ������ �����:

�) � ������ �������� �����������: acer (m), acris (f), acre (n)

�����

Singulāris

Plurālis

г�

m

f

n

m, f

n

³�����

Nom.

�cer

�cr-is

�cr-e

�cr-es

�cr-ia

Gen.

�cr-is

acr-is

acr-is

acr-ium

acr-ium

Dat.

�cr-�

acr-�

acr-�

acr-ĭbus

acr-ĭbus

Acc.

�cr-em

acr-em

acr-e

acr-es

acr-ia

Abl.

�cr-�

acr-�

acr-�

acr-ĭbus

acr-ĭbus

Voc.

�cer

�cr-is

�cr-e

�cr-es

�cr-ia

�) � ����� �����������: brevis (m, f), breve (n)

�����

Singulāris

Plurālis

г�

m, f

n

m, f

n

³�����

Nom.

brev-is

brev-e

brev-es

brev-ia

Gen.

brev-is

brev-is

brev-ium

brev-ium

Dat.

brev-�

brev-�

brev-ĭbus

brev-ĭbus

Acc.

brev-em

brev-e

brev-es

brev-ia

Abl.

brev-�

brev-�

brev-ĭbus

brev-ĭbus

Voc.

brev-is

brev-e

brev-es

brev-ia

�) � ����� ������� ����������: ingens (m, f, n), ingentis (Gen. Sing.)

�����

Singulāris

Plurālis

г�

m, f

n

m, f

n

³�����

Nom.

ingens

ingens

ingent-es

ingent-ia

Gen.

ingent-is

ingent-is

ingent-ium

ingent-ium

Dat.

ingent-�

ingent-�

ingent-ĭbus

ingent-ĭbus

Acc.

ingent-em

ingens

ingent-es

ingent-ia

Abl.

ingent-�

ingent-�

ingent-ĭbus

ingent-ĭbus

Voc.

ingens

ingens

ingent-es

ingent-ia

�� ����������� ������ ����� ����������������� ��� ������������ ��� � ����������� � ����� �������� ����������� �� ‑ālis, -ĭlis, ‑bĭlis, -āris.

���������:

criminālis, e � �����������, �, �

morālis, e � ���������, �, �

fatālis, e � ���������, �, �

naturālis, e � �����������, �, �

formālis, e � ����������, �, �

nominālis, e � ����������, �, �

fundamentālis, e �

���������������, �, �

originālis, e � ��贳�������, �, �

generālis, e � �����������, �, �

personālis, e � ������������, �, �

geniālis, e � ���������, �, �

rationālis, e � ������������, �, �

intellectuālis, e �

���������������, �, �

mobĭlis, e � �������, �, �

legālis, e � ��������, �, �

stabĭlis, e � ��������, �, �

liberālis, e � ����������, �, �

populāris, e � ��������, �, �

locālis, e � ���������, �, �

disciplināris, e �

�������������, �, �

manuālis, e � ����������, �, �

regulāris, e � ���������, �, �

memoriālis, e � �����������, �, �

civīlis, e � ��������, �, �

2. �������� ������ ������� �����

�� ������� ����� �������� �������� ���������� ����, �� � ��������� ������ ������ ����������� �� -e, -al, -ar. ���������: mare, maris, n � ����; anĭmal, ālis, n � �������; exemplar, āris, n � ������, �������.

������ ���������� �������� ������� �����:

����a

Singulāris

Plurālis

³�����

n

n

n

n

n

n

Nom.

mare

anĭmal

exemplar

mar-ia

animal-ia

exemplar-ia

Gen.

mar-is

animāl-is

exemplār-is

mar-ium

animal-ium

exemplar-ium

Dat.

mar-�

animāl-�

exemplār-�

mar-ĭbus

animal-ĭbus

exemplar-ĭbus

Acc.

mare

anĭmal

exemplar

mar-ia

animal-ia

exemplar-ia

Abl.

mar-�

animāl-�

exemplār-�

mar-ĭbus

animal-ĭbus

exemplar-ĭbus

Voc.

mare

anĭmal

exemplar

mar-ia

animal-ia

exemplar-ia

3. ��������� �������� ������� ����

1. �� ������ ������� ����� �������� �������� ������� ������������� �������� ������� ����, �� � ��������� ������ ������ ����������� �� -is:

turris, is, f � ����, ����� puppis, is, f � �����

secūris, is, f � ������ febris, is, f � �������

sitis, is, f � ������ tussis, is, f � ������.

2. �� �������� ������ ���������� ����� ����������� ����� ��� � ���� �� -is:

Neapŏlis, is, f � �������; Tibĕris, is, m � ҳ�� (�� ����� ���� � ��������� ����).

3. �� �������� ������ ���������� ����������� �������� ������� ���� ��������� ���������� �� -sis: basis, is, f � ������; dosis, is, f � ����; prognōsis, is, f � �������: analysis, is, f � ����� �� ��.

��������� ������ ������ ��� �������� ���������� �� -im.

������ ���������� ��������:

secūris, is, f; Neapŏlis, is, f; analysis, is, f

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom

secūr-is

Neapŏl-is

�nalys-is

secūr-es

analys-es

Gen.

secūr-is

Neapŏl-is

analys-is

secur-ium

analys-ium

Dat.

secūr-i

Neapŏl-i

analys-i

secur-ĭbus

analys-ĭbus

Acc.

secūr-im

Neapŏl-im

analys-im

secūr-es

analys-es

Abl.

secūr-i

Neapŏl-i

analys-i

secur-ĭbus

analys-ĭbus

Voc.

secūr-is

Neapŏl-is

�nalys-is

secūr-es

analys-es

�� ������� ����� �������� ������� vis, f����, ��������� �� ������� � ����� �� vi-, �� � �����. � ����� ��������� ������ ����� �������� � ���������� ������ ������. ����� ������� ������� �� ��������� ������ ������, �� ��������� �������, ������� ‑s ���������� � -r �� ������� ��������� (vises ���������� � vires).

³��������� �������� vis:

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom

vis

vires

Gen.

virium

Dat.

virĭbus

Acc.

vim

vires

Abl.

vi

virĭbus

Voc.

vis

vires

����� ����� ����� (Classis mixta)

�� ������ ����� ����� ��������:

�) ����������� ��������, �� � ��������� ������ ������ ����������� �� -es, -is.

sedes, is, f � �����

clades, is, f � �������

navis, is, f � ��������

testis, is, m, f � �����;

�) ������������� ��������, �� ����� ���������� �������� ������ ������ -is ����� �� ��������� �����:

urbs, urbis, f � ����

ars, artis, f � ���������, �������

fons, fontis, m � �������

os, ossis, n � �����.

������ ���������� ��������:

civis, is, m, f � ���������� (��); nubes, is, f � �����; pars, partis, f � �������; os, ossis, n � �����

Casus

Singulāris

Nom.

civ-is

nub-es

pars

os

Gen.

civ-is

nub-is

part-is

oss-is

Dat.

civ-i

nub-i

part-i

oss-i

Acc.

civ-em

nub-em

part-em

os

Abl.

civ-e

nub-e

part-e

oss-e

Voc.

civ-is

nub-es

pars

os

Casus

Plurālis

Nom.

civ-es

nub-es

part-es

oss-a

Gen.

civ-ium

nub-ium

part-ium

oss-ium

Dat.

civ-ĭbus

nub-ĭbus

part-ĭbus

oss-ĭbus

Acc.

civ-es

nub-es

part-es

oss-a

Abl.

civ-ĭbus

nub-ĭbus

part-ĭbus

oss-ĭbus

Voc.

civ-es

nub-es

part-es

oss-a

̳���� ����� ����������� �� ���������� ����� ������ �������� ������ ������� �� -ium.

����i���.

�� ����������� ������, �� �������, ����������:

�) ��������: pater, tris, m � ������; mater, tris, f � ����; frater, tris, m � ����; iuvĕnis, is, m, f � ����, ������; canis, is, m, f � ������ �� ����;

�) �����������: dives, ĭtis � �������, �, �; pauper, ĕris � �����, �, �; vetus, ĕris � ������, �, �; princeps, ĭpis � ������, �, �; partĭceps, ĭpis � ���������, �, � �� ����.

������ ���� �������� ������ �����

������� Nom. sing. ������ ����� ����������� ������������ ��������, ��������� �� �������� �����. ����� �� ����������� �� ���������: uxor, ōris, f � �������, virgo, ĭnis, f � ������, pater, tris, m � ������.

����� ����, �������, ����� � ������� ����, ��������� �� ��������.

��������� nominatīvus i genetīvus singulāris � ����� ����

�������� �� � genus masculīnum:

Nom. sing.

Gen. sing.

Nom. sing.

Gen. sing.

-o

-ōnis

sermo

sermōnis

-ĭnis

homo

homĭnis

-or

-ōris

victor

victōris

-os

-ōris

mos

moris

-er

-ĕris

carcer

carcĕris

-es

-tis

miles

milĭtis

-dis

pes

pedis

-ex

-ĭcis

apex

apĭcis

Ƴ����� �� � genus feminīnum:

Nom. sing.

Gen. sing.

Nom. sing.

Gen. sing.

-as

-ātis

civĭtas

civitātis

-us

-ūtis

virtus

virtūtis

-ūdis

pecus

pecūdis

-is �����������

-is

navis

navis

-es �����������

-is

nubes

nubis

-s � �����������

�����������

-tis

ars

artis

-x

-cis

arx

arcis

-gis

lex

legis

-do

-ĭnis

fortitūdo

fortitudĭnis

-go

-ĭnis

imāgo

imagĭnis

-io

-ōnis

oratio

oratiōnis

������� �� � genus neutrum:

Nom. sing.

Gen. sing.

Nom. sing.

Gen. sing.

-ma

-ătis

poēma

poēmătis

-al

-ālis

vectīgal

vectigālis

-ar

-āris

exemplar

exemplāris

-c

-tis

lac

lactis

-e

-is

ovīle

ovīlis

-en

-ĭnis

carmen

carmĭnis

-ur

-ŭris

-ŏris

fulgur

robur

fulgŭris

robŏris

-us

-ŏris

-ĕris

tempus

onus

tempŏris

onĕris

-t

-ĭtis

caput

capĭtis

����������� ������� � ������ ��� �� �������� ������ �����

1. �������� ��������� ���� ����������� �� -o, -or, -os, -er, -es (�������������), -ex.

�������

Feminīna

Neutra

arbor, arbŏris, f � ������

aequor, aequŏris, n � ����

cor, cordis, n � �����

marmor, marmŏris, n � ������

dos, dotis, f � �����

os, ossis, n � �����

os, oris, n � ����

linter, lintris, f � �����

ver, veris, n � �����

gaster, gastris, f � ����

iter, itinĕris, n � ������

tuber, tubĕris, n � ������

cadāver, cad�vĕris, n � ����

papāver, papavĕris, n � ���

piper, pipĕris, n � ������

merces, mercēdis, f � �����

seges, segĕtis, f � ����

quies, quiētis, f � �����

2. �������� ������� ���� ����������� �� -as, -us (Gen. -ūtis, ‑ūdis), -is (�����������), -es (�����������), -s (� ��������� �����������), ‑x, -do, -go, -io.

�������

Masculīna

Neutra

ordo, ordĭnis, m � �������

pugio, pugiōnis, m � �������

elephas, elephantis, m � ����

as, assis, m � �� (������)

calix, calĭcis, m � �����

cortex, cortĭcis, m � ����

grex, gregis, m � �����

amnis, amnis, m � ����

crinis, crinis, m � �����

collis, collis, m � ������

fascis, fascis, m � �����, �����

finis, finis, m � �����, ����

mensis, mensis, m � �����

ignis, ignis, m � ������

orbis, orbis, m � ����

panis, panis, m � ���

piscis, piscis, m � ����

cinis, cinĕris, m � ����

lapis, lapĭdis, m � �����

pulvis, pulvĕris, m � �����, ���

sanguis, sanguĭnis, m � ����

dens, dentis, m � ���

fons, fontis, m � �������

mons, montis, m � ����

pons, pontis, m � ���

�ondo, n (�����������) � �����

fas, n (�����������) � �������� �����; ��, �� ��������

nefas, n (�����������) � ��, �� �� ��������, ������������

vas, vasis, n � ��������

3. �������� ���������� ���� ����������� �� -ma, -l (-al), -ar, -c, -e, ‑en, -ur, -us, -t.

�������

Masculīna

Feminīna

sal, salis, m � ���

sol, solis, m � �����

vultur, vultŭris, m � �����

lepus, lepŏris, m � ����

mus, muris, m � ����

tellus, tellūris, f � �����

� �� ����� ����� ������� ���� ���� ��������. � ����� ���� � ���� ��������, �� � ������ ��������� ������ ��������, �� � �����: aedes, aedis, f � ����, aedes, aedium, f � ��, �������, finis, finis, m � ����, ������, fines, finium, m � �������, ��������, pars, partis, f � �������, partes, partium, f � ���� ������, ����� �� ��.

���������� ���������� �������� ������ �����

1. �� ������ ����� �������� ����� ���� ����� � �������� �� �u�, �ov�, �� �������� �� �������� �ou�, ���������: bos (������, ��), Iuppĭter (�����). ������� vas, vasis, n (��������) � ����� ���������� �� ������� ������, � � ������ � �� ������.

2. �������� ���������� ���� ��������� ���������� �� -ma � ���������� � �������� ������� ������� ����� ��������� -is ������ -ĭbus.

Singulāris

Nom.

bos, m, f � ������, ��

vas, n � ��������

systema, n �

�������

Iuppĭter, m �

�����

Gen.

bovis

vasis

systemătis

Iovis

Dat.

bovi

vasi

systemăti

Iovi

Acc.

bovem

vas

systema

Iovem

Abl.

bove

vase

systemăte

Iove

Voc.

bos

vas

systema

Iuppĭter

Plurālis

Nom.

boves

vasa

systemăta

Gen.

boum

vasōrum

systemătum

Dat.

bubus (bobus)

vasis

systemătis

Acc.

boves

vasa

systemăta

Abl.

bubus (bobus)

vasis

systemătis

Voc.

boves

vasa

systemăta

��������� ���������� ���� �����

����� ����� ������: ����� ������ (�� ������� ���� ������ � �������� ������ ������), ����� ����� (� ��������� ������ ������).

1. ����� ����� ����� �������� ������ � ��������� �������� ��������� ���������� ��������� ��������� ���� ������ �����, ���� � ��������� ������ ������ ���������� �� -�s (� �������� ������ ������ �� -ātis).

���������:

Nominatīvus singulāris

Genetīvus singulāris

Natrii sulfas

Codeīni phosphas

Natrii sulfātis

Codeīni phosphātis

2. ����� ����� ����� �������� ������ � ������ �������� ��������� ���������� ��������� ��������� ���� ������ �����, ���� � ��������� ������ ������ ���������� �� -is (� �������� ������ ������ �� -ītis).

���������:

Nominatīvus singulāris

Genetīvus singulāris

Kalii arsēnis

Natrii nitris

Kalii arsenītis

Natrii nitrītis

����� ����� �� ����������� -as, -is � ���������� ������ ����� ��������� ���� (������� � ������� ����).

3. ����� ����� ����� ����������� ������ ���������� ��������� ���������� ���� ����� �����, ���� � ��������� ������ ������ ���������� �� -ĭdum (� �������� ������ ������ ��������� -�).

���������:

Nominatīvus singulāris

Genetīvus singulāris

Kalii iodĭdum

Natrii bromĭdum

Kalii iodĭdi

Natrii bromĭdi

4. ����� ������ ����� ����������� �� ���� ������� ����� ���������� �� ����� ����� ������� hydro-.

���������:

Natrii carbōnas

Natrii hydrocarbōnas

5. ����� �������� ����� ����������� �� ���� ������� ����� ���������� �� ����� ����� ������� sub-.

���������:

Bismŭthi nitras

Bismŭthi subnitras

�������� ����� ����� ������������ �� ��������� ���� ���������� � ������ ��������:

-as (ātis) = ��:

sulfas, ātis, m

�������

-is (ītis) = ��, ��:

arsēnis, ītis, m

nitris, ītis, m

������

�����

-ĭdum (i) = ��, ��:

sulfĭdum, i, n

iodĭdum, i, n

������

�����

������������� ������ �����

��������� �������� ������ ����� ����������� �� 䳺������ ����� (������� � �����). ��������������� ���� ��������� ��䳺������ ��������:

1. ³� ������ ����� �� ��������� ������ -tor, -sor ����������� �������� ��������� ����, �� ��������� �����, ��� 䳺:

condūco, duxi, ductum, ĕre � �������������� � conductor, ōris, m � ���������;

collĭgo, legi, lectum, ĕre � ������� � collector, ōris, m � ������, 璺������;

comprĭmo, pressi, pressum, ĕre � ������� � compressor, ōris, m � �������.

��� ��� ����������� ������������� �������� � ��������� (���������, �������, ����������, ���������) �����: �������, �������������, ���������, ���������, �����������, �������� �� ��.

2. ³� ������ ������� �� ��������� ������ -or ����������� �������� ��������� ���� �� ��������� ����� �� ��������:

odōro, āvi, ātum, āre � ������� � odor, ōris, m � �����;

caleo, ui, �, ēre � ���� ������ � calor, ōris, m � �������.

3. ³� ������ ����� �� ��������� ������ -tio, -sio ����������� �������� ������� ���� �� ��������� ����� 䳿 �� �����:

ago, egi, actum, ĕre � ������, ���� � actio, ōnis, f � ��������, ���;

concipio, cepi, ceptum, ĕre � ��������� � conceptio, ōnis, f � ����������;

praecēdo, cessi, cessum, ĕre � ��� �������� � praecessio, ōnis, f � �����������, �������.

�������� ����� ���� ������ ������ ������. � ���������������� ���� ����� ������ � ���� ������: ���������� �������� ������ ������ � demonstratio � ����� � ������� ������ � demonstra�tiōnis � ������ demonstration � ����. ��. die Demonstration, ����. � the demonstration, ��. � la démonstration. � ��������� ��� ���������� ��������� ������ ���� ���������� �������� ������� ���� �� -���: ��������, ��������.

4. ³� ������ ����������� �� ��������� ������ -(i)tāt ����������� ��������� �������� ������� ���� �� ��������� �����:

liber, ĕra, ĕrum � ������, a, e � libertas, ātis, f � �������;

verus, a, um � ��������, a, e � verĭtas, ātis, f � ������.

5. ³� ������ ����������� �� ��������� ������ -(i)tūdo ����������� �������� ������� ���� �� ��������� ���������� �� �����:

amplus, a, um � ��������, a, � � amplitūdo, ĭnis, f � ��������;

longus, a, um � ������, a, e � longitūdo, ĭnis, f � �������.

6. ³� ������ ����������� �� ��������� ������ -tas ����������� �������� ������� ����, �� ��������� �����:

universus, a, um � ���������, a, e � universĭtas, ātis, f � ��������, ���������;

humānus, a, um � �������, a, e � humanĭtas, ātis, f � �������, ��������.

7. ³� ������ ������� �� ��������� ������ -men ����������� �������� ���������� ���� �� ��������� ������ ��� ������� 䳿:

nomĭno, āvi, ātum, āre � �������� � nomen, ĭnis, n � �����, ���;

medĭco, āvi, ātum, āre � �����������, ������� � medicāmen, ĭnis, n � ���� ��������, ���.

8. ³� ������ �������� �� ��������� �������� -ālis, e ����������� ����������� ������ ����� �� ��������� ����������, ��������� �� ������:

natūra, ae, f � ������� � naturālis, e � ���������, �, �;

locus, i, m � ���� � locālis, e � �������, �, �;

natio, ōnis, f � �����, ����� � nationālis, e � ������������, �, �.

9. ³� ������ �������� �� ��������� �������� -āris, e ����������� ����������� ������ ����� �� ��������� ������, �����, ���������:

militia, ae,f � �������� ������ � militāris, e � ���������, �, �;

popŭlus, i, m � ����� � populāris, e � ��������, �, �.

10. ³� 䳺������ ����� ������� �� ��������� �������� -ĭlis, e ����������� ����������� �� ��������� �����:

frango, fregi, fractum, ĕre � ������, ������� � fragĭlis, e � ������, a, e, �������, a, e;

utor, uti, usus sum � ������������� � utĭlis, e � ��������, a, e.

11. ³� ������ ������� �� ��������� ������ -bĭlis, e ����������� ����������� � ��������� �����, ���������:

sto, steti, ātum, āre � ������ � stabĭlis, e � ��������, �, �.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De conditorĭbus Romae

Titus Livius, scriptor Romanōrum, fabŭlam de Romŭlo et Remo, conditorĭbus Romae, narrat. In Latio rex Numĭtor regnat. Amulius fratrem Numitōrem, regem Albae Longae, regno privat. Amulius quoque nepōtes Numitōris Romŭlum et Remum in flumĭne demergĕre iubet. Ministri regis Amulio non parent et puĕros parvŭlos in flumĭnis ripa ponunt. Ibi lupa puĕros invĕnit et nutrit. Postea pastor regius puĕros edŭcat. Puĕri paulātim adolescent. Pastor Romŭlo et Remo veritātem apĕrit. Fratres Amulium occīdunt et regnum avo Numitōri reddunt. Romŭlus postea rex civitātis fit et oppĭdum novum nomĭne Roma condit.

II. De patria nostra

Patria nostra Ucraīna (Roxolania) est terra Eurōpae. In patria nostra multae silvae sunt, quae bestiis abundant. Montes metalla contĭnent: aurum, argentum, ferrum. Campi fertĭles sunt. In patria nostra varia animalia habĭtant: tauri, vaccae cum vitŭlis, oves cum agnis, caprae cum haedis, gallīnae. Alia animalia in terra, alia in aēre, alia in aqua vivunt. In silvis betŭlae, fagi, fraxĭni et quercus sunt. In hortis nostris pruni, mali, cerāsi crescunt.Omnes incŏlae patriae nostrae impigre labōrant. Homĭnes terras perăgunt, altos montes supĕrant. Agricŏlae laetas segĕtes parant. Incŏlae terrae nostrae urbes magnas aedifĭcant. Nomĭna scriptōrum in patria nostra honorāta sunt. Poetae artes litterasque colunt et amoenitātem arvōrum cantant. Carmĭna poetārum multis hominĭbus patriae nostrae magnam delectatiōnem parant, ideo in ore et pectŏre homĭnum sunt. Poētae clari non modo patriam suam honōrant, sed genĕr� humāno ornamenta sunt. Caput patriae nostrae Kiovia est. Kiovia est urbs magna et clara. Ibi multa et pulchra aedificia, templa, theatra et monumenta sunt.

��. De mari

Magna est pulchritūdo maris, magna utilĭtas. Aqua maris salsa est. Multa flumĭna in maria influunt. Rupes litŏrum maris saepe altae sunt. In mari multae plantae crescunt et mira animalia vivunt. Ităque poētae non recte mare infecundum appellant. Natūra marium varia est: alia maria calĭda, alia frigĭda sunt. Inter Eurōpam et Afrĭcam est mare Internum. Multa maria Graecis et Romānis ignōta sunt. Deus flumĭnum et marium est Neptūnus.

III. De avĭbus

In silvis multae aves sunt. Aves alas habent. Plumae sunt quasi vestis avium. Vere voces multārum avium aures homĭnum delectant. Aves nonnullae nuntii sunt veris. Autumno aves in alias regiōnes avŏlant, nonnullae autem hiĕme in regionĭbus frigĭdis manent. Ibi saepe famem extrēmam tolĕrant.Ut leo rex bestiārum, ita aquĭla regīna avium est. Aquĭlam regīnam avium appellāmus, nam nulla avis aquĭlam robŏre supĕrat.

2. ���������� ���������� �����:

1. ��� ���� ���������� ������� ��.

2. ����� � ��������� ���������� � ������ ��� (�� ��� ����), ����, ��� � ���� ��������.

3. ����� �������� ������ �������, ������� � �����.

4. ���� ��������� ����� ��� �� ��������, ��� �� �������, ��� �� ������.

����������� ��� �������� ������� � ������ �������:

1. Salus popŭli suprēma lex est.����� ������ � �������� �����. ֳ����� ���� ������, ���, 3, 8: Illis salus popŭli suprēma lex esto�������� ������� ��� ��� ����� ���� ����� ������.

2. Dura lex, sed lex.������� �����, ��� � �����.

3. Repetitio mater studiōrum est.���������� � ���� ��������.

4. Consuetūdo est altĕra natūra.������ � ����� �������. ֳ����� ���� ���� ����� � ���� ���, V, 25, 74: Consuetudĭne quasi altĕra quaedam natūra efficĭtur. � ������� ������� ����������� ����� ���� �������. ���������, ���������, �, 11, 1370�.

5. Amīcus Plato, sed magis amīca verĭtas est.������ ��� ����, ��� ������ �������. ������, ������, 91 �: ���� �� ���� ���������, �� ����� ������ ������ ��� �������, � ����� ��� ������. ���������, �ͳ�������� �����, �, 4, 1096: ��� �������� � ������ �������� �����. ���������� ��������� ������ � ����� ���������� ����: ������ ��� ����, ��� ��������� ������� � ������.

6. Amīci fures tempŏris sunt. � ���� � ��������� ����.

7. Quot capĭta, tot sententiae (sensus).������ ����, ������ �����. (���� ���� ���� �� ������ � �.���������). ��������, �������, ��, 4, 14: Quot homĭnes, tot sententiae������ �����, ������ �����. �������, �������, ��, 1, 26-27:

Cástor gáudet equís, ovó prognátus eódem

Púgnis: quót capitúm vivúnt, totidém studiórum

Mília�

������ � ����� ����; ���� ����, �� � ���� ���� � ������, �

��� ��������. ������ ���� � ������ � ������ �����.

�������� �.��������.

8. O tempŏra, o mores!� ����, � �����! ֳ�����, �������� ����� ������, �, 1.

9. Ab imo pectŏre.³� ������ �����.

10. Aurea mediocrĭtas. ������ ��������. ������� ��������� �����, ������ ������ ��������� ������� ������� (65-8 ��. �� �.�.), �� ��������� � ��䳻, �� ��� ˳���� ������, 10, 9-10:

Aúreám quisquís mediócritátem

Díligit tutús caret óbsoléti

Sórdibús tectí caret ínvidénda

Sóbrius aúla.

������ ������� ��� ��������,

��� �� ����� ���� � � �������� ���,

ͳ ������� �� � ����� �� ����

�������� ������.

�������� �.��������.

������ ������� �������� ������������ �� ������� ���� �� ���� �������, � � �񳺿 ������� ���������. �� ������ ���� ������� ����� ����� �������� ���� �� ���������� ���� � ������� ������� ������. ����� ��� ��� ˳���� ������, 10 � ����������� ������� ����� �� ����� �������� ����������� �������������� ����, ���������� ������ ����� ���� �� � ���������� �� �������, ��� � � ���糿 � ����� � ��������� ����.

11. Alma mater.����-������������.

12. Sancta simplicĭtas.����� ��������.

13. Ultĭma ratio regum.������� ����� ������.

14. Ars longa, vita brevis est. � ��������� ����, ����� �������.

15. Mens sana in corpŏre sano.������� ����� � � ��������� ��. ������ (60-127) �������, �, 356: Órandúm (e)st ut sít mens sán(a) in córpore sáno.����� �������, ��� � ��������� �� ��� �������� ���.

16. Quod licet Iovi, non licet bovi.�� ��������� �������, �� �� ��������� �����.

17. Lege artis.�� ������� ���������.

18. Panem et circenses!���� � �������!

19. Urbi et orbi.̳��� (����� ����) � ����� (������� ������������� ���� ��������� ������������ ����).

��������� �����

�������� �����

�bundo, āvi, ātum, āre (+Abl.) � ���� � ��������

accipio, cepi, ceptum, ĕre ����������

adolesco, olēvi (olui), ultum, ĕre � ���������, �����

aedifĭco, āvi, ātum, āre � ��������, ������������

aër, aëris, m � ������

ala, ae, f � �����

Alba Longa, ae, f � ����� �����, ��������� ���� � ����� �� �������� ���� �� ����

almus, a, um � �����������, �, �

alter, ĕra, ĕrum � �����, �, �, ����, �, � �� ����

amoenĭtas, ātis, f � �����

Amulius, ii, m � �����, ���� �������

anĭmal, ālis, n � �������

aperio, perui, pertum, īre � ���������

apex, apĭcis, m � �������

appello, āvi, ātum, āre � ��������

ars, artis, f � ���������

arvum, i, n � ����, ����

aureus, a, um � �������, �, �

auris, is, f � ����, ����

avis, is, f � ����

avŏlo, āvi, ātum, āre � �������

avus, i, m � ��

betŭla, ae, f � ������

bos, bovis, m, f � ��, ���

brevis, e � ��������, �, �

caelestis, e � ��������, �, �

calĭdus, a, um � ������, �, �

canto, āvi, ātum, āre � ������

capra, ae, f � ����

caput, ĭtis, n � ������, �������

carmen, ĭnis, n � ���, ����

cerāsus, i, f � �����

circenses, ium, m � ��������

civis, is, m, f � ����������

civĭtas, ātis, f � �������

commūnis, e � �������, �, �

condĭtor, ōris, m � ���������

condo, di, tum, ĕre � �����������

consuetūdo, ĭnis, f � ������

contineo, tinui, tentum, ēre � ������, �������

corpus, ŏris, n � ���, ������

cresco, crevi, cretum, ĕre � �����

delectatio, ōnis, f � ��������, �����������

deleo, ēvi, ētum, ēre � ���������

demergo, mersi, mersum, ĕre � ��������, ������������, ������

discordia, ae, f � �������

edŭco, āvi, ātum, āre � ����������

extrēmus, a, um � ������, �, �

fabŭla, ae, f �����, �������

fagus, i, f � ���

fames, is, f � �����

fertĭlis, e � ���������, �, �

fio, factus sum, ĕri � ���������, ������

firmo, āvi, ātum, āre � ���������

floreo, ui, �, ēre � �����

flumen, ĭnis, n � ���

fons, fontis, m � �������

frater, tris, m � ����

fraxĭnus, i, f � ����

frigĭdus, a, um � ��������, �, �

fur, furis, m � �����

generālis, e � ��������, �, �

genus, ĕris, n � ��, ���

grandis, e � �������, �, �

gravis, e � ������, �, �

haedus, i, m � �����

hiems, hiĕmis, f � ����

homo, ĭnis, m � ������

honorātus, a, um � ��������, �, �, ���������, �, �

honōro, āvi, ātum, āre � �����������, ��������

ibi � ���

ideo � ����, � 򳺿 �������

ignōtus, a, um � ��������, �, �

impigre � ��������

imus, a, um ��������, �, �, ���������, �, �

infecundus, a, um � �����������, �, �

influo, fluxi, fluxum, ĕre � �������, ���������

invenio, veni, ventum, īre � ���������

iubeo, iussi, iussum, ēre � ����������, �����

labor, ōris, m � �����, ����

laetus, a, um � ��������, �, �, �������, �, �

Latium, ii, n � �����, ������� ���� ҳ��������� �����, ������ �� ��������

leo, ōnis, m � ���

lex, legis, f � �����

licet, licuit, ēre � ���������, �����

litus, ŏris, n � ����� ����

lupa, ae, f � �������

magis � �����

malus, i, f � ������

maneo, mansi, mansum, ēre � ����������

mare, is, n � ����

mater, tris, f � ����

mediocrĭtas, ātis, f � ��������

mens, mentis, f � �����, �����

minister, tri, m � �����

mirus, a, um � ������, �, �

mons, montis, m � ����

monumentum, i, n � ��������

mos, moris, m � ������

narro, āvi, ātum, āre � ����������

nepos, ōtis, m � ����, �������

Neptūnus, i, m � ������, ��� ����

nix, nivis, f � ���

nomen, ĭnis, n � �����, ���

non modo�, sed etiam � �� �����..., � �

novus, a, um � �����, �, �

nullus, a, um � �����, �, �, ������, �, �

Numĭtor, ōris, m � ������, ����������� ��������� ����� �����, �� ������ � ����

nutrio, īvi, ītum, īre � ��������

occīdo, di, sum, ĕre � �������

omnis, e � ����, ���, ���

oppĭdum, i, n � ����

orbis, is, m � ����� ����, ���

ornamentum, i, n � ��������

os, oris, n � ����, ���

ovis, is, f � ����

panis, is, m � ���

pareo, ui, ĭtum, ēre (+Dat) � ����������

paro, āvi, ātum, āre � ��������

parvŭlus, a, um � ���������, �, �, ���������, �, �

pastor, ōris, m � ������

paulātim � �������, ���������

pax, pacis, f � ���

pectus, ŏris, n � �����, �����

perăgo, ēgi, actum, ĕre � ���������, �������

Plato, ōnis, m � ������ (427�347 ��. �� �.�.), �������� ������ V ��. �� �.�.

pluma, ae, f � ���

pono, posui, posĭtum, ĕre � ������

popŭlus, i, m � �����

privo, āvi, ātum, āre (+Abl) � ����������

provincia, ae, f � ��������

prunus, i, f � �����

puer, ĕri, m � �������, ������

pulchritūdo, ĭnis, f � �����

quasi � �������

quercus, us, f � ���

quoque � �����

quot�, tot � ������..., ������

ratio, ōnis, f � �����, �����

recte � ���������

reddo, di, tum, ĕre ����������

regīna, ae, f � ������

regio, ōnis, f � �����, �崳��

regius, a, um � ��������, �, �

regno, āvi, ātum, āre � �������, ��������

Remus, i, m � ���, ����-������� ������

repetitio, ōnis, f � ����������

rex, regis, m � ���

ripa, ae, f � �����

robur, ŏris, n � ����

Romŭlus, i, m � �����, ����������� ��������� ����

rupes, is, f � �����, �����

salsus, a, um � �������, �, �

salūber, bris, bre � �������, �, �, ��������, �, �

salus, ūtis, f � �����, ��������, �������

sanctus, a, um � ���������, �, �

sanus, a, um � ��������, �, �

scriptor, ōris, m � ����������

seges, ĕtis, f � ����

sententia, ae, f � �����, �����, ��������

sidus, ĕris, n � �����

simplicĭtas, ātis, f � ��������

summus, a, um � ��������, �, �

supĕro, āvi, ātum, āre � ������������, ����������

suprēmus, a, um � ��������, �, �

taurus, i, m � ��, ���

tego, texi, tectum, ĕre � ���������

tempus, ŏris, n � ���

Titus Livius, i, ii, m � ��� ˳�� (59 �. �� �.�. � 17 �. �.�.), �������� ����������

tolĕro, āvi, ātum, āre � ����������, ������

ultĭmus, a, um � �������������, �, �, �������, �, �

urbs, urbis, f � ����

ut�, ita � ��..., ���

utilĭtas, ātis, f � �������

vectīgal, ālis, n � ��������, �������

ver, veris, n � �����

verĭtas, ātis, f � ������, ������

vestis, is, f � ����

vitŭla, ae, f � ������

vox, vocis, f � ����, �����

�������� �����

���... ��� � aut� aut

����, �, � � albus, a, um

������� � apex, ĭcis, m

���������� � civis, is, m, f

������� � civĭtas, ātis, f

����� � concordia, ae, f

��������� � firmo, āvi, ātum, āre

��� � pax, pacis, f

��������, �, � � summus, a, um

������� � discordia, ae, f

���������� � accipio, cepi, ceptum, ĕre

��������� � tego, texi, tectum, ĕre

�������� � provincia, ae, f

��������� � deleo, ēvi, ētum, ēre

��� � nix, nivis, f

���, ���� � ităque

������

1. ����������� ���������������:

labor gravis (m) � ����� �����; salus commūnis (f) � ������ �����; ars generālis (f) � ������� ���������; sidus caeleste (n) � ������� �����; vectīgal grande (n) � ������� ��������; fons salūber (m) � ������ �������.

2. ��������� ������� ����� � ����� �������� ������ �����:

carminĭbus, in apĭce, per carmĭna, sine delectatiōne, famium, ex aëre, trans montem, mentem, tempŏrum, apud aves, in pace, orbi, fluminĭbus, panem, per os, regiōnes, consuetudĭnis, in maria.

3. ������� ����� ��������� ������ ������ �������� ������ ����� �� ������ �������� ������ ������:

�) ��������� � ������� ����: aëris, amoenitātis, apĭcis, artis, auris, avis, civis, civitātis, consuetudĭnis, famis, furis, hiĕmis, leōnis, moris, nivis, pacis, ratiōnis, scriptōris;

�) ���������� ����: animālis, capĭtis, carmĭnis, corpŏris, flumĭnis, genĕris, litŏris, maris, nomĭnis.

4. ������� ����� ��������� ������ �������:

tempus, ŏris, n; civis, is, m, f; repetitio, ōnis, f; regio, ōnis, f; homo, ĭnis, m; mare, is, n; litus, ŏris, n.

5. ���������, �� ���� ���������� ��� ���������� �������� ��������:

������������, ��������, ������, �������, �������, ���������, ���������, ���������, �������, �����������, ������, ��������, ��������, ����, ����������, �����, ���������, �崳��, ��������, ����������, ���������.

6. ������� � ���������, ���������, �������, ���������� �� ��������� ��� �����, �� ���������� �� ��������� ���������� ������ -tor, -sor, -or, -tio, -sio. �������� ���� ���:

���: ������, ...

����: lecturer, ...

��: der Lektor, ...

��: lecteur, ...

���: lector, ...


����� ������� (LECTIO SEXTA) ���� ������� ������� ������� ��� ������������ ���� ������� ������� ��������� ����� (Imperfectum indicatīvi actīvi)

Non s�holae, sed vitae discĭmus �� ��� �����, � ��� ����� �������

Imperfectum indicatīvi actīvi ����������� ���������� �� ������ ������� ������ -bā- (��� I�II 䳺����) i -ēbā- (��� III�IV 䳺����) �� �������� ��������:

Singulāris

Plurālis

1. -m

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

������ ���������� 䳺��� I-IV 䳺���� � �mperfectum indicatīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudā-ba-m

docē-ba-m

leg-ēba-m

audi-ēba-m

2.

laudā-ba-s

docē-ba-s

leg-ēba-s

audi-ēba-s

3.

laudā-ba-t

docē-ba-t

leg-ēba-t

audi-ēba-t

Plurālis

1.

lauda-bā-mus

doce-bā-mus

leg-ebā-mus

audi-ebā-mus

2.

lauda-bā-tis

doce-bā-tis

leg-ebā-tis

audi-ebā-tis

3.

laudā-ba-nt

docē-ba-nt

leg-ēba-nt

audi-ēba-nt

³��������� ���������� 䳺����� sum, esse (����)

�����

Singulāris

Plurālis

1.

er-a -m

er-ā -mus

2.

er-a -s

er-ā -tis

3.

er-a -t

er-a -nt

�������� ��� (������) ������� ������� ��������� ����� (Futūrum I (primum) indicatīvi actīvi)

Futūrum I (primum) indicatīvi actīvi �����������:

�) ��� 䳺��� �-�� 䳺���� ���������� �� ������ ������� ������ -b- i �������� ���������� �������� (���. praesens indicatīvi actīvi ��� ��� 䳺�����) �� �������� �������� ����������� ����:

Singulāris

Plurālis

1. -o

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

�) ��� 䳺��� ���-IV 䳺���� ���������� �� ������ ������� ������ -a- (��� 1-� ����� ������) � ������ -ē- (��� ��� ����� ���) �� �������� �������� �������� ������������ ����:

Singulāris

Plurālis

1. -m

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

������ ���������� 䳺��� �-IV 䳺���� � futūrum I (primum) indicatīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudā-b-o

docē-b-o

leg-a-m

audi-a-m

2.

laudā-b-i-s

docē-b-i-s

leg-e-s

audi-e-s

3.

laudā-b-i-t

docē-b-i-t

leg-e-t

audi-e-t

Plurālis

1.

lauda-b-ĭ-mus

doce-b-ĭ-mus

leg-ē-mus

audi-ē-mus

2.

lauda-b-ĭ-tis

doce-b-ĭ-tis

leg-ē-tis

audi-ē-tis

3.

laudā-b-u-nt

docē-b-u-nt

leg-e-nt

audi-e-nt

³��������� ���������� 䳺����� sum, esse (����)

�����

Singulāris

Plurālis

1.

er-o

er-ĭ-mus

2.

er-i-s

er-ĭ-tis

3.

er-i-t

er-u-nt

�������� ���� ���� ������� �������

�������� ���� ���� ������� ������� (praesens, �mperfectum, futūrum I (primum) ����������� �� ��������� ����� ����� �������� ����������. ���������� ��������� � ���, �� � � ��������� ����.

������ ��������� ���� ������� ������� ��������� �����:

Singulāris

Plurālis

1. -or/-r

1. -mur

2. -ris

2. -mĭni

3. -tur

3. -ntur

������ ���������� 䳺��� �-IV 䳺���� � praesens, �mperfec�tum, futūrum I (primum) indicatīvi passīvi:

�����

��

���

IV

Praesens indicatīvi passīvi

Singulāris

1.

laudā-or =laud-or

doce-or

leg-or

audi-or

2.

laudā-ris

docē-ris

leg-ĕ-ris

audī-ris

3.

laudā-tur

docē-tur

leg-ĭ-tur

audī-tur

Plurālis

1.

laudā-mur

docē-mur

leg-ĭ-mur

audī-mur

2.

lauda-mĭni

doce-mĭni

leg-i-mĭni

audi-mĭni

3.

lauda-ntur

doce-ntur

leg-u-ntur

audi-u-ntur

�����

��

���

IV

�mperfectum indicatīvi passīvi

Singulāris

1.

laudā-ba-r

docē-ba-r

leg-ēba-r

audi-ēba-r

2.

lauda-bā-ris

doce-bā-ris

leg-ebā-ris

audi-ebā-ris

3.

lauda-bā-tur

doce-bā-tur

leg-ebā-tur

audi-ebā-tur

Plurālis

1.

lauda-bā-mur

doce-bā-mur

leg-ebā-mur

audi-ebā-mur

2.

lauda-ba-mĭni

doce-ba-mĭni

leg-eba-mĭni

audi-eba-mĭni

3.

laud�-ba-ntur

doce-ba-ntur

leg-eba-ntur

audi-eba-ntur

�����

��

���

IV

Futūrum I (primum) indicatīvi passīvi

Singulāris

1.

laudā-b-or

docē-b-or

leg-a-r

audi-a-r

2.

lauda-b-ĕ-ris

doce-b-ĕ-ris

leg-ē-ris

audi-ē-ris

3.

lauda-b-ĭ-tur

doce-b-ĭ-tur

leg-ē-tur

audi-ē-tur

Plurālis

1.

lauda-b-ĭ-mur

doce-b-ĭ-mur

leg-ē-mur

audi-ē-mur

2.

lauda-b-i-mĭni

doce-b-i-mĭni

leg-e-mĭni

audi-e-mĭni

3.

lauda-b-u-ntur

doce-b-u-ntur

leg-e-ntur

audi-e-ntur

���������� ����� 䳺����� ����������� ���� ��������� ����� (Infinitīvus praesentis passīvi):

��

���

IV

laudā-ri

docē-ri

leg-i

audī-ri

���������� ��������� ���� ������� �������

1. � 䳺������ ����� 䳺����� � ������ ���� ������ ����������� ���� ������� �������� ������ ������� ��������� � �������� ���������� -� � ���� -�.

2. � ����������� ��� � 䳺������ ������ 䳺����� �� � ����������� ��� � 䳺������ ����� �� ����� 䳺���� �� ������� (�������) �� �������� ���������� ������������ �������� ������: ����� -s, -t, ‑m ������������ -ĭ-; ����� -r � -ĕ-; ����� -n � -u-.

3. � 䳺������ �������� 䳺����� � ����������� ��� � ����� ���� ������� �� ������� � �������� ���������� ������������ ‑u-.

�������� �� ���� ����� ������� �������

������� ������� ������:

1. praesens � �������� ���;

2. �mperfectum � ������� ��� ������������ ����;

3. futūrum I (primum) � �������� ��� (������).

��� ��� ���� ��������� ����� ������:

�) ��������� �� ����� ������ � ������ ������� (������ ����������� 䳿);

�) ������� ������ ��������� ���������� ����.

³������� �� ���� ������ ���������� �� ��������� ������. ��������� �������:

���

������

�����

������ ���������

praesens

�������

��

���������� ����

�mperfectum

�������

-- (���� 䳺�.)

-ēbā- (�����V 䳺�.)

���������� ����

futūrum I (primum)

�������

-b- (���� 䳺�.)

-a-, -ē- (�����V 䳺�.)

���������� ����

��������� ������ � ������� �����������

1. ��� ���������� �������� 䳿 � ������� ����������� ��������� ������ ablatīvus instrumenti (������� ��������). ³� ������� �� ��������� ���?, ���� ��������� ���������� ��? ���������: Monumenta homĭnum illustrium florĭbus ornantur. � ��������� ������� ����� ����������� ������.

2. ��� ���������� �����, ��� 䳺, � ������� ����������� ��������� ������ ablatīvus auctōris (������� ����� �����), ���� ��������� � ������������ a (ab). ³� ������� �� ���������, ��� ������ ��? � ������������� �� ��������� ���� �������� ������� ������ � ������ � ���������� ������� ����������� ��������. ���������: Patria nostra a poētis laudātur. � ����� ������������ ���� ����������. (���� ���������� �������������� �������).

���������� (������, ������, ���������)

1. ������ ���������� (�ronomĭna demonstratīva)

�� �������� ���������� ��������:

�) ille, illa, illud � ���, ��, �� (����� �� ������������� �������);

�) iste, ista, istud � ���, ��, ��; ���, ��, �� (����� �� ������� ������� �����);

�) is, ea, id � ���, ��, ��; ���, ��, ��; ��, ����, ����;

�) hic, haec, hoc � ���, ��, �� (����� �� �������, ���� ���������� �� ����, ��� ��������).

������ ���������� ����������, �� ����������� ����� � ����� ����� (�������� � ������� �� �� ������ ������, ������ � �� ������) � ����� �������������:

�) � �������� ������ ������ ���� ����� ��������� -īus (m, f, n);

�) � ���������� ������ ������ ��������� - (m, f, n).

������ ���������� ���������� is, ea, id:

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

is (m), ea (f), id (n)

e-i (ii) (m), e-ae (f), e-a (n)

Gen.

e-īus (m, f, n)

e-ōrum (m, n), e-ārum (f)

Dat.

e-ī (m, f, n)

e-is (iis, is) (m, f, n)

Acc.

e-um (m), e-am (f), id (n)

e-os (m), e-as (f), e-a (n)

Abl.

e-ō (m, n), e-ā (f)

e-is (iis, is), (m, f, n)

2. ³����� ���������� (�ronomĭna relatīva)

�� �������� ���������� ��������: qui (m), quae (f), quod (n) � ����, ���, ���; ���, ���, ��; ������, �����, �����.

³��������� �������� ���������� qui (m), quae (f), quod (n):

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

qui (m), quae (f), quod (n)

qu-i (m), qu-ae (f), qu-ae (n)

Gen.

cu-īus (m, f, n)

qu-ōrum (m, n), qu-ārum (f)

Dat.

cu-ī (m, f, n)

qu-ĭbus (m, f, n)

Acc.

qu-em (m), qu-am (f), quod (n)

qu-os (m), qu-as (f), qu-ae (n)

Abl.

qu-ō (m, n), qu-ā (f)

qu-ĭbus (m, f, n)

3. ��������� ��������� (�ronōmen reflexīvum � sui (����)

Casus

Singulāris

Nom.

��

Gen.

sui

Dat.

sibi

Acc.

se

Abl.

se

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De nummis Romanōrum

In multis Romanōrum nummis unā e parte Minervae caput, ex altĕra � navis imāgo erat. Ităque puĕri Romāni ludum, qui �caput aut navis� nominabātur, agēbant. Pro exemplo Marcus, nummum in terram iaciēbat et clamābat: �Navis!�, sed nummus altĕra parte cadēbat.

Tum Lucius nummum iaciēbat iterumque �Navis!� clamābat; nunc autem nummus eā partē cadēbat, ubi imāgo navis erat. Ob eam rem Lucius victoriam reportābat.

Erant etiam alii nummi. In una parte eōrum littĕrae erant, quae verbum �ROMA� formābant, ex adversa parte � Victoriae deae imāgo, quae duos aut tres equos agēbat.

Nummi Romanōrum erant aēnei, argentei et aurei. Usitāti nummi apud Romānos erant: as, sestertius et denarius. As erat nummus aēneus, monēta minĭma. Nummus assē maior erat sestertius, id est libra. Quinque asses pares erant duōbus sestertiis; decem asses � denario. Denarius erat nummus argenteus.

II. De arte libraria Romae

Apud vetĕres Romānos opĕra scriptōrum a servis transcribebantur. Unus ex illis dictābat, relĭqui calămis, atramento tinctis, scribēbant. Ita uno tempŏre multa exemplaria librōrum parabantur. Alii libri erant in charta scripti, ex papyro parāta, alii in membrāna, ex corio facta.

Singŭlae pagĭnae, inter se conglutinātae, in umbilīcum volvebantur, unde libri appellabantur �volumĭna�; ea in scriniis servabantur. In foro Romāno erant multae tabernae bibliopolārum, ex quĭbus libri in ultĭmas terras imperii Romāni dimittebantur. Romae homĭnes divĭtes saepe cum summo studio magnas bibliothēcas sibi comparābant.

III. De Euclīde

Euclīdes Megarensis saepe Athēnas visitābat. In Athēnis sermōnes Socrătis audiēbat. Athenienses magnō odiō in Megarenses flagrābant. Cives Athenārum Megarensĭbus Athēnas visitāre vetābant. Incŏlae Athenārum dicēbant: �Si vir Megarensis in urben venĕrit, gravĭter puniētur.� At Euclīdes poenam gravem non timēbat. Mathematĭcus longam vestem muliĕbrem induēbat, caput velābat et Athēnas properābat, ubi cum Socrăte disputābat. Deinde, sub lucem, in longa veste muliebri et cum capĭte velāto Megăram revertebātur.

IV. Aetas aurea reddĭtur (Vergilius)

Nun� aetas magna atque nova incĭpit. Puer nascĭtur ac gens aurea venit. Mundus metū gravī liberabĭtur. Puer ille deōrum vitam accipiet deosque vidēbat et ipse videbĭtur ab illis. Mundum virtutĭbus antīquis reget. Simul atque laudes et facta parentis legĕre et virtūtem scire potĕrit, agri beāti fructus dulces hominĭbus omnĭbus parābunt. Remanēbunt tamen pauca scelĕra. Homĭnes mare navĭbus temptābunt et urbes muris cingent. Erunt etiam altĕra bella, atque itĕrum Trōiam Achilles magnus mittētur.

Ubi autem aetas fortis hunc puĕrum virum faciet, maria relinquentur a vectorĭbus, nec nautae pecuniae causā merces mutābunt. Agricŏla robustus tauros iugo liberābit; non rastris humus tangētur; omnis terra omnia feret.

2. ���������� ���������� �����:

1. ������ ������ �������, ������� � ������ ������� ��������� ��������� ����.

2. ����� ���������, ������ � ���� ��������� ������ ��������.

3. ������ �������� �����������, ���������� � ���� ����������� ������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Clavus clavo pellĭtur.���� ������ ���������.

2. De te fabŭla narrātur.��� ���� ����� ��������.

3. Tertium non datur.�������� �� ������.

4. Nullum pericŭlum sine pericŭlo vincĭtur.ͳ��� ��������� ��� ��������� �� ������������.

5. Ferrum ferro acuĭtur.����� ���������� ������.

6. Avaritia neque copia, neque inopia minuĭtur. � ������� �� ���������� � ��������, �� ����������.

7. Contraria contrariis curantur.���������� ������� �����������.

8. Diabŏlus non est tam ater, ac pingĭtur.�� ����� �������� ����, �� ���� �������.

9. Quaerĭte et inveniētis.������� � ��������.

10. Magna est verĭtas et praevalēbit.������ ������ � ���� ��������.

11. Aut inveniam viam, aut faciam. ��� ������ ������, ��� �������� (�� ���).

12. Qui semĭnat mala, metet mala.��� � ���, ��� ��� � �����.

13. Ut salūtas, ita salutabĕris.�� �� ������, ��� � ���� ���������.

��������� �����

�������� �����

accipio, cepi, ceptum, ĕre � ����������

Achilles, is, m � �����, ��� ����� � �����, ����� ��������� ����

acuo, acui, acūtum, ĕre � ��������

adversus, a, um � �����������, �, �

aēneus, a, um � �����, �, �

aetas, ātis, f � ��

ager, gri, m � ����, �����

ago, ēgi, actum, ĕre � �����, ����, �����

alter, ĕra, ĕrum � ������, �, �, �����, �, �

alter, ĕra, ĕrum � ���� �� ����, �����, �, �

apud (Acc) � �, �����

argenteus, a, um � ������, �, �

as, assis, m � ��, ������� ������, ������� 327,45 �

ater, tra, trum � ������, �, �, ��������, �, �

Athēnae, ārum, f � ����� (����), ����� �����

atramentum, i, n � �������

aureus, a, um � �������, �, �

avaritia, ae, f � �������

beātus, a, um � �����������, �, �, ��������, �, �

bibliopōla, ae, m � ��������������

cado, cecĭdi, casūrus, ĕre � ������

calămus, i, m � ����

caput, ĭtis, n � ������

castīgo, āvi, ātum, āre � ������

centum � ���

cingo, cinxi, cinctum, ĕre � ���������, ����������

clamo, āvi, ātum, āre � �������

clavus, i, m � ����, ����

compăro, āvi, ātum, āre � ����������, ��������

conglutinātus, a, um � �������, �, �

contrarius, a, um � �����������, �, �

copia, ae, f � �������, ���������

corium, ii, n � ����

curo, āvi, ātum, āre � �������, �����������

decem � ������

deinde � ����, ������

denarius, ii, m � ������, ������� ����� ������, ������� 10 ��� 16 ����

diabŏlus, i, m � ����, ������

dico, dixi, dictum, ĕre � ��������

dicto, āvi, ātum, āre � ������ ������, ���������

dimitto, dimīsi, dimissum, ĕre � ���������

dispŭto, āvi, ātum, āre � ����� �������, �����������

dives, ĭtis � �������, �, �

dulcis, e � ��������, �, �, �����, �, �

duo, duae, duo � ���

emendo, āvi, ātum, āre � ����������

Euclīdes, is, m � ����� (444�369 ��. �� �.�.), ��������� �������� ���������� �����, ����� �������, ���������, ������� ������� ������� V�IV ��. �� �.�.

exemplum, i, n � �������; pro exemplo � ���������

fabŭla, ae, f � �����, ������

facio, feci, factum, ĕre � ������

factum, i, n � ����, ������, ��

factus, a, um � ������������, �, �

fero, tuli, latum, ferre � �����, ������

flagro, āvi, ātum, āre � �����, ������

formo, āvi, ātum, āre � ����������, ���������

fortis, e � ��������, �, �, �������, �, �

fructus, us, m � ���, �������

gens, gentis, f � �����

gravis, e �� ������, �, �

gravĭter � �����

humus, i, f � �����, �����

iacio, ieci, iactum, ĕre � ������

imāgo, ĭnis, f � ����������, �������

incipio, cepi, ceptum, ĕre � ��������

induo, dui, dūtum, ĕre � �������

inopia, a�, f � ������

invenio, veni, ventum, īre � ���������

ităque � ����, ����� �����

itĕrum � �� ���, �����, � ������ ����

iugum, i, n � ����

laus, laudis, f � �����, �����, �����, ������

liber, bri, m � ������

libĕro, āvi, ātum, āre � ��������

libra, ae, f � �������� ����, ������� 327,45 �

librarius, a, um � ���������, �, �

ludus, i, m � ���

maior, maius � ������, �, �

mare, is, n � ����

mathematĭcus, i, m � ���������

Megăra, ae, f � �����, ���� �� ����� �� ���� (���)

Megarensis, e � ���������, �, �

membrāna, ae, f � ������ ���������

merces, ēdis, f � �����, ����������, �����

meto, messui, messum, ĕre � ����

metus, us, m � �����

Minerva, ae, f � ̳�����, ������, ������������� ���� � ��������, �������, ����

minĭmus, a, um � ���������, �, �

minuo, minui, minūtum, ĕre � ����������

mitto, misi, missum, ĕre � ��������

monēta, ae, f � ������, �����

muliebris, e � ������, �, �

mundus, i, m � ���, ������

murus, i, m � ����, ������

muto, āvi, ātum, āre � ����������, �������������, �����������, ���������

narro, āvi, ātum, āre � ����������

nascor, natus sum, nasci � �������������, ��������

navis, is, f � ��������, �����

nomĭno, āvi, ātum, āre ��������

nummus, i, m � ������, �����

nunc � �����

ob eam rem � � 򳺿 �������

odium, ii, n � ���������

omnis, e � ������, �, �, ������, �, �, �����, �����, �. �

opus, ĕris, n � ���

oro, āvi, ātum, āre � �������, �������

pagĭna, ae, f � �������

papyrus, i, m � ������

par, paris � �����, �, �

parātus, a, um � ������������, �, �

parens, entis, m, f � �������������, ���������, �����

paro, āvi, ātum, āre � ��������, ��������

pars, partis, f � �������

paucus, a, um � �����, �, �, ���������, ������, ����, �����, �������

pello, pepŭli, pulsum, ĕre � ����, ��������

pericŭlum, i, n � ���������

pingo, pinxi, pictum, ĕre � ��������, ���������

poena, ae, f � ����

possum, potui, posse � �����

praevaleo, ui, �, ēre � ���� ��������, ���� �������

propĕro, āvi, ātum, āre � ������

puer, ĕri, m � ������, �������

punio, īvi, ītum, īre � ������

quinque � ����

raster, tri, m � ������

rego, rexi, rectum, ĕre � ��������, ���������

relinquo, liqui, lictum, ĕre � ��������, ���������, ������

relĭquus, a, um � �����, �, �, �����

remaneo, nsi, nsum, ēre � ����������, ����������

reporto, āvi, ātum, āre � ����� �����, ���������;

revertor, rti, rti (reversus sum) � �����������

robustus, a, um � �������, �, �

salūto, āvi, ātum, āre � �����

scelus, ĕris, n � ������, ������

scio, īvi, ītum, īre � �����

scrinium, ii, n � ������

scriptor, ōris, m � ����������

scriptus, a, um � ���������, �, �

semĭno, āvi, ātum, āre � ����

sermo, ōnis, m � �����, �������

servo, āvi, ātum, āre � ��������

servus, i, m � ���

sestertius, ii, m � ���������, ������� ����� ������, �� 217 �. �� �.�. ���������� 2,5 ����, ����� 4 ����

signum, i, n � ����, �����, ����������

simul � ���������, �����, ������

singŭlus, a, um � ������ ������, �, �

Socrătes, is, m � ������ (469�399 ��. �� �.�.), �������� ������

solus, a, um � ����� ����, �, �, ������, �, �

taberna, ae, f � ����, ���������

tam � ��������

tango, tetĭgi, tactum, ĕre � �����������, ��������

taurus, i, m � ��, ���

tempto, āvi, ātum, āre � �����������, �������������

timeo, ui, �, ēre � �������

tinctus, a, um � ��������, �, �

transcrībo, scripsi, scriptum, ĕre � ������������

tres, tria � ���

Troia, ae, f � ����, ���� � ���� �糿, ����������� �� �������� ó�������

ubi � ����

ultĭmus, a, um � �������������, �, �, �������, �, �

umbilīcus, i, m � ��������, �����

unde � �����

urbs, urbis, f � ����

usitātus, a, um � ����������������, �, �

ut..., ita � ��..., ���

vector, ōris, m � �����������

velo, āvi, ātum, āre � ���������

venio, veni, ventum, īre � ���������

verĭtas, ātis, f � ������

vestis, is, f � ����

vetus, ĕris � ������, �, �

victoriam reportāre � ��������� ��������

vinco, vici, victum, ĕre � ����������

vir, i, m � ������

virtus, ūtis, f � ����, �������

virtūtes, um, f � ������ �������, ������� ������

visĭto, āvi, ātum, āre � ���������

volvo, volvi, volūtum, ĕre � ��������, �������

�������� �����

������� � magister, tri, m

���������� � civis, is, m, f

������ � amicitia, ae, f

������ � semper

����� � concordia, ae, f

��������� � firmo, āvi, ātum, āre

��������� � modestia, ae, f

���������, �, � � studiōsus, a, um

����� � discipŭlus, i, m

������

1. ��������� ���������� 䳺���:

�) � imperfectum indicatīvi actīvi:

clamāre I

timēre II

dicĕre III

punīre IV

clamābam

timēbam

dicēbam

puniēbam

�) � futūrum I indicatīvi actīvi:

narrāre I

praevalēre II

vincĕre III

sentīre IV

narrābo

praevalēbo

vincam

sentiam

2. ����������� 䳺����� � praesens, �mperfectum, futūrum I indicatīvi actīvi et passīvi:

salutāre I � �����; exercēre II � ���������; scribĕre III � ������; invenīre IV � ���������.

3. ��������� ����� ����� 䳺��� � ���������� ���������� �����:

�mendor, flagrabāmus, formātur, induuntur, metētis, minuebantur, nominabĕris, ages, castigātur, comparābis, curāmur, dimittit, disputa�mĭni, pellĭtur, servabātur.

4. ����������� ���������������:

ea imāgo praeclāra (f) � �� ��������� ����������

qui iuvĕnis nobĭlis (m) � ���� ����������� ����

id nomen immortāle (n) � �� ���������� ���.

5. ³� ���� ���������� ��� �������� �������� ��������:

�����, ����������, �������, ����������, �����������, �����, ������, ������, ���������, ������, ��������, ������, ������, �����, ��������, �����, �����������, ����, ������, �����, ������, ���������, �����, ����������, ����������, �������, ����, ��������, ������.


����� ������� (LECTIO SEPTĬMA) �������. �������� � ���� ����� (Nomen substantīvum. Declinatio quarta et quinta) �������� �������� ����� (Declinatio quarta)

Radīces litterārum amārae sunt, fructus dulces ������ ����� � ����, ����� � ������

�� �������� ����� �������� �������� ��������� � ���������� ���� � ������� �� ‑ŭ. � ��������� ������ ������ �������� ��������� ���� ����������� �� -us , ���������� ���� �� -u. ���������� ������� ����� � ��������� �������� ������ ������ -us (m, n).

���������:

casus, us, m � �������, ������ genu, us, n � �����, ��

usus, us, m � ��������, ����� cornu, us, n � ��, �����

contractus, us, m � �������� veru, us, n � ������.

�������:

�� �������� ����� �������� ���� �������� ������� ���� �� ‑us, �� ���������:

acus, us, f � ����� anus, us, f � ����� ����

manus, us, f � ���� portĭcus, us, f � ��������, ������

nurus, us, f � ������� socrus, us, f � ��������

quercus, us, f � ��� pinus, us, f � �����

tribus, us, f � �����, ����� Idus, uum, f � ��� (13 ��� 15 ����� �����)

domus, us, f � ��

������ ���������� �������� �������� �����:

fructus, us, m � ���, �����; cornu, us, n � ��

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

fruct -us, corn -u

fruct -us, corn -ua

Gen.

fruct -us, corn -us

fruct -uum, corn-uum

Dat.

fruct -ui, corn -u

fruct -ĭbus, corn -ĭbus

Acc.

fruct -um, corn -u

fruct -us, corn-ua

Abl.

fruct -u, corn -u

fruct -ĭbus, corn -ĭbus

Voc.

fruct -us, corn -u

fruct -us, corn-ua

³��������� �������� domus, us, f:

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

dom -us

dom -us

Gen.

dom -us

dom -uum (dom -ōrum)

Dat.

dom -ui

dom -ĭbus

Acc.

dom -um

dom -os

Abl.

dom -o

dom -ĭbus

Voc.

dom -us

dom -us

���� ����� �������� domus ���������� � ������� ���������� ����: domum � ������; domo � � ����; domi � �����.

� ���������� � �������� ������� ������� ��������� -ŭbus ����� ��� ��������:

artus, us, m � ����, ������

tribus, us, f � �����, �����

lacus, us, m � �����

quercus, us, f � ���

specus, us, m � ������

�������� quercus, us, f � ��� � specus, us, m � ������ � ���������� � �������� ������� ������� ������ ���� ��������� ����� -ĭbus �� ‑ŭbus.

Nota bene!

�����������! ��������� -us � ��������� ������ ������ ������ ��������� � ��������� ���. �� ��������� ����� �������� ��������� ���� ����� �����, �������� ������� � ���������� ���� ������ �����, � ����� �������� ��������� ���� �������� �����. ���� ��� ��������� �������� ��� �������� ����� �� ��������� �������� ������ ������.

�������� ����� �������� � ����������� ��� ��������� ����. �������� �����, �� ����������� �� -��, -(�)�, -, � ��������� � ��������� ����. ���������: ���, ����, ��������, ��������, �����, �����, ������, ��������, ����, ������, �����, ������, �����, ������, �ᒺ��, ��ᒺ��, ������, ��������, �ള�����, ��������, ����, �������, ����������, ������� �� ����.

�������� ���� ����� (Declinatio quinta)

�� ���� ����� �������� �������� ������� ���� � ������� �� -ē. � ��������� ������ ������ �������� ���� ����� ����������� �� -es.

���������� ������� ���� ����� � ��������� -ē� (-ĕ�) � �o������ ������ ������.

���������:

series, ēi, f � �����, ����

species, ēi, f � �����, ���, ����

planities, ēi, f � ������, ������

fides, ei, f � ���

spes, spei, f � ����

res, rei, f � ������, ��.

�������.

�� ���� ����� �������� ��� �������� ��������� ����:

1. dies, diēi, m, f � ���� (dies, ēi, f � ������� �����, ����� � ������� ����), ���������: dies certa (������ ����), dies constitūta (������������ ����), ��� dies festus (��������� ����);

2. meridies, ēi, m � ��������, ������.

�������� resdies ����� ������ � �������. �� ���� �������� ��� ����� �� ���������� � ������, ��� ����� ���� �������� � ��������� ������.

������ ���������� �������� ���� �����:

res, rei, f; dies, ēi, m, f

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

r -es, di-es

r -es, di-es

Gen.

r -ei, di-ēi

r -erum, di-ērum

Dat.

r -ei, di-ēi

r -ebus, di-ēbus

Acc.

r-em, di-em

r -es, di-es

Abl.

r -ē, di-ē

r -ebus, di-ēbus

Voc.

r -es, di-es

r-es, di-es

� �������� �� ���������� ������� ������ �� �� ����� ��������� ������ ���� �������: diēi, ��� fidĕi.

��������������� � ��������� res, rei, f � ������, ��:

res publĭca � �������� ������, ���������, �������

res secundae (plur.) � ��������� ���������, �����

res adversae (plur.) � ����������� ���������, �������

res gestae (plur.) � ������� ���������, ������

res novae (plur.) � ��� ���������, ��������� ���������

res bonae (plur.) � ���� ����, �������

res summae (plur.) � ����������� ������, �������� �����

res frumentaria � ��������

res rustĭca � ������� ������������

res divīnae (plur.) � �����

res familiāris � �����

scriptor rerum gestārum � �������

de rerum natūra � ��� ������� �����.

��������������� � ��������� dies, ēi, m, f � ����:

dies ater � ������ ����

dies natālis � ���� ����������

diem vidēre � ����������

in dies � � ��� �� ����

cum die � � �������� ���

dies tranquillus � ������

ad certam diem � � ������������ �����.

���� �������� ���� ����� ���� ������� � ������ � ����� ������:

canities, ēi,f � canitia, ae, f � ������

materies, ēi,f � materia, ae, f � ������, ��������

luxuries, ēi,f � luxuria, ae, f � �����

plebes, ei, f � plebs, plebis, f � �����, ������� �����.

������������� �������� �� ���� ����

��������� �������� �������� �����, ������� ���, �� ��������� ����, ��, �������, ����������� �� ������ ����� �� ��������� �������� -tus, -sus, -xus:

audio, īvi, ītum, īre � ������� � audītus,us, m � ����

sto, steti, statum, āre � ������ � status,us, m � ����, ���������

sentio, sensi, sensum, īre � �������� � sensus, us, m � �������

plecto, plexi, plexum, ĕre � ������ � plexus, us, m � ��������.

��������� �������� ���� ����� ����������� �� ��������� �������� -ies, -ities � �������� �� �����:

durus, a, um � �������, a, e � durities, ēi, f � ��������

amārus, a, um � �����, a, e � amarities, ēi, f � ������

planus, a, um � �����, a, e � planities, ēi, f � �������, ������

pauper, ĕris � �����, a, e � pauperies, ēi, f � ������.

������� ��������� �������� ���� ���� ��������

SINGULĀRIS

³��-��

I

II

III

IV

V

г�

f

m

n

����������

m, f, n

�������

n, (f)

�����

m, f, n

m

n

f

Nom.

a

us, er, ir

um

��� (m, f)

��� (n)

e, al, ar (n)

is (f)

is, es,

x, s

(m, f)

s (n)

us

u

es

Gen.

ae

i

i

is

is

is

is

is

is

us

us

ei

Dat.

ae

o

o

i

i

i

i

i

i

ui (u)

ui (u)

ei

Acc.

am

um

um

em

n = Nom.

e, al, ar

im

em

n = Nom.

um

u

em

Abl.

ā

ō

ō

ē

ē

ī

ī

ē

ē

ū

ū

ē

Voc.

a

e, er

um

= Nom.

= Nom.

= Nom.

= Nom.

= Nom.

= Nom.

= Nom.

= Nom.

= Nom.

PLURĀLIS

³����

I

II

III

IV

V

г�

f

m

n

����������

m, f, n

�������

n, (f)

�����

m, f, n

m

n

f

Nom.

ae

i

a

es (m,f)

a (n)

ia (n)

es (f)

es (m,f)

a (n)

us

ua

es

Gen.

ārum

ōrum

ōrum

um

um

ium

ium

ium

ium

uum

uum

ērum

Dat.

is

is

is

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ēbus

Acc.

as

os

a

es

a

ia

es

es

a

us

ua

es

Abl.

is

is

is

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ĭbus

ēbus

Voc.

ae

i

a

es

a

ia

es

es

a

us

ua

es

���������� (������, ������, ���������, ��������)

�. ������ ���������� (Pronomĭna personalia):

ego � �; tu � ��; nos � ��; vos � ��

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

ego, tu

nos, vos

Gen.

mei, tui

nostri (nostrum), vestri (vestrum)

Dat.

mihi, tibi

nobis, vobis

Acc.

me, te

nos, vos

Abl.

me, te

nobis, vobis

Voc.

ego, tu

nos, vos

Nota bene!

�����������!

mecum � � ����; tecum � � �����;

nobiscum � � ����; vobiscum � � ����.

�. ������ ���������� (Pronomĭna demonstratīv�):

hic (m), haec (f), hoc (n) � ���, ��, ��

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

hic (m), haec (f), hoc (n)

hi (m), hae (f), haec (n)

Gen.

huius (m,f, n)

horum (m, n), harum (f)

Dat.

huic (m, f, n)

his (m, f, n)

Acc.

hunc (m), hanc (f), hoc (n)

hos (m), has (f), haec (n)

Abl.

hoc (m, n), hac (f)

his (m, f, n)

Voc.

hic, haec, hoc

hi (m), hae (f), haec (n)

�. ��������� ���������� (Pronomĭna indefinīta):

quidam (m), quaedam (f), quoddam (n) � ������, �����, �����

Casus

Singulāris

Plurālis

Nom.

quidam (m), quaedam (f),

quoddam (n)

quidam (m), quaedam (f),

quaedam (n)

Gen.

cuiusdam (m, f, n)

quorundam (m, n),

quarundam (f)

Dat.

cuīdam (m, f, n)

quibusdam (m, f, n)

Acc.

quendam (m), quandam (f),

quoddam(n)

quosdam (m), quasdam(f),

quaedam(n)

Abl.

quōdam (m, n), quādam (f)

quibusdam (m, f, n)

Voc.

quidam (m), quaedam (f),

quoddam (n)

quidam (m), quaedam (f),

quaedam (n)

�. �������� ���������� (Pronomĭna negatīva):

nemo � ����; nihil � ���

Casus

Singulāris

Nom.

nemo

nihil

Gen.

nullīus (nemĭnis)

nullīus rei (nihĭli)

Dat.

nemĭni (nulli)

nulli rei

Acc.

nemĭnem

nihil (nil, nihĭlum)

Abl.

nullo (nemĭne)

nullā rē (nihĭlo)

Voc.

nemo

nihil

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De amicitia

Libĕri matrem rogant: �Mater, multae et pulchrae fabŭlae tibi notae sunt. Narra nobis fabŭlam!�. Tum mater: �Si vobis, � inquit, � fabŭlae meae placent, de duōbus amīcis hodie vobis narrābo. Tacēte!�

Duo amīci per silvam ingentem ambulābant. Subĭto procul ursum magnum vidēbant. Sextus gradu celĕri fugit et arbŏrem ascendit. Publius solus manet et mortem ante ocŭlos habet; sed magistri verba memoriā tenet: �Ursus mortuōrum corpŏra non attingit�. Ităque in terra ut mortuus se prosternit spiritumque contĭnet. Ursus adveniēbat, corpus Publii spectābat, sed homĭnem mortuum putābat et intactum relinquēbat. Ita casu felīci puĕri pericŭlo liberabantur. Tum Sextus per iocum amīcum interrogābat: �Quid tibi ursus in aurem dicēbat?� Et Publius: �Proverbium pulchrum: amīcus certus in re incerta cernĭtur�.

Libĕri matri gratias agēbant et mater: �Et vos, libĕri, � inquit, proverbium aliud memoriā tenēte: res secundae amīcos parant, sed res adversae amīcos probant�.

II. De mutatiōne rerum

Nemo nostrum idem in senectūte, qui erat iuvĕnis. Nemo est mane, qui erat pridie. Corpŏra nostra flumĭnis more rapiuntur: quidquid vides, currit cum tempŏre, nihil ex his, quae vidēmus, manet. Hoc est, quod ait Heraclītus: �In idem flumen bis non descendĭmus�. Manet idem flumĭnis nomen, aqua transmissa est (Senĕca).

III. De Alexandro Macedonio

Fortūna Philippo, Macedŏnum regi, uno die tres iucundas res donābat. Regis aurīga in Olympiis vincēbat; unus e Macedŏnum ducĭbus acri impĕtu hostium exercĭtum superābat; valĭdus filius, Alexander, regi natus erat. Tum sacerdōtes Philippo dicēbant: �Omĭna Alexandro secunda sunt. Infans tuus, inter victorias natus, magna faciet: omnes hostes vincet, regnum tuum augēbit. Alexandri fama per orbem terrārum volābit�.

Philippus sacerdōtum omĭna magno gaudio accipiēbat. Alexandri autem vires in dies crescēbant, quod puer corpus suum saepe exercēbat. Ita valĭdus et fortis adulescens erat.

2. ���������� ���������� �����:

1. � ������ ���� ��� ����� ���: ���� �����, ���� ̳����, ���� �����, ���� �������, ���� ������, ���� ������, ���� �������.

2. ������ ���, ������ � ������� ���.

3. ���� ��������� � ���� ��������� �������� �����, � � ������ � ������ ����.

4. ��� ����� � ��������, ����� � �����.

5. �� �������� �������� ����� ���� �����: ������ � �������� �����.

6. ��������� ���� ����� ���� � �������� ������ ����� ������ ������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Usus est optĭmus magister.����� � ��������� �������. ֳ�����, �������� �� ������ ������, IV, 9.

2. Natūra incĭpit, ars dirĭgit, usus perfĭcit.������� ������, ��������� ��������, ����� �������.

3. Longae sunt regĭbus manus.� ���� ���� ����.

4. E fructu arbor cognoscĭtur.������ �������� � �����.

5. Amīcus verus amōre, more, ore, re cognoscĭtur.³���� ���� �������� � �����, � ��������, � ���� � � �����.

6. Dies diem docet.���� ���� ����� �����. ������� ������������ ����� � ���� ������ ѳ�� (�����������, 123): Discípulus est prióris posteriór dies. � ��������� ���� � ����� ������������ ���.

7. Nulla dies sine linea.������� ��� ��� �����. ���� C������ (23-79 ��.) � ������������ ����𳿻, XXXV, 36, 10 ���������, �� �������� �������� ������� (IV ��. �� �.�.) ��� ������ � ����� �������� �� ������ ����� ���� ���.

8. Pax huic domui.��� ����� ����.

9. Ést modus ín rebús; sunt cérti dénique fínes.��� �� ��� �����, ������� ��� � ����. �������, �������, ��, 1, 106.

�������� �.��������.

10. Omnia mea mecum porto.��� ��� ���� � �����.

11. Suum cuīque.������� ���. ��������� ��������� ����� � ������� �������� ��, �� �������� �� ������.

12. Ex nihĭlo nihil fit. � ����� ��� �� ������. ��������� ��������� ��������� ����������� ������� � �������� ���� ������� �����, �, 145:

Núllam r(em) é nihiló fierí divínitus únquam.

��� ����, �� ����� ��� ���������� �� ����.

�������� �.��������.

13. Quisque est faber suae fortūnae.����� � ������� �� ���. ֳ ����� �������� ��ﳺ� ����䳺� (IV-III ��. �� �.�.), ������� ������� ��������� �����, ������� ���������� �����, ���� ��������� ������ � ��� ��������� � ��ﳺ�� ������, �� ��������� �� ���� �� ����.

14. Carpe diem!���� ������! ���� ����������� �������, ��� ���� ����� ������� � ������ ���� ���, �, ��� ������, 11:

Spém longám resecés. Dúm loquimúr, fúgerit ínvida

Áetas: cárpe diém, quám minimúm crédula póstero.

����� ��� ���: ��������� ���, ���� ������� ���,

��� � ������� ������. ���� ��� ����! � �������� � �� ��.

�������� �.��������.

15. Contra spem spero.��� ��䳿 ���������.

��������� �����

�������� �����

accipio, cēpi, ceptum, ĕre � ���������, ����������

acer, cris, cre � �������, �, �

adulescens, entis, m, f � ����, ������

advenio, vēni, ventum, īre � ��������

aequus, a, um � �����, �,�, ��������, �,�

ait � ����

Alexander, dri, m � ��������� �������, ��� �������� (356�323 ��. �� �.�.)

alius, alia, aliud � �����, �, �

ambŭlo, āvi, ātum, āre � ������

amor, ōris, m � �����

anĭma, ae, f � ����

ante (+Acc) � �����

arbor, ŏris, f � ������

ascendo, ndi, nsum, ĕre � ���������

attingo, tĭgi, tactum, ĕre � �����������, ������

augeo, auxi, auctum, ēre � ����������, �����������

aurīga, ae, m � �����

auris, is, f � ����

casus, us, m � �������

celer, ĕris, ĕre � �������, �, �

cerno, crevi, cretum, ĕre � ��������

certus, a, um � �����, �, �, ������, �, �

contineo, tinui, tentum, ēre � ����������, ������

cres�o, crevi, cretum, ĕre � �����

curro, cucurri, cursum, ĕre � ����

cursus, us, m � ��, ����

descendo, ndi, nsum, ĕre � �������, ����������

dirĭgo, rexi, rectum, ĕre � ������������

dono, āvi, ātum, āre � ��������

dux, ducis, m � �����������

exerceo, cui, cĭtum, ēre � ���������

exercĭtus, us, m � ������

faber, bri, m � �������

fama, ae, f � �����, �����

felix, īcis � ��������, �,�

filius, ii, m � ���

flumen, ĭnis, n � ���

fortis, e � ��������, �, �

fructus, us, m � ���

fugio, fugi, fugitūrus, ĕre � ������

gaudium, ii, n � ������

gradus, us, m � ������, ����

gratias agĕre � ��������

hodie � �������

hostis, is, m � �����

idem, eădem, idem � ��� �����, �, �

impĕtus, us, m � ������, �����

incertus, a, um � ���������, �, �, ��������, �, �

incipio, cēpi, ceptum, ĕre � ��������

infans, infantis, m, f � ������, �������

inquam, inquit � ������, ��������

intactus, a, um � ������������, �, �, �����, �, �

interrŏgo, āvi, ātum, āre � ������

iocus, i, m � ����, �������

iucundus, a, um � ��������, �, �, �������, �, �

Iuppĭter, Iovis, m � �����, ��������� ���

iuvĕnis, e � �������, �, �

libĕri, ōrum, m � ���

libĕro, āvi, ātum, āre � ��������

linea, ae, f � ���, �����

Luna, ae, f � ����, ������ �����

Macĕdo, ŏnis, m � ����������

Macedonius, a, um � ������������, �, �

maneo, mansi, mansum, ēre � ����������

Mars, Martis, m � ����, ��� ���� � ������������� �����㳿 (�����㳿)

mater, tris, f � ����

memoriā tenēre � ��������

mens, mentis, f � �����, �����

Mercurius, ii, m � �������, ����� ����

modus, i, m � ���, �����

mors, mortis, f � ������

mos, moris, m � ��������, ������

mutatio, ōnis, f � ����

natus, a, um � ����������, �, �

nomen, ĭnis, n � �����

nonnullus, a, um � ������, �, �

notus, a, um � ������, �, �

ocŭlus, i, m � ���

Olympia, ōrum, n � �������� ����

omen, omĭnis, n � ����, ��������, ���������

optĭmus, a, um � ���������, �, �

orbis terrārum � �����, ���

os, oris, n � ����, �������

pax, pacis, f � ���

perficio, fēci, fectum, ĕre � �����������

Philippus, i, m � Գ���, ������������ ���

placeo, ui, ĭtum, ēre � ����������

porto, āvi, ātum, āre � �����

pridie � ����������

probo, āvi, ātum, āre � �������������, ����������

procul � ������

prosterno, strāvi, strātum, ĕre � ����������

proverbium, ii, n � �������

pulcher, chra, chrum � ������, �, �

puto, āvi, ātum, āre � �������, ������

quis, quid � ���, ��

quisque, quaeque, quidque � �o���, �, �

quisquis, quaequae, quidquid � ��� �� �, �� �� �, ����-���, ����-��

quod � ���� ��

quot � ������

rapio, rapui, raptum, ĕre � �����, ������, ��������

regnum, i, n � �������

relinquo, līqui, lictum, ĕre � ��������, ��������

rex, regis, m � ���

rogo, āvi, ātum, āre � ������

sacerdos, ōtis, m, f � �����, �����

Saturnus, i, m � ������, ��� ������������

se prosternĕre � �������������

secundus, a, um � ��������, �, �

sempiternus, a, um � �����, �, �

senātus, us, m � �����

senectus, ūtis, f � �������

servo, āvi, ātum, āre � ��������

signum, i, n � �������, ����

Sol, Solis, m � ��� �����

specto, āvi, ātum, āre � ��������

spirĭtus, us, m � �������, ���

subĭto � �������

supĕro, āvi, ātum, āre � ����������, ������������

taceo, ui, ĭtum, ēre � �������

talis, e � �����, �, �

tempus, ŏris, n � ���

tot � ������

transmitto, misi, missum, ĕre � ����������, ���������

tres, tria � ���

tum � ���

ursus, i, m � ������

usus, us, m � �����

valĭdus, a, um � �������, �, �, ��������, �, �

Venus, ĕris, f � ������, ������ �������

video, vidi, visum, ēre � ������

vinco, vici, victum, ĕre � ����������

volo, āvi, ātum, āre � �����

�������� �����

�� � cursus, us, m

�������, �, � � magnus, a, um

������ � Venus, ĕris, f

������ � usus, us, m

������� � casus, us, m

������ � exercĭtus, us, m

����� a, � � sempiternus, a, um

���������� � civis, is, m, f

���� � dies, ēi, m, f

������, �, � � nonnullus, a, um

����� � diu

���� � fortūna, ae, f

���� � anĭma, ae, f

�������� � servo, āvi, ātum, āre

������� � signum, i, n

� que

��������, �, � � brevis, e

���c � Mars, Martis, m

������� � Mercurius, ii, m

����� � luna, ae, f

����� � nomen, ĭnis, n

����� � popŭlus, i, m

������� � res adversae, f (Plur.)

�������� � Romānus, i, m

����� � mens, mentis, f

������ � Saturnus, i, m

����� � senātus, us, m

����� � apud (+Acc.)

�������, �, � � fortis, e

������ � quot

����� � gloria, ae, f

����� � verbum, i, n

����� � sol, solis, m

��������, �, � � aequus, a, um

������ � tot

�����, �, � � talis, e

����� � res secundae, f (Plur.)

����� � Iuppĭter, Iovis, m

������

1. ����������� ���������������:

hae� urbs illustris (f) � �� ��������� ����; is cursus celer (m) � ��� ������� ��; ea series generālis (f) � ��� �������� ���; hoc gelu acre (n) � ��� ������� �����.

2. �������� ������� ����� �������� � �������������:

fructĭbus (amārus, a, um), casu (felix, īcis), auditui (acer, acris, acre), manu (firmus, a, um), sensuum (omnis, e), rebus (incertus, a, um), diem (festus, a, um), res (publĭcus, a, um).

3. ������� �������� �������� ����� �� 䳺���:

audio, īvi, ītum, īre � �������

video, vidi, visum, ēre � ������

consentio, sensi, sensum, īre � �������������

cado, cecĭdi, casūrus, ĕre � ������

colo, colui, cultum, ĕre � ��������

rideo, risi, risum, ēre � �������

progredior, grĕdi, gressus sum � ��� ������

4. ���������� ����������. ��������� ���� ������ � �����:

quosdam, nullīus, his, tibi, nos, mei, me, quendam, nemĭnem, huic, haec, quas, idem, eis, quos, sibi, nobis, horum, nulli.

5. ³� ���� ���������� ��� �������� �������� ��������:

���������, ����, ����, ����������, ��������, �������, ������������, ���, �������, ������, �����, ������, �������.


������ ������� (LECTIO OCTĀVA) ������ ��������� ����������� (Gradus comparatiōnis adiectivōrum) ij������������ (Participia) ����� ������ ��������� ����������� (Gradus comparatīvus)

Imperāre sibi � maxĭmum imperium est ������� ����� � �������� ����

���� ����������� ��������� ��� ������ ���������:

1. ��������� ������ � gradus positīvus;

2. ����� ������ � gradus comparatīvus;

3. �������� ������ � gradus superlatīvus.

����� ������ ����������� ���������� �� ������ ����������� � ���������� ������ ������ -ior (m, f), -ius (n).

Positīvus

Comparatīvus

Nom.

������

m, f

n

latus, a, um � �������

lat-

lat-ior

lat-ius

tener, ĕra, ĕrum � �����

tener-

tener-ior

tener-ius

acer, cris, cre � �������

acr-

acr-ior

acr-ius

brevis, e � ��������

brev-

brev-ior

brev-ius

felix, īcis � ��������

felic-

felic-ior

felic-ius

����������� � ������ ������ ���������� �� ������� ������ �������� ���������� �����.

������ ���������� ����������� � ������ ������:

Casus

Singulāris

Plurālis

m

f

n

m

f

n

Nom.

latior

latior

latius

latiōr-es

latiōr-es

latiōr-a

Gen.

latiōr-is

latiōr-is

latiōr-is

latiōr-um

latiōr-um

latiōr-um

Dat.

latiōr-i

latiōr-i

latiōr-i

latior-ĭbus

latior-ĭbus

latior-ĭbus

Acc.

latiōr-em

latiōr-em

latius

latiōr-es

latiōr-es

latiōr-a

Abl.

latiōr-e

latiōr-e

latiōr-e

latior-ĭbus

latior-ĭbus

latior-ĭbus

Voc.

latior

latior

latius

latiōr-es

latiōr-es

latiōr-a

�������� ������ ��������� ����������� (Gradus superlatīvus)

�������� ������ ����������� ���������� �� ������ ����������� � ���������� ������ ������ -issĭm- �� ������� �������� -us, ‑a, -um.

Positīvus

Superlatīvus

Nom.

������

m

f

n

latus, a, um

lat-

lat-issĭm-us

lat-issĭm-a

lat-issĭm-um

brevis, e

brev-

brev-issĭm-us

brev-issĭm-a

brev-issĭm-um

felix, īcis

felic-

felic-issĭm-us

felic-issĭm-a

felic-issĭm-um

����������� � ��������� ������ ���������� �� ����������� ����� � ����� ����.

���������� ��������� ��������� ������� ��������� �����������

�. �����������, �� � ��������� ��� ����������� �� -er, ��������� �������� ������ ���������� �� ����� ��������� ���� � ��������� ������ ������ ������ -rĭm- �� ������� �������� -us, ‑a, -um.

Positīvus

Superlatīvus

Nom.

�������� �� �� -er

m

f

n

tener, ĕra, ĕrum

tener

tener-rĭm-us

tener-rĭm-a

tener-rĭm-um

acer, cris, cre

acer

acer-rĭm-us

acer-rĭm-a

acer-rĭm-um

�. س��� ����������� ������ �����, �� � ��������� ������ ������ ����������� �� -ĭlis, ��������� �������� ������ �� ��������� ������ -lĭm-, ���� �������� �� ������ ���������� �������, �� ������� �������� -us, -a, -um.

Positīvus

Comparatīvus

Superlatīvus

m, f

n

facĭlis, e � ������

facil-ior

facil-ius

facil-lĭm-us, -a, -um

difficĭlis, e � ������

difficil-ior

difficil-ius

difficil-lĭm-us, -a, -um

simĭlis, e � �������

simil-ior

simil-ius

simil-lĭm-us, -a, -um

dissimĭlis, e �
���������

dissimil-ior

dissimil-ius

dissimil-lĭm-us, -a, -um

gracĭlis, e � ��������

gracil-ior

gracil-ius

gracil-lĭm-us, -a, -um

humĭlis, e � �������

humil-ior

humil-ius

humil-lĭm-us, -a, -um

����� ����������� �� -ĭlis ��������� �������� ������ �� ��������� ��������:

mirabĭlis, e � ����������, �, � � mirabilior (m, f), -ius (n) � �����������, �, � � mirabilissĭmus, a, um � ��������������, a, e.

���������� ������ ��������� �����������

1. ��������� ������ ���������

ϒ��� ����������� ��������� ������ ��������� �� ����� ����� (����������):

Positīvus

Comparatīvus

Superlatīvus

m, f

n

bonus, a, um � ������

melior

melius

optĭmus, -a, -um

malus, a, um � �������

�eior

peius

pessĭmus, -a, -um

magnus, a, um � �������

maior

maius

maxĭmus, -a, -um

parvus, a, um � �����

minor

minus

minĭmus, -a, -um

multi, ae, a � �������

�lures

plura

plurĭmi, -ae, -a

2. �������� ����� ��������� �������
��������� �����������

����������� ����� � ����� ���� � ������� �� �������� ����� ���������� -us, -a, ‑um ��������� ����� ������ ���������� �� ���������� ������� ���������� magis � �����, � �������� ������ � �� ��������� ���������� maxĭme � ��������.

Positīvus

Comparatīvus

Superlatīvus

idoneus, a, um � �������

magis idoneus, a, um

maxĭme idoneus, a, um

arduus, a, um � �������

magis arduus, a, um

maxĭme arduus, a, um

necessarius, a, um � ����������

magis necessarius, a, um

maxĭme necessarius, a, um

3. ������ ����������� �� -dĭcus, -fĭcus, -vŏlus

������ ����������� �� -dĭcus, -fĭcus, -vŏlus ��������� ����� ������ �� ��������� ������ -entior (m, f), -entius (n), � �������� � �� ��������� -entissĭm- �� ������� �������� -us, -a, -um.

Positīvus

Comparatīvus

Superlatīvus

maledĭcus, a, um � ����������

maledicentior (m,f), ‑ius (n)

maledicentissĭmus, a, um

benevŏlus, a, um � �������������

benevolentior (m,f), ‑ius (n)

benevolentissĭmus, a, um

magnifĭcus, a, um � ���������

magnificentior (m,f), ‑ius (n)

magnificentissĭmus, a, um

������ ������ ���������

���� �����������, �� �������� �� �����������, ����� ����� ����� � �������� ������ ���������:

Praepositiōnes

Comparatīvus

Superlatīvus

�rae (� abl.) � �����

prior, prius �
���������, �, �

primus, a, um � ������, �, �

prope (� acc.) � �������

propior, propius � �������, �, e

proxĭmus, a, um � ����������, �, �

post (� acc.) � ����

posterior, posterius � ���������, �, �

postrēmus, a, um; postŭmus a, um � �������, �, �

extra (� acc.) � ����

exterior, exterius � �������, �, �

extrēmus, a, um;

extĭmus, a, um � ������, �, �

intra (� acc.) � ��������

interior, interius � ��������, �, �

intĭmus, a, um � ����������, �, �

supra (� acc.) � ����

superior, superius � �����, �, �

suprēmus, a, um; summus, a, um � ��������, �, �

infra (� acc.) � �����

inferior, inferius � ������, �, �

infĭmus, a, um; imus, a, um � ���������, �, �

ultra (� acc.) � �� ��� ��

ulterior, ulterius � ����������, �, �

ultĭmus, a, um � �������, �, �

��������� ������ ��� ����������� ����������� ���� � � ����������� �������: supĕri, ōrum, m � ������ ����, infĕri, ōrum, m � ������ ����, extĕri, ōrum, m � ��������, postĕri, ōrum, m � �������.

��������� ������ ��� �������� ��������� �����������

1. ������� ��������� (Ablatīvus comparatiōnis)

� ��������� ��� ��� ������ ������ ��������� ������ �� �����������:

�) ��������, �� ���������, �������� � ��������� ������ � �� ���� � ��������� quam � ��, ��:

Nihil est celerius, quam mens humāna. � ͳ�� �� ������, �� ������� �����.

Aurum gravius est, quam argentum. � ������ � �����, �� �����;

�) �������, � ���� ���������, ����� � �������� ������ ��� ����������� � ����� ������� ���������� Ablatīvus comparatiōnis (������� ���������). ���������� ����� ������������� ������� ������� � ������������ ���� ��� ����.

Nihil mente humāna celerius est. � ͳ�� �� � ������ �� ������� �����.

Aurum argent� gravius est. � ������ � ����� �� �����.

2. ������� ��������� (Genetīvus partitīvus)

� ��������� ��� ��� ��������� ������ ��������� �����������, ���� �� ������ �������� ����� ���������� ������ ����, ��������� ������� ��������� (Genetīvus partitīvus), ���������� ����� ������������� ������� ������� � ������������ (��).

Omnium metallōrum aurum pretiosissĭmum est. � � ��� ������ ��������� ������.

Omnium oratōrum Cicĕro clarissĭmus erat. � � ��� ������� ����������� ��� ֳ�����.

ij������������ (Participia)

1. ij����������� ����������� ���� ��������� ����� (Participium praesentis actīvi)

Participium praesentis actīvi ����������� ���������� �� ������ ������� ��������� -ns (m, f, n) ��� 䳺��� I�II 䳺���� � ��������� -ens (m, f, n) ��� 䳺��� III�IV 䳺����. � �������� ������ ������ ��������� -is (m, f, n).

������ ��������� �articipium praesentis actīvi �� 䳺��� �-�V 䳺����:

ij������

��

���

�V

laudā-re

docē-re

leg-ĕre

audī-re

Participium praesentis actīvi

lauda-ns, lau�dant-is (m, f, n) � ���, ��, ��, �� �������, ��������, �, �

doce-ns, docentis (m, f, n) � ���, ��, ��, �� �����, ���������, �, �

leg-ens, legent-is (m, f, n) � ���, ��, ��, �� ����, ��������, �, �

audi-ens, audi�ent-is (m, f, n) � ���, ��, ��, �� �����, ���������, �, �

Participium praesentis actīvi ���������� �� ������� �������� ������, �� ����������� ������ ����� � ����� ����������, ������� ��� ����� ����.

������ ���������� �articipium praesentis actīvi:

Casus

Singulāris

Plurālis

m

f

n

m

f

n

Nom.

legens

legens

legens

legent-es

legent-es

legent-ia

Gen.

legent-is

legent-is

legent-is

legent-ium

legent-ium

legent-ium

Dat.

legent-i

legent-i

legent-i

legent-ĭbus

legent-ĭbus

legent-ĭbus

Acc.

legent-em

legent-em

legens

legent-es

legent-es

legent-ia

Abl.

legent-i (-e)

legent-i (-e)

legent-i (-e)

legent-ĭbus

legent-ĭbus

legent-ĭbus

Voc.

legens

legens

legens

legent-es

legent-es

legent-ia

���� �articipium praesentis actīvi ������� � ��������� ����������� ����������� �������� ���������� ��� �� �������, �� � ablatīvus singulāris ��������� ��������� -. � ��� ����� �������� � ��������� -�.

�articipium praesentis actīvi ����������� � ���������� � ���, ���� �� ������: discipŭlus audiens (m) � �����, �� �����; magistra docens (f) � ���������, �� �����.

� ��������� ��� �����, �� ����������� �� -���, -���, �������� �� ���������� 䳺����������� ����������� ���� ��������� �����: �������, ���������, �������, ���������, ������, ��������, ��������, ���������, ���������, �������� ����.

2. ij����������� �������� ���� ���������� ����
��������� ����� (�articipium perfecti passīvi)

�articipium perfecti passīvi ����������� ���������� �� ������ ����� ������� �������� -us (m), -a (f), -um (n).

������ ��������� �articipium perfecti passīvi:

ij������

������ ����� 䳺�����

������ �����

�articipium perfecti passīvi

laudo, laudāvi, laudātum, laudāre

laudāt-

laudāt-us, a, um � ����������, �, �

��

doceo, docui, doctum, docēre

doct-

doct-us, a, um � ��������, �, �

���

lego, legi, lectum, legĕre

lect-

lect-us, a, um � ����������, �, �

�V

audio, audīvi, audītum, audīre

audīt-

audīt-us, a, um � ����������, �, �

������ ����� ����������� ���������� �� ������ ������� ����� 䳺����� (�����) ��������� -um.

�articipium perfecti passīvi ���������� �� ����������� ����� � ����� �����. ³� � �������� ����� ��������� ���� (perfectum, plusquamperfectum, futūrum II (secundum)) ��������� �����.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

I. De Solōne et Croeso

Solo, ille sapiens, qui leges utilissĭmas Atheniensĭbus scribēbat, terras aliēnas libenter visitābat. Aliquando Croesus, Lydiae rex, Solōnem invitābat et divitias suas viro sapienti ostendēbat. Croesus Solōne divitior, sed Solo Croeso sapientior erat. Croesus, qui se ipsum felicissĭmum putābat, nam divitissĭmus erat, Solōnem interrogābat: �Quem tu, vir sapiens, omnium homĭnum felicissĭmum putas?� Solo respondēbat: �Tellum Atheniensem felicissĭmum puto, nam filios optĭmos et honestissĭmos educābat et ipse pro patria pugnans morte honestissĭma vitam finiēbat�. Alios quoque viros, qui mortem honestiōrem habēbant, nominābat. Tum rex irātus: �Nonne me felicissĭmum omnium homĭnum putas? Quis enim pulchriōres vestes, splendidiōres gemmas, aedificia ampliōra habet?� �O rex,� inquit Solo,� nunc te divĭtem et regem video, sed felīcem non prius te nominābo, quam vitam bonā et honestā mortē finivĕris�. Hoc responsum minĭme regi placēbat, et Solo regnum eius relinquēbat.

II. De Spartānis

Athenienses artĭbus et littĕris illustriōres erant, Spartāni autem omnium Graecōrum fortissĭmi. Asperrĭmis enim morĭbus puĕri educabantur et ad belli labōres maxĭme idonei erant. Etiam hiĕme acerrĭma, levissĭma veste induebantur. Attămen frigŏra atrocissĭma tolerābant quotidie in frigĭda Eurōtae aqua natantes et, pedĭbus nudis, celerrĭmo gradu, montes maxĭme arduos ascendentes. Sitim quoque et famem patiebantur. Ităque in bello plerumque superiōres, raro inferiōres erant.

III. De Italia

Fertilissĭma et felicissĭma regio Italiae est Campania. Sed omnium urbium Italiae clarissĭma et florentissĭma erat Roma. Graeci fama litterārum et artium praestantiōres erant; Romani perīti rei militāris et fortitudĭne erant. Romāni fortiōres erant, quam Graeci. Popŭli Romāni exercĭtus fortissĭmi et audacissĭmi erant, duces belli peritissĭmi. Popŭlus Romānus potentissĭmus domĭnus erat multārum regiōnum multorumque fortium et bellicosōrum et audacium populōrum Eurōpae. Clariōra sunt nomĭna poetārum Graecōrum, quam Romanōrum. Clarissĭmus poetārum Latinōrum erat Horatius.

2. ���������� ���������� �����:

1. �������� � ��������, �� ������.

2. ���� ������ �������� ������� ����� ����� ���������� � ��������.

3. �������� ���� ���� ����� �������, ��� ���������.

4. � ��� ����� �������������� ��� �����.

5. ������� ������ �����, �� ������� �����.

6. ͳ���� ���� ������� ��� ������, �� �����.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Optĭma legum interpres consuetūdo.������ � ��������� ������ ������.

2. Honōres mutant mores, sed raro in meliōres.������ ������ �����, ��� ���� � �� �����. ������� (50�120) � ����� �����, 30 ���������, �� �����, ���� � �������� ��� ����� � �����������, � ������ ��� ���� ������ � ���������.

3. Ferro nocentius aurum est.������ � ��������� �� �����.

4. Consultor homĭni tempus utilissĭmus.��� � ������������ �������� �����.

5. Firmissĭma est inter pares amicitia.̳� ������ ������ � ��������.

6. Tunĭca propior pallio est.����� ������, �� ����. (���� ������� ������ �� ���). ����� (250�184 ��. �� �.�.), ���� ������, 1154.

7. Citius, altius, fortius.������, ����, �������.

8. Intra bonus, exi melior.����� ������, ����� ������ (�� �����).

9. A posteriōri.�� ������ ������.

10. A priōri.���������� (��������� �� ������).

��������� �����

�������� �����

aliēnus, a, um � �����, �, �

arduus, a, um � ������, �, �, ����������, �, �

ascendo, ndi, nsum, ĕre � ���������

asper, ĕra, ĕrum � ������, �, �, �������, �, �

Atheniensis, is, m, f � �������� (�������)

atrox, ōcis � ��������, �, �

attămen � ���, �����, �����

audax, ācis � �������, �, �

bellicōsus, a, um � ����������, �, �

bellum, i, n � ����

consultor, ōris, m � ��������

Croesus, i, m � ����, ��� ˳䳿 (VI ��. �� �.�.)

dives, ĭtis � �������, �, �

edŭco, āvi, ātum, āre � ����������

Eurōtas, ae, m � �����, ��� � �����

exeo, ii, ĭtum, īre � ��������

fames, is, f � �����

felix, īcis � ��������, �, �

fertĭlis, e � ���������, �, �, �������, �, �

finio, īvi, ītum, īre � ����������

firmus, a, um � �����, �, �

floreo, ui, �, ēre � ���������

fortitūdo, ĭnis, f � ���������

frigus, ŏris, n � �����

gemma, ae, f � ��, ��������� ��������� �������

hiems, hiĕmis, f � ����

honestus, a, um � ��������, �, �, ������, �, �

honor, ōris, m � �������, �����

idoneus, a, um � �������, �, �

ille, illa, illud � ���, ��, ��

illustris, e � ����������, �, �

induo, ui, ūtum, ĕre � �������

inferior, ius � �����, �, �

interpres, ĕtis, m, f � ������

interrŏgo, āvi, ātum, āre � ������

intro, āvi, ātum, āre � �������

invīto, āvi, ātum, āre � �����������

ipse, ipsa, ipsum � ���, �, �

irātus, a, um � ����������, �, �

labor, ōris, m � �����

lex, legis, f � �����

libenter � �����

Lydia, ae, f � ˳��, ������� � ���� �糿

militāris, e � ���������, �, �

mos, moris, m � ������

muto, āvi, ātum, āre � ��������

noceo, ui, ĭtum, ēre � �������

nomĭno, āvi, ātum, āre � ��������

non prius�, quam � �� �����..., ��

nudus, a, um � �����, �, �

omnis, e � ����, ���, ���

ostendo, ndi, ntum, ĕre � ����������

pallium, ii, n � �������� ����

peritia, ae, f � �����

pes, pedis, m � ����, �����

potens, entis � �������, �, �

praesto, stĭti, stĭtum, āre � ������������

propior, ius � �������, �, �

pugno, āvi, ātum, āre � ��������

quoque � ���

quotidie � �����

raro � ����

respondeo, ndi, nsum, ēre � ���������

responsum, i, n � �������

sapiens, entis � ��������, �, �

sapiens, entis, m � �������

sitis, is, f � ������

Solo, ōnis, m � ����� (640�560 ��. �� �.�.), ��������� (��������) ������� (VI ��. �� �.�.)

Spartānus, i, m � ����������

splendĭdus, a, um � ���������, �, �

superior, ius � ������, �, �

Tellus, i, m � ����, ������� ���

tolĕro, āvi, ātum, āre � ������, ����������

utĭlis, e � ��������, �, �

vestis, is, f � ����

vir, i, m � ������, ���

�������� �����

�������, �, � � opulentus, a, um

���������, �, � � tutus, a, um

��������, �, � � turpis, e

������� � valetūdo, ĭnis, f

����������, �, � � illustris, e

��������, �, � � utĭlis, e

�������� � multo

��������� � praeceptum, i, n

�� � quam

��������, �, � � honestus, a, um

�������� � studeo, ui, �, ēre (+Dat.)

����� � labor, ōris, m

������� � exemplum, i, n

����� � mens, mentis, f

������ � mors, mortis, f

������

1. ������� �articipium praesentis actīvi � �articipium perfecti passīvi �� 䳺���:

ascendo, ndi, nsum, ĕre

interrŏgo, āvi, ātum, āre

edŭco, āvi, ātum, āre

ostendo, ndi, ntum, ĕre

finio, īvi, ītum, īre

respondeo, ndi, nsum, ēre

induo, ui, ūtum, ĕre

praesto, stĭti, stĭtum, āre

2. ����������� ��������������� � ����������:

mos mutans (m); puer ascendens (m); lex praestans (f); frigus finiens (n).

3. ������� ������ ��������� ����������� � ����������:

arduus, a, um

fertĭlis, e

illustris, e

asper, ĕra, ĕrum

simĭlis, e

idoneus, a, um

atrox, ōcis

bonus, a, um

felix, īcis

bellicōsus, a, um

firmus, a, um

malus, a, um

audax, ācis

honestus, a, um

facĭlis, e

4. ����������� ��������������� � ����������:

is consultor melior (m); hic labor honestior (m); ea peritia utilior (f); quod responsum splendidissĭmum (n).

5. �������� ������ ������ ���������:

ad minor �. partem; in monte altissĭm �.; inter mores honestiōr �.; ex urbĭbus pulcherrĭm �..

6. ��������� ������ ��������� �����������, ��, ������, ����� � ����������:

meliorĭbus, pessĭmus, optĭmo, tutior, utiliōri, maxĭmum, opulentius, sapientiōrem, magis arduo.

7. ���������, �� ���� ���������� ��� �������� �������� ��������:

������������, ������������, ������������, �������, �����, ���������, ����������.


��’��� ������� (LECTIO NON�)�������� (Nomen numerāle) ʳ����� � �������� ��������� (Numeralia cardinalia et ordinalia)

Unum castigābis, centum emendābis ������ �������, ����� ��������

� ��������� ��� � ������ ������� ���������:

1. ʳ����� (numeralia cardinalia) � ���������� �� ������� ������?

2. �������� (numeralia �rdinalia) � ���������� �� ������� ����, �, �?

3. ������� (numeralia distributīva) � ���������� �� ������� �� ������?

4. ����������� (numeralia adverbia) � ���������� �� ������� ������ ����?

������� �����

������ �����

Cardinalia

ʳ�����

Ordinalia

��������

1

I

unus, una, unum

primus, -a, -um

2

II

duo, duae, duo

secundus -a, -um; alter, ‑ĕra, -ĕrum

3

III

tres, tres, tria

tertius, -a, -um

4

IV

quattuor

quartus, -a, -um

5

V

quinque

quintus, -a, -um

6

VI

sex

sextus, -a, -um

7

VII

septem

septĭmus, -a, -um

8

VIII

octo

o�tāvus, -a, -um

9

IX

novem

nonus, -a, -um

10

X

decem

decĭmus, -a, -um

11

XI

undĕcim

undecĭmus, -a, -um

12

XII

duodĕcim

duodecĭmus, -a, -um

13

XIII

tredĕcim

tertius decĭmus, -a, -um

14

XIV

quattuordĕcim

quartus decĭmus, -a, -um

15

XV

quindĕcim

quintus decĭmus, -a, -um

16

XVI

sedĕcim

sextus decĭmus, -a, -um

17

XVII

septendĕcim

septĭmus decĭmus, -a, -um

18

XVIII

duodeviginti

duodevicesĭmus, -a, -um

19

XIX

undeviginti

undevicesĭmus, -a, -um

20

XX

viginti

vicesĭmus, -a, -um

21

XXI

unus et viginti; viginti unus

unus et vicesĭmus, -a, -um; vicesĭmus primus, -a, -um

22

XXII

duo et viginti; viginti duo

alter et vicesĭmus, -a, -um; vicesĭmus alter, -ĕra, -ĕrum

28

XXVIII

duodetriginta

duodetricesĭmus, -a, -um

29

XXIX

undetriginta

undetricesĭmus, -a, -um

30

XXX

triginta

tricesĭmus, -a, -um

40

XL

quadraginta

quadragesĭmus, -a, -um

50

L

quinquaginta

quinquagesĭmus, -a, -um

60

LX

sexaginta

sexagesĭmus, -a, -um

70

LXX

septuaginta

septuagesĭmus, -a, -um

80

LXXX

octoginta

octogesĭmus, -a, -um

90

XC

nonaginta

nonagesĭmus, -a, -um

98

XCVIII

octo et nonaginta; nonaginta octo

octavus et nonagesĭmus, -a, ‑um; nonagesĭmus octāvus, ‑a, -um

99

XCIX

novem et nonaginta; nonaginta novem

nonus et nonagesĭmus, -a, ‑um; nonagesĭmus nonus, ‑a, ‑um

100

C

centum

centesĭmus, -a, -um

200

CC

ducenti, -ae, -a

ducentesĭmus, -a, -um

300

CCC

trecenti, -ae, -a

trecentesĭmus, -a, -um

400

CD

quadringenti, -ae, -a

quadringentesĭmus, -a, -um

500

D

quingenti, -ae, -a

quingentesĭmus, -a, -um

600

DC

sescenti, -ae, -a

sescentesĭmus, -a, -um

700

DCC

septingenti, -ae, -a

septingentesĭmus, -a, -um

800

DCCC

octingenti, -ae, -a

octingentesĭmus, -a, -um

900

CM

nongenti, -ae, -a

nongentesĭmus, -a, -um

1000

M

mille

millesĭmus, -a, -um

2000

MM

duo milia

bis millesĭmus, -a, -um

3000

ĪĪĪ

tria milia

ter millesĭmus, -a, -um

4000

ĪV

quattuor milia

quater millesĭmus, -a, -um

5000

V

quinque milia

quinquies millesĭmus, -a, ‑um

10000

ĪXĪ

decem milia

decies millesĭmus, -a, -um

100000

C

centum milia

centies millesĭmus, -a, -um

1. ��������� �������� ���������

ʳ����� ��������� �� 1 �� 10, 20 (viginti), 100 (centum) � 1000 (mille) � ������. ����� ������� � ������ � ������, ������� �� �������� ��������� �� ������� ����������� ������. ����� ������� � ���������, ������ �� ��������� � ��������� � �.�. � ������� ������.

1) ��������� �� 11 �� 17 ����������� ���������� �� ��������� ��������� ����� -dĕc�m (�� decem), �� ������ ������: undĕcim, duodĕcim � �.�.

2) ������� ��������� � ��������� ������ 8 ��� 9 ����������� ��������� �� ���������� ������� �������� 2 ��� 1:

18 � duodeviginti

28 � duodetriginta

19 � undeviginti

29 � undetriginta

��������� �� 30 �� 90 ����������� ���������� �� ��������� ��������� ����� ‑ginta, �� ������ �������: triginta, quinquaginta � �.�.

3) �������� ��������� �� 21 �� 99 ����� ��������� ������: ��� �������� ����������� �������, � ���� �������, ��� �������� �������, ��� ��������� et, � ��� �������: 22 � viginti duo ��� duo et viginti.

4) ��������� �� 200 �� 900 ����������� ���������� �� ��������� ��������� -centi (�� centum): sescenti ��� -genti: octingenti.

5) ��������� ����� 100 ������������ ���: �������� ����� ����, ��� �������, ���� �������: 847 � octingenti quadraginta septem.

2. ��������� ���������� ���������

�������� ���������, ��� primus, -a, -um, secundus -a, -um ��� alter, -ĕra, -ĕrum, ����������� �� ��������� �������� ��������� �� ��������� ������� �������� -us (m), ‑a (f), -um (n): tertius, a, um.

�������� ���������, ��������� � 18, ����������� �� ��������� ������ -esĭm-: vicesĭmus, -a, -um (�� viginti � 20). � ��������� ���������� ���������� �� ������� � ����������� (� ��������� ��� � ����� �������).

435 � quadringentesĭmus tricesĭmus quintus � ��������� �������� �����.

³��������� ���������

�� �������� ��������� ���������� 1, 2, 3, ���� �� 200 �� 900 � ������.

�) ������ ���������� �������� ���������:

unus, a, um; duo, duae, du�:

Casus

Singulāris

Plurālis

m

f

n

m

f

n

Nom.

unus

una

unum

duo

duae

duo

Gen.

unīus

unīus

unīus

duōrum

duārum

duōrum

Dat.

uni

uni

uni

duōbus

duābus

duōbus

Acc.

unum

unam

unum

duos

duas

duo

Abl.

unō

unā

unō

duōbus

duābus

duōbus

Voc.

une

una

unum

duo

duae

duo

�) ��������� tres (m, f), tria (n) ���������� �� ������� �������� ������ � ������:

Casus

Plurālis

m

f

n

Nom.

tres

tres

tria

Gen.

trium

trium

trium

Dat.

tribus

tribus

tribus

Acc.

tres

tres

tria

Abl.

tribus

tribus

tribus

Voc.

tres

tres

tria

�) ���� �� 200 �� 900 ���������� �� ������ � ������ ������ �������� � ������:

Casus

Plurālis

m

f

n

Nom.

quingenti

quingentae

quingenta

Gen.

quingentōrum

quingentārum

quingentōrum

Dat.

quingentis

quingentis

quingentis

Acc.

quingentos

quingentas

quingenta

Abl.

quingentis

quingentis

quingentis

Voc.

quingenti

quingentae

quingenta

�) �������� mille (������) �� ����������; ��� ������� ������� ����� mil�� (������) � ���������� �� ������� �������� ������:

Casus

Plurālis

Nom.

mil��

Gen.

mil�um

Dat.

mil�bus

Acc.

mil��

Abl.

milĭbus

Voc.

mil��

�) �������� ��������� ����������, �� ����������� ����� � ����� ����� � ����� �� ������.

���������� ��������� � ����������

1) ʳ����� ��������� �� mille (����� � ����� � ������� ���� ������) � ��������� ��� ���������� ���������� �� ��������.

2) ³������� ��������� 1, 2, 3 � ����� ������ �� 200 �� 900 ������������ � ���������� � ���, ���� �� ������:

duo viri (m) � ��� �������

tres regiōnes (f) � ��� ������

ducenti libri (m) � 200 ������

tria oppĭda (n) � ��� ����.

3) ���������� ������ ��������� �� 4 �� 100, � ����� �������� 1000 (mille) �� ��������� �� ������ ��������:

sex nomĭna � 6 ����

decem arbŏres � 10 �����.

4) ³� ��������� mil�� (������), �� � �� ��������, �������� ����� ������� � �������� ������:

quattuor milia milĭtum � ������ ������ ����.

5) �������� ��������� ������������ � ���������� � ���, ���� �� ������, �� � � ��������� ���:

annus millesĭmus nongentesĭmus nonagesĭmus nonus � 1999 ��;

annus bis millesĭmus secundus � 2002 ��.

������� �� ����������� ��������� (Numeralia distributīva et adverbia)

������� ��������� ���������� �� ������� �� ������? (quotēni?), ����������� � �� ������� ������ ����? (quotiens?). ������� �� ����������� ��������� ����������� �� ��������� ��������, �� �������� ������ ����. ������� ��������� ����� ����� ��������� ������� ����� � ����� ����.

������� ��������� ����������� �� ��������� ������ -n-, � �����������, ��������� �� ����, � �� ��������� ������ -ies.

������� ��������� ������������ � ���������� � ���, ���� �� ������.

������� ���������

(Numeralia distributīva)

����������� ���������

(Numeralia adverbia)

singŭli, ae, a

�� ������

semel

���

bini, ae, a

�� ���

bis

��� ����, ����

terni, ae, a

�� ���

ter

�����

quaterni, ae, a

�� ������

quater

������ ����

quini, ae, a

�� ����

quinquies

���� ����

seni, ae, a

�� �����

sexies

����� ����

septēni, ae, a

�� ��

septies

�� ����

octōni, ae, a

�� ���

octies

��� ����

novēni, ae, a

�� ������

novies

������ ����

deni, ae, a

�� ������

decies

������ ����

undēni, ae, a

�� ����������

undecies

���������� ����

vicēni, ae, a

�� ��������

vicies

�������� ����

centēni, ae, a

�� ���

centies

��� ����

singŭla milia

�� ���� ������

milies

������ ����

1) �� ��������� ���������� ��������� ����������� ������: 1/4 � quarta pars; 1/6 � sexta pars; 1/9 � nona pars; 3/5 � tres quintae; 5/9 � quinque nonae; 8/10 � octo decĭmae; 4/15 � quattuor quintae decĭmae.

2) ������� � ����������� ��������� ���������� ��� �������:

2 ´ 2 = 4 bis bina sunt quattuor;

5 ´ 6 = 30 quinquies sena sunt triginta;

3 ´ 8 = 24 ter octōna sunt viginti quattuor.

3) ��� �������� ���������� ������ ���������:

5 + 3 = 8 quinque et tres sunt octo

21 + 34 = 55 viginti unus et triginta quattuor sunt quinquaginta quinque.

4) �������� ���������, ����� �������, ����������� �� ��������� ������������� ���������, ���������:

quinquies millesĭmus � ���� ���� ��������, 5000.

5) ֳ� ����� �������� ����������� ��������� �����������, ����������� � ��������� pars ��� partes (�������, �������):

3% � tres partes pro centum

20% � viginti partes pro centum

100% � centum partes pro centum

0,5% � dimidia pro centum (��������, ����������).

���� � ���� ����� � ���������, �� ������������� ���:

4,5% quattuor partes dimidia pro centum.

6) ��������, ������� ����������� �������, � ��������� ��� ������������ ����������� ����������� ������� ����, ����������� �� ������� pars, partes:

0,1% decima (pars) pro centum

0,3% tres decĭmae (partes) pro centum

0,01% centesĭma (pars) pro centum

0,2% duae centesĭmae (partes) pro centum

0,003% ter millesĭmae (partes) pro centum

7) ���������� ����:

1,0 gramma unum

0,4 decigrammăta quattuor

2,0 grammăta duo

0,01 centigramma unum

5,0 grammăta quinque

0,06 centigrammata sex

0,1 decigramma unum

0,001 milligramma unum

0,007 milligrammata septem

��������� ������ ��� ����������

��� ���������� � ��������� ��� ���������� ������ � ������ ����������:

1. Ablatīvus tempŏris (������� ����) ����� �� ��� ��������� 䳿, ���������� �� ��������� ����?, � ���� ���? ��������� ��� ����������� ��� ������: annus � ��; tempus � ���; aetas � ��; aera � �����; saecŭlum � �������; mensis � �����; dies � ����; hora � ������; ver � �����; nox � �� �� ��.

Roma anno septingentesĭmo quinquagesĭmo tertio ante aeram nostram condĭta est. � ��� ��� ���������� 453 �. �� �.�.

2. Accusatīvus tempŏris (��������� ����) ����� �� ��� ��������� 䳿, � ����� ��, ���������� �� ������� �� �����?, �������� ����� ����? ������ accusatīvus tempŏris ��������� � ������������ per (��������). ������������� ���������� ����� ��������� ��� ������� ������� � ������ ���������:

Graeci decem annos Troiam expugnābant. � ����� ��������� ���� �������� ������ ����.

������������� �� ��������� ���������� ���������

����������
������������ �������

��������

�������� ������������ �������

1. uni-

universĭtas, ātis, f � ���������, ����������

unĭcus, a, um � ������ � ����� ���, �����

����-, ������, ���������

mono-, proto-

monocrystallus, i, f � �����������

protozoa, ōrum, n � ���������� ������� ��������

2. bi-

biquadrātus, a, um � �����������, ���������� �������

bimetallum, i, n � ������, ��������� ���� �� ���� ������

���-

di-, dicho-

dichloretānum, i, n � ����������

dichroismus, i, m � �� ��������

3. tri-

trigonālis, e � ���������

trimestris, e � ����������

trisectio, ōnis, f � ���������, ���� �� ��� �������

���-

tri-

trigonometria, ae, f � ������������

4. quadri- (a)-

quadrātum, �, n � ������������, �������

������-

tetra-

tetramĕter, tri, m � ���������

5. quint-

quinta essentia � ���� �������, �����������

quinta � �����

����-

pent-

pentoxylum, i, n � ���������

6. sex-

sextans, antis, m � ��������, ��������� ������

�����-

hex- (-a)

hexachlorānum, i, n � �����������

8. octo-

october, bris, e � �������, �������

���-

octo-

octoestrōlum, i, n � ����������

9. dec- (-em)

december, bris, bre � �������, �������

decimĕter, tri, m � ��������, ������ ������� �����

������-

dec- (-a)

decas, decados, f � ������, ������������ ������� ����

10. mill- (-i)

millenium, ii, n � ����������

milligramma, ătis, n � ������

������-

�������� ��������

� ������������� ��� � ������� ��������� (510�509 ��. �� �.�.) �� �� ���� �������� ������ (16 �. �� �.�.) ����������� ������ �� �������� ������� � fasti consulāres. � ����� ������ (16 �. �� �.�.) ����� � ���������� �� ��������� ���������, ���������� ����������� �� ���� ���������� ���� (ab Urbe condĭta), ����� �� 753 �. �� �.�.

ϳ��� ������ ������� �����, � ���������� ������������ � �����, ������ ����������� ����������� �� ���������� ������. ��� ������� ������� ���� ��� � aera nostra � �������������� ���.

г�, �����

�������� ������� ����� �� �� ������ ������, � ������ ������ ���� ��� �������� (mensis Martius), ����������� ������, ����� ����. ��������� ����, �� Martius ��� ������ ������ ����, � ����� ������, �� �������� �� ���������: �������� � September (�� septem � ��), ������� � Octōber (�� octo � ���), �������� � November (�� novem � ������), ������� � December (�� decem � ������). � ���� VII � ������� VI ��.�� �.�. � ����� ��� ����������� ��������, � ����� �� ������ �� 12 ������. � 46 �. �� �.�. ��� ����� � ��������� �������� � ����������� ��������� �� ���������������� ���������� ������� ����� ������� ���������. �� ��� ������ ��������� ��������. � ������ ������� ��� ���������� ����������� ���� (365-365-365-366=1461 ����). ʳ������ ��� ������� ����� ���������� ��� (30 � 31����, � ������ � 28 ��� �������� ����� ���� � 29 � � �����������). �� ������� ������ ���� � 1 ���� 45 �. �� �.�. ������ ������ ���� ���� �����. ������� ���� ����� ������ �� 1 ���� ����, �� � ����� ��� ������� �������� �� ���� ������ � ��������� �������� ������������� ��. � ����-����������� ����� 1582 ���� ��������� �������� ��� ��������� ��� ������ ������������� ���������� ���� ������� ղ��.

����� ������ ����� ������ �������� �� ���� ���� ��� �������� ������, � ��� � �� ���� ���������:

1. Mensis Ianuarius � �����, �� ���� ���� ������� � ����� �����.

2. Mensis Februarius � �����, �� februa � ��������, ��������� �����.

3. Mensis Martius � ��������, �� ���� ���� ���� �����.

4. Mensis Aprīlis � ������, ����� ������.

5. Mensis Maius � �������, �� ���� ����� �������� ���.

6. Mensis Iunius � �������, �� ���� �����.

7. Mensis Quintīlis � ������, �����, � � 44 �. �� �.�. Iulius, �� ���� ��� ��� ������.

8. Mensis Sextīlis � �������, ������, � 8 �. �� �.�. � Augustus, �� ���� ���������� ������.

9. Mensis September � ��������, ������ �����.

10. Mensis Octōber � �������, ������� �����.

11. Mensis November � ��������, ������� �����.

12. Mensis December � �������, ������� �����.

� ������� ����� ������� ������� ��� ������ ��, �� ���� ���������� �������� �� ��� �����:

1. Kalendae, ārum, f � �������, ����� ����� �����, ����� �����.

2. Nonae, ārum, f � ����, 5 ��� 7-� ����� ����� (������ ���� � � ������, �����, ����, ����� � ����� ���� � ����� ������). ���� ����� ��� ���� ������� �� ����������� ��������� nonus, a, um � �������, ���� �� ���� ���� ������� ���� ����� ��������� �������� �����.

3. Idus, uum, f � ���, ������� ������, ���������� ��� ���������� ����� ����� (15-� ���� � ������, �����, ����, ����� � 13-� ���� � ����� ������).

��� ���������� ������� ���� ����� ��� ������� � �blatīvus tempŏris:

Kalendis Ianuariis � 1 ����;

Nonis Februariis � 5 ������;

Idĭbus Martiis � 15 �������.

����, ���� ��������� ��������, �����, ���� ���������� �� ��������� ����� pridie (����������) � accusatīvus tempŏris ��� ���:

pridie Kalendas Ianuarias � 31 ������;

pridie Nonas Martias � 6 �������;

pridie Idus Aprīles � 12 �����.

���� ���� ����������� ������� �� ����, ������ ��� ���������� �� ��������� ������� ����. ��������� ��������������� ante diem � ���������� ���������� � accusatīvus tempŏris ��������� ���. ³�������� ���������� �������� ��������� �� ��������� ��� �����, ������� ������������� �������� ���� � ����, ���� ����������:

21 ���� (31�21+2)=12�� ���� ����� ��������� ��������� � ante diem duodecĭmum Kalendas Februarias.

3 ������� (7�3+1)=5�� ���� ����� ����������� ������ � ante diem quintum Nonas Martias.

11 ������ (15�11+1)=5�� ���� ����� ���������� ����� � ante diem quintum Idus Maias.

���� ����������� ���������: a.d.V.Id.Mai, ����� 11 ������.

����������� ����, ���� � ������ 29 ���, ���� 24 ������ (a.d.VI. Kal. Mart.) ��������� �� ���� ���� (bis sextus) � ��������� ���: ante diem bissextum Kalendas Martias � ��������� ���� ����� ����������� ���������.

�� �����

������������� ������� �������� ��� ���. ������� ���� ��������� nundīnae, ārum, f. ����� ��� ��������� ����, ��������������� ������ ������. � ���� ������ ���� ������������ ����������, ��� ������ ��������� �������, ���� �������� ��������� ���������� 321 �. ��������� ���������� ������� �������� ������ �� ����� ���� � dies Solis (�����).

����� ��� �����.

1. Dies Solis � ���� �����, �����. ����� �� ���� ������������ �������� dies dominĭca, �� ������ ��������� �����.

2. Dies Lunae � ���� ̳����, ��������.

3. Dies Martis � ���� �����, �������.

4. Dies Mercurii � ���� �������, ������.

5. Dies Iovis � ���� ������, ������.

6. Dies Venĕris � ���� ������, �������.

7. Dies Saturni � ���� �������, ������.

���� ������� �� 24 ������ (hora): 12 ����� ���� � 12 ����� ��. ��������� ������ ���� �����, ������� �� ���� ����, ���� �� ���� �������� �� ����� � �� ������ �����, � �� � �������� �� ������ �� ����� �����.

ͳ� ������� �� ������ ����� (vigilia). ����� ����� ���������� �� ����� �����:

prima vigilia � � 6 �� 9 ������ ������

secunda vigilia � � 9 �� 12 ������ ����

tertia vigilia � � 12 ������ ���� �� 3 ������ �����

quarta vigilia � � 3 �� 6 ������ �����.


P������� ��������

��������

�������

������

�������

�����

�������

�������

������

�������

��������

��������

�����

1

1

Kalendis

2

a.d.VI Nonas

3

a.d.V Nonas

4

2

a.d.IV Nonas

5

3

a.d.III Nonas

6

4

pridie Nonas

7

5

Nonis

8

6

a.d. VIII Idus

9

7

a.d. VII Idus

10

8

a.d. VI Idus

11

9

a.d. V Idus

12

10

a.d. IV Idus

13

11

a.d. III Idus

14

12

�ridie Idus

15

13

Idibus

14

a.d. XIX Kalendas

15

14

a.d. XVIII Kalendas

16

16

15

a.d. XVII Kalendas

17

17

16

14

a.d. XVI Kalendas

18

18

17

15

a.d. XV Kalendas

19

19

18

16

a.d. XIV Kalendas

20

20

19

17

a.d. XIII Kalendas

21

21

20

18

a.d. XII Kalendas

22

22

21

19

a.d. XI Kalendas

23

23

22

20

a.d. X Kalendas

24

24

23

21

a.d. IX Kalendas

25

25

24

22

a.d. VIII Kalendas

26

26

25

23

a.d. VII Kalendas

27

27

26

24

a.d. VI Kalendas

28

28

27

25

a.d. V Kalendas

29

29

28

26

a.d. IV Kalendas

30

30

29

27

a.d. III Kalendas

31

31

30

28

pridie Kalendas

������ ��� � ������ �������

̳��

�) ��� �������:

pes (�������� ���, �����) � 29,57 ��

cubĭtus (�����) = 44,4 ��

passus (�������� ����) = 5 ������ �147,85 ��

mille passus (������� ����) = 1478,5 �.

�������� �������� ������� ���� ����� (�������� ���).

�) ��� �������:

pes quadrātus (���������� ���) = 0,087 �2

scrupŭlum (�������) = 8,75 �2

actus (���) = 1259,44 �2

iugĕrum (����) = 2519 �2

��������� �������� ����� ����� ��� ���������� ���. ����� �������� �������� ����� ����� ��� �������, �� ��������� 100 ���������� �����; ��� = 144 ���������, � ���� = 2 �����.

�) ��� �ᒺ��:

congius (�����) = 3,275 �

sextarius (��������) = 0,547 �

quartarius (��������) = 0,137 �

urna (����) = 13,13 �

modius (����) = 8,754 �

�������� �ᒺ�� ��� �����. ���� ����� ������� ���������� ��������, � �������� � ��������, 24 ������� ��������� ����, �� ����������������� ��� ����� ����. 16 �������� ���������� ������ ��䳺�, ���� ���������������� ��� ������� �������.

����

scrupŭlum (�������) = 1,137 �

drachma (������) = 3,411 �

uncia (�����) = 27,3 �

libra (����) = 327,45 �.

����� �������� �������� ���� ��� ����, ���� ������ �� 12 �����.

��������� ������� �������� ��� �������.

Libra (����), pondus (�������� ����), as (��) ���������� � 327,45 �. �������� ���� ���� ���������� semis. ����� ����� ���� ����� sextans, antis, m = 1/6 ��� ��� 2 �����;

triens, entis, m = 1/3 ��� ��� 4 �����

quadrans, antis, m = 1/4 ��� ��� 3 �����.

������

�) ��� ������:

�s (��), ���� �� = 327,45 �

1/6 ����� = 54,575 �

1/12 ����� = 27,287 �

1/24 ����� = 13,643 �;

�) ���� ������:

denarius (������), �������� = 10 ����, ����� = 16 ���� = 218,28 � (1 �� = 13,643 �)

quinarius (������, ��������), �������� = 5 ����, ����� = 8 ����

sestertius (���������, ������ ������), �������� = 2,5 ���, � ����� = 4 ����;

�) ����� ������:

aur�us (�������) = 25 ������� = 100 ���������� = 5457 �.

ϳ���� ������ aur�us ���� ������� � ��� ������ ������ (����), ��� ���������� 25 �������.

����� �������� ������� �������� ����� � �������� ���� �����. � ֳ������ ���������, �� ���� ������� (� 6,6 ��) �������� 4 ��������� (218,28 � �����).

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De Romae descriptiōne

In antīqua descriptiōne urbis Romae, orbis terrārum capĭtis, omnia aedificia enumerantur. Romae erant octo pontes, duodĕcim fora, octo campi, triginta septem portae, inter quas clarissĭma Porta Appia, quadringenti viginti tres vici, mille nongentae domus, multae insŭlae, duo macella in Coelio et Esquilīno sita, ducenta horrea, decem thermae, viginti aquaeductus, octoginta balnea, mille putei, duo Capitolia, altĕrum in monte Capitolio, altĕrum in colle Quirināli, quadraginta templa, duo amphitheatra, tria theatra, duo circi, quinque naumachiae, triginta arcus e marmŏre.

��. Calendarium Romanōrum

Apud Romānos initio Martius primus anni mensis erat, Aprīlis alter, Maius tertius, Iunius quartus. Quintīli, quinto mensi, postea, quod G.Iulius Caesar hoc mense natus erat, nomen erat Iulius, Sextīlis, sextus, ex imperatōre Augusto Augustus nominabātur. Menses proxĭmi olim, ut nomĭna ipsa docent, erant menses septĭmus, octāvus, nonus, decĭmus. Primo mensis diēi nomen erat Kalendae, septĭmo diēi mensium Martii, Maii, Iulii, Octobris nomen Nonae, quinto decĭmo diēi eorundem mensium nomen Idus. Ceterōrum mensium Nonae erant quinto mensis die, Idus tertio decĭmo. Anno ante aeram nostram quadragesĭmo sexto temporĭbus G.Iulii Caesăris annus trecentos sexaginta quinque dies habebat, quarto autem cuīque anno dies trecentesĭmus sexagesĭmus sextus adiciebātur. Hoc ordĭne annōrum Romāni atque gentes Christiānae utebantur usque ad aetātem Papae Gregorii tertii decĭmi. Qui anno millesĭmo quingentesĭmo octogesĭmo altĕro ordĭnem annōrum confūsum corrigēbat.

���. De diēbus

Annus est longa series diērum. Causa diēi et noctis motus terrae est. In regionĭbus nostris aestāte sunt dies longi, noctes breves; hiĕme dies breves, noctes longae. Meridie tempus in omnĭbus terrae partĭbus diversum est.

Nomĭna diērum apud Romānos erant: dies Solis, dies Lunae, dies Martis, dies Mercurii, dies Iovis, dies Venĕris, dies Saturni.Primum diem mensis Romāni Kalendas appellābant. In serie diērum dies festi sunt. Popŭli antīqui Diem natālem Solis invicti celebrābant. Diēbus festis homĭnes pompis intersunt. Aspectus pompae mirabĭlis est.

2. ���������� ���������� �����:

1. � ������ ���� ����: ����, �����, ���, ����.

2. ������ � �������� �������� ������� ����.

3. ̳���� �������� �� ����� �� ����� ��, ����� ������� � �� ����� ���, ����� �������� � �� ����� ������, ����� ������� � �� ����� ������.

4. 97 ������ 18 ������� 115.

5. 5 ��������� �� 3 ������� 15.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Una hirundo non facit ver.���� ������� �� ������ �����. ���� (VI ��. �� �.�.), �������� ������, �������� ��� �������� ������������� � �������. ����������� ���� �������� �� �����, �� ������� �� ������. �����, ����� �������, ������� ������ � ��� ����� �������. �������, �� ����� ������� ���, ���� ������ ��� ������ ����. ����� ������� ����� �� ��������, ������� ��������, � ������� ����� �� �����, ����� ���� ���� ��������.

2. Unus testis � nullus testis.���� ����� � �� �����.

3. Conscientia � mille testes.������ � ������ �����.

4. Vox unīus, vox nullīus.���� ����� � �� �����.

5. Primus inter pares.������ ����� �����.

6. Unus dies gradus est vitae.���� ���� � �� ���� �����.

7. Semel scriptum, decies lectum.��� ��������, ������ ���� ���������.

8. Non bis in idem. � �� ���� ��� �� ����. ������� ��������� ����� � �� ���� ���� ���� ������������ �������� ����� �������.

��������� �����

�������� �����

adicio, iēci, iectum, ĕre � ��������, ����������

aestas, ātis, f � ���

aetas, ātis, f � ��

amphitheatrum, i, n � ��������, ������� ������ ����� ��� �������

annus, i, m � ��

appello, āvi, ātum, āre � ��������

Aprīlis, e � ��������, a, �

aquaeductus, us, m � ���������

arcus, us, m � ��������, ����

aspectus, us, m � ������

Augustus, a, um � ���������, �, �, ����������� ��������� ������, ������� ��������� �����������

Augustus, i, m � ����� (63 �. �� �.�. � 12 �. �.�.), ��������� �������� ��������, ���������, �������

balneum, i, n � �����, �����

brevis, e � ��������, �, �

G.Iulius Caesar, G.Iulii Caesăris, m � ��� ��� ����� (100�44 ��. �� �.�.) � �������� ����������, ��������� � ��������� ���

calendarium, ii, n � ��������

campus, i, m � ����

Capitolium, ii, n � �������

causa, ae, f � �������

celebro, āvi, ātum, āre � ��������

circus, i, m � ����

Coelius mons, Coelii montis, m � ���� ����, ���� �� ���� ����� ���� �� ��������� ���� �� �������

collis, is, m � ����, ����

confūsus, a, um � �������, �, �, ����������, �, �

conscientia, ae, f � ������

corrĭgo, rexi, rectum, ĕre ����������

decĭmus, a, um � �������, �, �

descriptio, ōnis, f � ����

dies natālis (m) � ���� ����������

diversus, a, um � �����, �, �

domus, us, f � �������

enumĕro, āvi, ātum, āre � �����������

Esquilīnus mons, Esquilīni montis, m � ����������� ����, �������� �� ���� ����� ���� �� �������� ���� �� �������

festus, a, um � ���������, �, �

forum, i, n � �����

gens, gentis, f � �����

gradus, us, m � ����, ������

hiems, hiĕmis, f � ����

hirundo, ĭnis, f � �������

horreum, i, n � ������, �����, �������

Idus, um, f � ���, 13-� ��� 15-� ���� �����

imperātor, ōris, m � ���������

initium, ii, n � �������

intersum, esse, fui (+Dat.) � ����� ������

invictus, a, um � ������������, �, �

ipse, ipsa, ipsum � ���, �, �

Iulius, a, um � ��������, �, �, ����������� �. �볺� �������

Iunius, a, um � ���������, �, �, ����������� ����

Kalendae, ārum, f � �������, ����� ����� �����

lectus, a, um � ����������, �, �

longus, a, um � ������, �, �

macellum, i, n � ������������ �����

Maius, a, um � ���������, �, �, ����������� ���

marmor, ŏris, n � ������

Martius, a, um � ����������, a, �, ����������� ����� �����

mensis, is, m � �����

mirabĭlis, e � ����������, �, �

mirus, a, um � ������, �, �

motus, us, m � ���

naumachia, ae, f � ���� ������������ ��������� ���, ��������

nomen, ĭnis, n � �����, ���

nomĭno, āvi, ātum, āre ��������

Nonae, ārum, f � ����, 5-� ��� 7-� ���� �����

nonus, a, um � �������, �, �

nox, noctis, f � ��

octāvus, a, um � �������, �, �

olim � ������

ordo, ĭnis, m � �������

Papa, ae, m � ������, �����, ���� ��������

par, paris � �����, �, �

pars, partis, f � �������

pompa, ae, f � �������

pons, pontis, m � ���

porta, ae, f � ������

postea � ������

proxĭmus, a um � ����������, �, �

puteus, i, m � ��������

Quintīlis, e � �����, �, �

Quirinālis mons, Quirinālis montis, m � ������������� ����, ���� �� ���� ����� ���� �� �������� ���� �� �������

scriptus, a, um � ���������, �, �

septĭmus, a, um � ������, �, �

Sextīlis, e � ������, �, �

templum, i, n � ����

testis, is, m, f � �����

theatrum, i, n � �����

thermae, ārum, f � ���� �������, ��������

usque � �� ��

ut � ��

vicus, i, m � ����

vox, vocis, f � �����

�������� �����

����� � ver, veris, n

������ � hora, ae, f

���� � hiems, hiĕmis, f

��� � aestas, ātis, f

����� � nomen, ĭnis, n

���� � autumnus, i, m

���� � tempus, ŏris, n

������

1. �������� ����������� �������:

19; 23; 37; 45; 52; 68; 74; 112; 233; 326; 491; 899; 974; �������������; �������� �������; �����; ��� �������� ���������; �� ����; ���������� ����; 0,09; 1/4; 6/7.

2. ���������� �����:

IX et III sunt XII

XXI et X sunt XXXI

LX et XI sunt LXXI

D et D sunt M

LXXX et XX sunt C

3. ����������� ��������������� � ���������� ���������� �����:

tres colles (m), ducenti vici (m), una porta (f), duo aquaeductus (m), terni arcus (m), unus mensis (m), quini anni (m).

4. ���������� ���������� �����:

septēni, ae, a; undecies; ducenti, ae, a; millesĭmus, a, um; sescentesĭmus octogesĭmus tertius; triginta septem; centies; singŭli, ae, a; anno bis millesĭmo secundo; Kalendis Februariis; pridie Kalendas Maias; Nonis Octobrĭbus; pridie Idus Martias; Idĭbus Iuliis.

5. ��������, �� ���� ���������� ��� �������� �������� ��������:

����, �������, ���������, ����, ������, �����, ����������, ��������, �������, ���, ����, ���, ������, ������, ��������.


������ ������� (LECTIO DECĬMA) ������� �������� (������� ��������� ����) ���� ������� �������� ������� ������� ��������� �����

Veni, vidi, vici �������, �������, ������

��� ����: perfectum (������� ��������� ���), plusquam�perfectum (������������ ���) � futūrum II (secundum) (�������� ��������� ���) ��������� ������� �������� (������� ��������� ����) � ��������� ��������� ��.

����������� �� ���� �������� �� ������ ����: �������� ���� ����������� ����������� ������ �� ������ ��������, �������� ���� � ���������� ������ �� ��������� 䳺����������� �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� (�articipium perfecti passīvi), �� ����������� �� ������ �����, � 䳺����� esse � ����.

1. ������� ��� ���������� ���� ������� �������
��������� ����� (�erfectum indicatīvi actīvi)

������� ��� ���������� ���� ������� ������� ��������� ����� (perfectum indicatīvi actīvi) ����������� ���������� �� ������ �������� ����� �������� ��������:

Singulāris

Plurālis

1. -�

2. -isti

3. -it

1. -ĭmus

2. -istis

3. -ērunt

������ �������� ����������� ����� ��������� �� ����� ������� ����� 䳺����� ��������� -� .

ij�������

������ ����� 䳺�����

����� ������� ����� 䳺�����

������ ��������

I

laudo, laudāvi, laudātum, laudāre � �������

laudāvi

laudāv-

II

doceo, docui, doctum, docēre � �������

docui

docu-

III

lego, legi, lectum, legĕre � ������

legi

leg-

IV

audio, audīvi, audītum, audīre � �������

audīvi

audīv-

������ ���������� 䳺��� ���V 䳺���� � perfectum indicatīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudāv-i

docu-i

leg-i

audīv-i

2.

laudav-isti

docu-isti

leg-isti

audiv-isti

3.

laudāv-it

docu-it

leg-it

audīv-it

Plurālis

1.

laudav-ĭmus

docu-ĭmus

leg-ĭmus

audiv-ĭmus

2.

laudav-istis

docu-istis

leg-istis

audiv-istis

3.

laudav-ērunt

docu-ērunt

leg-ērunt

audiv-ērunt

�������� 䳺����� sum, fui, esse (����) � perfectum indicatīvi:

Singulāris

Plurālis

1. fu-�

2. fu-isti

3. fu-it

1. fu-ĭmus

2. fu-istis

3. fu-ērunt

2. ������������ ��� ������� ������� ��������� ����� (�lusquamperfectum indicatīvi actīvi)

������������ ��� ������� ������� ��������� ����� (plus-quamperfectum indicatīvi actīvi) ����������� ���������� �� ������ �������� ������ -ĕrā- � �������� �������� �������� ���� ����-�������� ���� ��������� �����:

Singulāris

Plurālis

1. -m

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

������ ���������� 䳺��� ���V 䳺���� � plusquamperfectum indicatīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudav-ĕra-m

docu-ĕra-m

leg-ĕra-m

audiv-ĕra-m

2.

laudav-ĕra-s

docu-ĕra -s

leg-ĕra-s

audiv-ĕra-s

3.

laudāv-ĕra-t

docu-ĕra-t

leg-ĕra-t

audiv-ĕra-t

Plurālis

1.

laudav-erā-mus

docu-erā- mus

leg-erā- mus

audiv-erā-mus

2.

laudav-erā-tis

docu-erā- tis

leg-erā- tis

audiv-erā- tis

3.

laudav-ĕra-nt

docu-ĕra- nt

leg-ĕra-nt

audiv-ĕra- nt

�������� 䳺����� sum, fui, esse (����) � plusquamperfectum indicatīvi:

Singulāris

Plurālis

1. fu-ĕra-m

2. fu-ĕra-s

3. fu-ĕra-t

1. fu-erā-mus

2. fu-erā-tis

3. fu-ĕra-nt

3. �������� ��� ���������� ���� ������� �������
��������� ����� (Futūrum II (secundum) indicatīvi actīvi)

�������� ��� ���������� ���� ������� ������� ��������� ����� (futūrum II (secundum) indicatīvi actīvi) ����������� ���������� �� ������ �������� ������ -ĕr- � ������ ���� ������ � ������ -ĕrĭ- � ��� ����� ������ � �������� �������� ����������� ���� ��������� �����:

Singulāris

Plurālis

1. -o

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

������ ���������� 䳺��� �-�V 䳺���� � futūrum II (secun�dum) indicatīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudav-ĕr-o

docu-ĕr-o

leg-ĕr-o

audiv-ĕr-o

2.

laudav-ĕri-s

docu-ĕri-s

leg-ĕri-s

audiv-ĕri-s

3.

laudāv-ĕri-t

docu-ĕri-t

leg-ĕri-t

audiv-ĕri-t

Plurālis

1.

laudav-erĭ-mus

docu-erĭ-mus

leg-erĭ-mus

audiv-erĭ-mus

2.

laudav-erĭ-tis

docu-erĭ-tis

leg-erĭ-tis

audiv-erĭ-tis

3.

laudav-ĕri-nt

docu-ĕri- nt

leg-ĕri-nt

audiv-ĕri-nt

�������� 䳺����� sum, fui, esse (����) � futūrum II (secundum) indicatīvi:

Singulāris

Plurālis

1. fu-ĕr-o

2. fu-ĕri-s

3. fu-ĕri-t

1. fu-erĭ-mus

2. fu-erĭ-tis

3. fu-ĕri-nt

���� ������� �������� ������� ������� ��������� �����

1. ������� ��� ���������� ���� ������� �������
��������� ����� (�erfectum indicatīvi passīvi)

������� ��� ���������� ���� ������� ������� ��������� ����� (perfectum indicatīvi passīvi) ���������� � ���� ������: 䳺����������� �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� (�articipium perfecti passīvi) ��������� 䳺����� � ���������� 䳺����� sum, fui, esse � ����� � ����������� ��� ������� �������.

�articipium perfecti passīvi ����������� ���������� �� ������ ����� ������� �������� -us (m), -a (f), -um (n).

������ ��������� �articipium perfecti passīvi:

ij������

������ ����� 䳺�����

������ �����

�articipium perfecti passīvi

laudo, laudāvi, laudātum, laudāre

laudāt-

laudāt-us, a, um � ����������, �, �

��

doceo, docui, doctum, docēre

doct-

doct-us, a, um � ��������, �, �

���

lego, legi, lectum, legĕre

lect-

lect-us, a, um � ����������, �, �

�V

audio, audīvi, audītum, audīre

audīt-

audīt-us, a, um � ����������, �, �

������ ����� ����������� ���������� �� ������ ������� ����� 䳺����� (�����) ��������� -um.

�articipium perfecti passīvi ���������� �� ����������� ����� � ����� �����. ³� ������� ��������� �������� ����� ��������� ���� (perfectum, plusquamperfectum, futūrum II (secundum)) ��������� �����.

������ ���������� 䳺��� ���V 䳺���� � perfectum indicatīvi passīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudātus, a, um sum

doctus, a, um sum

lectus, a, um sum

audītus, a, um sum

2.

laudātus, a, um es

doctus, a, um es

lectus, a, um es

audītus, a, um es

3.

laudātus, a, um est

doctus, a, um est

lectus, a, um est

audītus, a, um est

Plurālis

1.

laudāti, ae, a sumus

docti, ae, a sumus

lecti, ae, a sumus

audīti, ae, a sumus

2.

laudāti, ae, a estis

docti, ae, a estis

lecti, ae, a estis

audīti, ae, a estis

3.

laudāti, ae, a sunt

docti, ae, a sunt

lecti, ae, a sunt

audīti, ae, a sunt

2. ������������ ��� ������� ������� ��������� ����� (�lusquamperfectum indicatīvi passīvi)

������������ ��� ������� ������� ��������� ����� (plusquamperfectum indicatīvi passīvi) ���������� � ���� ������: 䳺����������� �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� (�articipium perfecti passīvi) ��������� 䳺����� � ���������� 䳺����� sum, fui, esse � ����� � �������� ��� ������������ ���� ������� �������.

������ ���������� 䳺��� �-�V 䳺���� � plusquamperfectum indicatīvi passīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudātus, a, um eram

doctus, a, um eram

lectus, a, um eram

audītus, a, um eram

2.

laudātus, a, um eras

doctus, a, um eras

lectus, a, um eras

audītus, a, um eras

3.

laudātus, a, um erat

doctus, a, um erat

lectus, a, um erat

audītus, a, um erat

Plurālis

1.

laudāti, ae, a erāmus

docti, ae, a erāmus

lecti, ae, a erāmus

audīti, ae, a erāmus

2.

laudāti, ae, a erātis

docti, ae, a erātis

lecti, ae, a erātis

audīti, ae, a erātis

3.

laudāti, ae, a erant

docti, ae, a erant

lecti, ae, a erant

audīti, ae, a erant

3. �������� ��� ���������� ���� ������� �������
��������� ����� (Futūrum II (secundum) indicatīvi passīvi)

�������� ��� ���������� ���� ������� ������� ��������� ����� (futūrum II (secundum) indicatīvi passīvi) ���������� � ���� ������: 䳺����������� �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� (�articipium perfecti passīvi) ��������� 䳺����� � ���������� 䳺����� sum, fui, esse � ����� � ����������� ������� ��� ������� �������.

������ ���������� 䳺��� ���V 䳺���� � futūrum II (secundum) indicatīvi passīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudātus, a, um ero

doctus, a, um ero

lectus, a, um ero

audītus, a, um ero

2.

laudātus, a, um eris

doctus, a, um eris

lectus, a, um eris

audītus, a, um eris

3.

laudātus, a, um erit

doctus, a, um erit

lectus, a, um erit

audītus, a, um erit

Plurālis

1.

laudāti, ae, a erĭmus

docti, ae, a erĭmus

lecti, ae, a erĭmus

audīti, ae, a erĭmus

2.

laudāti, ae, a erĭtis

docti, ae, a erĭtis

lecti, ae, a erĭtis

audīti, ae, a erĭtis

3.

laudāti, ae, a erunt

docti, ae, a erunt

lecti, ae, a erunt

audīti, ae, a erunt

1) ������� ������ ��, �� ���������� � ��������, ��������� �� �� ��������� (perfectum historĭcum).

2) ������� ������ ��, �� �� �������� � ��������� �� ����� � ����������� ��� (perfectum praesens).

3) ��������������� ����� �� ��, ��� �������� ����� �� ���� ������ 䳿.

4) ������� �� ������ ��, ��� ���������� � ����������� �����, �� ��, �������� �������� ������.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De Prometheo

Prometheus auxilio Minervae homĭnes ex aqua et terra fecĕrat ac de genĕre humāno bene meruit. Di saepe Prometheum ad epŭlas suas invitābant. Ităque consilium Iovis, qui omnes homĭnes necāre constituit, ei notum erat. Prometheus aliquando in coelum venit et ignem de OIympo subduxit et hominĭbus donāvit. Quamquam ira Iovis magna erat, genus humānum non delēvit. Prometheum autem Vulcānus iussu Iovis in monte Caucăso ferreis catēnis ad saxum alligāvit cotidiēque aquĭla iecur Promethei devorābat. Iecŏris pars, quam aquĭla mane devoravĕrat, noctu crescēbat. Ita Prometheus ingentes dolōres tolerābat. Postea Hercŭles aquĭlam sagitta necāvit Prometheumque liberāvit.

��. De talo Achillis

Achilles, fortissĭmus omnium Graecōrum, qui contra Troiānos bellavērunt, filius Pelei et deae Thetĭdis fuit. Mater Thetis infantem suum in fluvium Stygem, qui apud infĕros fluit, immersit. Aqua fluvii corpus eīus invulnerabĭle effēcit. Attămen talus pedis dextri vulnerabĭlis mansit. Nam Thetis, cum filium in fluvio immergēbat, manu sua corpus eīus talo dextri pedis tenēbat. Ităque talus dextri pedis aqua fluvii intactus ideoque vulnerabĭlis permansit.

Troiāni autem, qui de vulnerabĭli talo Achillis nihil audivĕrant, frustra Thetĭdis filium telis petēbant; eum nullo modo vulnerāre potĕrant. Postrēmo Apollo sagittam Parĭdis in talum dextri pedis Achillis direxit atque herōem occīdit.

�II. Galli Romam expugnant

Quarto saecŭlo ante aeram nostram Roma in magno pericŭlo erat. Galli enim cum copiis Romanōrum ad fluvium Alliam contendĕrant et Romānos fugĕrant. Multi Romāni cecidĕrant. Tum Romāni Capitolium defendĕre constituĕrant. Galli in portas irrupĕrant. Tecta incendĕrant. Marcus Manlius fortĭter defendit neque se dedit. Sed magna inopia frumenti Romānos premēbat. Manlius cum Gallis de indutiis egit. Regŭlus Gallōrum magnum auri pretium poposcĕrat. �Si aurum, inquit, pependerĭtis, decēdam. Si pretium non solverĭtis, neque viris, neque femĭnis, neque puĕris parcam�. Romāni aurum suum tradidērunt, tamen Galli contenti non erant.

2. ���������� ���������� �����:

1. ̳��� ��� ��������� ����� ����� � ��� � 753 �. �� �.�.

2. ������ �������� ������ � �� ��. �� �.�.

3. ij�� ������� ����� ������ ������, ���� ������ ����� �������.

4. ���� ���� ���� � �������, ���� ���� ������ ���������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Antīqua fuērunt olim nova.����� ���� ������ �����.

2. Féci, quód potuí, faciánt melióra poténtes.� ������, �� ��, ����� �, �� ������, �������� �����. ³������� ��������� �������, ���� ������ ������� ���������� ��� ������������. ֳ�����, ������, ղ, 14: Ego plus, quam feci, facĕre non possum. � � �����, �� ������, ������� �� ����.

3. Dixi et anĭmam meam levāvi.� ������ � �������� ���� ����. (�����, ����� ������� �������, 33, 9).

4. Exēgi monumentum.� �������� ��� ��������. ������� ������ ��� ������� ��� ���������� (���, 30), �� �������� ����� ��������� � �������� � ���糿:

Éxegí monumént(um) aére perénniús

Régalíque sitú pýramid(um) áltiús,

Quód non ímber edáx, nón Aquil(o) ímpoténs

Póssit díruer(e) aút ínnumerábilís

Ánnorúm seriés ét fuga témporúm.

��� � �������� ���. �����, �� ��� ������,

����� �� ����� ��������, �������� ��.

��� ���� �� ��璿���, �� �������� ����,

������ � ����, ������; ����� ���� ������� �

���� �� ������� � � ���� �� ���� ����.

�������� �.��������.

5. Ut sementem fecĕris, ita metes.�� ����, ��� � ����� ���� (�� ����, �� � ������).

6. Calamitāte doctus sum.���� ���� �������.

7. Post scriptum (P.S.).ϳ��� ����������. ���� ��������.

8. Post factum.ϳ��� ����������.

9. Vae victis!���� �����������!

10. Littĕra scripta manet.�������� ����� ����������.

��������� �����. �������� �����

ac � �

Achilles, is, m � �����, ����� ��������� ����

ago, egi, actum, ĕre � �����

Allia, ae, f � ��� ���

allĭgo, āvi, ātum, āre � �����������

anĭma, ae, f � ����

antīqua, ōrum, n � ���������

Apollo, ĭnis, m � �������

aquĭla, ae, f � ����

attămen � ���, �����

auxilium, ii, n � ��������

bello, āvi, ātum, āre � �������

caedo, cecīdi, caesum, ĕre � �������

calamĭtas, ātis, f � ���

catēna, ae, f � ������

Caucăsus, i, m � ������

coelum, i, n � ����

consilium, ii, n � ����, ����

constituo, ui, ūtum, ĕre � ���������, ������������

contendo, ndi, ntum, ĕre � �����������, ��������

contentus, a, um � �����������, �, �

contra (+���.) � �����

copiae, ārum, f � ������

corpus, ŏris, n � ���

cotidie � �����

cresco, crēvi, cretum, ĕre � �����

cum � ����

dea, ae, f � ������

defendo, ndi, nsum, ĕre � ��������

deleo, ēvi, ētum, ēre � ������, ���������

devŏro, āvi, ātum, āre � ������

dexter, tra, trum � ������, �, �

dirĭgo, rexi, rectum, ĕre � ����������

dolor, ōris, m � ���

dono, āvi, ātum, āre � ��������

efficio, feci, fectum, ĕre � ������, ��������

epŭlae, ārum, f � ������

exĭgo, egi, actum, ĕre � ������������

expugno, āvi, ātum, āre � ���������

facio, feci, factum, ĕre � ������

femĭna, ae, f � ����

ferreus, a, um � �������, �, �

fluvius, i, m � ���

fortis, e � ��������, �, �

fortĭter � �������

frumentum, i, n � ���, �����

frustra � �����

fugio, fugi, fugitūrus, ĕre � ������

Gallus, i, m � ����

genus, ĕris, n � ��

Hercŭles, is, m � ������

heros, herōis, m � �����

ideo � ����, � 򳺿 �������

iecur, ŏris, n � �������

ignis, is, m � ������

immergo, mersi, mersum, ĕre � ����������

incendo, ndi, nsum, ĕre � ����������

indutiae, ārum, f � ����������

infans, antis, m, f � �������, ����

infĕri, ōrum, m � ������� �������

ingens, ingentis � ����������, �, �

inopia, ae, f � �������� �������

intactus, a, um � ����������, �, �

invīto, āvi, ātum, āre � �����������

invulnerabĭlis, e � �����������, �, �

ira, ae, f � ���

irrumpo, rupi, ruptum, ĕre � ���������

iussus, us, m � �����

levo, āvi, ātum, āre � �����������

libĕro, āvi, ātum, āre � ��������

maneo, mansi, mansum, ēre � ����������

manus, us, f � ����

mater, tris, f � ����

mereo, ui, ĭtum, ēre � �������

meto, messui, messum, ĕre � ����

modus, i, m � �����, ���

mons, montis, m � ����

monumentum, i, n � ��������

neco, āvi, ātum, āre � �������

noctu � �����

occīdo, cīdi, cīsum, ĕre � �������

olim � ������

Olympus, i, m � ����

parco, peperci, �, ĕre (+Dat.) � ������, �������

Paris, ĭdis, m � ����, ��� ���� �����

Peleus, i, m � �����, ������ ������

pendo, pependi, nsum, ĕre � ����������

pericŭlum, i, n � ���������

permaneo, mansi, mansum, ēre � ����������

pes, pedis, m � ����

peto, īvi, ītum, ĕre � ����������, �������

posco, poposci, �, ĕre � ��������

possum, potui, posse � �����

postea � ������

postrēmo � ������

premo, pressi, pressum, ĕre � ����������, �����������

Prometheus, i, m � ��������, ���� �� ������

puer, ĕri, m � �������

quamquam � ���

regŭlus, i, m � ���

saecŭlum, i, n � �������, ��

sagitta, ae, f � �����

saxum, i, n � �����

sementis, is, f � ������, ����

si � ����

solvo, solvi, ūtum, ĕre � �����������, �������

Styx, Stygis, f � ����, ��� � ��������� ������

subdūco, duxi, ductum, ĕre � ������

talus, i, m � ����

tamen � �����

tectum, i, n � ������, ���

telum, i, n � �����, �����, ������

teneo, ui, tentum, ēre � �������

Thetis, Thetĭdis, f � ����� (�����), ������� ������, ���� ������

tolĕro, āvi, ātum, āre � ������, ����������

trado, dĭdi, dĭtum, ĕre � ����������

Troiānus, i, m � ��������

vae! � ����!

venio, veni, ventum, īre � ���������

vinco, vici, victum, ĕre � ����������

Vulcānus, i, m � ������, ��� ����� � ������� �����㳿 (�����㳿)

vulnerabĭlis, e � ���������, �, �

vulnĕro, āvi, ātum, āre � ������

�������� �����

���� � frater, tris, m

���������� � invenio, veni, ventum, īre

���������� � edŭco, āvi, ātum, āre

��� � miles, ĭtis, m

��� � libĕri, ōrum, m

�� �.�. � ante aeram nostram

����������� � condo, dĭdi, dĭtum, ĕre

���� � urbs, urbis, f

�����, �, � � firmus, a, um

����� � praesidium, ii, n

������ � littĕrae, ārum, f

��� � Remus, i, m

����� � Romŭlus, i, m

���������� � munio, īvi, ītum, īre

��곺�� � Phoenix, īcis, m

�������� � audax, ācis

���� � si

������

1. ����������� � ��������� ����� ��������� ����� � ����������:

teneo, ui, tentum, ēre invīto, āvi, ātum, āre

peto, īvi, ītum, ĕre invenio, veni, ventum, īre.

2. ����������� � ��������� ����� ��������� ����� � ����������:

dirĭgo, rexi, rectum, ĕre mereo, ui, ĭtum, ēre

libĕro, āvi, ātum, āre venio, veni, ventum, īre.

3. ��������� ����� ����� 䳺��� � ���������� :

egit; constituerāmus; subductus est; donavĕrit; delēti erant; toleravĭmus; liberāti erĭmus.

4. ����������� ��������������� � ����������:

id genus humānum (n) qui dolor ingens (m)

ea pars minor (f) hoc pretium maius (n)

5. ³� ���� ���������� ��� �������� �������� ��������:

�������, ��������, �����������, �����������, ������.


���������� ������� (Lectio undecĭma). ij����� �����:(Gerundium, gerundīvum, supīnum I et II, participium) ������� (Gerundium)

Gútta cavát lapidém non ví, sed saép� cadéndo;

Síc homo fít sapiéns non ví, sed saépe legéndo

Ovidius

������ ����� ����� �� �����, � ������ �������;

��� ���� ������ ��� ������ �� �����, � ������� ������� �������.

������� � ��䳺������ �������, �� ������ ������ 䳿. ³� ����������� ���������� �� ������ ������� ������ nd � ��� 䳺��� �-�� 䳺���� �� end � ��� �IV 䳺���� � ��������� i:

Infinitīvus

������ �������

Gerundium

I laudāre

II docēre

III legĕre

IV audīre

lauda-

doce-

leg-

audi-

lauda-nd-i

doce-nd-i

leg-end-i

audi-end-i

������� �������������:

1. ����������� ������ 䳺�����; ars scribendi � ��������� ������;

2. ��䳺������ ���������: occasio legendi � ������ �������;

3. 䳺�����������, ���� ������ ������� ablatīvus modi: docendo discĭmus � �������� �������.

������� ����䳺 ����� ��������: �������� �� 䳺�����.

��������� ������ �������

������� ���������� �� ������ ������ ���������� ���� ������. ³� �� �� ��������� ������. ������� �������� ������� ������� ������� infinitīvus praesentis actīvi (���������� ����� 䳺����� ����������� ���� ��������� �����). ������� �� ������ ������: genetīvus, datīvus, accusatīvus, ablatīvus.

³��������� �������:

Nom.

Gen.

Dat.

Acc.

Abl.

(laudāre)

lauda-nd-i

lauda-nd-o

ad lauda-nd-um

lauda-nd-o

(docēre)

doce-nd-i

doce-nd-o

ad doce-nd-um

doce-nd-o

(legĕre)

leg-end-i

leg-end-o

ad leg-end-um

leg-end-o

(audīre)

audi-end-i

audi-end-o

ad audi-end-um

audi-end-o

³����� ������� ����� �������� ���� �������.

Genetīvus ������� ��������� �� genetīvus obiectīvus:

a) ���� ��������: ars, artis, f (���������), causa, ae, f (�������), consensio, ōnis, f (�����), consuetūd�, ĭnis, f (������), cupidĭtas, ātis, f (�������), difficultas, ātis, f (��������), facultas, ātis, f (���������), genus, ĕris, n (���), libīdo, ĭnis, f (����������), metus, us, m (�����), modus, i, m (�����), occasio, ōnis, f (�������), potestas, ātis, f (����), ratio, ōnis, f (�����), scientia, ae, f (������), spes, ei, f (���������), studium, ii, n (��������), vis, f (����), voluntas, ātis, f (����), auctor, ōris, m (���������), magister, tri, m (�������), dux, ducis, m (�������), princes, ĭpis, m, f (�������);

�) ���� �����������, �� ������� genetīvus obiectīvus:

avĭdus, a, um � �������, �, �

cupĭdus, a, um � ������, �, �

insuētus, a, um � ���������, �, �

studiōsus, a, um � ���������, �, �

ignārus, a, um � ������������, �, �

perītus, a, um � ����������, �, �

memor, ŏris � ����, �, � ������

immĕmor, ŏris � ����, �, � �� ������

expers, pertis � �����������, �, �, �����������, �, �

plenus, a, um � ������, �, �

partĭces, cĭpis � ���� ���� ������, ���������, �, �

inānis, e � �������, �, �, ��������, �, �

inops, ŏpis � ��������, �, �, �������, �, �

�) �� ��������������� ������������� causa �� gratia � ������, ��-��, ���, �����.

1. Sapientia ars vivendi putātur. � ������� ��������� ���������� �����.

2. Beāte vivendi cupiditāte incens� omnes sumus (Cic.) ��� �� � ������� ���������� ���� �������.

3. Multi nostrum cupĭdi sunt carmĭna poētārum Romanōrum legendi. � ������ � ��� � ������������ ������ ���� �������� �����.

4. Athēnas erudiendi gratia missus est. � ������ �������� �� ��� �������� � �����.

Datīvus ���������:

�) ��� ���������� ���� ���� 䳺��� �� ��������� ��������, �������, ��������, ��������� �� ��.:

sum, fui, esse� ����; do, dedi, datum, āre � ������; tribuo, ui, ūtum, ĕre � �������; mitto, misi, missum, ĕre � ��������; relinquo, reliqui, lictum, ĕre � ��������; dono, āvi, ātum, āre � ��������;

�) ���� �����������, �� ������� ��������� �������:

necessarius, a, um � ����������, �, �

utĭlis, e � ��������, �, �

nocīvus, a, um � ��������, �, �

suavis, e � �������, �, �

simĭlis, e � �������, �, �

facĭlis, e � ������, �, �

diffĭcilis, e � ������, �, �

1. Quisque locum pugnando cepit. � ����� ������ ���� ��� ���.

2. Aqua utĭlis bibendo est. � ���� � ������� ��� �����.

Accusatīvus ������� ��������� � ������������ ad � ������ ����, �����������:

�) Homo ad intellegendum et agendum natus est. � ������ ��������� ��� �������� � �����.

�) Nulla aetas ad perdiscendum sera est. � ����� �� �� � ���� ��� ��������.

Ablatīvus ������� �� �������� ��������, ������� 䳿 � ������� �� ablativus instrumenti ��� modi (������� �������� ��� �������). ³� ��������� ��� ����������� ��� � ������������.

Ablativus ��� ����������� ������� �� ablativus instrumenti ��� modi:

1. �Homĭnis mens discendo et cogitando alĭtur. � �������� ����� �������� ������� � ���������.

2. Lycurgi leges laborĭbus erudiunt iuventūtem venando, currendo, esuriendo, sitiendo, algendo, aestuendo. � ������ ˳����� ��������� ������ ���������� (�������), ����, �������, �������, �������, ������.

Ablativus ������� ��������� �� �������������: a (ab), de, e (ex), in, ������ pro.

1. Qui ingenuis studiis atque artĭbus delectantur, ex discendo voluptātem capiunt. � ҳ, �� ������������ ������������ ������� � �����������, ��������� ����������� �� ��������.

ij����� ������ �������

�� 䳺����� ������� ���� �������� (����� ������ ������� �� ��������� �������). ������� ������ ���� � ������, �� � 䳺�����, �� ����� �� ���������: E terrae cavernis ferrum elicĭmus, rem ad colendum agros necessariam. � �� ���� ���� ���������� �����, �������, �� � ���������� ��� �������� ����.

�� 䳺����� ����������� �����������: Saepe dubitando ad veritātem pervenīmus. � ����� �����������, ��������� �� ������.

������� �� �� ���� � ��������� �����, �������� ���� � �������.

������� ������� 䳿 (Ablatīvus modi)

Ablatīvus modi � �� ������� �������� � ������������ cum ��� ��� �����������. ������ �����, ���� ���������� ��. ³������ �� ������� ��?, ���� ��������?, ���� �����? ���� ��������� � ������������ �������: consilio � � ������, ratiōne, arte � ���������, vi � �������, iure � �����������, merīto � ���������, casu � ���������.

������������� ������� ������� �� ������������ ��, ��� �� ������������.

1. Audendo virtus crescit, tardando timor. � �� �������� ������� ������, � �� ��������� � �����.

2. Daedălus casu homĭnem necāvit. � ����� ��������� ���� ������.

������� �������� (Ablatīvus instrumenti)

Ablatīvus instrumenti ������ �������� ��� ����, �� ��������� ����� ��-������ ��������. ���� ��������� ������� �����, ��� ��������� accusatīvus �� ������������ per . �� ablatīvus instru-menti �������� ����� ���, �� ������������� �� ���������� �� ��������. ������������� ������� ������� � ������� �� ������� ���? ���?:

1. Pyrrhus lapĭde ictus interiit. � ϳ�� �������, ������ �������� �������.

2. Cornĭbus tauri, apri dentĭbus, morsu leōnes se tutantur. � ���� ����������� ������, ������ � ������, ���� � ������.

3. Caesar militĭbus murum perdūcit. � ����� ������ ���� ������.

�������� (Gerundīvum)

Gerundīvum ��� participium futūri passīvi (䳺���������� ����������� ���� ��������� �����) � �� ��䳺������ ����������, �� �� �������� ���������, ����������� � ��������� ����. ³� ����������� ���������� �� ������ ������� ������ �nd ��� 䳺��� �-�� 䳺���� �� -end ���-�V 䳺���� � ������� �������� �-�� ����� �us (m), �a (f), �um (n):

I lauda-nd-us, a, um � ��� (��, ��), ����� (���, ���) ��� �������

II doce-nd- us, a, um � ��� (��, ��), ����� (���, ���) ��� �������

III �leg-end- us, a, um � ��� (��, ��), ����� (���, ���) ��� ������

IV audi-end- us, a, um � ��� (��, ��), ����� (���, ���) ��� �������

�������� ���������� �� �-�� ������� � ������ � ������ �� �������:

1) ������������;

2) �����������.

������������ �������

������� 䳺����� ��������� �����

(Coniugatio periphrastĭca passīva)

�������� � ������������ ������� ������� �������� ��������-�� �������� �� ������ ���������, �����������. ³� ������� �� ��������� �� ������� ���� ����� 䳺���: do � ���, trado � �������, habeo � ���, relinquo � �������, curo � ��������, suscipio � ���� �� ����. � ���� ������� �������� ������������� ��������� ��� ��䳺������ ��������� �� ������������� ��, ���:

1. Popŭlus Romānus Crasso bellum gerendum dedit. � �������� ����� ������� ������ ����� ����.

2. Caesar obsĭdes Aeduis custodiendos tradit. � ����� ������ ������� ��������� ���������.

�������� ��������� � ������� 䳺����� sum, fui, esse � ��� ����� � �������� �� ������� ������� 䳺����� ��������� ����� (oniugatio periphrastĭca passīva):

Praesens: laudandus, a, um sum � � ������� ���� ��������

Imperfectum: laudandus, a, um eram � � ������� ��� ���� �����-�����

Perfectum: laudandus, a, um fui � � ������� ��� ���� ����������

Plusquamperfectum: laudandus, a, um fuĕram � � ������� ��� ��-�� ����������

Futurum I: laudandus, a, um ero � � ������� ���� ���� �������-���

Futurum II: laudandus, a, um fuĕro � � ������� ���� ���� �����-�����

Coniugatio periphrastĭca passīva ������ ���������, ����������� � ������������� ������� ����, ������, ���������� ���� ������� ��������� 䳺�����:

1. Patria manda et defendenda est. � ���������� ����� ������ � ��������.

2. Pacta sunt servanda. � �������� ��� �������������.

3. Quod erat demonstrandum. � �� � ����� ���� ��������.

4. Pax quaerenda erit. � ��� ��������� ���� ���������.

��� oniugatio periphrastĭca passīva ���� ��������� ���� ���-��, ��� ���������� ��������� ������� � datīvus auctōris (������-��� ������ ���� �����). Datīvus auctōris ������������� �����-��� �������:

1. Liber mihi legendus est. � � ������� ������ ������.

2. Amīci vobis amandi erant. � �� ������ ���� ������ �����.

���������� ������� 䳺����� ��������� ����� ���������� �� ��-������� ���������� ���� ������ � 䳺����� sum, fui, esse � ����-���-�� ���, ����������� � ���� � ����:

1. Vincendum aut moriendum est. � ��� ���������� ��� ������.

2. Parendum est legĭbus. � ����� ���������� �������.

����������� ������� ���������

�������� �� ��������� ����������� � ���������� � ���, ���� �� ������ �, �� �������, �� ������ ���������, �����������. ³� ������������� ��䳺������ ��������� �� ������������ ����� ��� ��� ����� �� ����������� ������ 䳺�����.

³����� ��������� ��������� � � ��� ���������� �������, �� � �������:

1. Vivis et vivis non ad deponendam, sed ad confirmandam audaciam. � �� �����, ����� �� ��� ��������, � ��� �������� ������.

2. Dux urbe defendenda magnam gloriam sibi parāre studuit. � ����������� ������� ���������� ��� ������ ����� �������� ����.

³� ����������� ��������� �������� ����� ���������� ���: �������, ����������, ����������, ���������� �� ��.

����� ������� �� ��������

�������� � ����������� ������� � ����������� ������� � ������ ��������:

Consilium urbem capiendi. � ���� ���������� ����.

��� ���� ������� �� �������� ������ ������� ��������� ����������� ��������� � ������ �������, � ��� ������� �����-����� ���������� �� ����������� � �������� � ���, ���� �� ����-��:

�������

��������

Consilium urbem capiendi.

���� ���������� ����.

Consilium urbis capiendae.

���� ���������� ����.

���� (Supīnum)

���� (��䳺������ �������) �� ��� ������: accusatīvus �� �um � ���� �, ablatīvus �� �u � ���� �I. ���� �� ��䳺������ ����-��� �� ������ �������� �� 䳺�����. �� ������� �� ������, �� 䳺����� � ���� (���� � � ��������, ���� �� � ��������), ���� ��-������ � ����������� �����������.

���� � ��������� ���� 䳺��� ����� ��� ���������� ����: eo, ii, itum, ire � ���, venio, veni, ntum, īre � ���������, proficiscor, profectus sum, proficisci � ������������, mitto, misi, missum, ĕre � ��������.

���� � ������������� ��������� � ����������� ���� ��� ��� ����� �� ��䳺������ ��������� �� ������������ �����:

1. Legāti a Croeso, rege Lydōrum, missi Delphos venērunt oracŭlum consultum. � ������, ������ ������, �������� �����, ������� � ������, ��� ���������� � �������� (��� ������ � ��������).

2. Totīus fere Galliae legāti ad Caesărem gratulātum convenērunt. � ��-���� ����� �񳺿 ���볿 ������� �� ������, (���) �������� ����.

���� �� ��������� ���� ����������� ��� ���������� �����������: iucundus, a, um � �������, facĭlis, e � ������, �, �; di-fficĭlis, e � ������, �, �; optĭmus, a, um � ���������, �, �; incredi-bĭlis, e � ����������, �, �; turpis, e � ��������, �, � �� ��.

³� ��������� ���� �������: fas est � �������, nefas est � ��-�������.

�������, ���� �� �� ������� ��������, �� �� ����������� ����� �� ���������� 䳺��� � ������������� ��������� ��� ��-䳺������ ��������� �� ������������ �����.

1. Quod optĭmum factu videbĭtur, facies. � �� ���� ��������� ��������� �������, �� ����� ������.

2. Omnia praeterībo, quae mihi turpia dictu videbuntur. � � ���� ���������� ��� ��, �� ��� ���� ��������� ������� �������.

����i���.

����������� ������� ������ ����� ��:

dictu � �������, factu � �������, audītu � ������, visu � ��������, cognĭtu � ��������, inventu � ������, memorātu � �������.

ij����������� ����������� ���� ��������� �����

(Participium futūri actīvi)

������� 䳺����� ��������� �����

(Coniugatio periphrastĭca actīva)

Participium futūri actīvi ����������� ���������� �� ������ ����� ������ ūr � ������� �������� �-�� ����� �us (m), -a (f), -um (n):

I laudatr-us, a, um � ���, ��, ��, �� �� ���� �������

II doctr- us, a, um � ���, ��, ��, �� �� ���� �������

III� lect-ūr- us, a, um � ���, ��, ��, �� �� ���� ������

IV �auditr- us, a, um � ���, ��, ��, �� �� ���� �������

Participium futūri actīvi ���������� �� �-�� �������. � 䳺���-��� sum, fui, esse � ����� � ��� ����� � �������� ������� ������� 䳺����� ��������� ����� (oniugatio periphrastĭca actīva), ��� ��-���� ����, ��������� ��-������ ��������.

Praesens: laudatūrus, a, um sum � � ��� ���� �������

Imperfectum: laudatūrus, a, um eram � � ��� ���� �������

Perfectum: laudatūrus, a, um fui � � ��� ���� �������

Plusquamperfectum: laudatūrus, a, um fuĕram � � ��� ���� �������

Futurum I: laudatūrus, a, um ero � � ���� ���� ���� �������

Futurum II: laudatūrus, a, um fuĕro � � ���� ���� ���� �������

1. Qui iniuriam factūrus est, iam facit. � ���, ��� �� ���� ���������� ���������������, ��� �� ������.

2. Irascĭmur saepe non illis, qui laesērunt, sed iis, qui laesūri sunt. � �� ����� �������� �� �� ���, �� ���������, � �� ���, �� ����� ���� �������.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

I. De Archimēdis morte

Marcellus, Romanōrum consul, ad Syracūsas, urbem Siciliae nobilissĭmam, oppugnandas missus est. Marcellus urbem cito occupatūrus erat, sed obsidio diuturna fuit. Ea tempestāte Syracūsis Archimēdes fuit. Mathematĭcus egregius opĕra Romanōrum multis machĭnis urbis defendendae causa inventis disturbāvit. Syracūsae a Marcello captae erant. Consul Romānus prudentiā Archimēdis delectātus capĭti illīus pepercit. Archimēdes discendi causa in pulvĕre quasdam formas describēbat. Archimēdes de pericŭlo patriae nescīvit. Miles quidam in domum Archimēdis praedandi causa irrupĕrat. Cupidĭtas luxuriae investigandae in milĭtem invasĕrat. Archimēdes milĭti respondit: �Noli turbāre circŭlos meos!�. Ităque a milĭte obtruncātus est.

II. De bello cum Belgis gesto

Anno quinquagesĭmo septĭmo ante aeram nostram Caesări bellum cum Belgis gerendum erat. Belgae fortissĭmi omnium hostium fuērunt. Belgae subĭto omnĭbus copiis ex silvis procurrērunt impetumque in equĭtes Romānos fecērunt. Caesări omnia uno tempŏre erant agenda: vexillum proponendum, ab opĕre revocandi milĭtes, qui paulo longius aggĕris petendi causa processĕrant, arcessendi, acies instruenda, milĭtes monendi, signum tuba dandum.

Milĭtes Romāni propter propinquitātem et celeritātem hostium non iam Caesăris imperium exspectant, sed per se � incredibĭle dictum est � omnia administrābant.

Caesar ad milĭtes monendos decurrit et ad legiōnem decĭmam devēnit. Militĭbus signum proelii committendi dedit. Anĭmus milĭtum ad pugnandum parātus erat. Tempus ad galeas induendas defuit. Diu proelium anceps erat. Postrēmo Caesar ipse in primam aciem processit. Cuīus adventu hostium impĕtus tardātus est. Hostes legātos ad Caesărem pacem petītum misērunt.

���. De Marco Antonio

M. Antonius, quasi imperātor copias suas collŏcans, omnia verba ponēbat in maxĭme opportūnis suae oratiōnis partĭbus. Gestĭbus non verbōrum exprimendōrum, sed sententiārum illuminandārum causa utebātur. Etsi vox eīus subrauca natūra, etiam hoc vitium in bonum ille convertēbat. Habēbat enim flebĭle quiddam optumque et ad fidem faciendam et ad misericordiam movendam.

Oratōri animōrum flectendōrum cupīdo necesse est, ut Demosthĕnes ait, in dicendo plurimi aestimāre.

Antonius aut sedandis anĭmis aut excitandis incredibĭlem vim habēbat. In interpretando, in definiendo, in explicanda aequitāte nemo erat melior, quam Antonius.

2. ���������� ���������� �����:

1. �� ����� ��������� ��������, � � ��������� ������� � ���������.

2. ������ � ��� � ������������ (�������) �� ������� ����� �������� �����.

3. ���� ������ ���� ����� ��� ��������.

4. ��� ������������� ������ �������� ����.

5. ���������� � ���������� ��� �������� �������� ������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Ave, Caesar, moritūri te salūtant!ҳ���, ������, � �� �������� �� ������ ���� ������!

� ��� ������� ��������� (69-141) � ���� ������ ���������� ������ ������: ������� ������� ������ ���� ����� ���������� ������ ����-���������, �� ������������ �� �������� ��, ����������� � ������� ��������� ����������� ������ ��� ������ ���� � ����������� ����� � ���� ˳��. ��� ����� ������� ���������� � �������, � ���� ������� ������: �� ����� ������ ������ ����������� ������ �� ������ ��������� ���� ��� ����, �� �� ���� �������� ������. �������� � ������� ������������ ����������� �� ���� �� ��������, �� ����� ���� ����������� � ����� ��䳿: ������� ��������, ���������� �������� �����, �� ���������� ����������. �������� �� ����� ����� ����� ���, ��������� ������ ���� ����� ���������� �������: �Ave, Caesar, moritūri te salūtant!

2. Quod erat demonstrandum (��������� Q.e.d.) � �� ����� ��-�� �������. ���������� �������, �� ������� ����������� ������-���.

3. Ars amandi � ���������� �������� � ����� ����� ��������� ����� ���� (43 �. �� �.�. � 18 �. �.�.)

4. E duōbus malis minĭmum eligendum est.�� ���� ��� ��� ����-���� ��������.

5. Aequo anĭmo audienda sunt imperitōrum convicia.��� ���-���� ������������� ����� ������������. ������ ������ LXXVI, 4.

6. Aliis inserviendo consūmr.�������� �����, ���������� ���. ����� �� ������ �� ������ �����������������, ���� ��-������ � ����� ������� � ������ 16 ��.

7. Patriae in serviendo consūmr.� ���������� �� ������� ���������. (�������)

8. Memento moriendum esse.�������, �� ����� �������. ������� ������, ���� ����������� ��� ������� ������ ������ ��������, ����������� 1664 ����.

9. Argumenta non numeranda, sed ponderanda sunt.������ ����� �� ��������, � ���������. ��������� ��������� �����.

10. Verbis ut nummis utendum est. ������� ����� ������������� �� ������� (��������).

11. Serum est cavendi tempus in mediis malis.ϳ��� � ��� ��� ������������ � ������ �������.

12. Silendo nemo peccat.������ ���� �� ������.

13. Equi donāti dentes non sunt inspiciendi.���������� ����� � ���� �� ����� ��������.

14. Cum his versāre, qui te meliōrem factūri sunt. ���� � ����, �� ����� ���� ������� ���� ������.

15. Commūne pericŭlum concordia propulsandum est.������ ��������� ��� �������� ������.

16. Nihil facĭle scitu est.ͳ�� �� � ������ ��� �����.

17. Difficĭle dictu est.����� �������.

��������� ����� �������� �����

acies, ēi, f � ������, ������� �������

administro, āvi, ātum, āre � ����������, ����������

adventus, us, m � ������

aequĭtas, ātis, f � �������������

agger, ĕris, m � �����, ���

ago, egi, actum, ĕre � ������

alius, alia, aliud � �����, �, �

amo, āvi, ātum, āre � ������

anceps, cipĭtis � �����������, �, �

anĭmus, i, m � ���

annus, i, m � ��

Antonius, ii, m � �.������, ������ (83-30 ��.�� �.�.), ���������� ������

aptus, a, um � ��������, �, �, �������������, �, �, �������, �, �

arcesso, īvi, ītum, ĕre � ���������, �����������

Archimēdes, is, m � �������, ����. ��������� (287-212��. �� �.�.)

argumentum, i, n � �����

aveo, �, �, ēre � ���� ��������, �������

Belgae, ārum, m � ������, ��������� �����

bellum gerĕre � ����� ����

bellum, i, n � ����

bonum, i, n � �����, �������, ������, �������

Caesar, ăris, m � �. �. ����� (100-44��.�� �.�.), ���. �����������, ��������� ���

capio, cepi, captum, ĕre � �����, �����

caput, ĭtis, n � ������

caveo, cavi, cautum, ēre � �����������

celerĭtas, ātis, f � ��������

circŭlus, i, m � ����, ����

cito � ������

collŏco, āvi, ātum, āre � �������, �����������, �������������

committo, mīsi, missum, ĕre � �����������, ������� �����

commūnis, e � �������, �, �

consūmo, sumpsi, sumptum, ĕre � ���������, �����������

converto, verti, versum, ĕre � ���������, ��������, �������������

convincium, ii, n � ����, ������, �����

copiae, ārum, f � ������� ����

decurro, curri, cursum, ĕre � ������, ������� ����

defendo, ndi, nsum, ĕre � ��������

definio, īvi, ītum, īre � ���������

delecto, āvi, ātum, āre � �������, �����������

demonsrto, āvi, ātum, āre � ��������, ����������

descrībo, scripsi, scriptum, ĕre � ������������, ���������

desum, defui, deesse � ���������, �� ����� �����

detraho, traxi, tractum, ĕre � ��������, ���������

devenio, veni, ventum, īre � ���������, ���������

disturbo, āvi, ātum, āre � ���������, ����������

diu � �����

diuturnus, a, um � ��������, �, �; ��������, �, �

dono, āvi, ātum, āre � ��������

duo, duae, duo � ���

egregius, a, um � ��������, �, �

elĭgo, lēgi, lectum, āre (e+legĕre) � �����������, ��������

eques, ĭtis, m � �������

equus, i, m � ���

etsi � ���

excĭto, āvi, ātum, āre � ����������, ���������, �����������

expecto, āvi, ātum, āre � ���������, ������

explĭco, āvi, ātum, āre � ����������

exprĭmo, pressi, pressum, ĕre � ���������, �����������, ����� ������������

fides, ei, f � ���, �����, �������, ����������

flebĭlis, e � ���������, �, �, ���������, �, �

fortis, e � ��������, �, �

galea, ae, f � �����

gero, gessi, gestum, ĕre� �����

gestus, us, m � ����, �������

hostis, is, m � �����

iam � ���

illumĭno, āvi, ātum, āre � ����������, ������ ��������, ����������

imperātor, ōris, m � �����������, �������

imperium, ii, n � �����

impĕtum facĕre � ��������

impĕtus, us, m � ����, ������

incredibĭle dictum est� ���������� �������

induo, ui, ūtum, ĕre � �������

inservio, īvi, ītum, īre � �������

inspicio, spexi, spectum, ĕre � ��������, ����������

instruo, struxi, structum, ĕre � �����������, ����������, ����������

interprĕtor, ātus sum, āri � ���������, ����������

invenio, vēni, ventum, īre � ����������, ����������

irrumpo, rūpi, ruptum, ĕre � ���������, ����������

legio, ōnis, f � �����

machĭna, ae, f � ������

malum, i, n � ����, ���, �������

Marcellus, i, m � �������, �������� ������, ���������� ѳ����� 212 �. �� �.�.

medius, a, um � ��������, �, �, ���������, �, �

memĭni, meminisse (memento imperat.sing.) � ��������, ���������

minĭmus, a, um � ���������, �, �

misericordia, ae, f � ���������, ��������, ������

mitto, misi, missum, ĕre � ��������

moneo, ui, ĭtum, ēre � ����������, ������������

morior, mortuus sum, mori (part.futūri act. moritūrus, a, um) � �������, ������

mors, mortis, f � ������

moveo, movi, motum, ēre � �����������

nescio, īvi, ītum, īre � �� �����

nobĭlis, e � �������, �, �; �������, �, �

numĕro, āvi, ātum, āre � ��������

nummus, i, m � �����, ������

obsidio, ōnis, f � ������

obtrunco, āvi, ātum, āre � ������, �������

occŭpo, āvi, ātum, āre � �����������, ��������

opportūnus, a, um � �������, �, �, �������, �, �, ���������, �, �

oppugno, āvi, ātum, āre � ���������, ��������

opus, ĕris, n � �������, ����������

oratio, ōnis, f � �������

parco, peperci, -, ĕre (+Dat.) � �������, �����

paro, āvi, ātum, āre � ��������, ��������

pars, partis, f � �������

paulo � ����, ��������, ����-����

pax, pacis, f � ���, �����

pecco, āvi, ātum, āre � ������

per se � ��� �� ���

pericŭlum, i, n � ���������

peto, īvi, ītum, ĕre � ����������, ��������, ����������, �������

pondĕro, āvi, ātum, āre � ���������

pono, posui, posĭtum, ĕre � ������, ������, ��������

postrēmo � ������

praedor, ātus sum, āri � ���������

procēdo, cessi, cessum, ĕre � ��������, ���������, ��������

procurro, curri, cursum, ĕre � ������� �������, ������

proelium committĕre � ����������� �����

proelium, ii, n � �����

propinquĭtas, ātis, f � ���������

propter (+Acc.) � �����

propulso, āvi, ātum, āre � ��������

prudentia, ae, f � ������������, �������

pugno, āvi, ātum, āre � ������

pulvis, ĕris, m � �����, ����

quasi � ������, ������

respondeo, ndi, nsum, ēre � ���������

revŏco, āvi, ātum, āre � ��������� �����, ���������

scutum, i, n � ���

sedo, āvi, ātum, āre � ����������, ������������, �������������

sententia, ae, f � �����, �����, ������

serus, a, um � ����, �, �, ��������, �, �

signum, i, n � ����, ������

sileo, ui, -, ēre � �������

subĭto � �������

subraucus, a, um � �����������, �, �, ����������, �, �

Syracūsae, ārum, f � �. �������� �� ����볿

tardātus, a, um � �����������, �, �, ����������, �, �

tegimentum, i, n � ����, �������, ����

tempestas, ātis, f � ���, �����

tempus, ōris, n � ���

tuba, ae, f � �����

turbo, āvi, ātum, āre � ���������, ���������

unus, a, um � ����, �, �

utor, usus sum, uti � �������������

verba ponĕre � ��������������

verbum, i, n � �����

versor, ātus sum, āri � ����������, �����������

vexillum, i, n � ����, ������

vexillum proponĕre � ������ ���������� ����

vitium, ii, n � ����, ����, �������

vox, vocis, f � �����

�������� �����

������ � ��� � multi nostrum

������, �, � � difficĭlis, e

��� � carmen, ĭnis, n

�������� � dico, dixi, dictum, ĕre

�������, �, � � parātus, a, um

���������� � iuvo, iuvi, iutum, āre

���� � amīcus, i, m

������ � semper

�������� � defendo, ndi, nsum, ĕre

��������� � ars, artis, f

������� � taceo, tacui, tacĭtum, ēre

��� � vir, i, m

�� �����, ... � � � non modo, sed etiam

��������� � pericŭlum, i, n

���� � poēta, ae, m

������ � consilium, ii, n

�����������, �, � � cupĭdus, a, um

��������, �, � � prudens, entis

�������, �, � � clarus, a, um

������

1. �������� gerundium, gerundīvum, supīnum I et II �� 䳺���:

salūto, āvi, ātum, āre � �����

caveo, cavi, cautum, ēre � �����������

pono, posui, posĭtum, ĕre � ������

definio, īvi, ītum, īre � ���������

2. ����������� ���������������:

liber legendus (m) � �����, ��� ��� ������

oratio audienda (f) � �������, ��� ��� �������

carmen dictandum (n) � ���, ���� ��� ��������

3. �����������:

facultas docendi, modus vivendi, ad referendum, amandus, amanda, memorandum, agenda.

4. ��������� ���������� ������� ������ ������� � ����������:

interdum ars scribendi difficĭlis est;

adulescentes discendi causa in universitātem litterārum veniunt;

legendo et scribendo studet;

ad veniendum parāti sumus;

libros ad legendum idoneos mihi dat;

bene discendo mox perītus linguae erit.

5. ���������� ��������� �����������:

liber legendus � liber legendus est � liber mihi legendus est;

diligenter discendum erat � mihi diligenter discendum erat;

spes puĕri servandi magna est;

spes puĕrum servandi magna est;

linguae discendae causa ad te venit.

6. ��������� ����� � ����������:

Legāti ad senātum auxilium postulātum venērunt.

Hoc est incredibĭle dictu et difficĭle intellectu.

7. ������ ������� �� �������� � ������� ������ ������ �De Archimēdis morte�.

8. ³� ���� ���������� ��� �������� ��������:

�������, ����������, ����������, ����������.

���������� ������� (Lectio DUO decĭma). ��������� IJ������. �������� ���������� �������


Homo sum: humāni nihil

a me aliēnum puto (Terentius)

� � ������: ������,

�� ��� ������� ��� �� ����

(Accusatīvus cum infinitīvo et nominatīvus cum infitīvo)

������� ��������

���������� ������� �������� ������������ �������� 䳺����� �� ��������.

�� 䳺����� ������� ����:

1) �������� �������, ����� ������ 䳺�����: Quem nemo ferro potuit superāre nec auro. � ����� ���� �� ��� �������� � �����, � �������;

2) ����������� �����������: Felix, qui, quod amat, defendĕre fortĭter audet. � �������� ���, ��� ���������� ������ ����-���� ��, �� ������;

3) ��������� ������ ����� 䳺����� (infinitīvus historĭcus).

�� ������� ������� ����:

1) ��������� � ������� ������, ������ ������� �������� � ��-�����: Vivĕre est cogitāre. � ���� � ������� �������. Amo legĕre. � ����� ������;

2) ���� ���������, ��� �������� ������������ �� ��������-��� ���������� ����: Meum intellegĕre nulla pecunia vendo. � ��� ������ � �� ������ �� ���� �����;

3) ��������� � �������������: Multum interest inter dare et acipĕre. � � ������ ������ �� ������ � ����������.

���� ��������

� ������������ �������� ��� ���������� ������� �������� ���������� ����� ���� �������� (��� � ��� ��������� ����� � ��� � ��� ���������):

1) Infinitīvus praesentis actīvi et passīvi (������� ����������� ���� ��������� � ��������� �����);

2) Infinitīvus perfecti actīvi et passīvi (������� �������� ���� ��������� � ��������� �����);

3) Infinitīvus futūri actīvi et passīvi (������� ����������� ���� ��������� � ��������� �����);

������� ����������� ���� �����ຠ ��������� �� � 䳺� ��-������� 䳺�����, ������� �������� � ���������, ������� ���-�������� � ��������.

������� ���� ��������:

����

Infinitīvus praesentis

Infinitīvus perfecti

Infinitīvus futūri

�ctīvum

I laudā-re

I laudav-isse

I laudatūrus, a, um esse

II docē-re

II docu-isse

II doctūrus, a, um esse

III leg-ĕre

III leg-isse

III lectūrus, a, um esse

IV audī-re

IV audiv-isse

IV auditūrus, a, um esse

����� ��������

������ ������� +

-re (I, II, IV), + -ĕre (III)

������ �������� + -isse

Participium futūri actīvi + esse

Passīvum

I laudā-ri

I laudātus, a, um esse

I laudātum iri

II docē-ri

II doctus, a, um esse

II doctum iri

III leg-i

III lectus, a, um esse

III lectum iri

IV audī-ri

IV audītus, a, um esse

IV audītum iri

����� ��������

������ ������� +

-ri (I, II, IV), +

-i (III)

Participium perfecti passīvi + esse

Supīnum + iri

Iri - infinitīvus praesentis passīvi �� 䳺����� eo, ii, itum, ire � ���.

��������� ������ � ���������

(Accusatīvus cum infinitīvo)

���������� ������ �ccusatīvus cum infinitīvo ������� ��������� �������� ��� ������� ���� 䳺��� � 䳺������ ��������� � ��������� ���������, �����������, ���������, ������� � �.�. ³� ���������� � ��������, ����������������� ����������� ��� ���������� � �ccusatīvus � 䳺����� � infinitīvus. �ccusatīvus ������� � ��� �������� ������, infinitīvus � � ��� �������� ��������. ������������� ��������� ����������� ��� ������������ ��������� � ����������� �� (���, ��), �� �ccusatīvus ��� �������, � infinitīvus � ���������. � ������ ���������� �� ���� ��������. nfinitīvus praesentis ����� �� ��������� ��, nfinitīvus perfecti � �� ���������, nfinitīvus futūri � �� ��������:

1. Magister videt (vidēbat, vidēbit) discipŭlos littĕras scribĕre. (infinitīvus praesentis) � ������� ������ (�����, ���� ������), �� ��� ������ �����. (�� ���������).

2. Magister videt (vidēbat, vidēbit) discipŭlos littĕras scripsisse. (infinitīvus perfecti) � ������� ������ (�����, ���� ������), �� ��� �������� �����. (�� ���������).

3. Magister videt (vidēbat, vidēbit) discipŭlos littĕras scriptūros esse. (infinitīvus futūri) � ������� ������ (�����, ���� ������), �� ��� �������� �����. (�� ��������).

����i���.

1. ������ ������� �������� ����� � �ccusatīvus � ����������� � ������� ������� � ���, ���� �� ������.

2. � ������ ��� ������ ������� ���� ��� ��������� ������: �ccusatīvus �������� ������ � �ccusatīvus ������� �������. �ccusatīvus �������� ������ ������������� �������� �������, � �ccusatīvus ������� ������� � ���������:

Scio puĕrum librum legĕre. � ����, �� ������� ���� ������.

���������� ������ �ccusatīvus cum infinitīvo � �������� ������������ ������������ ��������� �����. ³� �������� �� ������� ���� 䳺��� � ����������� �������.

�ccusatīvus cum infinitīvo � ��� ���������� ������� ��������� ���� 䳺���, �� ���������� ����� ������� �������� ������ � ����� ��������:

1) ������, ������� (verba putandi): puto, āvi, ātum, āre � �������, cogĭto, āvi, ātum, āre � ������, �������, credo, dĭdi, dĭtum, ĕre � �����, scio, ivi, itum, ire � �����, spero, āvi, ātum, āre � ����-������, iudĭco, āvi, ātum, āre � ������, ������, censeo, ui, nsum, ēre � �������, ���������, intellĕgo, lexi, lectum, ĕre � �������;

2) ��������, ������������ (verba dicendi): dico, dixi, dictum, ĕre � ��������, promitto, misi, missum, ĕre � ������, respondeo, ndi, nsum, ēre � ���������, trado, dĭdi, dĭtum, ĕre � ����������, declāro, āvi, ātum, āre � ��������, nuntio, āvi, ātum, āre � ������-����, affirmo, āvi, ātum, āre � ������������;

3) �������� (verba sentiendi): sentio, sensi, sensum, īre � ����-����, audio, īvi, ītum, īre � �������, video, vidi, visum, ēre � ������, animadverto, verti, versum, ĕre � �������� �����;

4) ������, ���������, ���������� (verba studii et voluntatis): studeo, ēre, studui � ��������, cupio, īvi, ītum, ĕre � ������, volo, ve-lle, volui � �����, nolo, nolle, nolui � �� �����, malo, malle, malui � �����, iubeo, iussi, iussum, ēre � ����������, prohibeo, bui, bĭtum, ēre � ����������, veto, vetui, vetĭtum, āre � ����������, sino, sivi, si-tum, ĕre � ���������;

5) ��������, ����������, ���������� (verba affectuum): doleo, ui, ēre � ��������, ��������, gaudeo, gavīsus sum, ēre � �����, ����-������, laetor, ātus sum, āri � ����������, maereo, ui, ēre � ��������, ������;

�ccusatīvus cum infinitīvo � ��� ���������� ������ ��������� ���� ����������� 䳺��� � ������� � ��������� ���������, ���������: constat � �����, notum est � �����, interest � �������, fama est � ���� �����, oportet � �����, appāret � ��������, placet � ����������, decet � ��������, praestat � �����, necesse est � ���������, proverbium est � ���� �������.

1. Iam antīqui putābant victoriam amāre curam. � ��� ������ ���� �������, �� �������� ������ �������.

2. Romāni tradunt multas urbes a Caesăre expugnātas esse. � ������� ���������, �� ������ ��� ���� ��������� �������.

3. Audio sorōrem meam carmen cantāre. � � ���, �� ��� ������ ���� ����.

4. Belgae nolēbant Germānos diutius in Gallia versāri. � ������ �� �����, ��� �������� ����� ���������� � ���볿.

5. Gaudeo te in Britanniam profectum non esse. � � �����, �� �� �� ���������� � �������.

6. Vetus proverbium est gladiatōrem in arēna consilium capĕre. � ���� ����� �������, �� �������� ������ ������ �� ����.

�������� ������ � ���������

(Nominatīvus cum infinitīvo)

���������� ������ nominatīvus cum infinitīvo � �� ������� ����������� ����������� ��������� �����, �� ���������� � ������, ���������� ���������, ���������������� ������������ ��� ����������� � nominatīvus �� ��������, ���������� 䳺������ � ������� ����-����� ����. ���� �������� � ��������, �� ������ ������� ��� ����� � nominatīvus. Nominatīvus cum infinitīvo ������ ���� ���������� ������. Nominatīvus ������� ������� ������� � �������, infinitīvus � ������� ��������� �������.

���������� ������ nominatīvus cum infinitīvo ��������� ���� ��� ���� 䳺���, �� � �ccusatīvus cum infinitīvo, ����� � ��������� ����.

���������� ������� nominatīvus cum infinitīvo � ��, �� 䳺�����, �� ����� �������� ������, ����������� � ������� � ���� � ���� ��������� �������. ������������� ��������� ����������� ��� ������������ ��������� � ������������ �� ��� ���.

Nominatīvus cum infinitīvo ����� ��������� ���� ����� 䳺��� � ��������� ����:

1) dicor, trador, feror � ��������, �� � ...

2) putor, iudĭcor, existĭmor � �������, �� � ...

3) iubeor � ������, ��� � ...

4) vetor � �����������, ��� � ...

5) prohibeor � �������������, ��� � ...

6) sinor � ����������, ��� � ...

7) videor � �������, �� � ...

8) habeor � ��������, �� � ...

����i���.

� ������ ������ ����������, �� ���������� � ��� ������, ����������� � ������������ �������� ���������� 䳺�����-��������:

videor s�ribĕre � �������, �� � ����

vidēris scripsisse � �������, �� �� �������

vidētur scriptūrus esse � �������, �� �� ������

vidēmur s�ribĕre � �������, �� �� ������

videmĭni scripsisse � �������, �� �� ��������

videntur scriptūri esse � �������, �� ���� ��������

1. Dicĭtur vita nostra brevis esse. � ������, �� ���� ����� � ��-�����.

Putātur Cicĕro orātor clarissĭmus fuisse. � ��������, �� ����-��� ��� ����������� ��������. Qui tacet, consentīre vidētur. � �������, ��� �������, ��� ��-���������. Videntur milĭtes victūri esse. � �������, �� ���� ����������.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De Colosseo

Romae multas columnas, arcus, templa theatrăque antīqua delēta esse cuncti dolēmus. Notum est hodie quoque nonnullas reliquias Romae antīquae ostentāri posse. Homĭnes putant Romam urbem aeternam esse. Dicĭtur illud theātrum conservātum esse, quod Amphitheātrum Flavium nominabātur. Hoc amphitheātrum postea Colosseum appellātum esse ex colossea statua Nerōnis, quae hic collocāta erat, constat. Quo verbo nunc theātrum significātur. Scriptōres antīqui tradunt in Colosseo ludos magnifĭcos per centum dies perfectos esse. Quibus diēbus permultas bestias necātas esse notum est. Dicuntur alti muri eīus theātri, quod ovi formam habet, magnifĭcis columnis ornāti esse.� Narrant Colosseum nimis amplum fuisse et a quinquaginta milĭbus Romanōrum complētum esse. Servos quoque iussu dominōrum pugnavisse constat.

I�. De Ennio poēta et de Nasīca

Dicĭtur Nasīca aliquando Ennium poētam visitavisse. Cui ancilla dixit domĭnum domi non esse et sero domum ventūrum esse. Sed Nasīca ei non credĭdit, nam sensit Ennium domi esse. Postridie poēta Ennius consilium cepit Nasīcam visitāre. Is ostiarium rogāvit: �Estne domi domĭnus tuus?� Tum Nasīca, qui domi erat, clamāvit se domi non esse. Tum Ennius: �Credis me vocem tuam non cognoscere?� At Nasīca: �Ego ancillae tuae credĭdi et tu mihi ipsi non credis me domi non esse?�

I�I. De Parrhasio et Zeuxĭde, celeberrĭmis pictorĭbus Graecis

Traduntur Parrhasius et Zeuxis celeberrĭmi pictōres Graeci fuisse. Parrhasius cum Zeuxĭde de arte pingendi certavisse dicĭtur. Notum est Zeuxĭdem uvas simĭles veris uvis pinxisse. Ad tabŭlam Zeuxĭdis etiam aves advolābant. Parrhasius linteum simĭle vero pinxit. Zeuxis desiderābat linteum removēre et ostendĕre tabŭlam. Zeuxis errōrem suum intellexit et palmam Parrhasio concessit. Et recte: ipse enim volucres fefellit, Parrhasius autem artifĭcem.

Narrātur Zeuxis puĕrum uvas ferentem pinxisse; ad eas uvas etiam aves advolābant, ut ad veras. Pictor tamen contentus non erat et irātus: �Uvas, - inquit, - melius quam puĕrum pinxi; puer vero puĕro simĭlis esse non vidētur, si aves ad eum advolāre non timent�.

2. ���������� ���������� �����:

1. ����� ������, �� ������ ����� � ���, ����� � ������.

2. ����� ������, �� ���� � �������� �����.

3. ³����, �� �� ̳���� �� �� �����.

4. �������, �� ������� ��������� �������������� ��� �������.

5. ���������, �� ��� �� ������ ���� �����.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Scio me nihil scire.� ����, �� ����� �� ����.� (������).

2. Mendācem memŏrem esse oportet.� ������� �� ���� ����� ������.

3. Homĭnem te esse memento!� � �������, �� �� ������!

4. Legem brevem esse oportet.����� ������� ���� ��������. (�������).

5. Nec scire fas est omnia.�� ������� ����� ���.

6. Notum est amōrem caecum esse.³����, �� ������� ����.

7. Dic, hospes, Spartae nos te hic iacentes vidisse, patriae fidēles. � �����, �������, �� ����� ��� ��� � ����� ���������, ��� ������ ���������.

��������� �����

�������� �����

advŏlo, āvi, ātum, āre � ��������

aeternus, a, um � �����, �, �

altus, a, um � �������, �, �

amor, ōris, m � �������

amphitheātrum, i, n � ��������

amplus, a, um � ��������, �, �, �������, �, �

ancilla, ae, f � ��������, �����

arcus, us, m � ��������, ����, ����

ars, artis, f � ���������

artĭfex, ĭcis, m � ������, �������

avis, is, f � ����

brevis, e � ��������, �, �

caecus, a, um � �����, �, �

celĕber, bris, bre � �������, �, �, ���������� ,�, �

certo, āvi, ātum, āre � ���������

clamo, āvi, ātum, āre � �������

cognosco, nōvi, nĭtum, ĕre � ��������

collŏco, āvi, ātum, āre � ����������

Colossēum, ii, n ������

colossēus, a, um � �����������, �, �, ����������, �, �

columna, ae, f � �����, ������

compleo, ēvi, ētum, ēre � �����������

concēdo, cessi, cessum, ĕre � ��������

conservo, āvi, ātum, āre � ��������, ��������

contentus, a, um � �����������, �, �

credo, dĭdi, dĭtum, ĕre � �����

cunctus, a, um � ����, ���, ���

deleo, ēvi, ētum, ēre � ���������, ������

desidĕro, āvi, ātum, āre � ������, �����

doleo, ui, - , ēre � ��������, ���������

domĭnus, i, m � ��������, �������

Ennius, ii, m � ����, �������� ���� (239-169 ��. �� �.�.)

error, ōris, m � �������

fallo, fefelli, falsum, ĕre � ����������

fas est � ���������, �������

fero, tuli, latum, ferre � �����

fidēlis, e � �����, �, �

Flavius, a, um � ���⳿�, ����������� ҳ��� ���⳺� ����������, �������� ����������� (68-79 ��.)

hic � ���

hodie � �������

hospes, ĭtis, m � ��������

iaceo, cui, cĭtum, ēre � ������

intellĕgo, lexi, lectum, ĕre � �������

irātus, a,um � ����������, �, �

lex, legis, f � �����

linteum, i, n � �������, �����

ludus, i, m � ��������, ���

magnifĭcus, a, um � ��������, �, �, �������, �,�

memento (imperatīvus �� memĭni) � �������

memĭni, meminisse � ��������, ���������

memor, ŏris � �������������, �, �, ����, �, � ������

mendax, ācis � ���������, �, �

murus, i, m � ����, ���

Nasīca, ae, m � �����, �������� ������ (191 �. �� �.�.)

neco, āvi, ātum, āre � �������

Nero, ōnis, m � �����, �������� ��������� (54-68 ��.)

nunc � �����

orno, āvi, ātum, āre � ����������

ostendo, tendi, tentum, ĕre � ����������, ����������

ostento, āvi, ātum, āre � ���������� �� �����, ����������

ostiarius, ii, m � �������, ��������

ovum, i, n � ����, ����

palma, ae, f � �������� ����, �����

Parrhasius, ii, m � �������, �������� �������� (IV ��. �� �.�.)

perficio, fēci, fectum, ĕre � ����������, ������������

permultus, a, um � ���������������, �, �

pictor, ōris, m � ��������

pingo, pinxi, pictum, ĕre � ��������, ���������

postea � ������

postridie � ���������� ���

puer, ĕri, m � �������

pugno, āvi, ātum, āre � ������, ��������

quoque � ���

recte � ���������

reliquiae, ārum, f � �������, ������

removeo, mōvi, mōtum, ēre � ��������

rogo, āvi, ātum, āre � ������

scio, ivi, itum, ire � �����

scriptor, ōris, m � ����������

sentio, sensi, sensum, īre � ��������

sero � ����

servus, i, m � ���

signifĭco, āvi, ātum, āre � ���������

simĭlis, e � �������, �, �

tabŭla, ae, f ��������

tamen � �����

templum, i, n � ����

theātrum, i, n � �����

timeo, timui, - , ēre � �������

uva, ae, f � ��������

venio, veni, ventum, īre � ���������

verus, a, um � ��������, �, �

visĭto, āvi, ātum, āre � ���������

volŭcris, is, f � ����

vox, vocis, f � �����

Zeuxis, ĭdis, m � ������, �������� �������� (IV ��. �� �.�.)

�������� �����

����� � Cato, ōnis, m, �������� ���������� (234-149 ��. �� �.�.)

�������� � dico, dixi, dictum, ĕre

����� � radix, īcis, f

����� � littĕrae, ārum, f

��� � fructus, us, m

�����, �, � �� amārus, a, um

�������� �, � � iucundus, a, um

�����, �������� ������, ���� �� ���� �������� (VII-VI ��. �� �.�.) � Thales, ētis, m

������� � initium, ii, n

������� � existĭmo, āvi, ātum, āre

�� � res, rei, f

����� � luna, ae, f

������� � Cicĕro, ōnis, m, �������� ���������� (106-43 ��. �� �.�.)

������������ � supĕro, āvi, ātum, āre

������������� � eloquentia, ae, f

������ � orātor, ōris, m

�� � ante (+Acc)

��� � iam

������

1. �������� ������ ����� � ����������� � ��� ����� ������� ������� ��������� � ��������� �����:

pingo, advŏlo, removeo, scio.

2. ������� infinitīvus praesentis, perfecti, futūri actīvi et passīvi; ����������� 䳺����� � ����� ������� �������� ��������� � ��������� �����:

intellĕgo, desidĕro, compleo, sentio.

3. ����������� ���������������:

is pictor celĕber (m) � ��� ���������� ��������;

illa tabŭla admirabĭlis (f) � �� ��������� �������;

hoc theatrum magnifĭcum (n) � ��� ������� �����.

4. ������� ������ ��������� ����������� ��:

celĕber, bris, bre; admirabĭlis, e; magnifĭcus, a, um.

5. ���������, �� ���� ���������� ��������� �������� �����:

���, ����, ���, �������, ������, ���������, �������.

6. ������� �ccusatīvus singulāris plurālis �� ��������:

columna, murus, ovum, domĭnus, vox, ars, avis, linteum, error, artĭfex, lex, fructus, species.

7. ³� ���� ���������� ��� �������� �������� ��������:

�����������, �����, ����, ��������, ����, ������, ����������, ���������, �������, �������, ��������, �������.

8. �������� �� ������ �������� ������� �ccusatīvus cum infinitīvo �� nominatīvus cum infinitīvo.


���������� ������� (Lectio TERTIA decĭma). IJ������������² �������

Labōre peracto quies iucunda est

������ ���, ����� ����!

IJ������������² �������

������� 䳺�����������

ij����������� � ��������� ��� ������ �� �������: 1) ������-����� (participium coniunctum (attributīvum)); 2) ������������ (participium prae-dicatīvum).

� 䳺�������������� �������� ���������� 䳺����������� ����-������� � �������� ����: participium praesentis actīvi ����� �� ��-������� �� �� 䳺� ��������,� participium perfecti passīvi � �� ����-�����.

ij������������� ������� ������ ���� ����������� �� �����������. ���������� 䳺�������������� ������ ������� � �������� ������ � ���������� blatīvus absolūtus. �������� 䳺������������ ������� (participium coniunctum �� participium praedicatīvum) ���������� � ����-����� ������, ������������ � ������� �� �������� � ���, ���� �� ��������� �� �������: 1) ������������ ���������; 2) ���������� ���������.

�articipium coniunctum (attributīvum)

articipium coniunctum䳺���������� ��� 䳺�������������� ������, �� ������ ������� �������� �� ������������ ��������� � ������������� ��������� ������������ ��������� ��� 䳺��������������� ���������:

1. Puer, librum legens, frater est mei amīci. � �������, �� ���� �����, � ������ ���� �����.

2. Puella, interrogāta a magistro, mea soror est. � ij�����, ��� ��-����� �������, ��� ������.

�articipium praedicatīvum

articipium praedicatīvum䳺���������� ��� 䳺�������-������� ������, �� ������ ������� ������ �� ���������� �������-�� ����, �������, �������, �����, ������� 䳿 � ������������� ��-������� ������������ ��������� ����, �������, �������, �����, ������� 䳿 ��� 䳺��������������� ���������:

1. Ad Caesărem, bellum in Gallia gerentem, legāti multārum civitā-tum veniēbant. � �� ������, �� �� ���� � ���볿, ��������� ����� ��-������ �����.

2. Progressus septem milia passuum, imperātor castra posuit. � �����������, ��������� �� ����� ����, ������ ��������� ����.

articipium coniunctum (attributīvum) ��articipium praedicatī-vum �� ������ �� �����������. �����, � ������ ��������� ��� �������:articipium coniunctum (attributīvum) � ������� �������-��, articipium praedicatīvum � ���������.

������� ���������� (����������)

Ablatīvus absolūtus

Ablatīvus absolūtus (������� ���������� ��� ����������) � �� ���������� ������������ 䳺�������������� ������, ���� ������ � ������ ������� ���������� ��������� ����, �������, �������, �����, ������� 䳿.

³� ���������� � ���� ������, ���������� �� ����� � �������� ������: �������� (����������������� ����������� �� ����������), ���� ������ ������� �������� ������ �������, �� 䳺�����������, �� � ������� ��������� �������. ������ ���������� ���������� (absolūtus) ����, �� �������, � ���� ����������� 䳺����������, �� �������� �� ������� ����� �������. � ������ ���������� ��� ���� 䳺�����������: participium praesentis actīvi (䳺���������� ����������� ���� ��������� �����) ��� ��������� ��������� 䳿 � 䳺� 䳺�����-�������� �� participium perfecti passīvi (䳺���������� �������� ���� ���������� ���� ��������� �����) � ��� ���������� 䳿.

1.articipium praesentis actīvi:

Romŭlo regnante bellum cum Sabīnis fuit. � ���� ������� �����, ���� ���� �� ��������� (�� ��������� ������ ���� ���� �� ���������).

2. articipium perfecti passīvi:

Imperātor hostĭbus victis in castra properāvit. � ���� ������ ���� ���������, ����������� ������� �� ���������� ������ (ϳ��� �������� ��� �������� ����������� ������� �� ���������� ������. � �������� ������, ����������� ������� �� ���������� ������).

������ blatīvus absolūtus ���� ��������� ��� 䳺�����������. � ������ ������� �� ���� ������ �������:

1) ��� ��������: Cicerōne consŭle, coniuratio �atilīnae reperta est. � �� ����������� �������� ���� �������� ����� ������;

2) ������� �� ����������: Caesăre vivo Romāni multas victorias paravērunt. � �� ����� ������ ������� ������� ������ �������;

3) ��������� �� ������� (����������): Te auctōre hoc fecĭ-mus. � �� ������� �� �� ���� �����������;

4) ����� ������� ��� ���������������� 䳺����������: Auspicāto tribūni creāti sunt. � ϳ��� ������� � ���� ������ ������� �������.

����� ����� ������ ���� �������� ������, ����� � ������� ������� �������� �������� �������� �������. ij������ ������� ���������� �������� �������, �������, 䳺����� �sum, fui, esse� �� ������� 䳺�����������, �� ������� �� ������ �������.

Ablatīvus absolūtus �������������:

1) ��������� ������������ ��������� (����, �������, �����-��, �����, ������� 䳿);

2) ��䳺������ ��������� �� ������������;

3) 䳺������������� ��������, ���� �� ������ ������� ������� articipium perfecti passīvi �� ����������� ����� � ������� ������ ������� � ������� ����� � ������ ���� � ���.

1. Bello Helvetiōrum confecto, totīus Galliae legāti ad Caesărem con-venērunt. � ϳ��� ����, ���� ���� � ���������� ����������, ����� �񳺿 ���볿 ������� �� ������ (������������� �������� �������� ����);

2. Galli, nec portis urbis clausis, nec stationĭbus pro muris et portis disposĭtis, in urbem intraverunt. � ��� �� ������ ���� �� ���� ������� � �� ���� ������� ������ ����� ������ � ��������, ����� ������ � ���� (������������� �������� �������� �������) ;

3. Omnĭbus rebus amissis, vir sapiens non desperāvit. � ��� ��� ����� ���� ��������, ������� ������ �� ���������� (������������� �������� ���������� ��������);

4. Te adiuvante opus celerĭter finiam. � ���� �� �������������, � ������ ������ ������ (������������� �������� ������� �����-���).

³������ 䳺����� (Verba deponentia)

³��������� ����������� 䳺�����, �� ����� ������� �����, � �������� �������. ³������ 䳺����� ����� ��� ������ �����: 1) praesens, 2) perfectum, 3) infinitīvus praesentis:

I. moror, morātus sum, ār� � ��������;

II. vereor, verĭtus sum, ēri � �������;

III. sequor, secūtus sum, sequi � ������������;

IV. orior, ortus sum, īri � ��������.

³������ 䳺����� ����� ���� ����� ��������� �����: articipium praesentis, �articipium futūri �� ��.

³������ 䳺����� ���������� �� �������, ��� � ��������� ����.

����������� 䳺����� (Verba semideponentia)

�������������� ����������� 䳺�����, �� ���� ������� ������� ��������� � ��������� ����, � ���� ������� �������� � � ���������, ��� �������:

gaudeo, gavīsus sum, ēre � �����;

soleo, solĭtus sum, ēre � ���� ������;

confīdo, confīsus sum, ĕre � �������;

revertor, reverti, reverti � �����������.

����������� 䳺����� eo, ii, itum, ire � ���

���������� ���������� 䳺����� ��� � ��, �� � ����� ������� ������� ����� ������������ ������� �������� ������ ���, ����� ��������� � ��.

Praesens indicatīv actīv�: Imperfectum indicatīv actīv�:

Singulāris

Plurālis

Singulāris

Plurālis

1. eo

1. imus

1. ibam

1. ibāmus

2. is

2. itis

2. ibas

2. ibātis

3. it

3. eunt

3. ibat

3. ibant

Futūrum I indicatīv actīv�: Perfectum indicatīv actīv�:

Singulāris

Plurālis

Singulāris

Plurālis

1. ibo

1. ibĭmus

1. ii (ivi)

1. imus

2. ibis

2. ibĭtis

2. isti (iisti)

2. istis (iistis)

3. ibit

3. ibunt

3. iit

3. iērunt

Plusquamperfectum indicatīv actīv�:� �Futūrum II indicatīv actīv�:

Singulāris

Plurālis

Singulāris

Plurālis

1. iĕram

1. ierāmus

1. iĕro

1. ierĭmus

2. iĕras

2. ierātis

2. iĕris

2. ierĭtis

3. iĕrat

3. iĕrant

3. iĕrit

3. iĕrint

Imperatīvus praesentis: i! � ���!, �ite! � ����!

Infinitīvus praesentis: ire, iri.

Participium praesentis actīv: iens, euntis.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De Caesăre duce

Caesar, equitātu praemisso, sex legiōnes ducēbat. Post eas totīus exercĭtus impedimenta collocavĕrat. Equĭtes, flumĭne transĭto, cum hostium equitātu proelium commisērunt. Signo dato, milĭtes Romāni in hostes impĕtum faciēbant. Hostes equitĭbus pulsis, incredibĭli celeritāte ad flumen cucurrērunt. Vexillo proposĭto, militĭbus revocātis a labōre, acie parāta Caesar hostes secūtus est et victoriam accēpit.

I�. De Alexandro rege Macedŏnum

Philippo, rege Macedŏnum, occīso Alexander regnum occupāvit. Gentĭbus finitĭmis domĭtis a rege exercĭtus adversus Persas parātus est. Alexandro bellum gerente Graeci bellum movērunt, sed devicti sunt. Hellesponto traiecto Persas ad Granĭcum flumen vicit; plurĭma oppĭda maritĭma portas Alexandro aperuērunt. Rex urbĭbus maritĭmis captis magnam partem Asiae occupāvit.

I�I. De Ulīxe

Graeci Troia incensa rursus Graeciam petivērunt. Multi eōrum variis errorĭbus factis in patriam revertērunt. Ulīxes tempestāte cursum prohibente in insŭlam, cui nomen Ogygia erat, delātus est. Ibi nympha amōre impulsa Ulīxem immortalitātem promittens retinēbat. Ulīxes septem annos in insŭla morātus Athēna adiutrīce navigium aedificāvit et patriam navigāvit. Sed ventis adversis ad Phaeācum insŭlam deferebātur.

Ibi benigne a rege Alcinoo receptus est. Tandem deis auctorĭbus ad oram patriae tam diu desiderātae versus est. Procis occīsis una cum Penelōpe multos annos suis civĭbus iustus praefuit.

IV. De Augusto

Octavius Antonio victo Aegyptōque ad imperium Romānum adiecta, in Italiam rediit Romamque triumphans ingressus est. Tum bellis toto orbe composĭtis, Iani gemĭni portas, sua manu, clausit, quae tantummŏdo bis antea clausae fuĕrant, primo Numa regnante, itĕrum post primum bellum Punĭcum. Tunc omnes praeteritōrum malōrum oblivio cepit populusque Romānus praesentis otii laetitia perfructus est. Octavio maxĭmi honōres a Senātu delāti sunt. Ipse Augustus cognominātus est et Senātus Populusque Romānus, consensu omnium, cognōmen Patris Patriae ei tribuērunt. Nonne, anno ante quam decessit, scripsit Horatius poēta popŭli universi amōrem elŏquens:

�Divis orte bonis optĭme Romŭlae

Custos gentis�.

Augustus obiit Nolae, in oppĭdo Campaniae, sextum et sexagesĭmum annum agens.

2. ���������� ���������� �����:

1. � �������� ����� ������������ �����.

2. ϳ���������� ��������, ����������� ���� ��������� ����.

3. ���� ������ ���� ���������, ����������� ������ ��������� ����.

4. � ���� ���������� ���� �������� ��������� ������.

5. �� ���������� ������ ������ ��������� ����.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Curru levāto vertĭtur citius rota.���� �� ��� ���������� ������, ������ ������ ����������. (���� � ���� � ����� �����).

2. Subtracto fundamento in aēre aedificāre.³���������� �� ����������, �������� � �����. (�������� ������� �����).

3. Túrbā meliús capiúntur flúmine písces.� � � ��������� ��� ���� �������� �����.

4. Duōbus litigantĭbus tertius gaudet.�� ��� ���������, ����� �������.

5. Etiam sanāto vulnĕre cicatrix manet.��� ����� ���� �����-������, ������ ����������.

6. Grege amisso, septa claudĕre.��������� �������, ���� ���-�� ��������. (������� ������, �� ����� ������).

7. Iove nondum barbāto. � ���� �� ����� ��� ��� ������. (�� ��-�� ������, �� ���� ����� �����).

8. Deo iuvante. � � ����� ���������.

9. Inventa lege, inventa fraude. � ���� ��������� �����, ��������� � �����. (� ����� ����� �����).

10. Auro loquente omnis sermo inānis est. � ���� �������� �����, ����-��� ������� ���������. (���� ����� ��������, �� �� ������ ���� �����������).

11. Deo volente. � �� ��� ���� ����.

12. Flagrante delicto. � ���� ������ ������������. (�� ���� ���-����).

13. Ruīnis imminentĭbus muscŭli permigrant. � ����� ��������-��� ���� �������. (������ ����� ��������� ��������, �� ����).

14. Me mortuo terra miscētur. � ϳ��� � ����� ����� ����-����� � ������. (ϳ��� ��� � ��� �����).

15. Terra mutāta non mutantur mores. � ��� ����� ��������, ���-�� �� ���������.

��������� �����

�������� �����

accipio, cēpi, ceptum, ĕre � ����������, ���������

aciem parāre � �������� ������

adicio, iēci, iectum, ĕre � ����������, ��������

adiutrix, īcis, f � ��������, ���������

adversus (+Acc.) � �����

adversus, a, um � �����������, �, �, �������, �, �

aedifĭco, āvi, ātum, āre � ��������

Aegyptus, i, f � ������

aer, aēris, m � ������

Alcinous, i, m � ������, ��� �����

Alexander, dri, m � ��������� �������

amitto, mīsi, missum, ĕre � ���������, ��������

amor, ōris, m � �������, �����

annus, i, m � ��

antea � ����� ���, �����

aperio, perui, pertum, īre � ���������

auctor, ōris, m � �������, �����

Augustus, i, m � ������� ������, �������� ��������� (63 �� �.�. � 12 �. �.�.)

aurum, i, n � ������, �����

barbātus, a, um � ���������, �, �

bellum gerĕre � ����� ����

bellum movēre � �������� ����

benigne � ����, �������, �����

bonum, i, n � �����, �����, �����

capio, cepi, captum, ĕre � �����, ������

celerĭtas, ātis, f � ��������

cicatrix, īcis, f � ������, ����

citius � ������

claudo, clausi, clausum, ĕre � ��������, ��������

cognōmen, ĭnis, n � ���������, ������

cognomĭno, āvi, ātum, āre � ���������, ������ ���������

collŏco, āvi, ātum, āre � ��������, �����������

compōno, posui, posĭtum, ĕre � ��������, ���������, ����������-��

consensus, us, m � �����, ������������

curro, cucurri, cursum, ĕre � �����, ��������

currus, us, m � ��������, ����

custos, ōdis, m � ������, ��������

decēdo, cessi, cessum, ĕre � �����, �������

defĕro, tŭli, lātum, ferre � ��������, ����������, ��������, ������-����, �������

delictum, i, n � ������

desidĕro, āvi, ātum, āre � ������, ������, ��������

devinco, vīci, victum, ĕre � ����������

divus, a, um � ������������, �, �

domo, ui, ĭtum, āre � ������������, ��������

duco, duxi, ductum, ĕre � �����

elŏquor, locūtus sum, loqui � ����������, ������������

eques, ĭtis, m � �������

equitātus, us, m � ������

error, ōris, m � ��������, �������

etiam � �����

exercĭtus, us, m � ������

finitĭmus, a, um � ������, �, �

flagro, āvi, ātum, āre � ����������, ��������

flumen, ĭnis, n � ���

fraus, fraudis, f � ������, �����

fundamentum, i, n� ������

gaudeo, gavīsus sum, ēre � �����, ����������

gemĭnus, a, um � ��������, �, �

gens, gentis, f � �����

Granĭcus, i, m � �����, ��� � ���� �糿, �� 334 �. �� �.�. ����-����� ������� ������� �������� ��� �������

grex, gregis, m �� �����

Hellespontus, i, m � ����������

honor, ōris, m � �������

hostis, is, m � �����

Ianus, i, m � ����, ��� ������� � ����, ����� � ������, ������ � ��-��

ignis, is, m � ������

immineo, -, - , ēre � �����������, �����������

immortalĭtas, ātis, f � ���������

impedimenta, ōrum, n � ��������� ����, �����

impello, pŭli, pulsum, ĕre � ��������� � ���, �����

impĕtum facĕre � ��������

inānis, e � �������, �, �, ��������, �, �

incendo, cendi, censum, ĕre � ����������, ������, ���������

incredibĭlis, e � ����������, �, �

ingredior, gressus sum, grĕdi � ��������, �������

invenio, vēni, ventum, īre � ���������, ����������

itĕrum � �� ���, ��������

iustus, a, um � ������������, �, �, ������, �, �

iuvo, iuvi, iutum, āre � ����������

labor, ōris, m �����, ��������

laetitia, ae, f � ������, ��������, ����

legio, ōnis, f � �����

levo, āvi, ātum, āre � �����������, ������������

litĭgo, āvi, ātum, āre � �����������, ���������

Macĕdo, ŏnis, m � �����������

malum, i, n � ���, ����

maneo, mansi, mansum, ēre �� ����������

manus, us, f � ����

maritĭmus, a, um � ��������, �, �

miles, ĭtis, m � ���

misceo, miscui, mixtum, ēre � �����, ��������

moror, ātus sum, āri � �����������, ��������

mortuus, a, um � �������, �, �

mos, moris, m � ������

muscŭlus, i, m � ����

muto, āvi, ātum, āre � �����, ��������

navigium, ii, n � �����

navĭgo, āvi, ātum, āre � ������, �����������

Nola, ae, f � �. ����

nondum � �� ��

nympha, ae, f � ����

obeo, ii, ĭtum, īre � ��������

oblivio omnes cepit � �� ������

oblivio, ōnis, f � �������

occīdo, cīdi, cīsum, ĕre � �������, ������

occŭpo, āvi, ātum, āre � �������, �����������, ���������

Ogygius, a, um � ����, ���������, �, �

oppĭdum, i, n � ����, ���������

optĭmus, a, um � ���������, �, �

ora, ae, f � �����

orbis, is, m � ���, �����

ortus, a, um � ����������, �, �

otium, ii, n � �����, ���������

pello, pepŭli, pulsum, ĕre � ����, �������, ���������

Penelōpe, es, f � ��������, ������� ������

perfruor, fructus sum, frui � ���������������

permigro, āvi, ātum, āre � ������������, ������

peto, īvi, ītum, ĕre � ������������, ������������

Phaeāces, um, m � �����, ����� ����������� �� ������ ������

Philippus, i, m � Գ���, ������ ���������� �������������

piscis, is, m � ����

plurĭmus, a, um � ����������, �, �

porta, ae, f � ������

praemitto, mīsi, missum, ĕre � �������� �������

praesens, entis � ��������, �, �

praesum, fui, esse (+Dat.) � ���������

praeterĭtus, a, um � ������� ,�, �

primo � ������, ��-�����

procus, i, m � ���������

proelium committĕre � �������� �����

prohibeo, ui, ĭtum, ēre � ������������

promitto, mīsi, missum, ĕre � ������

Punĭcus, a, um � �������, �, �

recipio, cēpi, ceptum, ĕre � �������� �����

redeo, ii, ĭtum, īre � ��� �����, �����������

retineo, tinui, tentum, ēre � �����������, �������

revertor, reversus sum, reverti � ����������� �����

revŏco, āvi, ātum, āre � ���������, ��������

rota, ae, f � ������

ruīna, ae, f � ����, �������, ��������, ����

rursus � �����

saepta, ōrum, n � �������, ������, ������

sano, āvi, ātum, āre � �������

septem � ��

sequor, secūtus sum, sequi � ��������, ������������

sermo, ōnis, m � �������, �����

sex � �����

signum, i, n �� ����

subtraho, traxi, tractum, ĕre � ��������, ��������

tandem � ������

tantummŏdo � �����, ����� ���

tempestas, ātis, f � ������, ������, ����

totus, a, um � ����, ���, ���, �����, �, �

traicio, iēci, iectum, ĕre � ������������, ����������

transeo, ii, ĭtum, īre � ����������, ������������

tribuo, bui, būtum, ĕre � �������, ������������

triumpho, āvi, ātum, āre � �������������, ����������

turbo, āvi, ātum, āre � ���������, ����������

Ulīxes, is, m � ����, ������

una � �����

universus, a, um � ����, ���, ���

varius, a, um � �����, �, �

ventus, i, m � ����

verto, verti, versum, ĕre � ���������, �����������

vertor, versus sum, verti � ����������, ���������

vexillum proponĕre � ������ ���������� ����

volens, entis � �������������, �, �, ��������, �, �

vulnus, ĕris, n � ����

�������� �����

���� �������� � praesum, fui, esse (+Dat.)

����� � ver, veris, n

����� ���� � bellum gerĕre

����� � hostis, is, m

���������, �, � � Gallĭcus, a, um

�������� � compăro, āvi, ātum, āre

������ ��������� ���� � castra m�vēre

���������� � vinco, vici, victum, ĕre

����������� � revertor, versus sum, verti

����������� � imperātor, ōris, m

����������, �, � � certus, a, um

��������� � adnvenio, vēni, ventum, īre

������� � res frumentaria

���� � avis, is, f

��������� ��������� ���� � castra ponĕre

����� � Caesar, ăris, m

������

1. �������� �� ������ ������� ��blatīvus absolūtus�.

2. ������� �articipium praesentis actīvi �� �articipium perfecti passīvi:

occŭpo, āvi, ātum, āre � �������, �����������;

aperio, perui, pertum, īre � ���������;

retineo, tinui, tentum, ēre � �����������, �������;

promitto, mīsi, missum, ĕre � ������.

3. ����������� ������� 䳺�����:

moror, ātus sum, āri � �����������, ��������;

sequor, secūtus sum, sequi � ��������, ������������;

orior, ortus sum, īri � ���������.

4. ����������� ���������������:

bellum gerens (n) � ����, �� ��������;

tempestas prohĭbens (f) � ����, ��� ����������;

impĕtus pulsus (m) � ������� ������.

5. �������� ��������� ���������� �� �������� ���:

����������, �������, ������, �������, ����, ���������, ��������, �������, �������, ������, ��������, ��⳴����, ���������, �������, ����������, ������, ����������, �������, ������.


������������ �������(Lectio quarta Decĭma). �������� ���������� � ���������� ��������

Gaudeāmus igĭtur

Iuvenĕs,dum sumus!

���, �����������

���� ����䳿!

��������� ����������

��������� ������ ��������� 䳿 �� ��������� ���������. ³� ����� �� ������, �������, ��������� �� ��������� ��. ��������� ��������� ������ ����: praesens, imperfectum, perfectum, plusquamperfectum.

�������� ��� �������� ������� ��������� � ��������� ����� (Praesens coniunctīvi actīvi et passīvi)

Praesens coniunctīvi ����������� ������ �������� ��������� ��-���� ������� ā �� ē ��� 䳺��� � 䳺����� � ���������� �� ������ ��-����� ������ ā ��� 䳺��� ��, ���, �V 䳺���� �� �������� �������� (-m, -s, -t, -mus, -tis, -nt) ��� ��������� ����� �� (-r, -ris, -tur, -mur, -mĭni, -ntur) ��� ��������� �����.

Praesens coniunctīvi actīvi

������ ���������� 䳺��� �-IV 䳺���� � praesens coniunctīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laude-m

doce-a-m

leg-a-m

audi-a-m

2.

laude-s

doce-a-s

leg-a-s

audi-a-s

3.

laude-t

doce-a-t

leg-a-t

audi-a-t

Plurālis

1.

laudē-mus

doce-ā-mus

leg-ā-mus

audi-ā-mus

2.

laudē-tis

doce-ā-tis

leg-ā-tis

audi-ā-tis

3.

laude-nt

doce-a-nt

leg-a-nt

audi-a-nt

Praesens coniunctīvi passīvi

������ ���������� 䳺��� �-IV 䳺���� � praesens coniunctīvi passīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laude-r

doce-a-r

leg-a-r

audi-a-r

2.

laudē-ris

doce-ā-ris

leg-ā-ris

audi- ā-ris

3.

laudē-tur

doce-ā-tur

leg-ā-tur

audi- ā-tur

Plurālis

1.

laudē-mur

doce-ā-mur

leg-ā-mur

audi-ā-mur

2.

laude-mĭni

doce-a-mĭni

leg-a-mĭni

audi-a-mĭni

3.

laude-ntur

doce-a-ntur

leg-a-ntur

audi-a-ntur

ij������ sum, fui, esse (����):

�����

Singulāris

Plurālis

1.

sim

simus

2.

sis

sitis

3.

sit

sint

������� ��� ������������ ���� �������� ������� ��������� �� ��������� ����� (Imperfectum coniunctīvi actīvi et passīvi)

Imperfectum coniunctīvi actīvi ����������� ���������� �� ������ ������� ������ -- (��� I, II, IV 䳺����) i -ĕre- (��� III 䳺�����) �� �������� ��������:

Singulāris

Plurālis

1. -m

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

������ ���������� 䳺��� I-IV 䳺���� � �mperfectum coniunctīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudā-re-m

docē-re-m

leg-ĕre-m

audī-re-m

2.

laudā-re-s

docē-re-s

leg-ĕre-s

audī-re-s

3.

laudā-re-t

docē-re-t

leg-ĕre-t

audī-re-t

Plurālis

1.

lauda-rē-mus

doce-rē-mus

leg-erē-mus

audi-rē-mus

2.

lauda-rē-tis

doce-rē-tis

leg-erē-tis

audi-rē-tis

3.

laudā-re-nt

docē-re-nt

leg-ĕre-nt

audī-re-nt

Imperfectum coniunctīvi passīvi

Imperfectum coniunctīvi passīvi ����������� ���������� �� ������ ������� ������ -- (��� I, II, IV 䳺����) i -ĕre- (��� III 䳺�����) �� �������� ��������:

Singulāris

Plurālis

1. -r

1. -mur

2. -ris

2. -mĭni

3. -tur

3. -ntur

������ ���������� 䳺��� �-IV 䳺���� � �mperfectum coniunctīvi passīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudā-re-r

docē-re-r

leg-ĕre-r

audī-re-r

2.

lauda-rē-ris

doce-rē-ris

leg-erē-ris

audi-rē-ris

3.

lauda-rē-tur

doce-rē-tur

leg-erē-tur

audi-rē-tur

Plurālis

1.

lauda-rē-mur

doce-rē-mur

leg-erē-mur

audi-rē-mur

2.

lauda-re-mĭni

doce-re-mĭni

leg-ere-mĭni

audi-re-mĭni

3.

laud�-re-ntur

doce-re-ntur

leg-ere-ntur

audi-re-ntur

�������� 䳺����� sum, fui, esse (����):

�����

Singulāris

Plurālis

1.

esse -m

essē -mus

2.

esse -s

essē -tis

3.

esse -t

esse -nt

������� ��� ���������� ���� �������� ������� ��������� �� ��������� ����� (�erfectum coniunctīvi actīvi et passīvi)

�erfectum coniunctīvi actīvi

�erfectum coniunctīvi actīvi ����������� ���������� �� ������ �������� ������ -ĕ- �� �������� ��������:

Singulāris

Plurālis

1. -m

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

������ ���������� 䳺��� ���V 䳺���� � perfectum coniunctīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudav-ĕri-m

docu-ĕri-m

leg-ĕri-m

audiv-ĕri-m

2.

laudav-ĕri-s

docu-ĕri-s

leg-ĕri-s

audiv-ĕri-s

3.

laudav-ĕri-t

docu-ĕri-t

leg-ĕri-t

audiv-ĕri-t

Plurālis

1.

laudav-erĭ-mus

docu-erĭ-mus

leg-erĭ-mus

audiv-erĭ-mus

2.

laudav-erĭ-tis

docu-erĭ-tis

leg-erĭ-tis

audiv-erĭ-tis

3.

laudav-ĕri-nt

docu-ĕri-nt

leg-ĕri-nt

audiv-ĕri-nt

�erfectum coniunctīvi passīvi

Perfectum coniunctīvi passīvi ���������� � ���� ������: 䳺����������� �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� (�articipium perfecti passīvi) ��������� 䳺����� � ���������� 䳺����� sum, fui, esse � ����� � ����������� ��� �������� �������.

������ ���������� 䳺��� ���V 䳺���� � perfectum coniunctīvi passīvi:

��

���

IV

Singulāris

1.

laudātus, a, um sim

doctus, a, um sim

lectus, a, um sim

audītus, a, um sim

2.

laudātus, a, um sis

doctus, a, um sis

lectus, a, um sis

audītus, a, um sis

3.

laudātus, a, um sit

doctus, a, um sit

lectus, a, um sit

audītus, a, um sit

Plurālis

1.

laudāti, ae, a simus

docti, ae, a simus

lecti, ae, a simus

audīti, ae, a simus

2.

laudāti, ae, a sitis

docti, ae, a sitis

lecti, ae, a sitis

audīti, ae, a sitis

3.

laudāti, ae, a sint

docti, ae, a sint

lecti, ae, a sint

audīti, ae, a sint

�������� 䳺����� sum, fui, esse (����):

�����

Singulāris

Plurālis

1.

fu-ĕri-m

fu-erĭ-mus

2.

fu-ĕri-s

fu-erĭ-tis

3.

fu-ĕri-t

fu-ĕri-nt

������������ ��� �������� ������� ��������� �� ��������� ����� (�lusquamperfectum coniunctīvi actīvi et passīvi)

�lusquamperfectum coniunctīvi actīvi

Plusquamperfectum coniunctīvi actīvi ����������� ���������� �� ������ �������� ������ -issē- � �������� ��������:

Singulāris

Plurālis

1. -m

1. -mus

2. -s

2. -tis

3. -t

3. -nt

������ ���������� 䳺��� ���V 䳺���� � plusquamperfectum coniunctīvi actīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudav-isse-m

docu-isse-m

leg-isse-m

audiv-isse-m

2.

laudav-isse-s

docu-isse-s

leg-isse-s

audiv-isse-s

3.

laudāv-isse-t

docu-isse-t

leg-isse-t

audiv-isse-t

Plurālis

1.

laudav-issē-mus

docu-issē-mus

leg-issē-mus

audiv-issē-mus

2.

laudav-issē-tis

docu-issē-tis

leg-issē-tis

audiv-issē-tis

3.

laudav-isse-nt

docu-isse-nt

leg-isse-nt

audiv-isse-nt

�lusquamperfectum coniunctīvi passīvi

Plusquamperfectum coniunctīvi passīvi ���������� � ���� ������: 䳺����������� �������� ���� ���������� ���� ��������� ����� (�articipium perfecti passīvi) ��������� 䳺����� � ���������� 䳺����� sum, fui, esse � ����� � �������� ��� ������������ ���� �������� �������.

������ ���������� 䳺��� �-�V 䳺���� � plusquamperfectum coniunctīvi passīvi:

�����

��

���

IV

Singulāris

1.

laudātus, a, um essem

doctus, a, um essem

lectus, a, um essem

audītus, a, um essem

2.

laudātus, a, um esses

doctus, a, um esses

lectus, a, um esses

audītus, a, um esses

3.

laudātus, a, um esset

doctus, a, um esset

lectus, a, um esset

audītus, a, um esset

Plurālis

1.

laudāti, ae, a essēmus

docti, ae, a essēmus

lecti, ae, a essēmus

audīti, ae, a essēmus

2.

laudāti, ae, a essētis

docti, ae, a essētis

lecti, ae, a essētis

audīti, ae, a essētis

3.

laudāti, ae, a essent

docti, ae, a essent

lecti, ae, a essent

audīti, ae, a essent

�������� 䳺����� sum, fui, esse (����):

�����

Singulāris

Plurālis

1.

fu-isse-m

fu-issē-mus

2.

fu-isse-s

fu-issē-tis

3.

fu-isse-t

fu-isse-nt

�������� ���������� � ���������� ��������

� ���������� �������� ��������� ��������� � ���� ��������� ���������: 1) ��� ��������� ��� � ������� � ������� ����������� (coniunctīvus optatīvus); 2) ��� ��������� ���������� � ��������� � ������� �������� (coniunctīvus potentiālis).

�� coniunctīvus optatīvus �������� ��� ���� ����������:

1) coniunctīvus hortatīvus (adhortatīvus); 2) coniunctīvus imperatīvus (iussīvus); 3) coniunctīvus prohibitīvus; 4) coniunctīvus optatīvus;

5) coniunctīvus concessīvus.

������������ �� ��� ���� ������� ������ ne.

�� coniunctīvus potentiālis ��������: 1) coniunctīvus potentiālis;

2) coniunctīvus dubitatīvus. ������������ ������� ������ non.

��������� �������� ���� (praesens) � � ������� ������� (perfec-tum praesens) ������ ���������� ��, �� ���������� �� ������-����� ��� ����������� ����. ��������� ���������� ���� (imperfec-tum � plusquamperfectum) ������ ��, �� ���������� �� �������� ����.

������� �����������(coniunctīvus optatīvus)

1. �oniunctīvus hortatīvus (adhortatīvus)

�oniunctīvus hortatīvus (adhortatīvus) � ������� ����������, �� ������ ����������, ������, ���������� �� 䳿, �� ������� �� ����� ����� �������. ��������� ����� � praesens coniunctīvi. ������������ ������� ������ ne. ������������� ������� ����������� ���� � � ������ ������������ ����������:

1. Amēmus patriam, pareāmus legĭbus! � ����� ����������, ����-������� �������!

2. Ne difficilia optēmus! � �� ������� �������!

2. Coniunctīvus imperatīvus (iussīvus)

Coniunctīvus imperatīvus (iussīvus) � ������� ������, �� ������ �����, ������ ��� ����������� ��������. ����� �� ��, ��� �� ���� �������� � �����������. ³� ��������� ����� � praesens coniunctīvi. ������������ ������� ������ ne. ������� � ����� �� ����� ������ ������ � ������� �� � ������� � ����������, �� ���������� �� ����������� (��� ����� ����� �������). ������������� ������� � ��������� ���������. �������� ����� ������ ����� ������������� ������� ����, ������ � ������� ������ ����������� ��� ����������� ����:

1. Isto bono utāre, dum absit; cum absit, ne requīras. � ��� ������ ����������, ���� ���� �; ���� ���� ����, �� �����.

2. Videant consŭles, ne quid res publĭca detrimenti capiat. � ����� ������� ������������, ��� ������� �� ������� ����-��� �����. (������� ����������� ��������� ��������� senātus consultum ultĭmum, ��� �������� �������� ������������� ����� � ������� �������� ������������� �����������).

3. Coniunctīvus prohibitīvus

Coniunctīvus prohibitīvus������� ��������, �� ������ �����������. ��������� � praesens ��� � perfectum coniunctīvi. ������������ ������� ������ ne (���� �������� ����� nemo � ����, nihil � ���, �nullus � �����). ����������� � ����� ���� ������ ��� �������. �������� ��������� ����������� ��� ����������� ����. ������������� ��������� ��������:

1. Nec audias Epicurēos, qui contendunt, deos nihil mortalia curāre. � �� ������ ����������, �� ��������, �� ���� ������ �� ���������� ��� ������ ������.

2. Ne transiĕris Hibĕrum; ne quid rei tibi sit cum Saguntīnis. Nusquam te vestigio movĕris. � �� �������� ó���, ����� �� ���� � ���� ����� �������� �� ���������� �������. ͳ���� �� ������� � ����.

4. Coniunctīvus optatīvus

Coniunctīvus optatīvus � ������� �����������, �� ������ ���������, ��� ���������� �� �����������, �������� ��� ����������� ����. ��������� � ��� ����� �������� �������. �raesens �� perfectum� coniunctīvi �������� �� ��������� �������, imperfectum �� plusquamperfectum coniunctīvi � �� ����������� �������. �raesens coniunctīvi ������ �������, ��� ��������� ����������� ����, imperfectum coniunctīvi � ����������� ����, perfectum �� plusquamperfectum coniunctīvi � �������� ����.

Coniunctīvus optatīvus ����� ��������� � ������ utĭnam (�, ���, ����). ����������� ne. ������������� ������� �������� � ������� �� ���, �� ���� ��� ��������� �������� � ������� ����, ������:

1.Falsus utĭnam vates sim! � ��� � ���� ����������� ��������!

2. Ne sim salvus, si alĭter scribo ac sentio! � ����� �� ���� ��������, ���� ���� ������, �� �������!

3. Di tibi dent, quaecumque optes! � ����� ��� ���� ������ ���, ���� �� �����!

4. Utĭnam virōrum fortium atque innocentium copiam tantam haberētis! � � ���� �� ���� ���� ������ ������� �������� � ������������� ����!

5. Utĭnam me mortuum prius vidisses! � � ���� �� ������� ���� ����� �������!

5. Coniunctīvus concessīvus

Coniunctīvus concessīvus � ������� ����������, �� ������ ����������, ��������. ³� ��������� � praesens ��� perfectum coniunctīvi. �raesens ������ ���������� ��� ��������, �� ���������� ����������� ����, perfectum � �������� ����. ����������� � ne. ������������� ������� �����, ������ � �������� ��� ������� �����:

1. Sit fur, sit sacrilĕgus, sit flagitiōrum omnium princeps; at est bonus imperātor. � ����� �� � �����, ����� � �����������, ����� �� � ������ � ��� �������� �������; ����� �� � ������ �����������.

2. Fremant omnes licet, dicam, quod sentio. � ��� �� �� �������, � ���������� ��, �� �����.

3. Ómnia pόssideát, non pόssĭdet á�ra Mínos. � ����� ̳��� ��� ����䳺, � �� ����䳺 �������.

4. Defuĕrint tibi vires, tamen est laudanda voluntas. � ��� ��������� ��� ���, ����� ��� ��������� �������.

������� �������� (coniunctīvus potentiālis)

1. �oniunctīvus potentiālis

oniunctīvus potentiālis � ������� ���������, �� ������ ������� �� ��� ������������� ����������. ��������� � praesens, perfectum, imperfectum coniunctīvi. ����������� � non.raesensperfectum coniunctīvi ��������� ������� �� � ����������� ��� � ����������� ���. raesens coniunctīvi �� �������� ������������ ����, perfectum coniunctīvi � ����������. mperfectum coniunctīvi ������ ��, ��� ����� ���� �������� � ��������:

1. O stultum homĭnem, dixĕrit quispiam. � � ��������� ������, ������� ����� �����.

2. Ubi istum invenias, qui honōres amīci antepōnat suo? � �� � �� �� ������ ������, ���� �� ������ ������ ����� ���� ����?

3. Hoc sine ulla disputatiōne confirmavĕrim. � �� � � ��������� ��� ����-����� �������.

4. Quis putāret? � ��� � �� ��������?

2. Coniunctīvus dubitatīvus

Coniunctīvus dubitatīvus � ������� ������, �� ������ �����, �������, ��������� � �������� ����. ��������� � ������ ���� ������ � �������. ������� � praesens ��� imperfectum coniunctīvi. raesens coniunctīvi ������ ����� � ����������� ��� ����������� ���, mperfectum coniunctīvi � � ��������. ����������� � non.� ������������� ��������� �� ��������� ������� �����:

1. Quid faciant leges, ubi sola pecunia regnat? � �� ������ ������� ������ ���, �� ������� ��� �����?

2. Quid agam, iudĭces? Quo me vertam? � �� ��� ������, ����? ���� ��� ����������?

3. Quo confugĕrem, amīci, ab hostĭbus? � ���� ��� ���� ������, ����, �� ������?

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De Helvetiis

Helvetii, popŭlus bellicōsus et imperii cupĭdus, in anĭmo habēbant ex patria sua emigrāre et alios agros Galliae occupāre. Tum unus ex Helvetiis: �Ex patria nostra, � inquit, � emigrēmus. Antea autem comparēmus nobis frumentum, confirmēmus amicitiam cum finitĭmis, inflammēmus aedificia et oppĭda nostra. Sunt omnīno viae duae, quibus ex patria emigrāre possŭmus: altĕra per Sequănos, altĕra per provinciam Romanōrum. Via, quae per Sequănos ducit, angusta et periculōsa est. Per provinciam Romanōrum igĭter migrēmus�.

I�. De equo Troiāno

Graeci, laborĭbus belli Troiāni fatigāti, de victoria desperavērunt et in patriam redīre cupivērunt, sed ab Ulīxe retenti sunt, qui iis dolum adhibēre suadēbat. �Equum ligneum, � inquit, � exstruāmus. In equi ventrem fortissĭmi viri se abdant, cetĕri autem naves conscendant reditumque in patriam simulantes ad insŭlam Tenĕdum navĭgent�.

Consilium Ulīxis ab omnĭbus probātum est. Iam� Troiāni libĕros se putābant pericŭlis et magnopĕre delectabantur. Omnium autem admira-tiōnem excitābat equus ligneus. Atque nonnullis placuit equum ligneum in arce urbis, ubi Minervae templum erat, collocāre. Laocoon autem, Neptūni sacerdos, Troiānos fraudem cavēre monuit. �Ne traxerĭtis, � inquit, � equ-um in urbem! Flammis potius eum deleāmus! Dolus subest; hostes in equo latent�. Utĭnam Troiāni Laocoonti fidem habuissent! Utĭnam ne frustra eos monuisset! Troia tum incolŭmis stetisset et incŏlae eīus capti aut trucidāti non essent.

I�I. Quae sint in horto necessaria?

Multa sunt in horto necessaria. Sit primum aquae copia. Dividātur ea ac per rivŭlos adducātur in omnes horti partes. Claudātur hortus. Ne multae sint arbŏres, quarum umbra nocet. Vertātur humus, iniciātur stercus. Si dabis terrae, terra� dabit.

2. ���������� ���������� �����:

1. ������ ������������ ���� �������� �������: ������ ���� ��������� � ���� �������!�

2. �� ����� ������ �� ��������!

3. �� � ��� ��� ��������?

4. ����� ������ ������ �� ���������, ����� ������ �������������, ����� ����������, ����� ������ ������!

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Quod sentīmus, loquāmur; quod loquĭmur, sentiāmus: concordet sermo cum vita. � �� ������, �������; �� ��������, ���������: ����� ����������� ���� �� ������. (������).

2. Ómnia víncit amόr et nόs cedámus amόri.��� �������� ��-��� � �� ����������� �����. (������).

3. Quídquid agís, prudénter agás et réspice fínem.���, �� �����, ���� ������� � ������ � �����. (������ �����, 103).

4. Sit mens sana in corpŏre sano!����� � ��������� �� ���� �������� ���!

5. In silvam ligna ne feras!�� ���� �� ��� ����! (������� �����-�� �, 10,34).

6. Quod bonum, felix, faustum fortunatumque sit!��� ���� �� ������, ��������, ����������� � �������!

7. Amīci mores novĕris, non odĕris! � ϳ������ ������ �����, ��� �� �������� ����!

8. Ne credas undam placĭdam non esse profundam!�� ��, �� ���� ���� �� �������!

9. Fiat lux!��� ���� �����! (�����. ����� ������� �, 3).����, �� ��������� �� ��� ������� �������. ����������� ����������-����� ��������� ��������� �����, �� ����� ����������� ���� �� ������� �Fiat lux! �

10. Fiat voluntas tua! � ��� ���� ���� ����! (������볺 �� ����� VI, 10).

11. Vivat nostra civĭtas, vivat, crescat, floreat! ��� ���� ���� �������, ��� ����, ������, �����!

12. Somni, cibi, potus, venus omnia moderāta sint! ��� ��� ���� �������: ���, ���, �����, �������!

13. Si sapis, sis apis! ���� �� ��������, ���� �������! (����-��).

14. Prosit!��� ���� ��������!

15. Saepe stylum vertas!����� �������� �����! (������� �����-��, �, 71). � ������ (stylus) ���������� �������, ���� ������ �� ������. ���������, ����� ���������, ��������� ��������, �������� ���������� ���.

16. Sít tibi térra levís mollíque tegáris haréna,

Né tua nόn possínt éruer(e) όssa canés!��� ���� ��� ����� ����� � ���� ���� ����� ����, ��� ���� ����� �� ������ ������ ������! (�������).

��������� �����

�������� �����

abdo, dĭdi, dĭtum, ĕre � ������

addūco, duxi, ductum, ĕre � �������� , ���������

adhibeo, bui, bĭtum, ēre � ����������, �������������

admiratio, ōnis, f � �����, ����������

aedificium, ii, n � ������, �������

ago, egi, actum, ĕre � ������

alter, ĕra, ĕrum � ���� �� ����, �����, �, �

angustus, a, um � �������, �, �

antea � ����� ���, �����

apis, is, f � ������

arbor, ŏris, f � ������

arx, arcis, f � �������, �������

atque = ac � �, � �����, �����

bellicōsus, a, um � ����������, �, �

canis, is, m, f � ���, ������

caveo, cavi, cautum, ēre � �����������

cedo, cessi, cessum, ĕre � ���, �������, ��������, ����������

cibus, i, m � ���

civĭtas, ātis, f � �������

claudo, clausi, clausum, ĕre � ��������, ��������

collŏco, āvi, ātum, āre � �������, �����������, ����������

compăro, āvi, ātum, āre � ��������

concordo, āvi, ātum, āre � �������������, �����������

confirmo, āvi, ātum, āre � ���������

conscendo, scendi, scensum, ĕre � ��������, ����

copia, ae, f � �������

credo, dĭdi, dĭtum, ĕre � �����

cresco, crevi, cretum, ĕre � �����

cupĭdus, a,um�������, �, �, �����������, �, �

cupio, īvi, ītum, ĕre � ��������, ������

delecto, āvi, ātum, āre � �������������, �������

deleo, ēvi, ētum, ēre � ���������, ���������

despēro, āvi, ātum, āre � �������� ����

divĭdo, vīsi, vīsum, ĕre � �����, ��������

dolus, i, m � ������, �����

emigro, āvi, ātum, āre � ����������, ������������

equus, i, m � ���

eruo, rui, rūtum, ĕre � ���������, ��������

excĭto, āvi, ātum, āre � ���������, ���������, �����������

exstruo, struxi, structum, ĕre � ��������, ������������

fatīgo, āvi, ātum, āre � ����������, ������

faustus, a, um � �����������, �, �

felix, īcis � ��������, �, �

fero, tuli, latum, ferre � �����

fides, ei, f � ���, ����, �������

finitĭmi, ōrum, m � ����� ������

fio, factus sum, fiĕri � ���������, ����������

flamma, ae, f � ������, ������

floreo, ui, - , ēre � �������, �����

fortis, e � ��������, �, �

fortunātus, a, um � ������, �, �, �������, �, �

fraus, fraudis, f � �����, ������

frumentum, i, n � ���

frustra� �������, �����

harēna, ae, f � ����

Helvetii, ōrum, m � ��������, ���������� ����� �� ������� ��-����� �������

hortus, i, m � ���, �����

hostis, is, m � �����

incolŭmis, e � ������������, �, �

inflammo, āvi, ātum, āre � ����������, ����������

inicio, iēci, iectum, ĕre � ������, ��������

Laocoon, ontis, m � ��������, ����� �������

lateo, ui, -, ēre � ��������

levis, e � ������, �, �

liber, ĕra, ĕrum � ������, �, �

ligneus, a, um � ���������, �, �

lignum, i, n � �����, �����

loquor, locŭtus sum, loqui � ��������

magnopĕre � ����,�����������

mens, mentis, f � �����, �����

migro, āvi, ātum, āre � ����������, ����������

moderātus, a, um � ���������, �, �, �����������, �, �

mollis, e � �����, �, �

moneo, nui, nĭtum, ēre � ����������

navĭgo, āvi, ātum, āre � ������, ���������

navis, is, f � ��������

necessarius, a, um � ����������, �, �, ��������, �, �

noceo, cui, cĭtum, ēre � ��������, �������

nosco, novi, notum, ĕre � ��������, �������

occŭpo, āvi, ātum, āre � �������, �����������

odi, odisse � ���������

omnīno � ������

os, ossis, n � �����

periculōsus, a, um � �����������, �, �

placeo, cui, cĭtum, ēre � ����������

placĭdus, a, um � �����, �, �, ��������, �, �

potus, us, m � ����, �����

primum � ��������

probo, āvi, ātum, āre � ����������, �������������

profundus, a, um � ��������, �, �

prosum, profui, prodesse � ���� ��������, ����������

prudenter � �������

puto, āvi, ātum, āre � �������, ������

quisquis,quaequae, quidquid � ��� � ��, �� � ��

redeo, iivi), ĭtum, īre � �����������

redĭtus, us, m � ����������

respicio, spexi, spectum, ĕre � �������� �����, ���������

retineo, tinui, tentum, ēre � �����������

rivŭlus, i, m � ������, �����

sacerdos, ōtis, m, f � �����, �����

sanus, a, um � ��������, �, �

sapio, iivi),� - , ĕre � ���� ��������, ���� �����������

sentio, sensi, sensum, īre � ������, ��������

sermo, ōnis, m � ����, �������

simŭlo, āvi, ātum, āre � �������, �����������

somnus, i, m � ���

stercus, ŏris, n � ���

sto, steti, statum, āre � ������

stylus, i, m � ������ �������, ��

suadeo, suasi, suasum, ēre � ������, �����������

subsum, fui, esse � ���������� ��, ���� �����

tego, texi, tectum, ĕre � ��������, ���������

templum, i, n � ����

Tenĕdus, i, f � �������, ����� ��� �����������

traho, traxi, tractum, ĕre � �������, �������

Troiānus, a, um � ����������, �, �

trucīdo, āvi, ātum, āre � �������, ���������

ubi � ��

Ulīxes, is, m� ����, ������

umbra, ae, f � ���

unda, ae, f � �����, ����

utĭnam � � ���� �, � ����, ���� �, �����

venter, tris, m � ����, ������

venus, ĕris, f � �������, �����

verto, verti, vertum, ĕre � �����������, ��������

via, ae, f � ������, ����

vinco, vici, victum, ĕre � ����������

voluntas, ātis, f � ����

�������� �����

������ � opto, āvi, ātum, āre

���� �������� � valeo, ui, ĭtum, ēre

���������� � civis, is, m, f

�� � ante

������������� � observo, āvi, ātum, āre

�������, �, � � aureus, a, um

������������, �, � � incolŭmis, e

������� � regŭla, ae, f

������ � cano, cecĭni, cantum, ĕre

������� � pars, partis, f

����� �triumphus, i, m

����� � floreo, ui, ēre

��������, �, � � beātus, a, um

������

1. ����������� � ��� ����� ���������� ��������� � ��������� �����:

suadeo, suasi, suasum, ēre � ������, �����������;

conscendo, scendi, scensum, ĕre � ��������, ����;

migro, āvi, ātum, āre � ����������, ����������;

sentio, sensi, sensum, īre � ������, ��������.

2. ��������� ����� ����� 䳺���:

florent, floreant; cedit, cedĕret; vincebātur, vincerētur; concordēmus, concordavissēmus; noscis, noscas; retinuĕrant, retinuĕrint.

3. ����������� ���������������:

is sermo fortunātus (m) � �� ������ �������;

illa mens sana (f) � �� ������� �����;

hoc aedificium admirabĭle (n) � �� ����� �������;

qui redĭtus felix (m) � ��� ������� ����������;

ea fides melior (f) � �� ����� ����.

4. ��������� ������� ����� ����� ����� ���:

nosco, cognosco, recognosco, ignōtus, ignōro; nomen, praenōmen, nomĭno, nominatīvus, nominatio; amo, amīcus, amīca, amicitia, amor, amabĭlis, inimīcus; impĕro, imperium, imperātor, imperatīvus; species, conspicio, exspecto, spectacŭlum, respicio.

5. ������ ������ ����������:

optet, canas, opservarētis, valērent, adhibeātur, comparaverĭtis, occupavisses, caverēmus, excĭtet, monuisset, putavĕrim.

6. ³� ���� ���������� ����� ��������:

�������, ���������, ������, ����������, ����, ����������, ������, �����, �����, ������, ��������, ���������, �����������, �������, ������, �������, �������, �쳴����.


ϒ��������� ������� (Lectio quINta decĭma). D������� ��Ѳ� �� �������� � �������ϲ������� ��������

Non, ut edam, vivo, sed, ut vivam, edo

� �� ����, ��� ����, � ��, ��� ����

Quintiliānus IX, 3.85

�������� ���� ����������. ����������� ���� (�onsecutio tempŏrum)

�������� ���� ���������� � �������� �������� ������������� �������� ����������� ���� � consecutio tempŏrum. ³������� �� ����� ������� ��� ���������� � ��������� ������ �����������:

1) ����� 䳺����� � ��������� ������;

2) ������������� �� ��������� �� ��������� ������.

���� ���������� �� ������: praesens, futūrum I, futūrum II, imperatīvus, coniunctīvus prohibitīvus (� perfectum), coniunctīvus potentiālis (� praesens �� perfectum) �� ��������: imperfectum, perfectum, plusquamperfectum, infinitīvus perfecti, infinitīvus historĭcus, praesens historĭcum, participium perfecti passīvi.

������� ����������� ���� � �������� �������� ���:

1. ���� � ��������� ������ ����� �������� ���, �� � ��������� ������ � praesens coniunctīv ��� ��������� 䳿, perfectum coniunctīv � ��� ���������� 䳿, coniugatio periphrastĭca actīva � 䳺������ sum, fui, esse y praesens coniunctīv � ��� ��������� 䳿 �� ��������� �� 䳿 ��������� �������.

2. ���� � ��������� ������ ����� ���������� ���, �� � ��������� � imperfectum coniunctīv ��� ��������� 䳿, plusquamperfectum coniunctīv � ��� ���������� 䳿, coniugatio periphrastĭca actīva � 䳺������ sum, fui, esseimperfectum coniunctīv � ��� ��������� 䳿 �� ��������� �� 䳿 ��������� �������.

�������� ���� � �������� ��������

������� �������

ϳ������ �������

Indicatīvus

Coniunctīvus

������ ����

��������� ��

��������� ��

�������� ��

Praesens

Futūrum I

Futūrum II

Imperatīvus

praesens

perfectum

coniugatio periphrastĭca actīva + sim

�������� ����

��������� ��

��������� ��

�������� ��

Imperfectum

Perfectum

Plusquamperfectum

imperfectum

plusquamperfectum

coniugatio periphrastĭca actīva + essem

������� ������� (Quaestio oblīqua)

������� ������� (quaestio oblīqua) � �� ��� �������� �������-��� ������, �� ��������� ���������� �������:

1) ���������� ������������ (quis? quid? � ���?, ��?; qui?, quae?, quod? � ����, �, �?);

2) ���������� ������������ (ubi? � ��?, quo? � ����?, quando? � ����?, cur? � ����?);

3) ���������� �������� (ne? � ��?, num? � �� ��?, nonne? � ����� ��?, utruman? � ��...��?).

H������ ������� �������� �� 䳺��� �� ��������� ������� (rogāre, interrogāre, quaerĕre), ������, �������� (scire, intellegĕ-re), ��������� (dicĕre), ������� (vidēre) � ����������� 䳺��� � ���-���� notum (ignōtum) est (�����, �������).

� ��������� ������ ��������� ��������� �������� �� con-secutio tempŏrum.

1. Scio, quem pingas, pinxĕris, pictūrus sis. � � ����, ���� �� ����-��, ���������, ��������.

2. Scīvi, quem pingĕres, pinxisses, pictūrus esses. � � ����, ���� �� �������, ���������, ��������.

������������� ������� � ��������� ����

ϳ����� ������� ���� ��������� ������������ ut (uti) � ���, ne � ��� ��. ���������, ���� ������� ������ ������� ����, ���������� ut (ne) fināle. � �������� �������� ���� ��������� praesens coniunctīv ���� �������� ���� i imperfectum coniunctīv � ���� ���������� ����.

1. Do, ut des; facio, ut facias. � � ���, ��� �� ���; � �����, ��� �� �����.

2. Opĕram dedi, ut te quam primum vidērem. � � ������������, ��� ����������� ���� ��������.

����i���.

������ ut (���� ���, � �� �����) ��� ������ ������ ��������� ����������� ��������� quō � ����������� �� �������� ut (ne) fināle:

Legem brevem esse oportet, quō (ut eō) facilius ab imperītis teneātur. � ����� ������� ���� ��������, ��� ����� ��������������� �������������.

������������� ������� � ��������� �����������

ϳ����� �������� ������� ��������� ���������o� ut (ne) � ��, ���, (��� ��), �� �� ����� ut (ne) obiectīvum (�� ���������).

������� �� �������� �������� 䳺����� ���� ������� ���� �������� ���������� ������:

1) ���� 䳺��� �� ��������� ���������, ������ (verba studii et voluntātis): curāre � �����������, studēre � ��������, optare � ������, rogāre, petĕre � �������, permittĕre � ���������, monēre, suadēre � ������������, imperāre � ����������;

2) ���� 䳺��� �� ��������� ��������� (verba timendi): timēre, metuĕre, verēri � �������, pericŭlum est � � ���������. Ut ��������� ��� ����������� ������� ��� ���� �������, � ne � ��� ���� �� �������. ��������� utne non ������������� ����������� ��� �� ������������ ���, � ��������� ne � �� ��, ���� ��;

3) ���� 䳺��� �� ��������� ������������� (verba impedien-di): impedīre, prohibēre, obstāre, repugnāre, retinēre, resistĕre � ��-����������; recusāre � ���������; interdicĕre � ����������. ������������ ��������� ������� ne, quomĭnus, quin (��� ��). ���������� quomĭnus �� quin ���������� ���, ���� ����� ��������� ��������� ������� � �����������.

� ��� ����� ����� �������� ���������� ������ ��������� praesens coniunctīv ���� �������� ���� �� imperfectum coniunctīv � ���� ���������� ���� ��������� �������.

4) ���� ���������� �� ��������� ������, �� ��������� �����-���� ������ (verba dubitandi): non dubitāre � �� ����������, dubi-um non est � �� �� ������, nemo dubĭtat � ���� �� ����������, quis dubĭtat � ��� ����������, non dubitāre � �� ����� ����������, non multum abest � �������� �����, nihil abest � ����� �� �����, non abstineo � �� ���������, retinēri non possum � �� ���� ����-���� ����. ����������� ��������� ������� quin (��, ���).

� �������� ���������� �������� � quin ��� ���������� ������� ��������� coniunctīvus �� �������� consecutio tempŏrum.

5) �� ���� �������� ���������� ������ �������� ������ �������.

1. Ante senectūtem curāvi, ut bene vivĕrem; in senectūte, ut bene moriar. � ����� ������� � ���������� ��� ��, ��� ����� ����, � �� ��� �������, ��� ����� �������.

2. Dent opĕram consŭles, ne quid res publĭca detrimenti capiat. � ��-��� ������� ������������, ��� ��������� �� ������� ����� ������.

3. Valde metuo, ne frigeas in hibernis. � � ���� �����, �� ����� �������� �� ��� ������� �������.

4. Omnes labōres te excipĕre video; timeo, ut sustines. � ����, �� �� �� �������� ����� �� ����; �����, �� �� �� ��������.

5. Imperātor metuēbat, ne ad supplicium traderētur. � ����������� ������, �� ���� ��������� �� ������.

6. Plura ne scribam, dolōre impedior. � ��� ���������� ��� ���-�� ������.

7. Epaminondas non recusāvit, quomĭnus legis poenam subīret. � �������� �� ��������� ���� ������� ��������� ���������.

8. Non dubĭto, quin me ames, amavĕris, amatūrus sis. � � �� ����-�����, �� �� ���� �����, �����, ����� ������.

9. Non dubitāvi, quin me amāres, amavisses, amatūrus esses. � � �� ���������, �� �� ���� �����, �����, ����� ������.

������������� ������� � ��������� ����������� (��������������)

ϳ����� ������� ������� �������� �� ������� ����, ��� �� ������������� � ��������� ������. ���� ��������� ������������ ut (��), ut non (�� ��), ut nemo (�� ����), ut nihil (�� ���), ut nunquam (�� �����), neque (� �� ��). ���� ut ���������� ut conse-cutīvum (�� ���������). � ��������� ������ �� ������� ������ ��������� ������� ������ ���������� � ��������� ������ �� ������ ���������� � ��������� ����, �������, ��� ���� ���: hic, haec, hoc � �����, �, �; iste, ista, istud � �����, �, �; ille, illa, illud, is, ea, id, idem, eădem, idem � �����, �, �; tantus, a, um � �����, �, � (�� �������); talis, e � �������� ��������, �, �, �����, �, � (�� �����); hic � ���; ibi, istic, illic � ���; ibīdem � ��� ��; ita, sic � ���; eiusmŏdi � ��� ����; adeo � �� ����; tantopĕre � ��������, �� ���� ���; tam � ���, ��������.

����� ������� ������ ����� ������ ���� ������. ���� ���� �������, ��� ut ������������� ���, � ���� ������ � ���� ��.

������� ����� ��������� �������� �� ������� consecutio tempŏrum..

Perfectum, plusquamperfectumconiugatio periphrastĭca actīva � 䳺������ sum, fui, esse � ��������� ��� � ������, �����, ���������� ����, ������� ������� ���������� ��������� ��������� �� 䳺� ��������� �������.

� �������� ���������� �������� �������� ����� ���������� � praesens ��� imperfectum coniunctīv.

1. Tanta vis probitātis est, ut eam in hoste etiam diligāmus. � ���� ��-���� ���� �������, �� �� ������ ����� � ������.

2. Epaminondas adeo fuit veritātis dilĭgens, ut ne ioco quidem menti-rētur. � �������� �������� ����� ������, �� ����� �� ��� ����� �� ���������.

������������� ������� � ��������� ���������� (��������������)

ϳ����� ������� ������� ��������� ��� �������� ����� ��������� �������, ����������� ��� ��������� ���� ����. �� �����-���� � ������ �� �������� ����������. ���� ��������� ��������-��� ut (quod) � ��, ���� �� ����� ut (quod) explicatīvum (�� ����-��������).

Ut explicatīvum ���������:

1) ���� 䳺��� � ��������� ����������, ����������, ��������� � ��������� ����: permittĭtur � ������������, fit � �����������, fiĕri non potest � �� ���� ���������, relinquĭtur � ����������, sequĭtur � �������;

2) ���� ����������� 䳺���: accĭdit � �����������, contingit � �������, est � ����, restat � ����������, placet � ����������, con-vĕnit � ���������;

3) ���� ������ �������, �� ����������� � �������� �� ����-������� ���������� ���� � 䳺������ est: mos est, consuetūdo est � � ������, lex est � � �����, in eo res est � ������ ����� �� ����, proxĭ-mum est � � ��������� �� ��.

� �������� ��������� �������� � ut explicatīvum ��������� praesens coniunctīv ���� �������� ����, imperfectum coniunctīv � ���� ����������.

1. Ita fit, ut omnīno nemo esse possit beātus. � ��� ����, �� ������ ���� �� ���� ���� ��������.

2. Placuit Caesăre, ut ad Ariovistum legātos mittĕret. � ������ ����-���� ������� �� ������� �����.

3. Relĭquum est, ut ego mihi consŭlam. � ���������� ��� �������-������ ��� ����.

4. Consŭli permissum est, ut duas legiōnes scribĕret. � ������� ���� ��������� ���������� ��� ������.

5. Fiĕri potest, ut errem. � ���� ������� ���, �� � ���������.

Quod explicatīvum ������� ��� ������� ���� ��������� ��-����� �� �������� ���� ����� � ����� �� ������ ����. Quod expli-catīvum ���������:

1) ���� �������� ���������� hoc, illud, id � ����-����� ��-����;

2) ���� 䳺��� �� ��������� ������������, ����������, ������-�����, ��������� � ��������� � ������������ (���������� �� �������������): bene, male, commŏde, opportūne fit, evĕnit, accĭdit � ����������� �����, ������, ������, ������; bene, male, prudenter, gratum facio � ����� �����, ������, �������, ������.

� �������� � quod explicatīvum ��������� ������ ����� ����-����� ����.

1. Inter inanĭmum et anĭmal hoc maxĭme interest, quod anĭmal agit alĭ-quid. � ̳� ������� � ����� �������� � �� ������, �� ���� ���� ������.

2. Hic annus eo fuit insignis, quod urbs Romāna a Gallis capta est. � ��� �� ���������� ���, �� ���� ��� ���� ����� �������.

3. Bene facis, quod me adiŭvas. � �� ����� �����, �� ��� ������-���.

4. Fecisti mihi pergrātum, quod librum ad me missisti. � �� ������ ��-� ������ �����������, �� ������� ��� �����.

Nota bene! ������� � quod explicatīvum ��������� ���� 䳺���, �� ��������� �������� ���� �� ������� ����� (verba affectuum):

gaudēre, laetāri � �����

dolēre � ��������

aegre, gravĭter, moleste ferre � ����� ����������

indignāri � ��������, ���������

suscensēre � ��������, ���� �������������

mirāri, admirāri � ����������

queri � �������, �������

gloriāri � �����������

laudāre � �������

reprehendĕre, vituperāre � ������

gratulāri � ������������

ϳ��� ��� 䳺��� � �������� � quod explicatīvum ��������� �� ������, ��� � ������� �����. ������� ����� �������� �� consecutio tempŏrum ������� ���, ���� ����� ������ �� ������ �����, � ����, ��� �������� ����� ����.

1. Molestissĭme fero, quod, te ubi visūrus sim, nescio. � � ���� ����� �������� ��, �� �� ����, �� ���� ������.

2. Tibi gratias ago, quod me omni molestia liberasti. � � ����� ��� �� ��, �� �� ������� ���� �� ����-��� ����������.

3. Socrătes accusātus est, quod corrumpĕret iuventūtem. � ������ ��� ������������� � ����, �� ��� ������.

4. Panaetius Africānum laudat, quod abstĭnens fuĕrit. � ������ ���-���� ������� ������������� �� ��, �� �� ��� �������������.

����i���.

г����� �� quod explicatīvumut explicatīvum ������ � ����, �� quod explicatīvum ������ ������ ����, �� ������������� ������������, � ut explicatīvum ������ �������� ���� � �� ������������� ������������.

������ ���� �������� ������, �� ��������� ����������� ut

���� �������

���������

�����

���

��������

������ ����

ut, ne (fināle)

coniunctīvus

praesens

imperfectum

Do, ut des.

Dedi, ut dares.

������ ��������

�) ���� verba studii et voluntatis

ut, ne (obiectīvum)

coniunctīvus

praesens

imperfectum

Rogo, ut (ne) venias.

Rogāvi, ut (ne) venīres.

�) ���� verba� timendi

ne (���������)

ut (�������)

coniunctīvus

praesens

imperfectum

Timeo, ne veniat.

Timēbam, ut venīret.

�) ���� verba� impediendi

ne, quomĭnus, quin

coniunctīvus

praesens

imperfectum

Impedio, ne veniat.

Non impedio, quin veniat.

Impedīvi, ne venīret.

Non impedīvi, quin venīret.

�) ���� verba dubitandi

quin

coniunctīvus

consecutio tempŏrum

Non dubĭto, quin id dicat (dixĕrit, dictūrus sit).

Non dubitāvi, quin id dicĕret (dixisset, dictūrus esset).

�) ������� �������

������� ����������, ����������, ������

coniunctīvus

consecutio tempŏrum

Scio, quid agat (egĕrit, actūrus sit).

Scivi, quid agĕret (egisset, actūrus esset).

������ ��������

ut, ut non (consecutī

vum)

coniunctīvus

praesens

imperfectum

(perfectum)

Ita me rogat, ut neglegĕre non possim.

Ita me rogābat, ut neglegĕre non possem.

������ ������� (��������

���)

ut, ut non (explicatīvum)

quod (explicatīvum)

coniunctīvus

indicatī

vus

praesens

imperfectum

Fiĕri non potest, ut epistŏlam tuam non accipiam.

Opportūne accĭdit, quod ad me venisti.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. Quid poētae de femĭnis sentiat, narrātur

Quid Iulia agat, Aemilia Syram rogat. Sed Syra nescit, ubi Iulia sit. Sed ecce Iulia intrat: puella tristis est, manu tabŭlas tenet. Aemilia filiŏlam rogat, cur tristis sit. Iulia respondet Titum sententias quasdam poētārum scripsisse, quibus poētae muliĕres et puellas castīgent. Ităque puella matrem rogat, sitne verum femĭnas omnes malas esse. Aemilia ridet et: �Recĭta? � inquit, - sententias illas, ut ego quoque cognoscam, quid poētae de femĭnis sentiant�. Iulia matri paret et recĭtat:

Varium et mutabĭle semper femĭna.

Verba puellārum foliis leviōra cadūcis.

Intolerabilius nihil est, quam femĭna dives.

Plautus dicit duas muliĕres peiōres esse, quam unam.

Mobilior ventis est femĭna.

Mulier numquam tacet.

Plauti verba quoque memoriā tene muliĕrem multilŏquam esse.

Catulli etiam verba legas:

�Crede mihi, mulier cupĭdo quod dicit amanti,

In vento et rapĭda, scribĕre oportet aqua!�

Femĭna saepe vincit, nam �preces et lacrĭmae sunt arma femĭnae�.

Aemilia ridet et: �Poētae, - inquit, - qui comoedias et satĭras scribunt, vitia homĭnum irrīdent, non solum feminārum, sed etiam virōrum. Scriptōres etiam de multis femĭnis bonis et honestis enarrant. De Cornelia, Gracchōrum matre, tibi narrābo, ut etiam bonas muliĕres Romānas cognoscas�.

II. De Diogĕne philosŏpho cynĭco

Diogĕnes Cynĭcus proĭci se iussit inhumātum. Tum amīci rogavērunt, an bestias feras non timēret. �Minĭme, - inquit. � sed rogo, ut bacillum ponātis, ut bestias abigĕre possim�. Tum amīci: �Quomŏdo potĕris? Non enim senties, cum bestiae te laceravĕrint�. �Quid igĭtur, - inquit philosŏphus, - bestiae mihi obĕrunt, si nihil sensĕro?�

Diogĕnem interrogāvit vir quidam, quomŏdo posset punīre inimīcum suum. �Inimīcus tuus puniētur, - inquit Diogĕnes, - si te ipsum probum et honestum praestitĕris�.

Aliquando Diogĕnes vidit puĕrum cavā manu aquam bibĕre. Ităque calĭcem, quem secum portābat, ut aquam bibĕre posset, fregit. �Quam diu, - inquit, - supervacuam sarcĭnam habui�. Diogĕnes enim putābat homĭnes res, quae necessariae non sunt, neglegĕre debēre.

I�I. De maligna crudelitāte Darei

Darēus, rex Persārum, qui exercĭtum in Eurōpam traicĕre constituĕrat, ut Scythis bellum inferret, a Persa nobĭli, cui quattuor filii erant, rogātus est, ut unus ex filiis domi relinquerētur. Cui rex: �Quoniam, - inquit, - a me petivisti, ut unum ex filiis tibi relinquĕrem, omnes domi relinquam�. Quo dicto crudelĭter imperāvit, ut quattuor illīus filii occiderentur.

Ita omnes filii domi mansērunt.

IV. Vestigia terrent

Leo, vetus et infirmus, aegre vitam sustentāvit. Esuriens dolum excogitāvit, ut victum sibi parāret. Morbum igĭtur simulāvit, ut bestias, se visitantes et speluncam suam altam intrantes, devorāret. Multis iam bestiis devorātis, vulpes quoque appropinquāvit, ut regem bestiārum salutāret. Vulpes ante speluncam stetit. Leo eam interrogāvit, cur non intrāret. Vulpes leōni respondit, ut vestigia, omnia ad eum spectantia, eam terrērent.

V. Victoria utendum est

Romānis ad Cannas devictis, Mahărbal, qui equitĭbus Poenōrum praeerat, Hannibălem hortātus est, ut quam celerrĭme Romānos persequerētur et Romam ipsam aggrederētur. Mahărbal suadēbat, ut Hannĭbal eum sequerētur et quinto die in Capitolio epularētur. Hannĭbal, voluntāte Maharbălis laudāta, respondēbat, ut ad deliberandum diem sumĕret. Mahărbal: �Non omnia, - inquit, - eīdem homĭni di dedērunt: vincĕre scis, Hannĭbal, victoria uti nescis�.

VI. De leōne et asĭno et vulpe

Leo et asĭnus et vulpes aliquando convenērunt et societātem iunxērunt, ut socii venatiōnis essent. Multis in silva bestiis comprehensis et necātis, leo asĭno imperāvit, ut praedam dividĕret. Asĭnus omnĭbus aequāles partes tribuit. Leo hoc spectāvit et asĭnum dilaniāvit. Tum imperāvit vulpi, ut praedam dividĕret et distribuĕret. Vulpes praedam ita divīsit, ut leōni maiōrem, sibi minōrem partem tribuĕret. Tum leo: �Cur, - inquit, - ita divisisti praedam, ut mihi maiōrem partem tribuĕres? Recte egisti, nam mihi, regi animalium, maior pars debētur�. Vulpes respondit asĭni sortem se docuisse praedam dividĕre.

VII. De Mida

Rex Midas a Baccho petīvit, ut, quidquid tetigisset, aurum fiĕret. Tum deus: �Quidquid� tetigĕris, aurum fiet�. Et omnia, quae tangēbat subĭto aurea fiēbant, etiam panis et alius cibus. Ita factum est, ut paene fame interīret. Ităque Bacchum adiit eumque implorāvit, ut, si posset, hoc donum sibi eripĕret. Bacchus eum in flumĭne Pactōlo lavāri iussit. Midas oboedīvit. Ex eo tempŏre ille fluvius aurum vehit.

2. ���������� ���������� �����:

1. �� ���� ���� ���, � ���� � ���, ��� ����� ��������, � ���-�� �������.

2. ������� ������� ������, ��� ������� �� ����� ���� �����.

3. ����� ������ ���� ��������, ��� �� ��������� ���� ��-��������.

4. �������� ����������� ��� ��, ��� �� ������ ��������� ������ � ���� �����.

5. ϳ��� ��� ����� ������, �� ������� ��� ������� �� �����.

6. ������ ����� ������ ������� ���, �� ��� ���� ������ ���-����� �������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Cogĭta, quid ex omnĭbus rebus pretiosissĭmum et tibi carissĭmum sit. � �������, �� � ��� ����� � ��� ���������� � �����������.

2. Ignōtum est, quid cras futūrum sit.�������, �� ���� ������.

3. Do, ut des; facio, ut facias.� � � ���, ��� �� ���; �����, ��� �� �����. ������� ��������� �����, ��� ���������� ������ �������� �� ����� �������. Do, ut des �� ������� �������� ������� ��� ������������ ��������� � ������ � ��������.

4. Videant consŭles, ne quid res publĭca detrimenti capiat. � ��� ������������ �������, ��� ��������� �� ������� �����. ������� ����������� ��������� ��������� (senātus consultum ultĭmum), ��� �������� �������� ������������� ����� � ������� �������� �����-�������� �����������. ��������� �� ������������ ��� ���������, �� ������ �� ��������.

5. Saepe accĭdit, ut facĕre non possīmus, quod pollicĭti sumus.����� ����������� ���, �� �� �� ������ ������ ��, �� ��������.

6. Tanta est potentia veritātis, ut se ipsam sua claritāte defendat.���� ������ ���� ������, �� ���� ���� ���� ������ ���� ������.

7. Ita vivĕre oportet, ut homĭnes tibi credant. � ���� �������� ���, ��� ���� ��� �����.

8. Omnes cives optant, ut pax sit.�� ��������� ��������, ��� ��� ���.

9. Multi nesciunt, quam vim scientia habeat.������ �� ���, ��� ���� �� ������.

10. Natura impellit nos, ut iucunda appetāmus, fugiāmus contraria. � ������� ������� ���, ��� �� �������� ��������, ������� � ���-���������.

11. Persaepe evĕnit, ut utilĭtas cum honestāte certet. ���� ����� ����, �� ������� ��������� �� �������.

��������� �����

�������� �����

abĭgo, ēgi, actum, ĕre � ���������, ��������

adeo, ii, ĭtum, īre� ���������

aegre � ������, ����������

Aemilia, ea, f � ����, ��. ���

aequālis, e� �����, �, �

aggredior, gressus sum, grĕdi� ��������, ����������

ago, egi, actum, ĕre � ������, ����

alius, alia, aliud� �����, �, � (� ��������)

anĭmal, ālis, n� �������

appĕto, īvi, ītum, ĕre � ��������, ����������

appropinquo, āvi, ātum, āre� �����������

arma, ōrum, n � �����

asĭnus, i, m� ����

Bacchus, i, m� ����, �������� ��� ���� � �����������

bacillum, i, n � ������

bellum inferre � ������� ����

bestia, ae, f � �������

bibo, bibi, - , ĕre � �����

calix, ĭcis, m� �����, �����

Cannae, ārum, f� �����, ���� � ���볿, �� 216 ���� �� �.�. ������� ������ ������� ����

carus, a, um � �������, �, �

castīgo, āvi, ātum, āre � ����������, �����, ��������

Catullus, i, m � ��� ������ ������ (87-54 ��. �� �.�.), �������� ����

cavus, a, um � ����������, �, �; �������, �,�

celerrĭme � �����������

certo, āvi, ātum, āre � ���������

cibus, i, m� ���, �����

clarĭtas, ātis, f � ������

cogĭto, āvi, ātum, āre � ������, �������

cognosco, nōvi, nĭtum, ĕre � ��������, �����������

comprehendo, ndi, nsum, ĕre� ����������

constituo, ui, ūtum, ĕre� ������������, ���������

convenio, vēni, ventum, īre� ���������, ���������

Cornelia, ae, f � �������, ��. ���

cras � ������

crudelĭtas, ātis, f� ����������

crudelĭter � ��������

cupĭdus, a, um � �������, �,�; �������, �, �; �����������, �, �

cur � ����

Cynĭcus, a, um � �������, �, �

Darēus, i, m� ���� I, ��� ���� (������� 521-486 ��. �� �.�.)

defendo, ndi, nsum, ĕre � ��������

delibĕro, āvi, ātum, āre� ���������, ������������

detrimentum, i, n � ������

devinco, vīci, victum, ĕre� ��������� ����������

devŏro, āvi, ātum, āre� 璿����, ������

dilanio, āvi, ātum, āre� ������, ���������

Diogĕnes, is, m � ij����, ����. ������-���� (404�323��. �� �.�.)

distribuo, ui, ūtum, ĕre� ��������

dives, ĭtis � �������, �, �

divĭdo, vīsi, vīsum, ĕre� �����, ��������

dolus, i, m � ��������, �����

donum, i, n � ���������

ecce � ���, ������

enarro, āvi, ātum, āre � �������� �����������, ���������

epŭlor, ātus sum, āri� ����, �����������

eques, ĭtis, m� �������

eripio, ripui, reptum, ĕre � ��������

esurio, īvi, ītum, īre � ����� ��������

evenio, vēni, ventum, īre � ���������, ��������

excogĭto, āvi, ātum, āre� ����������, �����������

exercĭtus, us, m � ������

fames, is, f � �����

femĭna, ae, f � ����

ferus, a, um � �����, �, �

filiŏla, ae, f � �������

filius, ii, m � ���

fio, factus sum, ĕri � �������, ��������

flumen, ĭnis, n ����

frango, fregi, fractum, ĕre � �������, ���������

Gracchus, i, m � �����, ������. cognomen; ����� ������ (163-133 ��. �� �.�.) � ��� (153-121 ��. �� �.�.), ������ �������, �� ����-���� �� ���������� ������� ������� � ���

Hannĭbal, ălis, m� ������� (248-183 ��. �� �.�.), ������������� �����������

honestus, a, um � ������, �, �; ���������, �, �; ��������, �, �

hortor, ātus sum, āri� �����������

ignōtus, a, um � ��������, �, �

impello, pŭli, pulsum, ĕre � ���������, ������������

impĕro, āvi, ātum, āre � ����������

implōro, āvi, ātum, āre� ����� ������, ���������

infirmus, a, um � ���������, �, �

inhumātus, a, um � �� ��������� � �����, �� ���������, �, �

inimīcus, i, m � �����, ������

intereo, ii, ĭtum, īre� ������, ������

intolerabĭlis, e � ����������, �, �

intro, āvi, ātum, āre� �������, ��������

irrideo, rīsi, rīsum, ēre � ����������, ���������

ităque � ����, ����� �����

iungo, iunxi, iunctum, ĕre� 璺�������, ���������

lacĕro, āvi, ātum, āre� ���������

lacrĭma, ae, f � ������

lavo, lavi, lautum (lavātum), āre � ����, ������

leo, ōnis, m � ���

Mahărbal, ălis, m� ��������, ����������� ��������, ��������� ������

malignus, a, um � �������, �, �; ������, �, �

malus, a, um � �������, �, �

maneo, mansi, mansum, ēre � ����������

manus, us, f � ����

mater, tris, f � ����

memoria tenēre � ��������������

Midas, ae, m� ̳���, ������ ��� ���㳿

mobĭlis, e � �������,�, �; �������, �, �

morbus, i, m� �������

mulier, ĕris, f � ����

multilŏquus, a, um � ������������, �, �

narro, āvi, ātum, āre � ����������

necessarius, a, um � �����������, �,�

neglĕgo, lexi, lectum, ĕre � ����������, ���������

nescio, īvi, ītum, īre� �� �����

numquam � �����

oboedio, īvi, ītum, īre � ���������, ����������

obsum, obfui (offui), esse� ���������, ��������, �������

occīdo, cīdi, cīsum, ĕre �������

opto, āvi, ātum, āre � ������

Pactŏlus, i, m � ������, ����������� ��� � ˳䳿

paene � �����, ������

panis, is, m � ���

pareo, ui, ĭtum, ēre � ����������, ���������

paro, āvi, ātum, āre� ��������

pars, partis, f� �������

pax, pacis, f � ���

Persa, ae, m� ����, ��������� ����

persaepe � ���� �����

persĕquor, secūtus sum, sĕqui� ������������, �������

peto, īvi, ītum, ĕre� �������

Plautus, i, m � ҳ� ������ ����� (254-184 ��. �� �.�.), �������� ����������

Poenus, i, m�������, ��������� ���������

polliceor, cĭtus sum, ēri � ������

pono, posui, posĭtum, ĕre � ������

porto, āvi, ātum, āre � ������

possum, potui, posse � �����

praeda, ae, f� ������

praesto, stĭti, stĭtum, are � ���������, ���������

pretiōsus, a, um � ������, �, �; �������, �, �

prex, precis, f � �������, �������

probus, a, um � ������, �,�; ��������, �, �; ��������, �, �

proicio, iēci, iectum, ĕre � ������

puella, ae, f � ������

puer, ĕri, m��������

punio, īvi, ītum, īre � ������

quattuor � ������

quis, quid � ���, ��

quisquis, quidquid� ��� � ��, �� � ��

quomŏdo � ��, ���� ��������

quoque � ���

rapĭdus, a, um � �������, �, �

recĭto, āvi, ātum, āre � ������ ������, ����������

recte� ���������

relinquo, liqui, lictum, ĕre � ��������

respondeo, ndi, nsum, ēre � ���������

rideo, risi, risum, ēre � �������

rogo, āvi, ātum, āre � ������

salūto, āvi, ātum, āre � �����

sarcĭna, ae, f � �����, �����, �����

Scytha, ae, m� ���, ��������� ����

sententia, ae, f � �����, �����

sentio, sensi, sensum, īre � ������, �������

simŭlo, āvi, ātum, āre� �������, �����������

sociĕtas, ātis, f� ����������, ����

socius, ii, m� �������, �������

sors, sortis, f� ����, ������

specto, āvi, ātum, āre� ��������, �����������

spelunca, ae, f� ������, ����

suadeo, suasi, suasum, ēre� ������, �����������

subĭto� �������, ������

sumo, sumpsi, sumptum, ĕre� �����

supervacuus, a, um � ������, �, �; ����������, �, �

sustento, āvi, ātum, āre � �����������, �����������

Syra, ae, f � ����, ��. ���

tabŭla, ae, f � �������

tango, tetĭgi, tactum, ĕre� �����������

teneo, ui, tentum, ēre � �������

terreo, ui, ĭtum, ēre� ������, ��������

timeo, ui, -, ēre � �������

Titus, i, m � ���, ���. ���

traicio, iēci, iectum, ĕre� ������������

tribuo, ui, ūtum, ĕre� �����

tristis, e � ������, �, �

ubi � ��

utilĭtas, ātis, f � �������

utor, usus sum, uti� �������������

veho, xi, ctum, ĕre � ������, �����, �����

venatio, ōnis, f � ���������

ventus, i, m � ����

verĭtas, ātis, f � ������, ������

verum, i, n � ������

vestigium, ii, n� ���

vetus, ĕris � �������, �, �

victus, us, m � �����, ���

vir, viri, m � ������

visĭto, āvi, ātum, āre� ���������

vitium, ii, n� ������, ����

voluntas, ātis, f � ����, �������

vulpes, is, f � ������

�������� �����

����� � magis, plus

����� � capio, cepi, captum, ĕre

������� � fallo, fefelli, falsum, ĕre

������ � mendacium, ii, n

������� � habeo, ui, ĭtum, ēre

����� � Vesta, ae, f

�������� � virgo vestālis, virgĭnis vestālis, f

������ � ignis, is, m

���� � auris, is, f

������� � Hannĭbal, ălis, m

�������� � dico, dixi, dictum, ĕre

������� � parātus, a, um

���������� � civis, is, m, f

��� � duo, duae, duo

����� � vivus, a, um

����� � lex, legis, f

�������������� � memŏro, āvi, ātum, āre

������� � deficio, feci, fectum, ĕre

������ � verĭtas, ātis, f

�������� � brevis, e

������ � amo, āvi, ātum, āre

���� � habeo, ui, ĭtum, ēre

���� ������ � soleo, solĭtus sum, ēre

����� � minus

����� � debeo, ui, ĭtum, ēre

����� � Orestes, is, m

������ � venēnum, i, n

ϳ��� � Pylădes, is, m

�������� � morior, mortuus sum, mori

�������� � sumo, sumpsi, sumptum, ĕre

�������� � Romānus, i, m

��� �os, oris, n

��� � ipse, ipsa, ipsum

��������� � sacer, cra, crum

����������� � curo, āvi, ātum, āre

���� � templum, i, n

������

1. �������� �� ������ ������������� �������, �� ��������� ����������� ut. ��������� ��� ��������������� ������ � ����������.

2. ������� �������� ���������� � ��������������� �������� �� ����������� ut.

3. ����������� ���������������:

qui iudex iustus (m) � ���� ������������ �����;

hoc verbum simplex (n) � �� ������ �����;

ea gens magna (f) � �� ������ �����;

iudex, ĭcis, m � �����

simplex, ĭcis � �������, �, �.

4. ����������� 䳺����� � ����� ���������� ��������� �� ��������� �����:

recĭto, āvi, ātum, āre � ������ ������, ����������;

cognosco, nōvi, nĭtum, ĕre � ��������, �����������.

5. ����������� ������� 䳺����� � ��� ����� ������� �� �������� �������:

polliceor, cĭtus sum, ēri � ������;

utor, usus sum, uti �� �������������.

6. ������� �� 䳺��� ����� ����� ������ �� ������� ��� ���� ������� �� �������� �������:

castīgo, āvi, ātum, āre � ����������, �����, ��������;

ago, egi, actum, ĕre � ������, ����.

7. ��������� ������ �� 䳺����� 䳺���:

tenuit, cognĭtus est, dilaniavĕrat, oboediverĭmus, relinquam, persequerētur, iunxērunt, mansissent, cupivĕris.

8. ��������� ������� ����� �������������� � ������������ �����������:

multis bestiis comprehensis et necātis, minōrem partem, ex eo tempŏre, de multis femĭnis bonis et honestis.


ز��������� ������� (Lectio SEXta decĭma). �������ϲ����Ͳ �������, �� ��������� ����������� CUM

m te rtalém norís, praeséntibus éxple,

liciís animúm: post rtem lla volúptas.

���� �� ����, �� �� ��������, ���������� ����

������������ ������: ���� ����� � ����� �������

������� � ������ (Anthologia Latina, 911)

��������� cum �� ��� ��������:

1) ����, � ��� ��� ��, ���� ���� ��, ������ ��� ��;

2) ���� ��, ��� ��;

3) ���, ���������� �� ��, ��.

³������� �� ������� ��������� cum ������� ������ ������� ����, �������, �������.

ϳ����� ������� ���� � ����������� cum

� �������� �������� ���� � ����������� cum ��������� �� ���������, ��� � ���������.

um � �����������

� ����������� ������� ��� ���� ������� ������:

1. cum temporāle (cum ������);

2. cum iteratīvum (cum �������������);

3. cum inversum (cum ����������);

4. cum explicatīvum (cum ������������) ��� cum coincĭdens (cum ����������).

1. cum temporāle (cum ������)

�� ��� �������� ������� ������, ���� ����� �� ���, ���� ���������� �� ��������� �������. um temporāle ��������� ���, ���� �� ����� ������ ���� ������ ��������� � ���. ij� ��������� ���������� ����������� ��� ����������� ����. � ��������� ������ �������� ����� � praesens, futūrum Ifutūrum I indicatīv.

����� ���� ���������� ������������ ����. � ��������� ������ ���������� cum temporāle ����� ���������� ��� �����: eo die � ���� ���, eo tempŏre � � ��� ���, tum � ���, tunc � ���, � ��� ��� ��:

1. Dilucŭlum est, cum iam lucet. � ������� ����� ���, ���� ��� ��-��.

2. Sex libros de re publĭca tum scripsĭmus, cum gubernacŭla rei publĭcae tenebāmus. � �� �������� ����� ���� ��� ������� ���, ���� ���-���� ����� �������.

3. Credo, tum, cum Sicilia florēbat opĭbus et copiis, magna artificia fuisse in ea insŭla. � � �����, ���, ���� ������ ��������� ��-�������� � ����������, �� ����� ������ ���� ������ �������.

4. Cum navigāre potĕris, ad nos veni. � ���� �� ������ ������, ���-���� �� ���.

2. cum iteratīvum (cum �������������)

�� ��� �������� ������� ������, ���� ����� �� ��, �� ������������, ������������� � �������� � ���� ������������� � �����������.

���� �� ��������� � ��������� ������� ���������� (��������, ����������) ���������, �� � ��������� ������ ������� ��� �� ���, �� � � ���������: praesens, imperfectum, futūrum I indicatīv:

Cum est (erat, erit) otium, poētārum libros lego (legēbam, legam). � ��-�� � (���, ����) ������ ���, � ����� (�����, ���� ������) ����� ���-��.

���� �� ��������� ������� ������ 䳿 ���������, �� � ��������� ������ ���������� ���� ���������� �� ��������: � ��������� ������ � ���� ������� �������, � ��������� � ������� ���� ������� ��������.

����������� ���� ���������� � �������� ������� �������� � cum iteratīvum

������� �������

ϳ������ �������

��������� ��

��������� ��

praesens

praesens

perfectum

imperfectum

imperfectum

plusquamperfectum

futūrum I

futūrum I

futūrum II

1. Cum Romam veni, scribo ad te. � ���� � �������� � ���, ���� ���.

2. Cum Romam venĕram, scribēbam ad te. � ���� � �������� � ���, ����� ���.

3. Cum Romam venĕro, scribam ad te. � ���� � ����������� � ���, �������� ���.

4. Philosophiae studia renovābam, cum licēbat, legendo. � ���� ���-�� ����, � ���������� �������� ������� � �������.

5. Galli, cum superavērunt, animalia capta immŏlant. � �����, ���� ���������� ��������, ��������� � ������ ��������� ������.

3. cum inversum (cum ����������)

�� ��� �������� ������� ������, �� ������� ����� �������� ��������, � ���������� � �������� ��������. � ��������� ������ �������� ����� � imperfectum plusquamperfectum indicatīv�� ��������� � �������: iam � ���, nondum � �� ��, vix � �����. � ��-������� ������ �������� ����� � perfectum ��� praesens historĭcum � ��������� � �������: repente, subĭto � ������, ����������:

1. Vixdum epistŭlam tuam legĕram, cum ad me Postŭmus Curtius venit. � ������� � ����� ��������� ��� ����, ���� �� ���� ������� ������ ������.

2. Trevĕri iam a Labiēno non longius bidui viā abĕrat, cum duas venisse legiōnes cognoscunt. � ������� ��� ���� ������� �� ������ �� ����� ���������� �����, ���� ��������, �� ������� ��� ��-����.

3. Iam dilucescēbat, cum consul signum dat. � ��� ��������������, ���� ������ ��� ������.

4. cum explicatīvum (cum ������������) ��� cum coincĭdens (cum ����������)

�� ��� �������� ������� ������, ���� ������� �������, �������� ��� ������� ���� ��������� ������� � �������� � �������� �� �� �����, ��� � �� ���������. � ������ � cum explicatīvum ���������� � � ���� ������� �������, �� � � ��������� ������. ������������� ����������� ����, ��� ��:

1. De te, Catilīna, cum tacent, clamant. � �� ��������� ����, ������, ����, ���� (��� ��) �������, �������.

2. Cum illi dico, tibi dico. � ���� � ���� ������, ������ ���.

3. Praeclāre facis, cum et eōrum memoriam tenes. � ��������� �����, ���� ������� � ��� ���.

um�����������

���������� ��� ���� �������� ������ � ����������� cum � ���������:

1. cum historĭcum (���������) ��� cum narratīvum (���������);

2. cum causāle (���������);

3. cum concessīvum (���������);

4. cum adversatīvum (�����������).

1. cum historĭcum (���������) ��� cum narratīvum (���������)

��� ��� �������� ������� ������ ��������� � ��������� ��� ����� ��䳿 � ����� �� �������� �������� ������ �� ���� ��������� � ��������� ������. ij� ��������� ������� � ���������� ������ ��� ��������� 䳿 ��������� �������. ̳� �������� � �������� �������� ���� ����� ������ ��������� �� ���������� �������. um historĭcum ������������� ������� ����, ���� ���� ��. � �������� �������� � cum historĭcum �������� ����� � imperfectum ��� plusquamperfectum coniunctīvi: imperfectum coniunctīvi ������ ��������� ��, plusquamperfectum coniunctīvi � ��������� �� ������� 䳿 ��������� �������.�

����������� ���� ���������� � �������� ������� �������� � cum historĭcum

������� �������

ϳ������ �������

��������� ��

��������� ��

�������� ����: imperfectum, perfectum, plusquamperfectum

mperfectum coniunctīvi

lusquamperfectum coniunctīvi

1. Cum Alexander Magnus in India bellum gerĕret, sagittā vulnerātus est. � ���� ��������� ������� �� ���� � ��䳿, ��� ��������� ������.

2. Cum Syracūsae captae essent, Archimēdes interfectus est. � ���� ѳ��-���� ���� ��������, ������� ��� ������.

2. cum causāle (���������)

�� ��� �������� ���������� ������, ���� ����� �� �������, ��� ��� ��������� �� ��������� �������. um causāle ������������� ������� ��� ��, ���� ��. � ��������� ������ �� ������� ������ ��������� ��� �����: eo, ideo, idcirco, propterea � ����, ��� ����, ����� ��, ob eam causam � � 򳺿 �������. � �������� �������� � ����������� cum causāle ��������� ��������� ����� consecutio tempŏrum.

����������� ���� ���������� � �������� ���������� �������� � cum causāle

������� �������

ϳ������ �������

��������� ��

��������� ��

�������� ��

������ ����: praesens, futūrum I, futūrum I

praesens coniunctīvi

perfectum coniunctīvi

coniugatio periphrastĭca actīva + sim, sis, sit

�������� ����: imperfectum, perfectum, plusquamperfectum

mperfectum coniunctīvi

lusquamperfectum coniunctīvi

coniugatio periphrastĭca actīva + essem, esses, esset

1. Cum solitūdo et vita sine amīcis insidiārum et metus plena, ratio ipsa monet amicitias comparāre. � ��� �� ��������� � ����� ��� ����� � ����� ������ � ������, ��� ����� ������ ���������� �������.

2. Dionysius, cum in communĭbus suggestis consistĕre non audēret, contionāri ex turri solēbat. � ij����, ���� �� �� ����������� ���-������ �� ������� �������, ��� ������ ������������ ������� � ��-���� ���.

3. Cum ad te venīre non potuĕrim, epistŭlam ad te scribo. � ��� �� � �� ��� ������ �� ����, ���� ��� �����.

4. In duōbus malis, cum fugiendum maius sit, levius est eligendum. � �� ���� �� ����� �������� �����, ���� �� ��������� ������� ���-��.

5. Maiōres nostri, cum regum potestātem non tulissent, magistrātus annuos creavērunt. � ���� ������, ���� �� �� �������� ����� ����, ������ ����� ���������.

3. cum concessīvum (���������)

�� ��� �������� ���������� ������, ���� ������ ����������, ����������, �������� ����� ���������� �� ��������� �������. ������������� ������� ���, ���������� �� ��, ��. � ��������� ������ �� ���������� �������� �����: tamen, attămen, at, certe�����, ���, �����, ��� ����.

� �������� ���������� �������� � cum concessīvum ��������� ��������� �������� �� consecutio tempŏrum.

����������� ���� ���������� � �������� ���������� �������� � cum concessīvum

������� �������

ϳ������ �������

��������� ��

��������� ��

�������� ��

������ ����: praesens, futūrum I, futūrum I

praesens coniunctīvi

perfectum coniunctīvi

coniugatio periphrastĭca actīva + sim, sis, sit

�������� ����: imperfectum, perfectum, plusquamperfectum

mperfectum coniunctīvi

lusquamperfectum coniunctīvi

coniugatio periphrastĭca actīva + essem, esses, esset

1. Littĕrae, cum sint paucae, varie tamen collocātae, innumerabilia verba efficiunt. � ˳����, ��� ���� � ���������, �����, ������� ��-������, ��������� �������� �����.

2. Vide, quanta carĭtas sit patriae: cum homĭni sit irātus, tamen rei pub-lĭcae causa defendit Antonium. � ������, ��� ������ ����� �� ����-������: ��� �� ���������� �� ������, �����, ������ ������-��� ������ ������.

3. Plato, cum a tyranno Dionysio crudelĭter violātus esset, tamen eōdem rediit, precĭbus Dionis adductus. � ������, ��� ��� �������� ����-����� ������� ij����, �����, ���������� ��������� ij����, ���������� �� �����.

4. cum adversatīvum (�����������)

�� ��� �������� ������� ������, �� �� ��������� ���������-������� 䳿 ���������. ������������� ������� ��� ����� ��, ��� ��. � �������� ������� �������� � cum adversatīvum ��������� ���-������ �������� �� consecutio tempŏrum:

1. Solus homo partĭceps est ratiōnis, cum cetĕra animalia sint expertia. � ҳ���� ���� ������ ����䳺 �������, ��� �� ���� ������ ��������� ����.

2. Nostrōrum equĭtum erat quinque milium numĕrus, cum hostes non amplius octingentos equĭtes habērent. � ����� ����� �������� ������-�� ���� �����, ��� ����� �� ������ ���� �� ����� ��������� ����-����.

ϳ����� ������� ���� (��� ���������� cum)

ϳ����� ������ ���� ���������:

1) ��������� �� �� ��������� �� 䳿 ��������� ������� � ��������� ������������ dum, quoad, donec�� ��� ����, ����, �� ����;

2) ��������� �� �� ��������� �� 䳿 ��������� ������� � ��������� ������������ postquam, posteaquam���� ���� ��, cum primum, ut, ut primum, ubi, ubi primum, simulac, simulatque, simul ut�� �����, ���� �����;

3) �������� �� �� ��������� �� 䳿 ��������� ������� � ��������� ������������ antequam, priusquam�����, ��.

� �������� � ������������ postquam, posteaquam���� ���� ��, cum primum, ut, ut primum, ubi, ubi primum, simulac, simulatque, simul ut�� �����, ���� ����� ��������� ��������� perfectum ��� plusquamperfectum indicatīv, ��� ������������� 䳿 � imperfectum indicatīv:

1. Pompeius, ut equitātum suum pulsum vidit, aciē excessit. � ������, �� ����� �������, �� ���� ������ �������, ������ � ���� ���.

2. Ut primum occasio data est, meo pristĭno more rem publĭcam defendi. � �� ����� ������ ������, � �������� ��������� �� ���� ������ ������.

3. Postquam in castra nuntius pervēnit, plerīque dilabuntur. � ϳ��� ����, ���� � ��������� ���� ������ �����, �������� ���������.

� �������� � ������������ dum, quoad, donec�� ��� ����, ����, �� ���� ������� �� ���������, ��� � ���������.

Dum, quoad, donec � ����������� �������� �� ��������� � ����������� �������� �� � ���������� � ��� ����� ����������, ��� futūrum Iplusquamperfectum. � ��������� � � ��������� �������� ������ ��� � � � ���� ����������:

1. Dónec erís felíx, multós nuberábis amícos. � ���� ���� ��������, ������� ������ �����.

2. Aegrōtus, dum anĭma est, spem habet. � ������, ���� � ����, �� ����.

� �������� � ������������ dum, quoad, donec ��������� ���������: praesens coniunctīvi � ���� �������� ���� � mperfec-tum coniunctīvi � ���� ���������� ����, ���� �� ���������� �����-��� �� ����� �� ������ ��������� 䳿, � � �� �� ����, ������� �� ���-������:

1. Scaevŏla paulum requiescet, dum se calor frangat. � ������� ���� ��������, ���� �� ����� �����.

2. Thraces nihil se movērunt, donec Romāni armāti transīrent. � �����-�� �� ��������, ���� �� ������� �������.

� �������� � ������������ antequam, priusquam�����, �� ������� �� ���������, ��� � ���������.

���� � ��������� ������ � �����������, �� � ��������� ��������� ���������: perfectum indicatīv � ��� ��������� ������ 䳿, futūrum I � ��� ��������� ��������� 䳿:

1. Epaminondas non prius bellāre destĭtit, quam urbem Lacedaemo-niōrum obsidiōne clausit. � �������� �� ����� �������� �������, �� ������� ������� ����������� ����.

2. De Carthagĭne verēri non ante desĭnam, quam illam excīsam esse cognovĕro. � � �� ����� ��������� ������� ���������, �� �������, �� �� �����������.

���� � ��������� ������ �� �� �����������, �� � ��������� ������ � ������������ antequam, priusquam ��������� �� ���������, ��� � ���������.

��������� ������� ���, ���� ���� ������ ����, �� ��� ����� �� ��������� �������. � ��������� �������� ������ �������� ����� � perfectum indicatīv � ��� ��������� ������ 䳿, praesens indicatīv � ��� ��������� ��������� 䳿:

1. Ventidio fui semper amīcus, antequam ille rei publĭcae est factus inimīcus. � � ��� ������ ��������� ��� ������ �����, �� �� ���� ������� ���������.

2. Qua de re priusquam dicĕre incipio, perpauca mihi de meo officio verba facienda sunt. � �����, �� ����� ��� �� ��������, ��� ��� ������� ���� ��� ��� ��������.

��������� ������� ���, ���� ���� �� ����� ����, �� ��� ����� �� ��������� �������, � � ����, ��������� � ������� 䳿. raesens coniunctīvi ��������� ��� ��������� ��������� 䳿, mperfectum coniunctīvi � ������:

1. Antequam veniat in Pontum, littĕras ad Pompeium mittet. � �����, �� �� ������� � ����, �� ����� ����� ������.

2. Caesar, priusquam se hostes ex terrōre ac fuga recipĕrent, in fines Suessiōnum exercĭtum duxit. � �����, �����, �� ������ �������-���� �� ������ � �����, ���� ������ � ������� ��������.

ϳ����� ������� �������

ϳ����� ������� ������� �������� �� �������, ��� ��� �� �����-���� ������� � �� ��������. ���� ��������� ������������ cum causāle (���������), quod, quia, quoniam���� ��, ��� ��. � �����-���� ������� �� ������� ������ ��������� ��� �����: propterea, ideo, idcirco, ob eam causam����, ����� ��, � 򳺿 �������.

1. � �������� �������� � ����������� cum causāle ��������� ��������� ����� consecutio tempŏrum.

2. � �������� ���������� �������� � ������������ quod, quia, quoniam���� ��, ��� �� ��������� �� ���������, ��� � ������-���.

��������� ������� ���, ���� ������� ������� � ��� ������ ������, ���� �������, ����� �������, ������:

1. Helvetii relĭquos Gallos virtūte praecēdunt, quod fere cotidiānis proeliis cum Germānis contendunt. � �������� ����������� ����� ����� �������, ���� �� ����� ����� ������ � ����������.

2. Quia natūra mutāri non potest, idcirco verae amicitiae sempiter-nae sunt. � ���� �� ������� �� ���� ����������, ����� �� �������� ������ ����.

3. Vos, Quirītes, quoniam iam est nox, in vestra tecta discedĭte! � ��, ������, ���������� �� ���� �������, ��� �� ��� ��!

��������� ����� consecutio tempŏrum ������� ���, ���� ����� ������ ������� �� �� ����� ����, � �� ���� �����, ��� ��� �� ����� ��� �� �� ����. ������� � ����, �� ������, �� �� �������� �� ��������, �� ��������, �� � �����, � ���� ������������, �� �� ������������:

1. Plato �escam malōrum� appellat voluntātem, quod ea videlĭcet ho-mĭnes capiantur, ut pisces. � ������ ������ ������� ����� ���, ���� �� ���, ��������, ������������ ���� �� ����.

2. Nunc mea mater irāta est mihi, quia non rediĕrim domum ad eam. � ����� ��� ���� ��������� �� ����, ��� �� � �� ���������� �� �� ������.

ϳ����� �������� �������

ϳ����� �������� ������� ������ � ��� ����������, ����������, �������� ����� ���������� �� ��������� �������. ���� ��������� ������������ cum concessīvum (���������), quamquam (quanquam), quamvis, licet, ut, ne���, ��� ��, ��� ��, �� �� ��, ����� ����, �����. � ��������� ������ ��� ����������� ����� ���������� ����� tamen, attămen, at, certe, nihĭlo minus�����, ���, �����, ��� ����.

1. � �������� ���������� �������� � cum concessīvum ��������� ��������� �������� �� consecutio tempŏrum.

2. � �������� ���������� �������� � ����������� quamquam��� ��������� ���������:

Quamquam omnis virtus nos ad se allĭcit, tamen iustitia et liberalĭtas id maxĭme offĭcit. � ��� ����� ������������ ��������� ��� �� ����, �����, �������� �� ������ ������������� � �������.

3. � �������� ���������� �������� � ����������� quamvis���, ��� �� ������� ��������� �������� �� consecutio tempŏrum, ������� � ������ �������� ��ᒺ������ ������ ������:

1. Quamvis hoc turpe sit, tamen, quoniam expĕdit, faciam. � ��� �� � ��������, �����, �������, ���� �� ���� ������.

2. Illa, quamvis ridicŭla essent, sicut erant, mihi risum non movērunt. � ��� ��, ��� ���� ������, � ��� � ����, �� ��������� � ���� ����.

4. � �������� ���������� �������� � ������������ licet ���, �����, ut���, ��� ��, ne � ��� ��, �� �� �� ��������� ���������: raesens coniunctīvi ��� perfectum coniunctīvi (coniunctīvus concessīvus):

1. Fremant omnes licet, dicam, quod sentio. � ��� �� �������, � ���-��, �� �����.

2. Miser est, qui se non beatissĭmum iudĭcat, licet impĕret mundo (��-����). � �������� � ���, ���� �� ����� ���� ������������, ��� �� � ������� �����.

3. Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas. � ��� ����� ���, ��-��� ����� ������� �������.

4. Ne sit sane summum malum dolor, malum certe est. � ��� � ��� ����� �� � ��������� ����, ��� ��� ������ � ����.

������ ���� �������� ������, �� ��������� ����������� cum

���� �������

���������

�����

���

������ ��������

cum causāle

quod, quia, quoniam

oniunctīvus

indicatīvus

oniunctīvus

consecutio tempŏrum

������ ��������

cum concessīvum

quamquam (quanquam)

quamvis

oniunctīvus

indicatīvus

oniunctīvus

indicatīvus

consecutio tempŏrum

consecutio tempŏrum

������ �����

cum historĭcum

cum temporāle

cum iteratīvum

cum inversum

cum explicatīvum

oniunctīvus

indicatīvus

indicatīvus

indicatīvus

indicatīvus

imperfectum

oniunctīvi

plusquam-

perfectum

oniunctīvi

³��������� 䳺��� volo, volui, velle � �����, �����; nolo, nolui, nolle � �� �����, �� �����; malo, malui, malle � �����, ����� ������

Indicatīvus

raesens

Sing.

1. volo

2. vis

3. vult

nolo

non vis

non vult

malo

mavis

mavult

Plur.

1. volŭmus

2. vultis

3. volunt

nolŭmus

non vultis

nolunt

malŭmus

mavultis

malunt

Imperfectum

Sing.

1. volēbam

2. volēbas

3. volēbat

nolēbam

nolēbas

nolēbat

malēbam

malēbas

malēbat

Plur.

1. volebāmus

2. volebātis

3. volēbant

nolebāmus

nolebātis

nolēbant

malebāmus

malebātis

malēbant

Futūrum I

Sing.

1. volam

2. voles

3. volet

nolam

noles

nolet

malam

males

malet

Plur.

1. volēmus

2. volētis

3. volent

nolēmus

nolētis

nolent

malēmus

malētis

malent

Perfectum

Sing.

1. volui

2. voluisti

3. voluit

nolui

noluisti

noluit

malui

maluisti

maluit

Plur.

1. voluĭmus

2. voluistis

3. voluērunt

noluĭmus

noluistis

noluērunt

maluĭmus

maluistis

maluērunt

Plusquamperfectum

Sing.

1. voluĕram

2. voluĕras

3. voluĕrat

noluĕram

noluĕras

noluĕrat

maluĕram

maluĕras

maluĕrat

Plur.

1. voluerāmus

2. voluerātis

3. voluĕrant

noluerāmus

noluerātis

noluĕrant

maluerāmus

maluerātis

maluĕrant

Futūrum II

Sing.

1. voluĕro

2. voluĕris

3. voluĕrit

noluĕro

noluĕris

noluĕrit

maluĕro

maluĕris

maluĕrit

Plur.

1. voluerĭmus

2. voluerĭtis

3. voluĕrint

noluerĭmus

noluerĭtis

noluĕrint

maluerĭmus

maluerĭtis

maluĕrint

oniunctīvus

raesens

Sing.

1. velim

2. velis

3. velit

nolim

nolis

nolit

malim

malis

malit

Plur.

1. velīmus

2. velītis

3. velint

nolīmus

nolītis

nolint

malīmus

malītis

malint

Imperfectum

Sing.

1. vellem

2. velles

3. vellet

nollem

nolles

nollet

mallem

malles

mallet

Plur.

1. vellēmus

2. vellētis

3. vellent

nollēmus

nollētis

nollent

mallēmus

mallētis

mallent

Perfectum

Sing.

1. voluĕrim

2. voluĕris

3. voluĕrit

noluĕrim

noluĕris

noluĕrit

maluĕrim

maluĕris

maluĕrit

Plur.

1. voluerĭmus

2. voluerĭtis

3. voluĕrint

noluerĭmus

noluerĭtis

noluĕrint

maluerĭmus

maluerĭtis

maluĕrint

Plusquamperfectum

Sing.

1. voluissem

2. voluisses

3. voluisset

noluissem

noluisses

noluisset

maluissem

maluisses

maluisset

Plur.

1. voluissēmus

2. voluissētis

3. voluissent

noluissēmus

noluissētis

noluissent

maluissēmus

maluissētis

maluissent

Participium praesentis actīvi: volens, volentis � ���, �� ����; nolens, nolentis � ���, �� �� ����.

Imperatīvus praesentis: noli, nolīte.

������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De Croesi regis filio

Filius Croesi regis, cum iam adolescens esset, loqui tamen non potĕrat omnesque credēbant eum mutum iam futūrum esse. Aliquando urbs, in qua rex et filius eīus erant, ab hostĭbus capta est. Cum hostis, gladium tenens, Croesum petĕret (nesciēbat enim illum regem esse), adolescens os aperuit, clamāre studens, et subĭto clamāvit, ne vir iste Croesum regem necāret. Cum hostis verba eīus audisset, gladium reduxit et rex vitā donātus est. Ex eo tempŏre regis filius loqui iam potĕrat. Verba, quae prima dixit, haec sunt: �Homo! Rex Croesus est, ne necavĕris eum!�

II. De pugna Horatiōrum et Curiatiōrum

Tertius regum Romanōrum fuit Tullius Hostilius, qui vixit septĭmo ante aeram nostram saecŭlo. Ei cum Albānis confligendum erat.

Albāni et Romāni magnum exercĭtum celerĭter conscriptum et omnĭbus rebus instructum contraxĕrant. Sed duces pericŭlum commūne intellexērunt. Forte in duōbus tum exercitĭbus erant trigemĭni fratres, Horatii et Curiatii. Quibuscum egērunt duces, uti pro sua patria ferro dimicārent. Trigemĭni ad proeliandum parāti in medium producti sunt. Cum paulo post duo Horatii hostium gladiis transfixi iacērent et conclamasset iam gaudio Albānus exercĭtus, tertius, ut adversarios dividĕret, fugae se mandāvit; forte enim is intĕger erat, ut Curiatii vulnerĭbus fessi. Subĭto autem retro sese vertit et hostes variis intervallis appropinquantes deinceps transfixit. Victōri gratulantes Romāni laeti confluxērunt.

Cum victor spolia dispersa collegisset, exercĭtus in urbem introductus est. Ante portam soror victōris, quae uni ex Curiatiis sponsa fuĕrat, agmĭni obvia fuit. Quae lacrĭmans nomen sponsi mortui appellāvit. Sollicitāvit ferōci iuvĕni anĭmum comploratio sorōris in tanto gaudio publĭco, et gladio, quo erat cinctus, transfixit puellam. Quam ob rem ad iudicium vocātus, neque vero damnātus est, quod patria virtūte eīus protecta et servāta erat.

I�I. De Tiberio Sempronio Graccho

Tib. Gracchus post mortem patris a Cornelia matre educātus est. Quae, cum rex quidam Aegypti eam in matrimonium ducĕre vellet, "Nolo", inquit, "regīna appellāri; malo bonam matrem liberōrum meōrum esse". Aliquando, cum amīca ei ornamenta sua ostendisset, Cornelia filiis advocātis "Visne", inquit, "mea ornamenta vidēre? Haec sunt ornamenta mea".

Tiberius, maior fratrum, cum adolevisset, pauperĭbus auxiliāri voluit (anno centesĭmo tricesĭmo tertio). Nam Carthaginiensĭbus victis aliisque gentĭbus subactis multi nobĭles Romāni luxuriōse vivĕre malēbant quam patriae servīre multosque rustĭcos ex possessionĭbus suis depellēbant, quod magnos hortos villasque habēre volēbant. Quod cum Tib. Gracchus cognovisset, Romae in contionĭbus haec fere verba faciēbat: "Bestiae sua domicilia habent. Vos quoque tecta paterna et agros a maiorĭbus acceptos incolĕre vultis. Ităque indignor agros vobis ab aliis erĭpi, qui ipsi agricŏlae esse nolunt. Ităque, cum vobis prodesse velim illisque invīsus esse malim, quam patriam deserĕre, postŭlo, ut vobis agri reddantur".

Quod Gracchus voluit, perfīci non potuit. Nam ab adversariis interfectus est corpusque eīus iniectum est in Tibĕrim.

IV. De Ariŏne

Ario, clarissĭmus citharista, cum in Graecia Magna ingentes opes sibi comparavisset, Corinthum reverti statuit. Sed cum navem homĭnum Corinthiōrum conscendisset, hi, ut opĭbus citharistae potirentur, ipsum de medio tollĕre constituērunt. Quod cum Ario cognovisset, nautas orāvit, ut vitae suae parcĕrent. Hi se ei temperatūros esse negavērunt eumque ipsum in mare se praecipitāre iussērunt. Tum ille orāvit, ut antea ad cithăram canĕre sibi licēret. Quod cum ei permisissent, in puppi constĭtit altaque voce cecĭnit. Eo cantante, delphīni, sonōrum dulcitudĭne ducti, annatavērunt. Ităque, cum in mare desiluisset, a delphīno ad Taenărum promunturium vectus est. Inde Corinthum contendit et, quid sibi accidisset, Periandro tyranno narrāvit. Paulo post nautae quoque advenērunt. Interrogāti, num quid de Ariŏne cognovissent, eum salvum in Italia esse dixērunt. Tum vero ille subĭto advēnit et eos refellit, ac statim hi pro scelĕre poenas pependērunt.

V. De Aenea

Decem annos Troia a Graecis oppugnabātur. Graeci saepe impĕtum in moenia urbis faciēbant. Sed Troiāni multos hostium interficientes fortissĭme patriam defendēbant atque obĕrant Graecis. Decĭmo autem anno Graeci hostes dolo decipientes urbem Troianōrum expugnavērunt; quorum nonnulli in saltĭbus se occultavērunt. Ibi cum de salūte desperāre incipĕrent, Aenēas, dux eōrum, "Domos nostras", inquit, "hostes hac nocte diripiunt et deōrum simulacra templaque incendunt. Sed omnia nobis rapiant spem non eripient. Nam quamquam nunc ex patria fugĕre cogimĭni, tamen novas sedes accipiētis ibīque Troiam reficiētis. Quam ob rem naves nobis faciāmus! Dux noster erit Iuppĭter. Qui maria ignōta nobis facĭle patefaciet. Aspĭce clementer nos fugientes, Iuppĭter! Fac, ut hostes decipiāmus! Effĭce, ne gentes ferōces nos interficiant, ne tempestātes naves nostras concutiant! Incipĭte, amīci, et perficĭte celerĭter, quae praecipiam! Libenter suscipiāmus labōres et pericŭla! Mox procul a domo novas oras novosque portus mecum conspiciētis.

VI. De asportatiōne Sabinārum

Romŭlus, uti novam civitātem firmāret et tutarētur, urbem munīvit, centum senatōres creāvit, exercĭtum armāvit. Duodĕcim lictōres regem comitabantur. Iam res Romāna adeo erat valĭda, ut finitĭmis gentĭbus bello par esset. Sed cum eae societātem conubiumque novo popŭlo constanter recusārent, deĕrant muliĕres. Quam ob rem Romŭlus indignans "Cum finitĭmi", inquit, "preces nostras aspernentur, dolum et vim adhibēre conābor. Nam id, quod precando non impetravĭmus, alio modo nobis est efficiendum. Satis diu, arbĭtror, cunctāti sumus; nunc tempus est agendi". Paulo post ludos parāvit Neptūno deo. Quod spectacŭlum cum finitĭmis indictum esset, Sabinōrum omnis multitūdo studio spectandi incitāta cum libĕris ac coniugĭbus convĕnit. Qui novum oppĭdum satis admirāti ludos spectābant. Subĭto autem iuventus Romāna in spectantes se praecipitāvit magnumque numĕrum puellārum asportāvit. Qua re perterrĭti parentes fugērunt gravissĭmam Romānis poenam minantes.

Brevi post Romānis acrĭter erat proeliandum. Nam Sabīni cum exercĭtu ad pugnandum parāto in urbem Romam invasērunt. Tum eaedem illae muliĕres, quae iam Romanōrum erant uxōres, inter infestas acies proeliantium sese praecipitavērunt hinc patres, hinc marītos precantes, uti caedem finiant. Neque frustra precātae sunt, nam pax et amicitia facta est.

2. ���������� ���������� �����:

1. �������, ���� ��� � ������, ����� ������ ����������� ���-���� � �������.

2. ���� ������� �������� ��� ������� ������ ��� �������� �� ����, ���� ����� ��� �������.

3. ������, �� ������, ��� ���㳿, ���� �� ��� �����������, ���������� �� ������� ����� ����.

4. ���� �� ��������� ���� ��� ��������� ����� � �����, ������ �� ����� ���� �������.

5. ��� �� �������� ��� ������, ����� ���� ������ � ��� ��������.

6. ����� ��� ������ �����, ��� �� ���� �����������.

7. �������, ��� ��� ������ �������, ������ ��������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Duo cum faciunt idem, non est idem. � ���� ��� ������� �� ����, �� ��, �� �� ����.

2. Nulla est igĭtur haec amicitia, cum alter verum audīre non vult, alter ad mentiendum parātus est. (�������)����, �� �� � ����� �������, ���� ���� �� ���� ������������� ������, � ����� ������� ����������.

3. De te, Catilīna, cum quiescunt, probant; cum patiuntur, decernunt; cum tacent, clamant.�� ��������� ����, ������, �� ���� (��������), ���� �����������, ������������; ���� ��������, ��������; ���� �������, �������.

4. Quattuor reperio causas, cur senectus misĕra videātur: unam, quod avŏcet a rebus gerendis; altĕram, quod corpus faciat infirmius; tertiam, quod privet omnĭbus fere voluptatĭbus; quartam, quod haud procul absit a morte. (�������)� �������� ������ �������, ���� ������� ������� ��������: �����, ���� �� ���� ������� �� ����; �����, �� ������ ��� �������; �����, �� ����� ��������� �������; ��������, �� ����� �������� �� �����.

5. Gloria, quia recte factōrum plerumque comes est, non est bonis viris repudianda.�����, ��� �� ����� � ������� ������� � ���������� ����, �� ������� ����������� ������� ������.

6. Quod turpe est, quamvis occultētur, tamen honestum fiĕri nullo modo potest.��, �� � ��������, ��� ���� �����������, �� ���� ����� ����� ����� �����������.

7. Nulla avritia sine poena est, quamvis satis sit ipsa poenārum. (������) � ͳ��� �������� �� ���������� ��� ���������, ��� ���� � ���������� �����.

8. Sapiens, quamvis se ipso contentus sit, amīcis illi opus est. (����-��)�������, ��� � ����������� ��� �����, �����, � ����� � ������� � ������.

9. Vincĕre cum possis, cede interdum sodāli!��� �� ����� ��-�������, ����� ���� ������� ���������!

10. Licet vitium sit ambitio, frequenter tamen causa virtūtum est. � ��� ������������ � ��������, ����� ����� � �������� �������.

11. Patriam amāmus non magna est, sed quia nostra. � ���������� ������ �� ����, �� ������, � ����, �� ���� ����.

12. Novos amīcos dum paras, vetĕres cole! � ���� ������� ����� �����, ����� ������!

��������� �����

�������� �����

accĭdo, cĭdi, -, ĕre � ������, ����������

accipio, cēpi, ceptum, ĕre � ����������, ��������

acies, ēi, f � ������, ������� �������, �����

acrĭter � ��������, ����������

adhibeo, ui, ĭtum, ēre � ���������, ����������, �������������

admīror, ātus sum, āri � ����������

adolescens, entis � �����������, �, �, ����, �,�, �������, �, �

adolesco, olēvi (olui), ultum, ĕre � ���������, ��������

advenio, veni, ventum, īre � ���������, ���������

adversarius, ii, m � ���������, ��������

advŏco, āvi, ātum, āre � ���������, �����������

Aenēas, ae, m � ����, ��� ������ � ������, ����������� ��� ���������

agmen, ĭnis, n � ������, �����, �������

ago, egi, actum, ĕre � ��������, ������������

Albānus, i, m � ������ ���� ����� �����

amīca, ae, f � ����������, �������

annăto, āvi, ātum, āre � ���������, ����������

antea � ����� ���, �����, �� ����

aperio, ui, pertum, īre � ���������

appello, āvi, ātum, āre � ����������

appropinquo, āvi, ātum, āre � �����������

arbitror, ātus sum, āri � �������, �����������

Ario, ŏnis, m � ����, �������� ���� � ������ 7 ��. �� �.�., ����� � ������, �� �� �. ������

armo, āvi, ātum, āre � ����������, ����������

aspernor, ātus sum, āri � ���������, ������������, ��������

aspicio, spexi, spectum, ĕre � ��������, �������

asportatio, ōnis, f � ����, ������

asporto, āvi, ātum, āre � ��������, ��������, ����������

auxilior, ātus sum, āri � ����������

caedes, is, f � ��������, �������, �������

cano, cecĭni, cantum, ĕre � ������

Carthaginiensis, is, m � ������������, ��������� �. ���������, �� ����������� �� ������ ������ (������� ����)

celerĭter � ������

centum � ���

cingo, cinxi, cinctum, ĕre � ����������, �����������

cithăra, ae, f � ������

citharista, ae, m � ��������

civĭtas, ātis, f � �������

clamo, āvi, ātum, āre � �������

clementer � �������, �������, ����

cognosco, nōvi, nĭtum, ĕre � ����������

cogo, coēgi, coactum, ĕre � �������, ���������

collĭgo, lēgi, lectum, ĕre � �������, ��������

comĭtor, ātus sum, āri � ����������, ��������������

commūnis, e � �������, �, �

compăro, āvi, ātum, āre ����������, ��������

comploratio, ōnis, f � ����

conclāmo, āvi, ātum, āre � ����� �������, ����������

concutio, cussi, cussum, ĕre � ������������, ��������, �������

conflīgo, flixi, flictum, ĕre � ��������, ������

confluo, fluxi, -, ĕre � ���������, ���������

coniunx, iŭgs, f � �������, ��������

conor, ātus sum, āri � ����������, ���������

conscendĕre navem � ���� �� ��������

conscendo, ndi, nsum, ĕre � ���������

conscrībo, scripsi, scriptum, ĕre � ��������, ���������

conspicio, spexi, spectum, ĕre � ��������, ��������

constanter � �������, ������, �����, ��������

consto, stĭti, statūrus, āre � ������ ������

contendo, ndi, ntum, ĕre � ���������, ����������, ��������

contio, ōnis, f � �����, �������

contraho, traxi, tractum, ĕre � �������, ��������

conubium, ii, n � ����

convenio, vēni, ventum, īre � ���������, ���������, �����������

Corinthius, ii, m � ����������

Corinthus, i, f � ������, ���� � ������� ������

corpus, ŏris, n � ���

credo, dĭdi, dĭtum, ĕre � �����

creo, āvi, ātum, āre � ����������, ������

Croesus, i, m � ����, ��� ˳䳿 (560-546 ��. �� �.�.), ��� ����������� �����

cunctor, ātus sum, āri � ��������, �������������, ��������

Curiatii, ōrum, m � ��������, ��� ����� ������������ ����, �� ���� ��������� ������ ���������, ������� ���������

damno, āvi, ātum, āre � �����������

de medio tollĕre � ��������

decipio, cepi, ceptum, ĕre � ������� � �����, ����������

defendo, ndi, nsum, ĕre � ��������

deinceps � �����, ���� �� �����, �� ������

delphīnus, i, m � ������

depello, pŭli, pulsum, ĕre � �������, ��������, ���������

desĕro, serui, sertum, ĕre � ��������, ��������, ������

desilio, silui, sultum, īre � ��������, ����������

despēro, āvi, ātum, āre �������� ����

desum, defui, deesse � ���������, ���� ����������, ���� �������

dimĭco, āvi, ātum, āre � ��������, ������

diripio, ripui, reptum, ĕre � ���������, ���������

dispergo, persi, persum, ĕre � ���������, ���������

diu � �����, �����

divĭdo, vīsi, vīsum, ĕre � �����, ��璺�������, �����������

dolus, i, m � �������, �����

domicilium, ii, n � �����, ���������������

dono, āvi, ātum, āre � ��������

dulcitūdo, ĭnis, f � ���������, ����������, ����

duodĕcim � ����������

edŭco āvi, ātum, āre � ����������

efficio, fēci, fectum, ĕre � ������

eripio, ripui, reptum, ĕre � ��������, ���������

exercĭtus, us, m � ������

expugno, āvi, ātum, āre � ������������, ��������, ���������

ferox, ōcis � ��������, �, �, ��������, �, �

ferrum, i, n � ���

fessus, a, um � ���������, �, �, ����������, �, �, ����������, �, �

filius, ii, m � ���

finio, īvi, ītum, īre � ����������, ��������

finitĭmus, a, um � �������, �, �, ��������, �, �, ������, �, �

firmo, āvi, ātum, āre ����������, ��������

frater, tris, m � ����

frustra� � �������, �����

fuga, ae, f � �����

fugio, fugi, fugitūrus, ĕre � ������, ������

gaudium, ii, n � ������, ����

gens, gentis, f � �����, �����, �������

gladius, ii, m � ���

gratŭlor, ātus sum, āri � �����

gravis, e � ������, �, �, ��������, �, �, �������, �, �

hinc � �����, � ����� ����

Horatii, ōrum, m � �������, ��� �����-�������� ��������� ����, �� �� ���� ����� ������ ��������� ����� ����������� ����� ���������

hortus, i, m � ���, �����

hostis, is, m � �����

iaceo, cui, cĭtum, ēre � ������

ignōtus, a, um � ��������, �, �

impetro, āvi, ātum, āre � �������, ����������, ���������, ��������

impetus, us, m � ����, ������, ������

in matrimonium ducĕre � ������������, �������� ����

incendo, ndi, nsum, ĕre � ����������, ���������

incipio, cepi, ceptum, ĕre � ��������

incĭto, āvi, ātum, āre � ���������, ������������

incŏlo, colui, cultum, ĕre � ����, �������, ��������

inde � �����, ������

indīco, dixi, dictum, ĕre � �����������, ����������

indignor, ātus sum, āri � ��������, ���������, ���� �����

infestus, a, um � �������, �, �, �����������, �, �

ingens, entis ��������, �, �, �������, �, �

inicio, iēci, iectum, ĕre � �������

instruo, struxi, structum, ĕre � �����������, ����������, ��������

intĕger, gra, grum � ������������, �, �, �����, �, �

intellĕgo, lexi, lectum, ĕre � �������

interficio, fēci, fectum, ĕre � �������

intervallum, i, n � �������, �������

introdūco, duxi, ductum, ĕre � �������, ���������

invādo, vāsi, vāsum, ĕre � ��������, ����������, �����������

invīsus, a, um � ����������, �, �, ���������, �, �, �������, �, �

iubeo, iussi, iussum, ēre � ����������

iudicium, ii, n � ���

iuvĕnis, is, m � ����

iuventus, ūtis, f � �������, ������

labor, ōris, m � ��������, ����������

lacrĭmo, āvi, ātum, āre � �������, ��������� ������

laetus, a, um � �������, �, �, �����������, �, �

libenter � �����

libĕri, ōrum, m � ���

licet, licuit, �, ēre � ���������

lictor, ōris, m � �����, ���������, ��������� ����� �������� �������� ����������

loquor, locūtus sum, loqui � ��������

ludus, i, m � ���, ��������, �������

luxuriōse � �������, �������

maior, ōris � ������

maiōres, um, m � ������

malo, malui, -, malle � �����

mando, āvi, ātum, āre � ����������, ��������

marītus, i, m � ������, ���

medium, ii, n � ��������, �����

minor, minus � ������, �, �, ��������, �, �, �������, �, �

moenia, ium, n � ���� ����, ���������, ������

mors, mortis, f � ������

mortuus, a, um � �������, �, �

mox � ������, ���������

mulier, ĕris, f � ����

multitūdo, ĭnis, f � ������, ����, ������ �������

munio, īvi, ītum, īre � ��������

mutus, a, um � ����, �, �

navis, is, f � ��������

neco, āvi, ātum, āre � �������

nego, āvi, ātum, āre � ���������, ������������

Neptūnus, i, m � ������, ��� ���� �� ������

nescio, īvi, ītum, īre � �� �����

nobĭlis, e � ������, �, �, �������, �, �, ���������, �, �

nonnullus, a, um � ������, �, �, ��������, �, �

nox, noctis, f � ��

obsum, obfui (offui), esse (+ Dat.) � ���������, �������, ��������

obvius, a, um � ���������, �, �, ����, �, � ��� ��������

occulto, āvi, ātum, āre � ������, ����������, ����

opes, um, f � �����, �����, ������

oppugno, āvi, ātum, āre � ��������, ���������, ����������

ops, opis, f � ����, ���������

ora, ae, f � �����, ���������

ornamentum, i, n � ��������, ����������

oro, āvi, ātum, āre � �������, �������, ������

os, oris, n � ���

ostendo, tendi, tentum (tensum), ĕre � ����������, �������������

par, paris � �����, �, �, ���������, �, �, ���������, �, �

parātus, a, um � �������, �, �

parco, peperci, -, ĕre (+Dat) � �����, �������

parentes, um, m � ������, ����, ������

paro, āvi, ātum, āre � ��������, ������������

patefacio, fēci, factum, ĕre � ����������, ���������

paternus, a, um � �����������, �, �

pauper, ĕris � �����, �, �

pendo, pependi, pensum, ĕre � �����, ���������

perficio, fēci, fectum, ĕre � ��������, ������, ��������, ������������

Periander, dri, m ��������, ���������� ��������� (625-585 ��. �� �.�.), ���� �� ���� ��������

pericŭlum, i, n � ���������

permitto, misi, missum, ĕre � ���������

perterreo, terrui, terrĭtum, ēre � ������, ������

peto, īvi, ītum, ĕre � �������

poena, ae, f � ���������, ����, ����

poenam pro scelĕre pendĕre � ����� ���������, ������

porta, ae, f � ������

portus, us, m � ����, ������

possessio, ōnis, f � ��������, ��������, �����

postŭlo, āvi, ātum, āre � ��������, ��������, �������������

potior, tītus sum, īri � ����������, �������, �����������

praecipio, cēpi, ceptum, ĕre � ������ ���������, �������������

praecipĭto, āvi, ātum, āre � �������, �����������, ���������, ���������

precor, ātus sum, āri � ������, �����������

precs, um, f � �������, ��������, �������

procul � ������, �����

prodūco, duxi, ductum, ĕre � ��������, ���������

proelior, ātus sum, āri � ������, ��������

promunturium, ii, n � ������� ������, ���

prosum, profui, prodesse �����������, ���� ��������

protĕgo, texi, tectum, ĕre � ����������, ������������, ��������

puella, ae, f � ������

pugna, ae, f � �����

puppis, is, f � �����, ��������

rapio, rapui, raptum, ĕre � ������, ��������

recūso, āvi, ātum, āre � ���������, ������������

reddo, dĭdi, dĭtum, ĕre � ��������, ���������

redūco, duxi, ductum, ĕre � �������� �����, �������� �����

refello, felli, -, ĕre � �������������, ��������� ������

reficio, fēci, fectum, ĕre � �����������, �����������

regīna, ae, f � ������

retro � �����, �����

revertor, rti (reversus sum), rti � �����������

rex, regis, m � ���

Romŭlus, i, m � �����, ��������� � ������ ��� ���� (753-716 ��. �� �.�.)

rustĭcus, i, m � �������, ��������

Sabīna, ae, f � ��������

Sabīnus, i, m � ��������

saecŭlum, i, n � �������

saltus, us, m � ������ ����, ����, ����� �����

salus, ūtis, f � �������, �����, ���������

salvus, a, um � ������������, �, �, �����, �, �, �������, �, �

satis � ������, ���������, �����

scelus, ĕris, n � ������, ������

sedes, is, f � �����, �����, ���� �����������

senātor, ōris, m � �������, ���� ������

servio, īvi, ītum, īre � �������

servo āvi, ātum, āre � ��������

simulacrum, i, n � ����������, ������

sociĕtas, ātis, f � ��������, ����������, �ᒺ������

sollicĭto, āvi, ātum, āre � ������, ���������, ����������

sonus, i, m � ����

soror, ōris, f � ������

spectacŭlum, i, n � ��������, ���������

specto, āvi, ātum, āre � ��������, ����������, �����������

spes, spei, f � ����, ���������

spolium, ii, n � �������� ������

sponsa, ae, f � ��������

sponsus, i, m � ���������

statim � �������, ����� ��, �������

statuo, ui, ūtum, ĕre � ������������

studeo, ui, -, ēre (+Dat.)� ���������, �������

studium, ii, n � ��������, ���������. �������

subĭgo, ēgi, actum, ĕre � ���������, ��������, ������������

subĭto � ���������, ����������

suscipio, cēpi, ceptum, ĕre � �����������, �������

Taenărus, i, m � �����, ��� � ���� �� ���� ������ � ������ ������� � ������ � ������� ������� (������� ��� �������)

tectum, i, n � ��, �����, ���

tempĕro, āvi, ātum, āre � �����������, ������������, �����, �������

tempestas, ātis, f � ������, ������, ����

templum, i, n � �������, ����

teneo, ui, ntum, ēre � �������

Tibĕris, is, m � ��� ҳ�� � ������� ���볿, ��� ����� � ҳ�������� ����

Tiberius Sempronius Gracchus, i, m � ҳ���� �������� �����, �������� ������ 133 �. �� �.�., ������� � ������� � ���������� �� ������ �������� ������ � ���

tollo, sustŭli, sublātum, ĕre � �������, �������

transfīgo, fixi, fixum, ĕre � ���������, �����������

trigemĭnus, a, um � ��������, �, �

Tullius Hostilius, ii, m � ���� ������, ����� ��� ���� (672-640 ��. �� �.�.)

tum � ���

tutor, ātus sum, āri � ��������, ���������

tyrannus, i, m � �����, ���������

unus, a, um � ����, ����, ����

uxor, ōris, f � �������, ����

valĭdus, a, um � �������, �, �, �����, �, �, ��������, �, �

veho, vexi, vectum, ĕre � �����, �����, ����������

verto, verti, versum, ĕre � ���������

victor, ōris, m � ����������

villa, ae, f � ����, �������

virtus, ūtis, f � �������

vivo, vixi, victum, ĕre � ����

volo, volui, velle � �����

vox, vocis, f � �����

vulnus, ĕris, n � ����

�������� �����

������� � Cicero, ōnis, m, �������� ����������, ������, ������ (106-43 ��. �� �.�.)

���� � Athēnae, ārum, f

������ ������ � Tarquinius Superbus, ������� �������� ���, ���� ��� �������� �� ���� 509 �.

������ � Tantălus, i, m, ��� ���㳿

����� � Phrygia, ae, f

����� � Phocion, ōnis, m, �������� ����������� � ������, ����� ���������, ���������� ��������, ��� ��������� 318 �. �� �.�.

����� � frequenter

������ � orātor, ōris, m

������ � philosophus, i, m

�������, �, � � ultĭmus, a, um

��� � rex, regis, m

�������� � expello, pŭli, pulsum, ĕre

������ � consul, ŭlis, m

������� � creo, āvi, ātum, āre

�������, �, � � opulentus, a, um

������ � convivium, ii, n

����������� � voco, āvi, ātum, āre

��������� ���� � castra, ōrum, n

���������� � munio, īvi, ītum, īre

�� � fossa, ae, f

��� � vallus, i, m

����� � hostis, is, m

����� � possum, potui, posse

��������� � expugno, āvi, ātum, āre

�������� � amīcus, i, m

������, �, � � aeger, gra, grum

����� ������ � intersum, fui, esse (+Dat.)

������� � studium, ii, n

���� � omnis, e

������ � perpetuo

�����, �, � � pauper, ĕris

�������, �, � � dives, ĭtis

�������, �, � � infirmus, a, um

������� � v�letūdo, ĭnis, f

������ � multus, a, um

��������� � labōro, āvi, ātum, āre

������

1. �������� �� ������ ������������� �������, �� ��������� ����������� cum. ��������� ��� ��������������� ������ � ����������.

2. ������� �������� ���������� � ��������������� �������� � ����������� cum.

3. ����������� ���������������:

is iuvĕnis ferox (m) � ��� �������� ����;

quae gens nobĭlis (f) � ���� ������� ����;

hoc pericŭlum commūne (n) � �� ������ ���������.

4. ����������� ������� 䳺����� � ��� ����� ������� �� �������� �������:

admīror, ātus sum, āri � ����������;

potior, tītus sum, īri � �������.

5. ���������� � ������� �����������:

�) Cum bellum Gallĭcum confectum esset, Caesar in Italia venit.

�) Bello Gallĭco confecto Caesar in Italia venit.

�) Amīcus meus, cum aegrōtus esset, non venit.

�) Amīcus meus, cum aegrōtus esset, tamen venit.

6. ��������� ����� � ����� ���� ���:

sto, statua, status, distantia, constanter, institūtum; habeo, habĭtus, adhibeo, prohibitīvus, habĭto.

7. ³� ���� ���������� ��� ��������:

��������, ��������, �����������, ��������, ����������, �������, ������, �����, �����, ���������, ��������, ��������.


Ѳ�������� ������� (lectio septĬma decĬma)

Pecunia est ancilla, si scis uti,

si nescis, domĭna

����� � �������, ���� �쳺� ���� �������������,

���� �� �쳺�, ������ ������

ϲ����Ͳ ����Ͳ �������

ϳ������ ������ ������� ����� �� �����, �� ��� �������� ��������� 䳿 ��������� �������. �������������� �������, �� ���������� � �������� ��������� � ���������, ���������� ������� �������. ������ ������� ���������� �������� (����������, ����������) �� ��������� ����� η πρότασις, εως (����������, ���������, ���������). ������� ������� ���������� �������� (���������) �� ��������� η απόδοσις, εως (�������, ����������, ������).

�������� � �������� ��������� ������� �����. �� ��������� � �� ������ ����� ������ ������� �� ��� ����:

1) �������� ��� ������������;

2) �������� ��� �������������;

3) ���������� ��� ����������.

��������

��������

1. Si � ����������� ��� ����

1. ��������� ��� ���� ��� imperatīvus

2. Si � coniunctīvus praesentis �� perfecti

2. Coniunctīvus praesentis �� perfecti

3. Si � coniunctīvus imperfecti �� plusquamperfecti

3. Coniunctīvus imperfecti �� plusquamperfecti

����� ������� ��������� ������������:

1) si � ����, ���� �, ����, ���� �;

2) nisi, ni, si non (��� ����������) � ���� ��, ���� ��

nisi, ni ���������� ���, ���� ����������� ���������� �� ����� � ������.

Si non ��������� ���, ���� ����������� ���������� ���� �� �������� ����� � ������;

3) sin autem � ���� �;

4) sin minus � � ���� ��;

5) dum, dummŏdo, modo (���, ��� �����).

������� �� ���������� ���������� 3 ���� ������� ������:

1. ����� �����;

2. ������-���������;

3. ������-���������.

����� ����� �������

� ��� ���� ����� ������� ������:

1. modus (casus) reālis;

2. modus (casus) potentiālis;

3. modus (casus) irreālis

�������� ��� ������������ ���

(Modus (casus) reālis)

�������� ��� ����� �� ��, �� �� ��������� �����������, ���� ����� ��������� � �������, ��������, ��������.

�ᒺ�� (�����) ����� �� �����, ��� ���������� �� �����������, �������� �� ����������� ���� (����� �ᒺ������, �������, �����).

��� modus reālis ���������� �� ���� ������� ������� �� � ��������, ��� � � ��������. � ��������, ��� ���� ����������, ������ ��������� ��� ����� �����:

1) imperatīvus;

2) coniunctīvus hortatīvus;

3) coniunctīvus prohibitīvus;

4) ����.

Futūrum I � �������� ������ ��������� �� �� ��������� �� 䳿 ����������� ���� �� imperatīvus � ��������.

Futūrum II � �������� ������ ��������� �� �� ��������� �� 䳿 ����������� ���� �� imperatīvus � ��������.

�����:

1. Si id credis, erras. � ���� �� � �� ����, �� ����������.

2. Si id credēbas, errābas. � ���� �� � �� ����, �� ���������.

3. Si id credes, errābis. � ���� �� � �� ����� �����, �� �������������.

4. Si id credidisti, erravisti. � ���� �� � �� ������, �� ���������.

5. Si id credidĕras, erravĕras. � ���� �� � �� ������ ������, �� ���������.

6. Si id credidĕris, erravĕris. � ���� �� � �� ������, �� ���������.

��������:

1. Si vis amāri, ama. � ���� ����� ���� �������, ����.

2. Parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi. � ���� ������� ����� ���� ��������, ���� ���� ����� �����.

3. Natūram si sequēmur ducem, nunquam aberrabĭmus. � ���� ������ �������� �� �������� �� �� ������, �� ����� �� ����������.

�������� ��� (Modus (casus) potentiālis)

� ��������� ��� ������� � ������� ������� �������� �� ��, �� ��� ������ ������ ���� ��� ����� � ����������.

�ᒺ�� (�����) ����� �� �����, ��� ���������� �� ����������� ����, ��� ���� � ��ᒺ������, ������� ��� ���������. ������ ������ ������, �� �� ����� � ������� � ���������� ��� ������ ������ � �����������.

� �������� � � �������� ���������� ��� ���� �������� �������:

a) praesens coniunctīvi;

�) perfectum coniunctīvi.

Praesens coniunctīvi ������ ������� �� ������������ ����. ���������� ����� ������������� ������� �������� ������������ �� ���������� ����.

Perfectum coniunctīvi ������ ������� �� ���������� ����, ��� ������ 䳿, �� ���������� ����� praesens coniunctīvi. ���������� ����� ������������� ������� �������� ���������� ����.

��� modus potentiālis coniunctīvus ������ ������� coniunctīvus potentialis.

�����:

1. Si id cred�s, err�s. � ���� � �� � �� ����, �� � ���������.

2. Si id credidĕris, erravĕris. � ���� �� �� � �� ������, �� � ���������.

��������:

1. Popŭlus, si tecum congrdiātur et si unā loqui voce possit, haec dicat. (Cic.) � �����, ���� �������� � ����� � ���� ����� ������� ����� �������, �� ����� ����.

2. Si quidem, hercle, mihi regnum detur, nunquam id potius persĕquar. (Plaut) � ���� � �����, ������� ����������, ��� ������ ����� (�������), �� � � ����� ����� �� �� ���������.

3. Ego quoque didicĕrim libentius, si quid attulĕris, quam te reprehendĕrim. � � ��� �� ������ �������, ���� � �� ����� �� �����, �� � � ���� �������.

���������� ��� (Modus (casus) irreālis)

��� ����������� ��� ������� � ������� ������� �������� �� �� ���������, ��������� ��� ��������� ����� ��� � ��������.

�ᒺ�� (�����) ����� �� ����� ��ᒺ������, ���������, ��������� ��� ��������� � ����������� �� �������� ���.

�� � ��������, ��� � � �������� ���������� ���� �������� �������:

a) imperfectum coniunctīvi;

�) plusquamperfectum coniunctīvi.

Imperfectum coniunctīvi ������ �� ���������, ��������� �����. ³� ������ ������� �� ����������� ��, ���������� ������� � ����������� ���, ����� ��������� ���, ���� �������� �� ���� �� �������� ����� praesens indicatīvi.

���� imperfectum coniunctīvi ������ ��, ���������� ������� � �������� ���, ��� ������� �� �������������, ����� ��������� ���, �� �������� ����� ���� �� �������� ����� imperfectum indicatīvi. Imperfectum coniunctīvi ������������� ������� �������� ������������ ����.

Plusquamperfectum coniunctīvi ������ ���������, ���������, ������� �� � ��������.

�� � ��������, ��� � � �������� plusquamperfectum coniunctīvi ������ ������ �� ������������ ��� ���������� ����, ���������� ������� �������� ����, �����, ��������� ���, �� �� �������� ����� ���� �������� ����� perfectum �� plusquamperfectum indicatīvi.

� ����������� ��� ������� �������� imperfectum coniunctīvi � ��������� ������ � plusquamperfectum coniunctīvi � ���������.

�����:

1. Si id credĕres, errār�s. � ���� � �� ������ � �� (�����), �� � ���������.

2. Si id credidisses, erravisses. � ���� �� �� � �� ��� ������ (���), �� �� � ���������. (� ��������, �� � �� �� ������ � ���� �� ���������).

��������:

1. Plurĭbus verbis ad te scribĕrem, si res verba desiderāret ac non pro se ipsa loquerētur. � � � ������� ��� ������ ���, ���� � ���� ������ �������� ��� � �� �������� ���� �� ����.

2. Si tacuisses, philosophus mansisses. � ���� � �� ���������, �� ��������� � ��������.

3. Plures cecidissent, ni nox proelio intervenisset. � ������ � ��������, ���� � �� �� ��������� �����.

��������� �������

ϳ����� �������, �� �������������� ������� ��� ���� ������� ���� � ��� �������� � ��������� ������ ��������� ��������� ������������ � ������������. ��� ������� ����������� ��������� �� �������� �������������� ��������� �������, ��� ������������ �� �� ����������� ��������. ���� ������� �� ��� ����:

1. ����� ��������� �������;

2. �����������-��������� �������;

3. ����������-��������� �������.

����� ��������� �������

����� ��������� ������� ���������� ���������� �� ����-����� ����� � ��������� ������. ���� ��������� ��������� ������������: qui, quae, quod � ����, �, �, qualis, � � ����, �, �, quantus, a, um � ���� �������, �, � �� ������������ quot � ������, ubi � ��, unde � �����, quō � ����, quā � ���� �����, ut � ��, quomŏdo � ���� ����� � �.�. � 璺�������� � �����������. � ��������� ������ ��������� ��������� �������� ��������� ��� ���������.

1. Semper potentior lex est, quae vetat, quam, quae permittit. � ������ �������� � ��� �����, ���� ���������, �� ���, ���� ��������.

2. Caesar Helvetios oppĭda vicosque, quos incendĕrant, restituĕre iussit. � ����� ������� ��������� �������� ���� � ����, �� ���� �������.

� ����������� �������� ���� ��������� ��������� ��� ��������� �� � ����������� ������. � ����� �������� �� �������� � �������� ��������� ���� ����� ������� ������, � �� ��������� ���� � ����������� ���������������.

Quid enim vidērunt? Hoc, quod, nunc vos, quaeso, perspicĭte. � �� ���� ��������? � ��� ��, �� �� �����, ���� �����, ����������.

�����������-��������� �������

�����������-��������� ������� ��������� ��������� (������������) ������������ quisquis, quidquid � ��� �� ��, �� �� ��, quicumque, qu��cumque, quodcumque, qualiscumque, qual�cumque � ����, �, � �� ��, quantuscumque, quantacumque, quantumcumque � ����, a, e �� �� (� ��������� ��������) � ������������ quotquot, quotcumque � ������ �� ��, ubicumque � �� �� ��, undecumque � ����� �� ��, quōquō, quōcumque � ���� �� ��, quāquā, quācumque � �� �� ��, utcumque � �� �� �� � �.�. � �������� ������ ���� ��������� ���������, ������ ��������� ���������, ���� ����������� ���������� ��������� ������� � �� �������� �� ���������.

1. Quemcumque equĭtem Romānum in provincia vidĕrant, beneficiis prosequebantur. � ����� �� ��������� �������� ���� �� ������ � ��������, ������� �������� �������.

2. Quisquis es, noster eris. � ��� �� �� �� ���, ����� ���.

3. Quocumque aspicĕres, luctus gemitusque sonabant. � ���� � �� �� ������, ������ ������� � �������.

� ����������� �������� ������ ���� ����, ����� � ����� ����������� � �����������-�����������, �������� ��������� �������� attractio ��� assimilatio modi (���������� ��� ���������� �������).

Furetur, quod queat. � ��� �����, �� ����.

��� �������� ��������� ������� �� �����, �� � ������������ �� ������, � �� ������ � ����������� ����������� ������ (����������-��������� ������� ��� ��������� � ��������).

� ����� �������� ���������� ���� ����������, �� �� ���� � ��������� ����� ����������� ������.

����������-��������� �������

����������-��������� ������� ������ ��������:

1. ������� (���������-��������� �������): ���� = ���� �� �, ��, �� ...

1. O magna vis veritātis, quae facĭle se per se ipsa defendat. � � ������ ���� ������, ��� (= ���� �� ����) ����� ������ ���� ���� �����!

2. Alexander, quum ad Achillis tumŭlum adstitisset: �O fortunāte inquit, �adulescens, qui tuae virtūtis Homērum praecōnem invenĕris!� � ���������, ���� ���� ��� ������ ������, ������: �� �������� �����, � ��, ���� (= ���� �� ��) ������� � ���� ������ ��������� �� �������!�

��������� �������� ����������-����������� ������ ������ ���� ����������� �������� quippe, utpote, ut.

Eos libros non contemno, quippe quos nunquam legĕrim. � ֳ ����� � �� ��������, ���� �� ����� �� �� �����.

2. ������ (���������-��������� �������): ���� = ��� �, ��, ��...

1. Egomet, qui sero ac levĭter Graecas littĕras attigissem, tamen, quum Athēnas venissem, complūres tum ibi dies sum commorātus. � � ��� ���� (= ��� �) ���� � ���� ������ ��������� ������� ���������, �����, ���� ������ � ����, ����� ��� ������ ���.

2. Pompei milĭtes miserrĭmo ac patientissĭmo exercitui Caesăris luxuriem obiciēbant, cui semper omnia ad necessarium usum defuissent. � ���� ������ �������� �� ����� ������ ������, ���� ���������� � ����������, ����� (= ��� ����) ������ ��������� ������ ��� ����������� ������������.

���� ���������� �������� ������������ ������� ���������� �� ���������.

Egomet, qui te consolāri cupio, consolandus ipse sum. � �, ���� (= ��� �) ������ ���� �������, ��� �������� ����.

3. ������� (���������-��������� �������): ���� = ��� �� �, ��, �� ...

���� qui �� ��������� ������� ut consecutīvum. ��� ���������, �� � ����������-����������� �������� �, �������, � ���������-����������� ������ �������� ���������� ������ ��������� ����������.

�������� ��� ����������� ������� ���������� � ����� ��������:

�) ���� � ��������� ������ ���������� qui ���������� ����� � ��������� �����, ���: is, talis, eiusmŏdi, tantus, tam.

1. Non is sum, qui mortis pericŭlo terrear. � � �� �����, ��� �������� ��������� �����.

2. Erat iter tale, per quod vix tranquillum ab hostīli metu agnem expedīri posset. � ���� ��� �����, �� �� ����� ����� ����� �������� ������, �� ��������� ������ ����� �������.

�) ���� � ��������� ������ ���������� qui ���������� �����������: dignus, a, um � ���������, �, �, indignus, a, um � �����������, �, �, idoneus, a, um i aptus, a, um � �������, �, �, ���������, �, �.

Liviānae fabŭlae non satis dignae sunt, quae itĕrum legantur. � ����� ˳�� (��������) �� ������ ������� ����, ��� �� ������ ������.

�) ���� � ��������� ������ � ������: sunt, existunt, inveniuntur, reperiuntur, qui � � (����), ��; nemo est, qui � ���� �����, ��� �; nemo est, quin ����� �����, ��� � ��; nihil est, quod � ���� �����, ���; non habeo, quod � �� ��� �����, ���, �� ��� �������, ���; quid est, quod � �� � �������, ��� �� ��.

1. Sunt, qui censeant, unā anĭmum cum corpŏre occidĕre. � � ����, �� ��������, �� ���� ���� ����� � ����.

2. Quid est, Catilīna, quod iam in hac urbe te delectāre possit? � ������, �� � ������� ��� ����, ��� ��-������ ���� ����� �� ����� � ����� ���?

4. ���� (�������-��������� �������): ���� = ��� �, ��, �� ...

1. Clusīni legātos Romam, qui auxilium ab senātu petĕrent, misēre. � ����� ����� ��������� � ��� �����, �� � (= ��� ����) ������� �������� � ������.

2. Sunt multi, qui eripiunt aliis, quod aliis largiantur. � � ������ �����, �� �������� � ����� ����-��, ��� ���� �� �����.

5. ��������� (������������-��������� �������)

���������� ������� ���� ������ � ��� ��������� �������� ����� ��������� �������. ������������-��������� ������� ������������ � ������ ��������: quod sciam � �������� � ����, quod intellĕgam, quod sentiam � �������� � ������, quod meminĕrim � �������� � �������. ������������ �������� ������������ ������� ����� ���� ���������� ������� quidem, ��� ����� ���� ��������� ����������.

Adeo excellēbant Aristīdes abstinentiā, ut unus post homĭnum memoriam, quem quidem nos audierĭmus, cognomĭne iustus sit appellātus. � ����� �������� ���������� ��������������, �� �� ������, �� ����� �����, ��� ����� �� ������, ������� ��������� �������������.

6. ����� (������-��������� �������): ���� = ���� �, ��, �� ...

���������� ������� ���� �� ������ ������ � ��� �������� �������� ������ ����-����� ����: ���������, ��������������, �����������.

1. Perpetuo vincit, qui utĭtur clementiā. � ������� �������� ���, ��� (= ���� ��) ����������� ������.

2. Quemcunque quaerit calamĭtas, facĭle invĕnit. � ���� ���� (= ���� ������ ����) ���, ����� ���������.

3. Haec qui videat, nonne cogātur confitēri? � ��� ����� �� (= ���� �� ���-������ �����) ��, ����� �� �� ��� �� �������� ��������?

4. Qui vidēret, urbem captam dicĕret. � ��� ����� �� (= ���� �� ���-������ �����), ������� ��, �� ���� ���������.

��� qui vidēret �� ������ ������� ��������� ����������� �������� ������.

���������� ������� (Attractio (assimilatio) modi)

� �������� ����������� � ������� �������� ���� ������ ����������� ���������� ��������� ��������� �������� �ttractio (assimilatio) modi (���������� �������). �ttractio (assimilatio) modi ������ ���, ���� ������� ���������� �� ������ ������� �������� �� 䳺����� � ��������� ��� ����������� ������� ������ �������. ���� ���� ������ � ����, �� �������� ��������� ��� ������� � ����� �� ��������� ������ ���������, ���� �� ����. ��������� ��������� ������� ����������� �� ������� ������� � �����������.

1. Di tibi dent, quaecunque optes. � ����� ���� ������ ��� ��� ��, �� �� �����.

2. Nemo adhuc inventus est, cui, quod habēret, esset satis. � �� ����� �� ��������� ����, ����� ���� � ��������� ����, �� �� ��.

3. Pluris putāre, quod utĭle videātur, quam, quod honestum, turpissĭmum est. � � ���� ������� ������� �������� ��, �� ������� ��������, �� ��, �� ������� �����������. 4. Si solos eos dicĕres misĕros, quĭbus moriendum esset, nemĭnem tu quidem eōrum, qui vivĕrent, excipĕres. � ���� �� �� ������ ��������� ����� ���, ���� ��� �������, �� �� �������� �� ����� � ���, ��� ����. ������

1. ���������� ���������� ����� � ������ ����������� �����:

�. De Alexandro Magno et Diogĕne

Alexander Magnus, cum aliquando Corinthi esset, ad Diogĕnem vēnit eumque interrogāvit: �Quid optas, Diogĕnes? Faciam, quidquid voluĕris�. Tum ille: �Opto, � inquit, � ne solem mihi intercipias�. Quo audīto, Alexander exclamavisse dicĭtur: �Nisi Alexander essem, Diogĕnes esse vellem�.

II. Ambiguum responsum

Croesus, rex Lydōrum, divitiis clarus, consilium iniit Cyrum, regem Persārum, bello persĕqui. Cum legāti, ab eo missi, ad oracŭlum Delphĭcum adissent et Apollĭnem interrogavissent de exĭtu belli, hoc responsum accepērunt: �Si Croesus flumen finitĭmum inter Lydos et Persas transiĕrit, magnum regnum perībit� Cum Croesus ex finĭbus suis exisset flumenque transisset, a Cyro victus est et cum multis Lydis nobilĭbus captus est. Cyrus imperāvit, ut rex in rogo obīret. Deinde, precĭbus eīus commōtus, vitam ei concessit et permīsit, ut in regnum suum redīret.

III. De Achillis fabŭla

Thetis, cum sciret Achillem sine gloria, sed diu victūrum esse, si in Thessalia remanēret neque cum cetĕris Graeciae principĭbus ad Troiam oppugnandam navigasset, sin una cum illis profectus esset, vitam eīus brevem, gloriam immortālem futūram � eum in thalămo quodam cum puellis et mulierĭbus apud Lycomēdem collocāvit in insŭla Scyro. Oracŭlo autem edĭto Troiam sine Achille capi non posse missi sunt a Graecis Nestor, Phoenix, Ulīxes ad Peleum, Achillis patrem, rogātum ut Achillem dimittĕret. Peleo autem Achillem domi esse negante Scyrum profecti sunt. Ac suspicāti cum virginĭbus Achillem educāri de Ulīxis sententia hinc arma, hinc calathos et fusos et cetĕra huīus genĕris ante ostium cubicŭli, in quo erant puellae et Achilles, exposuērunt. Ita puellae quidem in calathos continuo impĕtum fecērunt. Achilles vero arma corripuit, quo facto est cognĭtus.

IV. Dulce et decōrum est pro patria mori

Luciānus, scriptor Graecus, in �Laudatiōne patriae� scribit hanc in proeliis cohortatiōnem plurĭmum valēre, si quis dicat bellum pro patriā susceptum esse, neque quemquam esse, qui, hac voce audītā, mortem aut pericŭlum metuat. Ita enim nomen et ipsa commemoratio patriae effĭcit, ut ex timidissĭmo natūra fortissĭmus fiat. Tyrthaeus autem eandem sententiam duōbus versĭbus expressit, quorum versuum haec fere sententia est: �Pulchrum est virum fortem, pro patria pugnantem et cadentem inter eos, qui in primo ordĭne dimĭcant, mori�. Nemo est, qui simĭlem sententiam Horatii ignōret: �Dulce et decōrum est pro patria mori�. Et Cicerōnis: �Sed omnes omnium caritātes patria una complexa est, pro qua quis bonus dubĭtet mortem oppetĕre?�

2. ���������� ���������� �����:

1. �� ����������, ���� ������, �� ������� ������������ ����� � ����: ���� �������� � ������������.

2. ���� ������� ����������� � ���, ���� �� ����� ������ ������ �����.

3. ���� ���� ���������, � �������� � ���.

4. �� ��������� � ���, ���� � � ���� ��������� ������� ������.

5. ��� �� ����� ������� ��������, ������� �� �����.

6. ���� ������ ������ ����, ���� ���� �������.

����������� �������� ������� � ������ �������:

1. Cito rumpes arcum, semper si tensum habuĕris. � ������ ��� ������, �� ���� ������ ���������� ������. ������� ������� � �������� ������ ���� (� ��. �� �.�. � � ��. �.�.). � ���� ��� ����� ���� ���, ��� �� ���������. ���������� �����: �� ��������� ������. � �� ������� ��� ����.

2. Si vis pacem, para bellum.���� ����� ����, ������� �� ����. ������ ������� ��������� � �������� ����Ⳕ. ������ ����� ����������� ������� �Գ�����, VII, 6.19.

3. Bonis nocet, qui malis parcit.������ �������, ��� ���� ������. (������)

4. Si vis amāri, ama.���� �����, ��� ���� ������, �����. (������)

5. Haurit aquam cribro, qui discĕre vult sine libro.����� ���� �������, ��� ���� ������� ��� ������.

6. Si fuĕris Romae, Romāno vivĭto more, si fuĕris alĭbi, vivĭto sicut ibi!���� ����� � ���, ���� �� �������� ������, ���� ����� �����, ���� ���, �� ��� ������.

7. Qui bene amat, bene castīgat. � ��� ���� ����, ��� ������ ����.

8. Si sapis, sis apis!���� �� ��������, ���� �������! (������)

9. Si tacuisses, philosophus mansisses!���� �� ������, ��������� � ��������! (������)

10. Si natūram sequēmur ducem, nunquam errabĭmus. ���� ������ �������� �� �������� �� �� ������, �� ����� �� ����������.

11. Parva sunt foris arma, nisi est consilium domi.���� ������� ����� ���� ��������, ���� ����� ���� �����.

��������� �����

�������� �����

accipio, cepi, ceptum, ĕre � ����������

Achilles, is, m � �����, ����� ��������� ����

adeo, iivi), ĭtum, īre � ���������, ���������

Alexander, gri, m � ��������� �������, ��������� ����������� ����� (356 � 323 ��. �� �.�.)

ambiguus, a, um � �������������, �, �, ��������, �, �

amo, āvi, ātum, āre � ������, ������

ancilla, ae, f � ��������, ��������

ante (+Acc) � �����

apis, is, f � ������

Apollo, ĭnis, m � �������, ��� �����, ���������, ��������

arcus, us, m � ���, ����

arma, ōrum, n � �����

bello persĕqui (+Acc) � ������� ����� ������-������

bellum suscipĕre � �������� ����

bellum, i, n � ����

bonus, a, um � ������, �, �

brevis, e � ��������, �, �

cado, cecĭdi, casūrus, ĕre � ������, ������

calathus, i, m � �����, �������, ��������, ����

capio, cepi, captum, ĕre � �����, ������, ����������, ������

carĭtas, ātis, f � ������, �������, �����, �������

castīgo, āvi, ātum, āre � ������, ����������, ��������

cetĕrus, a, um � �����, �, �

Cicĕro, ōnis, m � ֳ�����, ���. ���������� (106 � 43 ��. �� �.�.)

cito � ������

cognosco, novi, tum, ĕre � ��������, �����������

cohortatio, ōnis, f � ���������, ����������, ����������

collŏco, āvi, ātum, āre � �����������, ����������

commemoratio, ōnis, f � �����������, ������, ������

commoveo, vi, tum, ēre � �����������, �����������

complector, plexus sum, plecti � ����������, �������, ������

concēdo, cessi, cessum, ĕre � ��������, ���������, ���������

consilium inīre � ���� ����, ����������

consilium, ii, n � �����

continuo � ����� ��, ����, �����������

Corinthus, i, f � �����, ���� �� ����������

corripio, ripui, reptum, ĕre � ����������, �������

cribrum, i, n � ������, ����

Croesus, i, m � ����, ��� ˳䳿 (560 � 546 ��. �� �.�.)

cubicŭlum, i, n � ������, ����

Cyrus, i, m � ʳ�, ��������� ��������� ������� (559 -529 ��. �� �.�.)

decōrus, a, um � ���������, �, �, �����, �, �, ��������, �, �

deinde � ������, ���������

Delphĭcus, a, um � �����������, �, �

dimĭco, āvi, ātum, āre � ��������, ������

dimitto, si, missum, ĕre � ���������

Diogĕnes, is, m � ij����, ������-��� �� ������ (404 � 323 ��. �� �.�.)

disco, didĭci, -, ĕre � �������

divitiae, ārum, f � ���������

domĭna, ae, f � ����������

dubĭto, āvi, ātum, āre � ����������, ��������

dulce � �������, ������

edo, edĭdi, edĭtum, ĕre � ��������, �����������

edŭco, āvi, ātum, āre � ����������

eff�cio, feci, fectum, ĕre � ������, ����������, �������

erro, āvi, ātum, āre � ����������

exclāmo, āvi, ātum, āre � ����������, �������

exeo, ii (īvi), ĭtum, īre � ��������

exĭtus, us, m � ���������, ���������, ����

expōno, posui, posĭtum, ĕre � ����������

exprĭmo, pressi, pressum, ĕre � ���������, �������, ���������, �����������

finis, is, m � ����, �������, ������, ��������

finitĭmus, a, um � ������, �, �

fio, factum sum, ĕri � �������, ��������, ����������

flumen, ĭnis, n � ���

foris � ����, �����, �� ������

fortis, e � ��������, �, �, �������, �, �

fusus, i, m � ��������

futūrus, a, um � ��������, �, �

genus, ĕris, n � ��

gloria, ae, f � �����, �����

haurio, hausi, haustum, īre � �������, �����

hinc � hinc � ��� ... ���

Horatius, ii, m � �������, �������� ���� (65 � 8 ��. �� �.�.)

ignōro, āvi, ātum, āre � �� �����, ���� ���������

immortālis, e � �����������, �, �

impĕro, āvi, ātum, āre � ����������

impetum facĕre � ��������

ineo, ii (ivi), ĭtum, īre � �������, ��������

insŭla, ae, f � �����

inter (+Acc) � ��

intercipio, pi, ceptum, ĕre � �������������, �����������, �������������

interrŏgo, āvi, ātum, āre � ������, ���������

laudatio, ōnis, f � �������

legātus, i, m � �����, �����

liber, bri, m � �����

Luciānus, i, m � �����, �������� ���������� (120 � 180 ��.)

Lycomēdes, is, m � ˳�����, ��� ������ �� ������ �����, ����� ������

Lydus, i, m � �䳺��, ��������� ˳䳿

malus, a, um � �������, �, �

maneo, nsi, nsum, ēre � ����������

metuo, ui, ūtum, ĕre � �������

mitto, misi, missum, ĕre � ��������

morior, mortuus sum, mori � ��������

mors, mortis, f � ������

mortem oppetĕre � ��� �� ������

mos, moris, m � ������

mulier, ĕris, f � ����

nego, āvi, ātum, āre � ������������, ���������

Nestor, ŏris, m � ������, ������� ��������� ����

nobĭlis, e � �������, �, �

noceo, ui, ĭtum, ēre � �������

nomen, ĭnis, n � �����, ���

nunquam � �����

obeo, ii (īvi), ĭtum, īre � �������, ��������, ���������, ������

oppĕto, īvi (ii), ītum, ĕre � ��������, ����������

opto, āvi, ātum, āre � ������, ��������

oracŭlum, i, n � ������, ���������

ordo, ĭnis, m � ����, �������

ostium, ii, n � ����, ������, ����

parco, peperci, -, ĕre (+Dat) � �����, ������

pax, pacis, f � ���

Peleus, i, m � �����, ��� �����볿, ������ ������

pereo, ii (īvi), ĭtum, īre � ������, ����������

pericŭlum, i, n � ���������

permitto, si, missum, ĕre � ���������

Persae, ārum, m � �����

persĕquor, secūtus sum, qui � ������������

Phoenix, ĭcis, m � ��곺��

plurĭmum � ���� ������, ����� ���, �����

possum, potui, posse � �����

preces, um, f � �������, �������

princeps, ĭpis � ������, �, �

pro (+Abl) � ��

proelium, ii, n � �����

proficiscor, profectus sum, sci � ������������

puella, ae, f � ������

pugno, āvi, ātum, āre � ������, ��������

pulcher, chra, chrum � ������, �, �, ����������, �, �

redeo, ii (īvi), ĭtum, īre � �����������

regnum, i, n � �������

remaneo, nsi, nsum, ēre � ����������

responsum, i, n � �������, �����, ��������

rogo, āvi, ātum, āre � �������, ��������

rogus, i, m � �������, ������

rumpo, rupi, ruptum, ĕre � �����, ��������

sapio, ii, (īvi), -, ĕre � ���� ��������, ���� ����

scribo, scripsi, scriptum, ĕre � ������

Scyrus, i, f � �����, ����� � ���������� ���

sententia, ae, f � �����

sequor, secūtus sum, sequi � ��������

simĭlis, e � �������, �, �

sol, solis, m � �����

suscipio, pi, ceptum, ĕre � �����������, �����������

suspĭ�or, ātus sum, āri � ���������, ����������, �������������

taceo, ui, ĭtum, ēre � �������

tendo, tetendi, tensum (tentum), ĕre � �������, ��������

thalămus, i, m � ������, ����

Thessalia, ae, f � �������, ���������� ������, ������� ������ ������

Thetis, ĭdis, f � �����, ������� ������, ���� ������

timĭdus, a, um � �����������, �, �, ���������, �, �, ���������, �, �

transeo, ii (īvi), ĭtum, īre � ��������, ���������

tum � ���

Tyrthaeus, i, m � ҳ����, �������� ���� (VII ��. �� �.�.)

Ulīxes, is, m � ������, ����� ��������� ����, ��� ������� �����

utor, usus sum, uti � �������������

valeo, ui, ĭtum, ēre � ���� ��������, ����

versus, us, m � ���, �����

vinco, vici, victum, ĕre � ����������

vir, i, m � ������, ���, ����� ������

vivo, vixi, victum, ĕre � ����

vox, vocis, f � �����

�������� �����

������ � paupertas, ātis, f

������� � existĭmo, āvi, ātum, āre

����������� � excusatio, ōnis, f

����� � sequor, secūtus sum, sequi (+Acc)

��� � peccātum, i, n

������ � pe�co, āvi, ātum, āre

��� � duo, duae, duo

��������� � licet, licuit, ēre

���� � fortūna, ae, f

���� � amīcus, i, m

������ �stultus, i, m

�����, �, � � nullus, a, um, neuter, tra, trum

��������� � supervenio, veni, ventum, īre

���� � lepus, ŏris, m

���������� � maneo, mansi, mansum, ēre

������ � causa (+Gen)

�������� � defendo, ndi, nsum, ĕre

������� �perdo, dĭdi, dĭtum, ĕre

���� � urbs, urbis, f

���������������� � ingĕro, gessi, gestum, ĕre

������������� � nascor, natus sum, nasci

�� ��������� � deficio, feci, fectum, ĕre

������ � vitium, ii, n

������ � capio, cepi, captum, ĕre

���������� � erro, āvi, ātum, āre

������� � causa, ae, f

������ � facio, feci, factum, ĕre

����� � volo, volui, velle

������

1. �������� �� ������ ������ ����� �������.

2. ������� �������� ���� � �������� ������� ��������.

3. ����������� ���������������:

illa pars aequālis (f) � �� ���� �������;

hoc donum regāle (n) � ��� �������� ���������;

qui agricŏla honestus (m) � ���� ������ �������.

quod consilium utĭle (n) � ��� ������� ������

is scriptor nobĭlis (m) � ��� ������� ����������

4. ����������� 䳺����� � ��� ����� ���������� ��������� �� ��������� �����:

defendo, ndi, nsum, ĕre � ��������;

impĕro, āvi, ātum, āre � ����������;

commoveo, mōvi, mōtum, ēre � �����������;

valeo, ui, ĭtum, ēre � ���� ��������, ����.

5. ����������� ������� 䳺����� � ��� ����� ���������� � ����������:

sequor, secūtus sum, sequi � ��������;

suspĭ�or, ātus sum, āri � ���������, ����������.

6. ������� �� 䳺��� 3 ����� ������ � ������� ��� ���� ���������� � ����������:

existĭmo, āvi, ātum, āre � �������;

dimitto, mīsi, missum, ĕre � ���������;

maneo, nsi, nsum, ēre � ����������;

complector, plexus sum, plecti � ����������.

7. ��������� ������� ����� ��������������:

hac vocē, in primo ordĭne, duōbus versĭbus, virum fortem, simĭlem sententiam, ad oracŭlum Delphĭcum, flumen finitĭmum, cum Lydis nobilĭbus, in regnum suum.


������

I. DE ROMŬLO ET REMO

Aenēae in Latio magnum bellum cum hostĭbus gerendum erat. Tandem his erat fugiendum. At cum Latīnis Aenēas firmam amicitiam iunxĕrat. Postea in oppĭdo Alba Longa regnābat Numĭtor e gente Aenēae natus. Quem Amulius frater regno paterna privāvit filiosque eīus interficĕre constituit. Filiae autem Numitōris iussu Amulii erat serviendum in templo Vestae deae. "Illi adulescentes", inquit, Amulius amīcis, "mihi interficiendi sunt. Nam semper mihi timendi erunt, nisi eos interfecĕro. Sorōri autem eōrum, si sacerdos Vestae facta erit, numquam erunt libĕri". Tamen illa postea libĕros habuit, Romŭlum et Remum, quorum pater, ut postea Romāni putābant, Mars deus fuit. Tum Amulius servum advocāvit. "Hi puĕri", inquit, "ad Tibĕrim fluvium tibi portandi sunt. Quos si ibi interfecĕris, praemium accipies". Servo erat parendum, puerīque ei erant asportandi. Sed Tibĕris tum forte ripas inundavĕrat, et puĕri, cum aqua recedĕret; in ripa retenti sunt. Paulo post lupa infantium clamōrem audīvit eosque curāvit. Ita pastor quidam in eādem regiōne habĭtans puĕros vivos invēnit. "Hi nobis", inquit uxōri, "educandi sunt et curandum est, ut valĭdi adulescentes fiant. Si bene educāti erunt, aliquando nobis gratiam habēbunt".

Ita Romŭlo et Remo vita non mollis inter pastōres agenda erat. Nam pecus iis erat curandum. Saepe etiam vel ferae bestiae iis arcendae erant vel cum latronĭbus iis erat pugnandum.

II. DE ROMA CONDĬTA

Romŭlus et Remus postea avum et matrem liberavērunt Amuliumque, qui cupiditāte regendi adductus tantum scelus commisĕrat, morte punivērunt. Sed cum Alba pro multitudĭne incolārum iam angusta esset, parāti erant ad emigrandum multosque socios orando et promittendo secum iunxērunt. Quibuscum eo migravērunt, ubi olim servāti erant. Nulla enim loca ad habitandum tam erant idonea. Iam ibi nova moenia, aedificatūri erant. Sed cum inter fratres magnum esset certāmen, utrīus ex nomĭne oppĭdum appellandum esset, more prisco voluntas deum iis exploranda erat. Ităque Romŭlus ex Palatio, Remus e monte Aventīno responsa deum exspectābant. Socii quoque spectandi causa eo venĕrant. Tum primum augurium venit Remo, sex vultŭres. Quam ob rem amīci eīus novum regem salutatūri erant. Sed cum paulo post Romŭlo duplex avium numĕrus apparuisset, certāmen pugnando erat diiudicandum. Tum Remus cum fratre dimĭcans interfectus est. Ita oppĭdum ex Romŭli nomĭne appellandum erat Roma (anno ante nostram aeram septingentesĭmo quinquagesĭmo tertio).

Pugnando Romāni postea potentiam suam amplificavērunt. Semper parāti erant ad bellandum et, cum hostes invasūri erant, ad defendendum. Saepe in rebus adversis duces imperando cives parendo patriam servavērunt.

III. DE L.IUNIO BRUTO

Tarquinius Superbus, septĭmus rex Romanōrum, omnia iura humāna et divīna illūsit. Aliquando unus ex filiis eīus Lucretiam, nobĭlem muliĕrem Romānam, ita laesit, ut illa marītum amicosque eīus ad se vocāret et in eōrum conspectu ferro sese percutĕret. Tum L.Iunius Brutus, cum cetĕri terrōre concussi essent, ferrum ex vulnĕre tractum sumpsit et illud prae se tenens "Discēdat tandem", inquit, "L.Tarquinius Superbus cum suis in Etruriam, unde illa gens nefaria olim huc venit. Equĭdem non permittam, ut illi, quos omnes boni contemnunt, Romānos opprimĕre pergant. Id per hunc sanguĭnem iuro". Tum amīci arma ex latĕbris prompsērunt gladiosque destrinxērunt. Statim portae urbis clausae sunt, ne rex, qui turn bellum gerēbat, invadĕret. Ita Tarquinius proscriptus et redĭtu interclūsus cum suis in Etruriam secessit (anno ante aeram nos tram quingentesĭmo decĭmo).

Sed erant in Romāna iuventūte nonnulli adulescentes, qui in regno iucundius vixĕrant. Quibuscum legāti a rege Tarquinio missi clam consilia struxērunt et Bruti quoque duos filios in societātem sumpsērunt. Sed res Bruto nuntiāta est. Qui rem omnem oppressit et, cum supplicium de illis sumerētur, mortem filiōrum aspexit, neque anĭmus eīus misericordia flexus est.

IV. DE CLOELIA

Porsenna in urbem Romam invadĕre prohibĭtus Romānos obsidiōne superāre cupīvit. Propterea maiōrem milĭtum numĕrum arcessīvit Romanosque rapiendo et diripiendo terrĕre atque agros, quos Romāni colēbant, populāri constituit. Ităque Romānis pecus, quod extra urbem aluĕrant, in urbem introducendum erat frugesque erant asportandae, ne ab hostĭbus raperentur. Sed postquam saepe cum hostĭbus manus conseruērunt, pacem petivērunt.

Inter obsĭdes, quos Porsenna a Romānis expetivĕrat, Cloeliam quandam virgĭnem fuisse fama est. Quae postquam diu evadendi facultātem quaesīvit, puellas captīvas clam ex castris Etruscōrum ad Tibĕrim duxit. Quum cura puellae inter densa tela hostium tranavissent, sospĭtes omnes a Cloelia domum ad propinquos reductae sunt. Rex autem ea audacia lacessĭtus a senātu puellas repetīvit et postulāvit, uti domi conquirerentur et denuo in castra mitterentur. Quas cum recuperavisset, rem diligenter inquisīvit. Tum Cloelia "A me", inquit, "illas tuis manĭbus ereptas esse concēdo; ităque, si punīre cupis, appāret me solam �esse puniendam; veniam a te non peto. Ex cetĕris rem quaerĕre non oportet". Apud regem autem Etruscum non tuta solum, sed etiam honorāta virtus fuit, laudatamque virgĭnem parte obsĭdum donāvit.

V. DE CONSŬLE CAESōNE FABIO

Paulo post bellum cum Porsēna gestum Veientes saepe cum Romānis confligēbant neque aliae gentes quiescēbant. Ităque cum hostes non desiērunt pecus abducĕre et sata populāri, Fabii, gens egregia, popŭlo auxilium promisērunt. In senātu enim Caeso Fabius consul pro gente "Vos alia bella", inquit, "curāte, Fabios cum Veientĭbus pugnāre sinĭte eique hosti nos opponĭte! Ad id bellum quam maxĭme studio incumbĕre decrevĭmus, et quod nobis proposuĭmus, fiet". Senātus hoc promissum non sprevit gratiaeque ingentes illis actae sunt, nam omnes novĕrant virtūtem Fabiōrum.

Postĕro die sex et trecenti milĭtes, omnes patricii, omnes unīus gentis, urbe excessērunt Veienti popŭlo sua sponte pestem minantes. Postquam ad Cremĕram flumen castra posuērunt; greges abducĕre et, quae ager genuĕrat, delēre non desiērunt.Tandem Veientes insidiis ferōcem hostem captāre decrevērunt. Ităque Fabiis praedantĭbus, quibus audacia intĕrim crevĕrat, pecŏra obviam egērunt. Fabii, uti consuevĕrant, in praedam incubuērunt. Subĭto autem ex insidiis surgĭtur. Tum illi, cum et a fronte et undīque hostes esse cognovissent, in collem recessērunt. Ibi cum multos prostravissent et certum vitae finem agnovissent, neque arma deposuērunt neque pacem petivērunt, sed omnes fortĭter pugnantes mortem occubuērunt. Neque enim Veientes huic hosti ignoscĕre parāti erant. Unus puer, qui nondum adolevĕrat neque bello interfuĕrat, servātus est.

VI. DE CINCINNĀTO ARATōRE ET DUCE

Prisci Romāni simplĭcem vitam agēbant. Simplex erat vestis, simplĭces cibi, quos edēbant; paucas res a mercatorĭbus Graecis emēbant. Livius narrat exemplum priscae simplicitātis Cincinnātum fuisse. Qui postquam magna cum laude rem publĭcam administrāvit, agrum paternum colēbat, qui Tibĕri fluvio ab urbe dirimebātur; nam odĕrat vitam urbānam eamque civĭbus nocitūram esse arbitrabātur.

Aliquando (anno ante aeram nostram quadringentesĭmo duodesexagesĭmo) legāti senātus ad Cincinnātum venērunt. Ab Aequis enim, qui a Romānis defecĕrant, exercĭtus Romānus in montĭbus ita inclūsus erat, ut facultas effugiendi et in tutum sese recipiendi non esset. Ităque senātus Cincinnātum elegĕrat, ut dictātor fiĕret et novo exercitui praeficerētur; optĭmum enim ducem huīus quoque belli eum fore putābat. Tum rogātus a legātis, ut togam apportāret, nam forte arābat.

Postĕro die exercĭtum quam celerrĭme collectum ex urbe eduxit, ut Aequis se obicĕret. Qui media nocte ita circumventi sunt, ut prima luce a tergo et a fronte tela in eos conicerentur. Propterea utrimque reiecti pacem petivērunt seque Romānis subiecērunt. Multi telis perfossi humi iacēbant. Cetĕros Cincinnātus sub iugum misit; duces autem hostium secum duxit, ut in triumpho agerentur et postea a suis redimerentur. In agros Aequis ademptos Romāni rustĭcos deduxērunt. Cincinnātus autem, cum tota gens subacta esset, magnis honorĭbus affectus in agro suo vitam rustĭcam agĕre perrexit, ut a pueritia erat assuefactus.

VII. MARCUS MANLIUS CAPITOLIUM SERVĀVIT

Romānos quidem semper vicisse nemo mirabĭtur. Notus est ille dies ater anni ante aeram nostram trecentesĭmi octogesĭmi sexti, quo ad Alliam flumen acies Romanōrum a Gallis celerĭter perfracta totusque exercĭtus fusus atque fugātus est. Frustra tum multi vitam pro patria profundērunt; ii autem, qui superārent, Gallos totam Italiam esse captūros putābant. Ităque paulo post Gallōrum manus, cum in urbem Romam irrupissent, paucos ibi relictos invenērunt. Plerīque enim aut in proxĭma oppĭda confugĕrant aut in Capitolium sese recepĕrant. Ita Galli urbem possedērunt. Capitolium autem possidēre frustra conabantur. Nam cum nocte quadam nonnulli Galli per saxa abrupta paene ad summum montem pervenissent, ansĕres, qui Iunōni deae ibi alebantur, clamāre coepērunt et ex somno excitavērunt M.Manlium quendam. Qui primum Gallōrum deiēcit cumque eo cetĕri quoque de monte sunt deiecti.

Tamen postea Romānis, quorum vires fame fractae erant, cum Brenno, Gallōrum regŭlo, agendum erat de deditiōne. Tum ille mille pondo auri postulāvit et, cum illud apportātum esset, ponderĭbus iniquis Romānos decipĕre conātus est. A quibus fraudis convictus adiēcit pondĕri gladium auditāque est intoleranda Romānis vox: "Vae victis!" Tum subĭto novum exercĭtum a M.Camillo adductum esset ex insidiis prorupisse postea Romāni narrābant. Fama est Gallos undique ab hostĭbus circumfūsos esse. Quos frustra perrumpĕre conātos Camillus devīcit. Reliquiae eōrum sub Alpĭbus consedērunt. In urbe Roma autem Galli urendo et diripiendo omnia corrupērant.

VIII. EXITIUM MARCI CURTII

Anno post urbem condĭtam trecentesĭmo nonagesĭmo secundo, id est anno ante aeram nostram trecentesĭmo sexagesĭmo primo, forum medium specu vasto concidisse fama est. Multi hoc omĭne perterrĭti credidērunt deos urbem perditūros esse, quod loca antea abdĭta mortalium ventis ostendissent. Illum specum cives undīque accurrentes cum explēre frustra conāti essent, deum voluntātem explorāre coepērunt. Tum vates cecinisse memoriae prodĭtum est id dis esse dedicandum, quod in re publĭca esset optĭmum. Cetĕris dubitantĭbus M.Curtius, iuvēnis bello egregius, "Equĭdem", inquit, "nihil melius esse credo quam arma virtutemque atque parātus sum patriae succurrĕre. Multi ante me pro patria cecidērunt in bellis neque vitae suae pepercērunt. Quōrum exemplum, nisi fallor, mihi licēbit imitāri mortīque me tradĕre, ne patria incĭdat in calamitātem. Vos autem precor, uti mei meminerĭtis, sicut eōrum meminisse consuevistis, qui ab hostĭbus occīsi sunt. Hoc modo mihi gratiam reddētis maxĭmam".

Deinde silentio facto manus nunc in caelum, nunc in specum ad deos infĕros tetendit. Ita deos venerātus equum quam pulcherrĭme ornātum conscendit seque in specum immīsit. Sic ille quoque pro patria occĭdit, quamquam non armis contendĕrat cum hoste. Accĭdit deinde, ut specus sua sponte explerētur. Ille autem locus postea appellātus est locus Curtius.

IX. DE TITO MANLIO TORQUĀTO

Anno ante aeram nostram trecentesĭmo sexagesĭmo primo itĕrum bellum Gallĭcum exstĭtit; neque enim Gallōrum manus per Italiam vagāri destitĕrant. Quibus apud flumen quoddam exercĭtus Romānus obstĭtit. Nam Romāni iam didicĕrant illos non timēre. Pons in medio erat, qui a neutris rescissus erat, ne timōris indicium esset. Postquam autem neque Romānis neque Gallis contĭgit, ut adversarios repellĕrent, eximia corpŏris magnitudĭne Gallus in vacuum pontem processit et certāmen singulāre poposcit. Quem cum iuvĕnes Romāni conspicāti essent, diu inter eos silentium fuit. Tum T.Manlius studio pugnandi impulsus ad dictatōrem accessit. "Imperātor", inquit, "si tu permittes, illi beluae ostendam me ex ea familia esse genĭtum, quae Gallōrum agmen de Capitolio depŭlit". Tum ille "Macte virtūte", inquit, "T.Manli esto! Perge dis auxiliantĭbus!"

Cum illi constitissent inter duas acies, Gallus in advenientis hostis arma cum ingenti sonĭtu gladium deiēcit. At Manlius fortĭter resistens inter corpus armaque eīus sese insinuāvit crebrisque ictĭbus ventrem scidit. Iacentis deinde corpus uno torque spoliāvit seque eo ornāvit. Victoria parta Manlium commilitōnes circumstetērunt gratulantesque perduxērunt ad dictatōrem. Ex hoc tempŏre cognomĭne appellātus est Torquātus.

X. GENTES ITALIAE

Samnitĭbus subactis pleraeque gentes Italiae mediae et inferiōris parēbant Romānis. Superior Italia appellabātur Gallia Citerior, id est Gallia citra Alpes sita. Ibi enim Gallos consedisse supra dixĭmus. Etiam plures Galli Galliam Ulteriōrem incolēbant, alii Hispaniam, Britanniam, Germaniam superiōrem. Ex Germania posteriorībus temporĭbus expulsi sunt.

Etruscos Romānis finitĭmos fuisse iam commemoravĭmus. Quos priorĭbus saecŭlis ad oram Italiae ex ea parte Asiae navis appulisse certum est, quam nos Asiam Minōrem nomināmus. Interiōres Italiae partes incolēbant Sabīni, Aequi, Volsci et aliae gentes. Quibuscum per complūra saecŭla Romānis bella erant gerenda. Fortissĭmi erant ii, qui in summis iugis ante sub maxĭme arduis montĭbus Appennīnis sedes agrosque deterrĭmos habēbant et venando corpŏra exercēbant. Eos Romānis ipsis cosanguineos simillimosque fuisse appāret. Quam ob rem Romānis erat difficillĭmum eos subigĕre.

Italiam inferiōrem Romāni Magnam Graeciam appellābant, quod Graeci priorĭbus incŏlis subactis ibi plurĭmas urbes condidĕrant. E quibus urbi Romae proxĭmae erant Cumae et Neapolis. In ea parte Italiae agri potiōres erant quam in cetĕris partĭbus. ltăque Cumis et Neapŏli priorĭbus temporĭbus plures homĭnes habitābant quam Romae. Sed cum Neapŏlim semper homĭnes omnium natiōnum venīrent, mores ibi deteriōres erant quam alĭbi. Tertio ante aeram nostram saecŭlo Magna Graecia in Romanōrum potestātem redacta est. Tum Romāni dominabantur usque ad extrēmos fines Italiae.

XI. REGŬLUS CONSUL

Tota Italia subacta Romāni cum Carthaginiensĭbus de insŭla Sicilia contendērunt. Nam cum opes Siciliae Carthaginiensĭbus magnopēre profuissent, Romāni bellandum esse arbitrabantur, ut ipsi domĭni insŭlae fiērent. Etiam in Afrĭcam exercĭtum misērunt, cui praeĕrat Regŭlus consul. Quod iis nihil profuit. Nam Regŭlus, quamquam multis bellis interfuĕrat, tamen, cum non iam longe ab urbe Carthagĭne abesset, devictus est. Ipse cum paucis, qui superārent, ex hostium manĭbus evadĕre non potuit.

Postea Poeni, legatiōnem ad senātum Romanōrum missūri essent, cum Regŭlo egērunt, ut et sibi ipsi et Carthaginiensĭbus prodesset, et optavērunt, uti legātos comitarētur et pacem permutationemque captivōrum impetrāret. At ille, cum Carthagĭne Romam venisset, inductus in senātum "Pacem", inquit, "ab Afris optāri audivistis. Ipse pacem iis profutūram, bellum obfutūrum esse scio. Tot enim casĭbus oppressi spem nullam habent. Sed cum vobis idem prosit, quod illis obest, hoc uno consilio vobis prodesse possum. Pergĭte pugnāre! Neque enim cedendo patriae prodesse poterĭtis, neque propter me et paucos, qui ex nostris in hostium potestāte sunt, tot milia captivōrum hostium sunt reddenda.

XII. QUINTUS FABIUS MAXĬMUS

Anno ducentesĭmo duodevicesĭmo Hannĭbal Carthaginiensis magno exercĭtu Alpes traducto Italiae ipsi bellum intŭlit. Postquam in Gallia Citeriōre Romānis duas clades attŭlit, postĕro anno nuntius Romam perlātus est universum exercĭtum ad lacum Trasumennum concīsum esse. Quo nuntio allāto urbs vix differēbat ab expugnāta. Cum ingenti terrōre concursus popŭli atque imprīmis feminārum sortem suam miserantium ad portas est factus. Tum imperium delātum est ad Q.Fabium Maxĭmum, qui novo exercitu conscripto per loca alta agmen ita ducēbat, ut neque omittĕret hostem. Nam praeferēbat cognōmen Cunctatōris gloriae incertae. Sed Hannibălem vicos populāri praedamque auferre prohibēbat; neque Poeni Romam ipsam petĕre potuērint, sed sese contulĕrant in Apuliam.

Anno ducentesĭmo decĭmo sexto, cum Romānis ad Cannas maxĭma omnium cladium allāta esset, Fabius itĕrum rem publĭcam servāvit. In senātu enim "Haec quoque clades", inquit, "quamquam nunc aegre fertur, tamen ferenda est. Primo, equĭtes mittendi sunt, uti refĕrant, ubi reliquiae exercĭtus sint et quo se Hannĭbal post proelium contulĕrit quidque agat. Vobis ipsis autem, patres, curandum est, ut tumultus et terror in urbe tollantur. Tumultu sublāto frumentum ex agris in urbem est inferendum, simul arma in muros sunt conferenda omnesque, qui arma ferre possunt, convocandi. Haec si facta erunt, Hannibăli victoriam non multum profutūram esse credo. Vos autem ista constantia et maiorĭbus gratiam referētis et a postĕris summis efferemĭni laudĭbus".

XIII. CLADES PRAEDŌNUM

Viginti fere annos praedōnes navigatiōnem impedivĕrant. Denĭque Gabinius, tribūnus plebis, postulāvit, uti summa imperii deferrētur ad Cn.Pompeīum (anno sexagesĭmo septĭmo). Qui tum undequadraginta annos natus erat. Sed iam anno octogesĭmo primo, cum vix viginti quinque annos natus esset, a militĭbus salutātus erat imperātor et Magnus. Tum vera quinque omnīno bellis felicĭter gestis gloria belli omnĭbus anteībat. Ad eum igĭtur delātum est imperium totīus maris omniumque intra quinquaginta milia passuum orārum maritimārum. Praeterea praefectus est centum viginti milĭbus pedĭtum, quinque milĭbus equĭtum, quingentis navĭbus, additīque ei sunt viginti quattuor legāti.

Pompeīus universum mare divīsit in partes tredĕcim. Diēbus quadraginta pirātae ex iis partĭbus, quae erant inter columnas Hercŭlis et insŭlam Siciliam, expulsi atque adversus orientem fugāti sunt. Deinde Pompeīus eos in Cilicia magna pugna devīcit arcesque eōrum diruit. Tum decem milia praedōnum sunt interfecta, viginti milia capta, quibus Pompeīus agros attribuit. Ita nonaginta diēbus ingenti felicitāte et celeritāte tantum bellum confēcit. Tribus annis post Pompeīus Syriam expugnāvit. Deinde Palestīna quoque occupāta duōbus annis post Romam rediit. Cum duodesexaginta annos natus esset, in Aegypto est interfectus anno duodequinquagesĭmo.

XIV. SPARTĂCUS DUX SERVŌRUM

Anno septuagesĭmo tertio in Campania septuaginta quattuor gladiatōres vincŭlis ruptis e ludo gladiatorio effugĕrant et in monte Vesuvio castra fecĕrant. Qui iis praeĕrant, multis Romānis praestābant fortitudĭne. Ex iis Spartăcus "Praestat", inquit, "arma pro libertāte sumĕre quam in theātris sanguĭnem nostrum profundĕre. Nam quis vestrum non odit illos, qui, ubi in mollĭbus lectis cubantes cibis se complevērunt, nostris vulnerĭbus delectantur! Proinde este fortes! Neque vero increpābo eum, qui in vincŭla redīre mavult; neque abīre eum vetābo. At cetĕros me adiutūros esse spero, ut viam nobis patefaciāmus in patriam olim amissam".

Quibus verbis incitāti permulti undīque accurrentes se cum aliis coniunxērunt et magno impĕtu exercĭtum Romānum, qui eos armis circumdatūrus erat, perrupērunt. Adiūti sunt ab iis, qui Gallĭcis Germanicisque bellis a Romānis capti erant. Romāni autem frustra dabant opĕram, uti bellum celerĭter conficĕrent, et exercĭtus, cum manĭbus servōrum obstābant, refugiēbant. Ita servi multis ducĭbus et duōbus Romanōrum consulĭbus victis paulātim sexaginta fere milium armatōrum collegērunt exercĭtum. Postea domĭti sunt a M.Licinio Crasso. In ea pugna duces servōrum ipsi fortissĭmos se praestitērunt acerrimēque instantes cecidērunt. Multis captis colla secta sunt, alios Romāni iuxta viam Appiam crucĭbus affixērunt.

XV. TRANSĬTUS RUBICŌNIS

Initio anni undequinquagesĭmi Caesar omni Gallia pacāta a bello civīli non iam abhorrēbat, sed legiōnes contra Pompeīum senatumque ducĕre decrēvit. Ad Rubicōnem flumen, qui Italiae finis erat, paulum constĭtit et conversus ad proxĭmos "Etiam nunc", inquit, "redīre possŭmus; quodsi hunc pontem transierĭmus, omnia armis agenda erunt". Paulo autem post, cum non iam morandum esse censēret, "Eātur", inquit, "quo fortūna nos vocat! Iacta alea esto!" Atque ita traiecto exercĭtu pro contiōne fidem milĭtum invocāvit.

"Quot proelia", inquit, "a vobis sunt commissa, quot oppĭda obsessa et capta! Per vos factum est, uti nomen popūli Romāni splendeat imperiumque Romānum pertineat usque ad Oceănum. Pro tantis merĭtis vestris me vobis semper gratiam habuisse testor. Num itĕrum egeo vestro auxilio. Inimīcis enim iam pridem fortūna mea displicuit; iam dudum mihi invidērunt. Nunc appāret eos ne iniuria quidem abstinēre velle. Nam illi, qui Romae sedent vel in villis suis latent, vos, commilitōnes, mihi adimĕre student. Sed respondi iis neque me vos umquam desertūrum neque vos a me esse defectūros. Iam vos video irātos. Proinde ite mecum, ut pericŭlum nobis immĭnens arceāmus! Atque caveant illi! Ego autem spondeo me vobis pecuniam magnam agrosque esse datūrum. Nam imperatōrem decet talĭbus militĭbus honōrem habēre".

XVI. CAIUS IULIUS CAESAR

Caesar, postquam quinque annis in Italia, Graecia, Asia, Afrĭca, Hispania omnes adversarios prostrāvit, principātum totīus imperii Romāni obtinuit. Tum se clementem praestĭtit erga omnes, quibuscum antea ei pugnandum fuĕrat. Nemo vinctus, nemo supplicio multātus est, sed beneficiis et munerĭbus omnes sibi devincīre voluit. Multis praeterea et optĭmis legĭbus rem publĭcam tot bellis paene exhaustam sanāvit plurimosque reppĕrit ad auxiliandum parātos. Ipse ius severissĭme dicēbat et sanxit, uti poenae facinŏrum augerentur. Divĭtes nimis luxuriōse vivĕre vetuit, paupĕres iuvit. Cum vastitātem Italiae periculōsam rei publĭcae esse sensisset, magnam partem plebis in agros coloniasque deduxit. Ităque plerīque consentiēbant nemĭnem umquam tantopĕre rei publĭcae profuisse.

Tamen evēnit, ut anno quadragesĭmo quarto contra Caesărem coniuratio fiĕret sexaginta nobilium, cuīus princĭpes erant M.Brutus et C.Casius. Qui a cetĕris dissentientes Caesărem regnum appetĕre dicēbant. Inter coniurātos convēnit, uti Caesar in curia Pompei interficerētur. Eo enim Caesar Idĭbus Martiis, quamquam pericŭlum imminēre comperĕrat, sese contŭlit, ut senātum habēret. Ibi in sella sedentem coniurāti circumvenērunt et tam celerĭter perfodērunt.

Coniurāti autem imprudentiam suam paulo post ipsi aperuērunt. Nam quid faciendum esset, nesciēbant, atque universus fere popŭlus ab iis dissensit Ităque, priusquam Caesar sepelirētur, fugĕre coacti sunt.


�������ʲ ����˲’� �� �������

������������� ���� ��������� ���� ������ ������� ������� �� ��������, �� ������ �� ������ �������� ��� ���� �� ����� � ���������� ����, � � �� ���� ����������� �� ����������� ������ �� ���������, ��������� ���-�������. ֳ ����� � ������ ������� ������ ������� ������������ ������������ ��������-���������� ����� ������, ���� ��������� � ����� �����������. �������� �������� � �� � ������ ����� ������, � ��������� ��������� �� �������� ���� ��������� �����. ���� ������� � �������� ����������� ������ ��������� ������, ���� �������� ������� �� ����� �������. ������������� � �������� � ��������� ������� ������� ������ �������� �������� �������� ������. ���� ���� � ��� ����������� ��� �����, ������ � ��� ���������� ��������� ����� �������� ��� ���������� ������� �� ���.

� ��������� ��������� �� ���������� ����� � ������� ������������ ��� �����, �������� �����, ������� � ������������, �� � ��������� ���������� ��� �������. �� ������, ����� � ������ ����������� � �������, � ��� ������ � ��������� ����! ������� ���� ������� ������ ������, �� ����� ��������� ���������������, �������������� � ������� ������ ������. ���� �� ����� �� ���������, �� ���� � ����� �������������, ���� ������� �� ���� ����� � ���� ��������� ����� ������ ������� ������, �������� ���, ������� � ����� ��� �������� ��������, ��������� ����������, ������, �����������. ��������, ����� ����� �������, ���� �������� ��� ���� �����, �������� � ��������� ���� ������� �����, ������� �����Ⓙ� �� ��������, �� ������� �� �����. � ��������� �� ����� ����������� ����� ������ �������� (� ��������� ����) ������������ ������� �� ��������� �������������, ������� ������ ��������� �� ��� ����� ���� ������� � ������� �����, ����������� ����� ���������� ��������� �������, ���������: ���. De gustibus et coloribus non est disputandum; ���. ��� ����� �� ������������; ����. Every man to his taste / There is no accounting for taste / Tastes differ; ��. Über (den) Geschmack lässt sich nicht streiten / Die Geschmäcke sind verschieden; ��. Des goûts et des couleurs il ne faut pas disputer; ���. Sobre gustos, no hay nada escrito.

׳��� ���� �� ��������� �� ���������� �������� �����. ������� ���������� ������� ������ ��������, ����������� ������ �������� �����, �������� � ����� ���������� ��������, ��� �� �������� � �� ������ �������, �� ������ ���� ����� �� ������ �������� ��� �������� � �� ����� ����� ���������� ����������� ��������. �� ����� ������������ ���������� ���������� �����Ⓙ� �� ������� � ����� �����.

1. A capillo usque ad ungues. � ³� ������� �� ������� �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

³� ������ �� ��.

� �� �� ������.

From head to foot.

From head to toe.

Von Kopf bis Fuß.

Vom Kopf bis zur Zehe.

De la tête aux pieds.

De pies a cabeza.

2. Ad praesens ova cras pullis sunt meliōra. � ����� ���� �������, �� ������� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ������ � ����, �� �������� � ���.

A bird in the hand is worth two in the bush.

Der Spatz in der Hand ist besser als die Taube auf dem Dach

Le moineau à la main vaut mieux que la grue qui vole.

Más vale pájaro en la mano que buitre volando.

3. Aetas senīlis mala merx. � ������� � ������ �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������� � �� ������.

The feet are slow when the head wears snow.

Age steals away all things, even the mind.

Alter ist ein schweres Malter.

Das Alter ist eine schwere Last.

La vieillesse est un pesant fardeau.

La vejez es una enfermedad grave.

4. Amantes � amentes. � ������� � �������. / ������� � �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ������ �����.

Love and reason do not go together.

Love and ambition admit no fellowship.

Affection binds reason.

Liebe und Verstand gehn selten Hand in Hand.

L�amour et la raison ne font pas bon ménage.

Enamorado y loco, lo uno es lo otro.

5. Amor caecus. � ����� ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ����.

Love is blind.

Love makes a good eye squint.

Die Liebe ist blind.

Liebe macht blind.

L�amour est aveugle.

El amor es ciego, y el matrimonio lo cura.

6. Amīcus optĭma vitae possessio. � �������� � ��������� ����� � ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

³���� �������� � ��������� �����.

A friend is need is a friend indeed.

They are rich who have true friends.

Ein treuer Freund ist ein großer Schatz.

Mieux vaut un ami en voie que denier en courroie.

Amigo cabal, tesoro ideal.

7. Anĭmos labor nutrit. � ����� � ������ ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ������ ����, ������� �����.

An idle brain is the devil�s workshop.

No pains, no gains, no sweat, no sweet.

Work is not dis- grace, the digrace is idleness.

Arbeit gibt Brot, Faulheit bringt Not.

Arbeit bringt Brot, Faulheit Hungersnot.

Il faut travailler qui veut manger.

Si el ocio te causa tedio, el trabajo es buen remedio.

8. Ars longa, vita brevis. � ��������� �����, �� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��������� �����, �� ��������.

����� ������� �� �������� �����

� ���������� ������ �������.
(������)

Art is long, life is short.

Die Kunst ist lang, und kurz ist unser Leben.

L�art est long, la vie est courte.

De lunes a martes, pocos se llevan las artes.

9. Aquam in mortario tundĕre. � ������ ���� � ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ���� � ����.

To draw water in a sieve. To mill the wind.

Leeres Stroh dreschen.

Battre l�eau avec un bâton.

Azotar el aire.

10. Aquam turbāre dedĕcet, ne pura tibi desit. � �� �������� ���������� ����, ��� ��� �� �������� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ���� � �������, ����������� ���� ��������.

Never cast dirt into that fountain of which you have sometimes drunk.

Spuck� nicht in den Brunnen, wenn du noch daraus trinken musst.

Il ne faut pas dire: Fontaine, je boirai de ton eau.

Nadie diga "de esta agua no beberé".

11. Aquĭlam volāre doces. � ���� ���� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ��� ���� �������.

Never offer to teach fish to swim.

Die Fische schwimmen und die Tauben fliegen lehren.

Apprendre aux poissons à nager.

No le enseñes nadar al pez.

12. Audi multa, loquĕre pauca. � ������ ������, ������ ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ����, ������ ������, � ����� �� �����.

Be swift to hear, slow to speak.

Rede wenig, höre viel.

La parole est d�argent, le silence est d�or.

Oye primero, habla postrero.

13. Aurea mediocrĭtas. � ������ ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ��������.

The golden mean.

Der Mittelweg ist der beste.

Die goldene Mitte.

Juste milieu.

Un ten con ten, todo está bien.

14. Barba non facit philosophum. � ������ �� ������ ������ ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��������� �� �� �������.

A big head and little wit.

Nicht jeder, der einen Bart trägt, ist ein Philosoph.

La barbe ne fait pas l�homme.

La barba no hace al sabio.

15. Bona valetūdo melior est quam maxĭmae divitiae. � ����� ������� ����� �� �������� ���������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������� �� ����� � �� �� �����.

The first wealth is health.

Health is great riches.

Gesundheit ist der größte Reichtum.

Santé passe richesse.

Entre salud y dinero, salud primero.

16. Caelum digĭto attingĕre. � ���������� ������� ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������� � ����.

To find a mare�s nest.

Er traf genau das Himmelblau.

Se fourrer le doigt dans l�œil.

Tocar el violón.

17. Charta non erubescit. � ���� �� ������� �� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ��� �������.

Pens may blot, but they cannot blush.

Papier ist geduldig.

Le papier souffre tout et ne rougit de rien.

La carta no tiene empacho.

18. Contra torrentem brachia dirigĕre. � ����� ����� ����������� �����. / ����� ����� ������. (������)

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ����� �����.

To go (��� row, strive, swim) against the stream

Gegen / wider den Strom schwimmen.

Nager à contre courant.

No es de hombre prudente nadar contra la corriente.

19. Contra vim mortis non est medicāmen in hortis. � ����� ���� ����� ���� ��� � �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

³� ����� ��� ����.

���� ���� ����� �����.

Every bullet has its billet.

Death takes no bribes.

Gegen den Tod ist kein Kraut gewachsen.

Il y a remède à tout, hors la mort.

En mal de muerte, no hay médico que acierte.

20. Cribro aquam haurīre. � ������� ���� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���������� � ������� � ������.

To draw water in a sieve.

Wasser mit einem Sieb schöpfen.

Parler pour ne rien dire.

Agua en cesto se acaba presto.

21. Cui dolet, memĭnit. � �� ���� ������, ��� ��� �� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ���� �� ������, ��� ��� �� � ��������.

The tongue ever turns to the aching tooth.

Was einem schmerzt, davon spricht man.

À chacun son fardeau pèse.

Cada uno lleva la lengua al lado donde le duele la muela.

22. Dare verba in ventos. � ������ ����� �� ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ����� �� ����.

A word spoken is an arrow let fly.

Worte in den Wind streuen.

In den Wind reden/ sprechen.

La parole sème au vent.

Gastar palabras en balde.

23. De gustĭbus et colorĭbus non est disputandum. � ��� ����� � ������� �� ����� �����������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ���� � ���� ������� �� ����.

��� ����� �� ������������.

Every man to his taste. There is no accounting for tastes.

Tastes differ.

Über Geschmack lässt sich nicht streiten.

Des goûts et des couleurs il ne faut pas disputer.

Sobre gustos, no hay nada escrito.

24. De mortuis aut bene, aut nihil. � ��� ������� � ��� �����, ��� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� ������� � ��� �����, ��� �����

Speak nothing but good of the dead.

Von Toten soll man nur Gutes reden.

Il ne faut pas remeur la cendre des morts.

Ninguno sea loado hasta despuès de enterrado.

25. De nihĭlo nihil. � � ����� ����� � �� ������ (��������).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ����� � �� ���� �����.

Nothing comes � (will come) from (of) nothing.

Von Nichts kommt nichts.

Aus Nichts wird nichts.

Rien ne vient de rien.

De nada nada se hace.

26. Diabŏlus non est tam ater, ac pingĭtur. � �� ����� �������� ����, �� ���� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ����� �������� ����, �� ���� �������.

The devil is not so black as he is painted.

Der Teufel ist nicht so schwarz, wie man ihn malt.

Le diable n�est pas si noir qu�on le fait.

No sabe lo que es descanso quien no sabe lo que es trabajo.

27. Dictum factum. � ������� � ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������� � ��������.

So said, so done.

Gesagt - getan.

Aussitôt dit, aussitôt fait.

Dicho y hecho

28. Dimidium facti est coepisse. � ������� � �������� ����������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ������� � �������� ������.

A good beginning is half the battle.

Guter Anfang ist halbe Arbeit.

A moitié fait qui commence bien.

Obra empezada,

Medio acabada.

29. Dirumpit saccum sus, postquam grana comēdit. � ������� ���� �����, ���� 璿��� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ����� �� ���, ���� ��� �� ���.

Give him an inch and he�ll take an ell (a yard, a mile).

Set a beggar on a horseback, and he�ll ride a gallop.

Gib dem Teufel einen Finger und er greift nach der ganzen Hand.

Laissez leur prendre un pied chez vous, il en auront bientôt pris quatre.

Al villano, dale el pie

y se tomará la mano.

30. Divitiae virum faciunt. � ��������� ������ �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ������� ������.

A man without money is a bow without an arrow.

A full purse makes a man speak.

Geld macht den Mann.

L�argent fait tout; L�argent n�a point de maître.

El dinero hace al hombre entero.

31. Domus propria � domus optĭma. � ������� �� � ��������� ��.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ������ �����, ����� �����.

East or West, home is best.

There is no place like home.

Man reist nach Osten, man reist nach Westen, aber zu Hause ist es am besten.

On n�est nulle part aussi bien que chez soi.

Casa mía, casa mía, por requena que tu seas, me pareces una abadia.

32. Dulcia non novit, qui non gustāvit amāra. � ��� �� ����� ���������, ��� �� ��������� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� ������ � ������� � �� �������.

He who has never tasted bitter does not know what is sweet.

Was nicht sauer wird, das wird auch nicht süß.

La patience est amère, mais son fruit est doux.

No sabe lo que es descanso quien no sabe lo que es trabajo.

33. Dum ferrum candet, tundendum est. � ��� ������ �����, ���� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� �����, ���� ������ (�����).

Strike while the iron is hot.

Schmiede das Eisen, solange es heiß ist.

Il faut battre le fer pendent qu�il est chaud.

A hierro candente batir de repente.

34. Duo pariĕtes de eādem fidelia dealbāre. � ������ �� ���� � ���� ������ ��������� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ����� ���� ������ �����.

To kill two birds with one stone.

Zwei Fliegen mit einer Klappe schla-gen.

Faire d�une pierre deux coups.

Matar dos pájaros de un tiro

35. Duos qui lepŏres sequĭtur, neutrum capit. � ��� �� ����� ������� ����������, ������� �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ����� ������� ���� � � ������ �� �������.

If you run after two hares, you will catch neither. (Dogs that put up many hares kill none).

Wer zwei Hasen hetzt, fängt keinen.

Il ne faut pas courir deux lièvres à la fois.

Galgo que va tras dos liebres, sin ninguna vuelve.

36. E cantu dignoscĭtur avis. � ����� ������� �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

ϳ����� ����� �� �����, � ������ �� ��������.

A bird may be known by its song.

Den Vogel kennt man am Gesang.

Au chant on reconnait l�oiseau.

Por la facha y por el traje, se conoce al personaje.

37. Eiusdem farīnae. � � ���� ������ �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ������ ����.

We are all in the same mould.

Aus dem selben Mehl.

Aus dem gleichen Holz geschnitzt sein.

Pétri de la même argile.

De la misma cepa.

38. Equi donāti dentes non inspiciuntur. � ���������� ����� � ���� �� ����������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���������� ����� � ���� �� ����������.

Never look a gift (given) horse in the mouth.

Einem geschenkten Gaul sieht / schaut / guckt man nicht ins Maul.

A cheval donné on ne regarde pas la bride.

A caballo regalado no le mires el dentado.

39. Errāre humānum est. � ���������� �������� ����-��� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ �����������.

He is lifeless that is faultless.

He who makes no mistakes, makes nothing.

To err is human.

Irren ist menschlich.

Se tromper est humain.

El que tiene boca, se equivoca.

40. Errat interdum quadrŭpes. � ������ ����������� �����������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

ʳ�� �� �������� (�����), �� � �� �����������.

A horse stumbles that has four legs.

Es strauchelt auch ein Pferd und hat doch vier Beine.

Il n�y a si bon cheval qui ne bronche.

Quien tiene pies, de cuando en cuando da traspiés.

41. Et semel emissum volat irrevocabĭle verbum. � � ���� ��� ������� ����� ����� ������������ (�������, �����).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� � �� ��������, ���e���� � �� ������.

A word spoken is past recalling.

Eine abgefeuerte Kugel kannst du nicht wieder einfangen.

Parole jetée prend sa volée.

Palabra suelta no tiene vuelta.

42. Excitāre fluctus in simpŭlo. � ������ ���� � ���������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� � ������� ����.

A storm in a teacup. � tem�pest in a teapot.

Ein Sturm im Wasserglas.

Une tempête dans un verre d�eau.

Tempestad en un vaso de agua.

43. Ex malis eligĕre minĭma. � � �� �������� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ���� �� ��������� �����.

Of two evils choose the least.

Von zwei Übeln das kleine wählen.

De deux maux il faut choisir le moindre.

Del mal, el menor.

44. Faber est suae quisque fortūnae. � ����� � ������� �� ��� (���� ������).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ������ � ������ �� ���.

Every man is the architect of his own actions.

Jeder ist seines Glückes Schmied.

Chacun est artisan de sa fortune.

Viene ventura a hombre que la procura.

45. Facĭle dictu, difficĭle factu. � ����� �������, ����� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� �������� � �� ����� ������.

Easier said than done.

Es ist leichter versprochen als gehalten.

Du dire au fait, il y a long trait.

Del dicho al hecho, hay mucho trecho.

46. Fames est optĭmus coquus. � ����� � ��������� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� � ��������� �����.

Hunger finds no fault with the cook.

Hunger ist der beste Koch.

L�appétit est le meilleur cuisinier. (Qui a faim, mange tout pain.)

El hambre aguza el ingenio.

47. Festīna lente! � ������� �������!

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������� � ����� �������.

Haste makes waste.

Eile mit Weile.

Qui trop se hâte reste en chemin. (Pas à pas on va loin.)

Vísteme despacio, que tengo prisa.

48. Finis corōnat opus. � ʳ���� ���� ���.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

ʳ���� ��� �����.

All is well that ends well.

Das Ende krönt das Werk.

La fin couronne l�œuvre.

El fin corona la obra.

49. Flamma fumo proxĭma est. � ������ � ��������� �� ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ���� ��� �����.

There is no smoke without fire.

Wo Rauch ist, da ist auch Feuer.

Kein Rauch ohne Feuer.

Il n�y a pas de fumée sans feu.

Por el humo se sabe donde está el fuego.

50. Fortes fortūna adiŭvat. � �������� ���� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����

������ �������.

Fortune favours the brave.

Fortune is not far from the brave man�s head.

Dem Kühnen hilft das Glück, den Feigen weist's zurück.

Le succès est souvent un enfant de l�audace.

Quien no se atreve no vence.

51. Frondem in silvis non cernit. � ³� �� ������ ����� � ��.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� �������� ��� �� ������.

Not to see the forest (wood) for the trees.

Den Wald vor lauter Bäumen nicht sehen.

Les arbres cachent la forêt.

Los árboles no dejan ver el bosque.

52. Fronti nulla fides. � ��������� �� ��.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ � ���������.

Appearances are deceitful.

Der Schein trügt.

Les apparen�ces sont trompeuses.

La experiencia no se fía de la apariencia.

53. Grandĭbus exigui sunt pisces piscĭbus esca. � ���� ���� � ������ ��� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ���� � ������ �� ���.

The great fish eat up the small.

Große Fische fressen die kleinen.

Les gros poissons mangent les petits.

El pez grande se come al chico.

54. Haeret mihi in summis labris. � �� ������ ��� ����� �� ������ ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��������� �� �����.

To be at (on) the tip of one�s tongue.

Es liegt auf der Zunge.

Je l�ai sur le bout de la langue.

Tener en la punta de la lengua.

55. Homo homĭni lupus est. � ������ ����� � ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ����� ����.

Man is a wolf to man.

Ein Mensch ist des anderen Wolf.

L�homme est un loup pour l�homme.

El hombre es lobo para el hombre.

56. Homo propōnit, sed Deus dispōnit. � ������ �����, � ��� �����������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ �������, ��� ��������.

������ �����, � ��� ����.

Man proposes and God disposes.

Der Mensch denkt, Gott lenkt.

L�homme propose et Dieu dispose.

El hombre propone y Dios dispone.

57. Hospes hostis. � � � ����� (���� � � �� ���).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� �� � ���� �

���� �� �������.

Uninvited guests are welcome when they are gone.

Uninvited guests sit on thorns.

Ungeladener Gast ist eine Last.

Ungeladene Gäste gehören nicht zum Feste.

Bienvenu comme un chien dans un jeu de quilles.

El huésped dos alegrías da, una cuando llega y otra cuando se va.

58. In magno magni capiuntur flumĭne pisces. � � ������ ��� �������� ������ ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�������� �������� � ������ ��������.

A great ship asks (for) deep waters.

Ein großes Schiff braucht großes Fahrwasser.

Grosse Schiffe, grosse Wasser.

Á grand cheval grand gué.

En gran río, gran pez.

59. Lapis musco tegĭtur, qui non vertĭtur. � ����� ����� �������, ���� ���� ���� �� ���������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

ϳ� ������� ����� ���� �� ����.

No bees, no honey; no work, no money

Auf dem rollenden Stein wächst kein Moos.

Qui dort grasse matinée, trotte toute la journée.

Agua parada no mueve molinos.

60. Leōnem mortuum etiam (et) catŭli mordent. � �������� ���� ����� (�) ������ �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�������� ���� � ���� ����.

Hares may pull dead lions by the beard.

Den toten Löwen kann jeder Hase an Bart zupfen.

Au lion mort on arrache la barbe.

Del árbol caído, todos hacen leña.

61. Luna latrantem canem non curat. � ̳���� �� ����� �� �������� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� �����, � ����� ������.

The moon does not heed the barking of dogs.

The dog barks and the caravan passes.

Was kümmert�s den Mond, dass der Hund ihn anbellt.

La lune est à l�abri des loups.

El perro ladra y la caravana pasa.

62. Lupus non mordet lupum. � ���� ����� �� ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ����� �� ����.

A dog does not bitfe another dog.

Ein Wolf kennt den anderen wohl.

Un loup ne mange point l�autre.

Nunca el perro muerde al perro.

63. Lupus pilum mutat, non mentem. � ���� ����� �����, ��� �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� �����, � ������ �� ����.

The leopard cannot change its spots.

Der Wolf ändert wohl das Haar, doch bleibt er, wie er war.

Les loups peuvent perdre leurs dents, mais non leur nature.

Genio y figura hasta la sepultura.

64. Lupus sub ovis pelle celātus. � ���� �� ������ ����� ���������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� � ������ ����.

Wolf in sheep�s array.

Ein Wolf im Schafspelz.

Un innocent fourré de malice.

Cara de beato y uñas de gato. Uñas largas, con guantes de seda se tapan.

65. Mala herba cito crescit. � ������ ����� ������ �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� �� ������.

Great weeds grow apace.

Unkraut wächst auch ungesät.

Mauvaise herbe croît toujours.

Mala hierba presto crece.

66. Male parta, male dilabuntur. � ������� �������� � ������� � �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� �������, ����� � ����.

�� �������, ��� � ����.

Lightly come, lightly gone.

Wie gewonnen, so zerronnen.

Mal gagné, mal dépensé.

Lo mal adquirido, se va como ha venido.

67. Malo cum Platōne errāre, quam cum aliis recte sentīre. � ����� ���������� � ��������, �� ��������� ������ � ������ ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� � �������� ��������, �� � ������ ������.

Better be foolish with all than wise by yourself.

Besser mit den Weisen weinen als mit Narren lachen.

Mieux vaut un sage ennemi qu�un sot ami.

Es mejor callar que con tontos hablar.

68. Malum nullum est sine alĭquo bono. � ���� ���� ��� ������� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ���, ��� �� ����� �� ������.

Bad luck often brings good luck.

Keine Freude ohne Leid.

L�excés du mal amène souvent le bien.

No hay mal que por bien no venga.

69. Manus manum lavat. � ���� ���� ��.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ���� ��.

One hand washes another.

Eine Hand wäscht die andere.

Une main lave l�autre.

Una mano lava a la otra y ambas la cara.

70. Melius est prudenter tacēre, quam inanĭter loqui. � ����� ������� �������, �� ��������� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������, ���� ���� �� ������.

A still tongue makes a wise head.

Kluges Schweigen ist besser als dummes Reden.

La parole est d�argent, le silence est d�or.

Más vale callar que mal hablar.

71. Melior est vicīnus iuxta, quam frater procul. � ����� ������� ����, �� ������ ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� �������� ����, �� ������� ����.

A near neighbour is better than a far kinsman.

Ein Nachbar an der Hand ist besser als ein Freund über Land.

Qui a bon voisin a bon matin. (Mieux vaut son bon voisin que longue parenté).

Más vale un vecino al lado que un herma�no alejado.

72. Mendācem memŏrem esse oportet. � ������ ������ ���� ����������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���������� ����� ����� ������ ����.

A liar should have a good memory

Der Lügner muss ein gutes Gedächtnis haben.

Il faut qu�un menteur ait bonne mémoire.

Mentiroso sin memoria, pierde el hilo de la historia.

73. Mendāci homĭni ne verum quidem dicenti credĭmus. � �������� �� �� ����� ����� ���, ���� �� �������� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�������� �� ����� �����, ���� �� �������� ������.

A liar is not believed if he speaks the truth.

Wer einmal lügt, dem glaubt man nicht, und wenn er auch die Wahrheit spricht.

Un menteur n�est point écouté, même en disant la vérité.

En boca del mentiroso lo cierto se hace más que dudoso.

74. Mens sana in corpŏre sano. � � ��������� �� � �������� ��� (������).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ��������� �� � �������� ���.

���:

� ��������� �� � ������� ����, �� ����� ���� �� ����� ����� (������).

A sound mind in a sound body.

Ein gesunder Geist in einem gesunden Körper.

Une âme saine dans un corps sain.

Mente sana en cuerpo sano.

75. Minutŭla pluvia imbrem parit. � ���� ����� ������� ���.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ������ ����� � ����� ���.

Small rain allays a great wind.

Kleine Wolken, großer Regen; große Wolken, kleine Regen.

Petite pluie abat grand vent.

De nube pequeña gran tormenta.

76. Montes aureos pollicēri. � ������ ����� ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ����� ����.

To promise wonders.

To promise mountains.

Jemandem goldene Berge versprechen.

Promettre monts et merveilles.

Nunca prometas con lo que cumplir no cuentas.

77. Multa paucis. � ������ � �������� (������).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������� � ����.

Brevity is the soul of wit.

Kurz und bündig.

Clair et net.

A mucho hab�lar, poco acertar.

78. Nasci in felīci signo. � ���������� �� �������� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���������� �� �������� �����.

To be born with a silver spoon in one�s mouth.

Unter einem glücklichen/ günstigen Stern geboren sein.

Il est né sous une bonne étoile.

Unos nacen con estrella y otros nacen estrellados.

79. Ne diffĕras in crastīnum. � �� �������� �� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� �������� �� ������ ����, �� ����� ������� �������.

³��������� ����� ��� ������.

Never put off till tomorrow what you can do today.

Was du heute kannst besorgen, das verschiebe nicht auf morgen.

Ce qu�aujour�d�hui tu peux faire, au lendemain ne diffère.

Lo que puedes hacer hoy, no lo dejes para mañana.

80. Nemo simul domĭnis par est servīre duōbus. � ͳ��� �� ������� �������� �������� ���� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ����� � �����. (���� ����� �� ��������).

No man can serve two masters.

Niemand kann zweien Herren dienen.

Donner une chandelle à dieu et une chandelle au diable.

El que a dos amos atiende, a uno le queda mal.

81. Est modus in rebus. � � ��� � �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� � ���. ��� ������ ���.

Bind the sack before it is full. Enough is as good as a feast.

Alles mit Maß. Alles hat sein Maß (seine Grenzen).

De la mesure en toutes choses.

Todo en la vida tiene su medida.

82. Nihil tam volucre est, quam mala fama. � ͳ�� �� � ����� �������, �� ������ ����� (�����).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ��� �� ������ �� ����.

Bad news is always true.

Schlechte Nachrichten kommen rasch an.

Les mauvaises nouvelles ont des ailes.

Más vuela la fama mala que la buena.

83. Nox abstulit atra colōrem. � ����� �� ��������� ���� (�����).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� �� ���� ��.

All cats are gray in the dark (in the night).

Bei Nacht sind alle Katzen grau.

La nuit tous le chats sont gris.

De noche todos los

gatos son grises.

84. Non multa, sed multum. � �� ������, ��� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ��� ���������, �� ����� �� ������.

������ �� ��� � �� ����, �� �� ���.

Jack of all trades and (��� is) a master of none.

Wer alles tun will, tut nichts recht.

Qui veut trop prouver ne prouve rien.

Aquí hay mucho cacique y poco indio.

85. Non omne, quod nitet, aurum est. � �� ��� �� ������, �� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ��� ������, �� �������.

All is not gold that glitters.

Es ist nicht alles Gold, was glänzt.

Tout ce qui reluit n�est pas or.

No es oro todo lo que reluce.

86. Non progrĕdi est regrĕdi. � �� ��� ������ � ������� ��� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���������� � ������ ��������.

He that looks not before will find himself behind.

Wer nicht vorwärts geht, geht zurück.

Faire des progrès à reculons.

Quien adelante no mira, atrás se queda.

87. Non vult scire satur, quid ieiūnus patiātur. � �� ���� ����� �����, �� ������� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ��������� �� ����쳺.

����� ��������� � �� �������.

There is no good talk between a full man and a fasting one.

Die Gesunden und Kranken haben ungleiche Gedanken.

Bien repu, on oublie qu�il est des affamés.

En tiempo de higos no hay amigos.

88. Nulla regŭla sine exceptiōne. � ������� ������� � ��� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ������� ��� �������.

There is no rule without an exception.

Keine Regel ohne Ausnahme.

Il n�y a pas de règle sans exception.

El joven conoce las reglas pero el viejo las excepciones.

89. Numĕro Deus impăre gaudet. � ��� ��䳺 ��������� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� ������ �����.

God rejoices

at odd numbers.

Aller guten Dinge sind drei.

Jamais deux sans trois.

A Dios le gusta el número impar.

90. Nummus nummum parit. � ����� ���������� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� � �� �����.

Money makes money.

Geld will zu Geld (ist gern bei Geld).

L�argent attire l�argent. (Un sou amène l�autre).

El dinero se va al dinero.

91. Occurrunt homĭnes, nequeunt occurrĕre montes. � ���� � ����� �� ���������, � ������ � ������� � ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� � ����� �� ����������, � ������ � ������� � ����.

Men may meet but mountains never.

Berg und Tal kommen nicht zusammen, wohl aber Menschen.

Il n�y a que les montagnes qui ne se rencontrent jamais.

Tópanse los hombres y no los montes.

92. Ocŭli avidiōres sunt, quam venter. � ��� ������� �� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� � ���, �� ���� �� ����.

One�s eyes are bigger than one�s belly.

Die Augen sind größer als der Magen.

Avoir les yeux plus gros que le ventre.

Más fácil es llenar la barriga que los ojos.

93. Oleum camīno addĕre. � ϳ������� �볿 �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

ϳ������� �볿 ��

�����.

To pour oil on the fire.

Öl ins Feuer gießen.

Jeter de l�huile sur le feu.

Echar aceite al fuego.

94. Omnia mea mecum porto. � ��� ��� ���� � �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� ��� ���� � �����.

What I possess I keep with me.

All meine Habe trage ich mit mir.

Je porte tout mon bien avec moi.

Cuanto tenemos lo llevamos puesto y cuanto sabemos lo tenemos en la lengua.

95. Omnia tempus habent. � ��� �� ��� ���.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ��� ���.

Everything is good in its season.

Alles zu seiner Zeit.

Chaque chose en son temps.

Cada cosa en su tiempo y los na�bos en adviento.

96. Parsimonia est magnum vectīgal. � ����������� � ������� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������� ������ �� ��������.

A penny saved is a penny gained

Sparen bringt Haben

Qui économise s�enrichit.

Ahorra, ahorrador para que gaste el gastador.

97. Parvi libĕri, parvum malum. � ��� ��� � ���� ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� ��� �� ����� �����, � ����� � ����.

Children when they are little make parents fools, when they are big make them mad.

Kleine Kin�der, kleine Sorgen; große Kinder, große Sorgen.

Petits enfants � petite peine, grands enfants � grande peine.

Cuanto más grande la cabeza, más fuerte la jaqueca.

98. Pecunia non olet. � ����� �� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� �� ����� ������.

M�ney has no smell.

Geld stinkt nicht.

L�argent n�a point d�odeur.

El dinero bien huele, salga de donde saliere.

99. Pedĭbus timor addit alas. � ����� ���� ����� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� �� ���� ����.

Fear breeds terror.

Furcht macht lange Schritte.

La peur donne des ailes.

Cojo con miedo, corre ligero.

100. Pendēre tenui filo. � ����� �� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� �� �������.

To hang by a thread

An einem dünnen Faden hängen.

Ne tenir qu�a un fil.

La vida pende de un hilo.

101. Piscis primum a capĭte foetet. � ���� �������� �������� �� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ������� � ������.

Fish begins to stink at the head.

Der Fisch fängt am Kopf an zu stinken.

Le poisson commence toujours à sentir par la tête.

El pez comienza a podrirse por la cabeza.

102. Post nubĭla Phoebus. � ϳ��� ���� � ��� (�����).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

ϳ��� ���� � ������.

ϳ��� ������ � ������.

After rain comes fair weather.

Nach regen kommt Sonnenschein.

Auf Regen folgt Sonne.

Après la pluie le beau temps.

No hay mal que cien años dure

103. Post tres saepe dies vilescit piscis et hospes. � ϳ��� ����� ��� ����� ���������� ���� � ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� � ���� �������� ����� ��� ��.

Fish and company stink in three days.

Der Gast ist wie ein Fisch, er bleibt nicht lange frisch.

L�hôte et le poisson en trois jours (sont) poison.

El huésped y la pesca a los tres días apestan.

104. Potius sero, quam numquam. � ����� ����, �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ����, �� �����.

Better late than never.

Besser spät als nie/ als gar nicht.

Mieux vaut (il vaut mieux) tard que jamais.

Más vale tarde que nunca.

105. Primus inter pares. � ������ ����� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ����� �����.

(The) first among equals.

Erster unter Gleichen.

Le premier parmi les égaux.

El primero entre los iguales.

106. Procul ex ocŭlis, procul ex mente. � ������ �� ����, ������ �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� �� ������, ����� �� ������.

Out of sight, out of mind.

Aus den Augen, aus dem Sinn.

Loin des yeux, loin du cœur.

Ojos que no ven, corazón que no siente.

107. Quae fuĕrant vitia, mores sunt. � �� ����� ���� ���������, �� ����� � ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ���� � ���� �����.

����� �������, ��� � ������.

Other times, other manners.

Andere Zeiten, andere Sitten.

Autres temps, autres mœur.

La mala costumbre nunca tiene herrumbre.

108. Quaelĭbet vulpes caudam suam laudat. � ����� ������ ��� ���� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ����� ��� ������ �������.

Each bird loves to hear himself sing.

Jeder Fuchs lobt seinen Bau.

Tout oiseau aime à s�entendre chanter.

Cada ollero alaba su puchero.A cada pajarillo le gusta su nidillo.

109. Quidquid praecipies, esto brevis. � ���� ������, ���� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�������� � ������ �������.

������ � ������ �������.

Brevity is the soul of wit.

In der Kürze liegt die Würze.

Courte prière pénètre les cieux.

Oración breve sube al cielo.

110. Qui me amat, amet et canem meum. � ��� ������ ����, ������ � ������ ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ���� � ���� ��� �����.

Love me, love my dog.

Wer mich liebt, liebt auch meinen Hund.

Qui m�aime aime mon chien.

Al niño besa, quien besar a la madre quisiera.

111. Qui tacet, consentīre vidētur. � ��� �������, ���, ��������, �����������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�������� � ���� �����.

Silence gives consent.

Wer schweigt, stimmt zu / willigt ein.

Le silence vaut une réponse.

El que calla, otorga.

112. Quod non licet, acrius urit. � �� �� ���������, ������� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����������� ��� � ��������.

Forbidden fruit is sweetest.

Verbotene Früchte sind süß.

Chose défendue, chose désirée.

Fruta prohibida, más apetecida.

113. Quos deus perdĕre vult, dementat. � ��� ��������� ������ ���, ���� ���� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ��� �������� ����, ���� ������ �����.

Whom God wishes to ruin, he first deprives him of reason.

Wen Gott verderben will, dem raubt er den Verstand.

Quand Dieu quelqu�un veut châtier, de bon sens le fait varier.

A quien Dios quiere perder, le hace atontecer.

114. Quot capĭta, tot sententiae. � ������ ����, ������ �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ����, ������ �����.

Many men, many minds.

Soviel Menschen, soviel Köpfe.

Autant de têtes, autant d�avis.

Cuantos seres, tantos pareceres.

115. Rem involūtam emĕre. � �������� �������� ��.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ���� � ����.

To buy a pig in a poke.

Man kauft die Katze nicht im Sack.

Acheter chat en poche.

Dar gato por liebre.

116. Repetitio mater studiōrum. � ���������� � ���� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���������� � ���� ��������.

Practice makes perfect.

Wiederholung ist die Mutter des Studierens.

Répétition passe sience.

Lo repetido, gustado y admitido.

117. Res, non verba. � ij��, � �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ������ � ����� ��� �����.

Better to do well than to say well.

Taten sprechen mehr als Worte.

Les grands diseurs ne pas les grands faiseurs.

A mucho hablar, poco obrar.

118. Rosa de spinis floret. � ������� ���� � �������� ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� �������, ��� �������.

There is no rose without a thorn.

Keine Rose ohne Dornen.

Il n�y a point de roses sans épines.

No hay rosa sin espinas.

119. Scientia potentia est. � ������ � ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ � ����.

Knowledge is power.

Wissen ist Macht.

Savoir c�est pouvoir.

Saber es poder.

120. Scopae recentiōres semper meliōres. � ��� ���� ������ ����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ���� ����� �����.

���� ���� ����� ����.

A new broom sweeps clean.

Neue Besen kehren gut.

Il n�est rien tel que balai neuf.

Nuevos reyes, nuevas leyes.

121. Secundo fluvio defluĕre. � ������ �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ �� ������.

To swim down (��� with) the stream.

Mit dem Strom schwimmen.

Aller au gré du vent.

Ir a favor de la corriente.

122. Tamdiu discendum est, quamdiu vivis. � ����� ������� ��� �����, �� ����� �� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ������� �� �� �����.

Live and learn.

Der Mensch lernt, solang er lebt.

On apprend à tout âge.

Nunca te acostarás sin saber una cosa más.

123. Trahit sua quemque voluptas. � ������� ����� ��� ���������� (�����).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ������� � ��� ����������.

Every man is mad on one point.

Jeder wird auf seine eigene Art verrückt.

A chaque fou sa marotte.

Donde nos gusta, allí vamos.

124. Tu vipĕram sub ala nutrīcas. � �� ����� ��� �� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������ ��� �� �������.

Cherish (nourish, warm) a serpent (snake, viper) in one�s bosom.

Eine Schlange / Natter am Busen nähren.

Réchauffer un serpent dans son sein.

Criar una serpiente en su seno.

125. Tunĭca propior pallio est. � ����� ������, �� ���� (����� � ��� ������� � ��������� �������� ��� ��� ������).

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ������� ������ �� ���.

Near is my shirt, but nearer is my skin.

Die Haut ist mir näher als das Hemd.

La peau est plus proche que la chemise.

Más cerca están mis dientes que mis parientes.

126. Turbāto melius capiuntur flumĭne pisces. � � ��������� ��� ���� �������� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

� ��������� ��� ���� �������� �����.

To fish in troubled waters.

In trüben Wassern ist gut fischen.

Pêcher en eau trouble.

A río revuelto, ganancia de pescadores.

127. Tute hoc intristi; tibi omne est exedendum. � �� �� �������; ��� ��� � 璿��� ����������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

��� ������� ����, ��� � ��.

As you brew, so must you drink.

Selbst eingebrockt, selbst ausgegessen.

Qui casse les verres, les paie.

Quien siembra vientos, recoge tempestades.

128. Una hirundo non facit ver. � ���� ������� ����� �� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� ������� � �� �� �����.

One swallow does not make a summer.

Eine Schwalbe macht noch keinen Sommer.

Une hirondelle ne fait pas le printemps.

Una golondrina no hace verano, ni una sola virtud biena�venturado.

129. Unum malo datum, quam promissum geminātum. � ����, ��� ��� ��� ����, �� ���� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�����, ��� ��� ��� ����, �� ���� ������.

A gift in the hand is better than two promises.

Eins geben ist besser als zwei versprechen.

Un petit gain vaut mieux que deux tu l�auras.

Nadie diga haré, haré, que más vale un toma que dos te daré.

130. Unus vir � nullus vir. � ���� ��� � �� �� ���.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

���� � ��� �� ���.

The voice of one man is the voice of none.

Ein Mann, kein Mann.

Homme seul est viande à loup.

Uno y ninguno, todo es uno.

131. Usus magister optĭmus est. � ����� � ��������� �������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� � ������-

��� �������.

Practice makes perfect.

Probieren geht über Studieren.

Usage rend maître.

Al hombre obtuso, hácelo agudo el uso.

132. Ut seres, ita metes. � �� ����, ��� � ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ��񳭺�, �� � ������.

He that sows thistles will reap poverty.

They have sown the wind, and they shall reap the whirlwind.

Was der Mensch sät, das wird er ernten.

Bon fruit vient de bonne semence.

Tal siembra, tal siega.

133. Vacua (inania) vasa plurĭmum sonant. � ������� ����� ����������� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

������� ����� ������, � ����� � �������.

Empty vessels make most noise.

Leeres Fass tönt am lautesten.

Les tonneaux vides sont ceux qui font le plus de bruit.

Vasija vacía hace mucho ruido.

134. Verus amor nullum novit habēre modum. � �������� ����� �� ��� ���.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�������� ����� �� ��� ���.

The heart that once truly loves never forgets.

Wahre Liebe kennt kein Maß.

Le vrai amour n�a pas de bornes.

Amor grande, vence mil dificultades.

135. Vestis virum reddit (facit). � ���� �������� ��� ������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

�� ������ ����������.

Good clothes open all doors.

Kleider machen Leute.

Les belles plumes font les beaux oiseaux.

A cada paje su ropaje.

136. Vetus amor non sentit rubigĭnem. � ����� ����� �� ��� ���.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ����� �� ���⳺.

True love never grows old.

Old love does not rust.

Alte Liebe rostet nicht.

On revient toujours à ses premières amours.

Amor viejo, ni te olvido ni te dejo.

137. Vincuntur molli pectŏra dura prece. � ����� ������ ����� ����� �� �������� ���.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

³� ������� ����� � �� ���-���������.

A word warmly said gives comfort even to a cat.

Ein sanftes Wort stillt großen Zorn.

Douce parole n�écorche pas la bouche.

Corazón alegre hace fuego de la nieve.

138. Vita somnium breve. � ����� � �������� ���.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� � �� �������� ���.

Life is an empty dream.

Das Leben ist ein kurzer Traum.

La vie est un songe.

Esta vida es una mala noche en una mala posada.

139. Vivĕre est militāre. � ���� � ������� ��������.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� � �� ��������.

Life is a battle.

Leben heißt kämpfen.

Vivre c�est lutter.

Vivir es luchar.

140. Vox popŭli, vox dei. � ����� ������, ����� �����.

���.

����.

ͳ�.

��.

���.

����� ������ � ����� �����.

The voice of the people is the voice of God.

Volkes Stimme ist Gottes Stimme.

Voix du peuple, voix de Dieu.

Voz del pueblo, voz de Dios.


������������������� ������� A

a (ab) (+Abl) � ��

abdo, dĭdi, dĭtum, ĕre � ������

abdūco, duxi, ductum, ĕre � ��������, ���������, ���������

abhorreo, ui, -, ēre � ������ ���������, ���� ����������, �� ��������

abĭgo, ēgi, actum, ĕre � ���������, ��������

abrumpo, rūpi, ruptum, ĕre � ��������, ����������, ����������

abstineo, tinui, tentum, ēre � �����������, �� ���������, �� ������, ������������

absum, afui (abfui), abesse � �� ����, �� ���������, ���� ������

abundo, āvi, ātum, āre (+Abl) � ���� � �������� �������

ac � �

accēdo, cessi, cessum, ĕre � ��������, ���������, �����������

accĭdo, cĭdi, -, ĕre � ������, ����������

accipio, cēpi, ceptum, ĕre � ���������, ����������, ����������

accurro, (cu) curri, cursum, ĕre � ��������, �������, ���������

accurro, curri, cursum, ĕre � ��������, �������, ������, ���������, ��������

acer, cris, cre � �������, �, �, �������, �, �

Achilles, is, m � �����, ����� ��������� ����

aciem parāre � �������� ������

acies, ēi, f � ������, ������� �������, �����

acies, ēi, f � ��������, ��������

acrĭter � ��������, ����������

acta, ōrum, n � ����, ���������

acuo, acui, acūtum, ĕre � ��������

addo, dĭdi, dĭtum, ĕre � ��������

addūco, duxi, ductum, ĕre � �������� , ���������

adeo, ii (īvi), ĭtum, īre � ���������, ���������

adhibeo, ui, ĭtum, ēre � ���������, ����������, �������������

adicio, iēci, iectum, ĕre � ��������, ����������

adĭmo, ēmi, emptum, ĕre � ��������, �������, ������

adiutrix, īcis, f � ��������, ���������

adiŭvo, iūvi, iūtum, āre � ����������

administro, āvi, ātum, āre � ����������, ����������

admiratio, ōnis, f � �����, ����������

admīror, ātus sum, āri � ����������

adolescens, entis � ��������-���, �, �, ����, �, �, �������, �, �

adolesco, olēvi (olui), ultum, ĕre � ���������, ��������

adōro, āvi, ātum, āre � ��������, ��������

adulescens, entis, m, f � ����, ������

advenio, veni, ventum, īre � ���������, ���������

adventus, us, m � ������

adversarius, ii, m � ���������, ��������

adversus (+Acc.) � �����

adversus (+Acc.) � �����, �������, �������� �� ������

adversus, a, um � �����������, �, �, �������, �, �

advŏco, āvi, ātum, āre � ���������, �����������

advŏlo, āvi, ātum, āre ���������

aedificium, ii, n � ������, �������

aedifĭco, āvi, ātum, āre � ��������, ������������

aegre �� �����, ����������

aegrōtus, a, um � ������, �, �

Aegyptus, i, f � ������

Aemilia, ea, f � ����, ��. ���

Aenēas, ae, m � ����, ��� ������ � ������, ����������� ��� ���������

aēneus, a, um � �����, �, �

aequālis, e �� �����, �, �

Aequi, ōrum, m � ����, �����, ��� ��������� �� ���� �� ����

aequĭtas, ātis, f � �������������

aequus, a, um � �����, �, �, ��������, �, �

aēr, aēris, m � ������

aes, aeris, n � ���

aestas, ātis, f � ���

aestus, us, m � ���, �����

aetas, ātis, f � ��, �������

aeternus, a, um � �����, �, �

affĕro, attŭli, allātum, afferre � ����� ,��������, ��������

afficio, feci, fectum, ĕre � ������, ����������, �������, ���������, ���������� ��������

affīgo, fixi, fixum, ĕre � ���������, �����������

ager, agri, m � ����, �����, �������

agger, ĕris, m � �����, ���

aggredior, gressus sum, grĕdi �� ��������, ����������

agmen, ĭnis, n � ������, �����, �������

agmen, ĭnis, n � ������, �����, �������, �������� ������

agnosco, nōvi, nitum, ĕre � ���������, ���������, ��������

agnus, i, m � ����

ago, ēgi, actum, ĕre � �����, ����, ������, ��������, ������������, �����

agricŏla, ae, m � ��������, �������

agricultūra, ae, f � ������� ������������, ������������

ait � ����

ala, ae, f � �����

Albānus, i, m � ������ ���� ����� �����

Alcinous, i, m � ������, ��� �����

alea, ae, f � �����, �����, �������

Alexander, dri, m � ��������� �������, ��������� ����������� ����� (356 � 323 ��. �� �.�.)

aliēnus, a, um � �����, �, �

alĭquis, alĭqua, alĭquid � �����, ����, ������, �����, �����

alius, alia, aliud �� �����, �, � (� ��������)

Allia, ae, f � ��� ����

allĭgo, āvi, ātum, āre � �����������

almus, a, um � �����������, �, �

alo, ui, ĭtum, ĕre � ��������

alte � ������, ������

alter, ĕra, ĕrum � ���� �� ����, �����, �, �

altus, a, um � �������, �, �

amabĭlis, e � �������, �, �, �����, �, �

ambiguus, a, um � �������������, �, �, �������, �, �, ��������, �, �

ambŭlo, āvi, ātum, āre � ������

amens, amentis � ����������, �, �, �������, �, �

amīca, ae, f � ����������, �������

amicitia, ae, f � ������

amīcus, i, m � ����, ������

amitto, mīsi, missum, ĕre � ���������, ��������

amo, āvi, ātum, āre � ������, ������

amoenĭtas, ātis, f � �����

amor, ōris, m � �������, �����

amphitheātrum, i, n � ��������, ������� ������ ����� ��� �������

amplifĭco, āvi, ātum, āre � �����������, ����������, ����������, ����������

amplus, a, um � ��������, �, �, �������, �, �

anceps, cipĭtis � �����������, �, �

ancilla, ae, f � ��������, ��������

angustus, a, um � �������, �, �

anĭma, ae, f � ����

anĭmal, ālis, n � �������

anĭmus, i, m � ���, ����

annăto, āvi, ātum, āre � ���������, ����������

annus, i, m � ��

anser, ĕris, m � �����

ante (+Acc) � �����

antea � ����� ���, �����, �� ����

anteeo, ii, (īvi), itum, īre � ��� ��������, �����������, �����������, �����������

antīqua, ōrum, n � ���������

antīquus, a, um � ����������, �, �

Antonius, ii, m � �.������, ������ (83-30 ��.�� �.�.), ���������� ������

aperio, perui, pertum, īre � ���������

apex, apĭcis, m � �������

apis, is, f � ������

Apollo, ĭnis, m � �������, ��� �����, ���������, ��������

appareo, parui, (parĭtum), ēre � ���������, ������������, ���� ���������

appello, āvi, ātum, āre � ����������

appello, puli, pulsum, ĕre � ���������, ����������, �����������

Appennīnus, i, m � �������

appĕto, īvi, ītum, ĕre � ��������, ����������

apporto, āvi, ātum, āre � ���������, ��������, ��������

apporto, āvi, ātum, āre � ���������, ��������, ��������

appropinquo, āvi, ātum, āre � �����������

aprīcum, i, n � ����, �������� ������, ������

Aprīlis, e � ��������, a, �

aptus, a, um � ��������, �, �, �������������, �, �, �������, �, �

apud (Acc) � �, �����

Apulia, ae, f � �����, ������ ������� ������� ���볿

aquaeductus, us, m � ���������

aquĭla, ae, f � ����

Aquĭlo, ōnis, m � ������, ������� ����

arātor, ōris, m � ����, ��������, �������

arbitror, ātus sum, āri � �������, �����������

arbor, ŏris, f � ������

arceo, ui, -, ēre � ���������, ����������, ��������, ���������

arceo, ui, -, ēre � ���������, ����������, ��������, ���������

arcesso, īvi, ītum, ĕre � ���������, �����������

arcesso, īvi, ītum, ĕre � �������, �����������, ����������

Archimēdes, is, m � �������, ����. ��������� (287-212��. �� �.�.)

arcus, us, m � ��������, ����, ����, ���

arduus, a, um � ������, �, �, ����������, �, �

area, ae, f � ��

argenteus, a, um � ������, �, �

argumentum, ii, n � ����, �����, ��������

Ario, ŏnis, m � ����, �������� ���� � ������ 7 ��. �� �.�., ����� � ������, �� �� �. ������

arma, ōrum, n � �����

armo, āvi, ātum, āre � ������-����, ����������

aro, āvi, ātum, āre � �����

ars, artis, f � ���������

artĭfex, ĭcis, m � ������, �������

arvum, i, n � ����, ����

arx, arcis, f � �������, �������

as, assis, m � ��, ������� ������, ������� 327,45 �

ascendo, ndi, nsum, ĕre � ���������

Asia Minor, ōris, f � ���� ���

asĭnus, i, m �� ����

aspectus, us, m � ������

asper, ĕra, ĕrum � ������, �, �, ��������, �, �

aspernor, ātus sum, āri � ���������, ������������, ��������

aspicio, spexi, spectum, ĕre � ��������, �������

asportatio, ōnis, f � ����, ������

asporto, āvi, ātum, āre � ��������, ��������, ����������

asuefacio, feci, factum, ĕre � �������� �� ������, �������, �������, ����������

ater, tra, trum � ������, �, �, ��������, �,�

Athēnae, ārum, f � ����� (����), ����� �����

Atheniensis, is, m, f � �������� (�������)

atque = ac � �, � �����, �����

atramentum, i, n � �������

atrocĭter � ������, ���������

atrox, ōcis � ��������, �, �

attămen � ���, �����

attingo, tĭgi, tactum, ĕre � �����������, ������

attribuo, bui, būtum, ĕre � ��������, ���������, ����������, �������

auctor, ōris, m � �������, �����

audacia, ae, f � ��������, ������

audax, ācis � �������, �, �

auditorium, ii, n � ���������, �������� (��������)

aufĕro, abstŭli, ablātum, aufferre � �����, ��������, ��������

augeo, auxi, auctum, ēre � ����������, �����������

augurium, ii, n � �������������, ��������� �������, ������

Augustus, a, um � ���������, �, �, ����������� ��������� ������, ������� ��������� �����������

Augustus, i, m � ������� ������, �������� ��������� (63 �� �.�. � 12 �. �.�.)

aula, ae, f � �����

aureus, a, um � �������, �, �

aurīga, ae, m � �����

auris, is, f � ����, ����

Aurōra, ae, f � ������, ������� ����

aurum, i, n � ������, �����

ausculto, āvi, ātum, āre � �������������

aut � ���

autem � �, ��, ���

autumnus, i, m � ����

auxilior, ātus sum, āri � ����������

auxilium, ii, n � ��������

avaritia, ae, f � �������

avārus, a, um � �������, �, �, ����������, �, �

Aventīnus, i, m � ������������ ���� � ���

aveo, �, �, ēre � ���� ��������, �������

avĭdus, a, um � �������, �, �

avis, is, f � ����

avŏlo, āvi, ātum, āre � �������

avus, i, m � ��, ������

B

Bacchus, i, m � ����, �������� ��� ���� � �����������

bacillum, i, n � ������

balneum, i, n � �����, �����

barba, ae, f � ������

barbātus, a, um � ���������, �, �

Belgae, ārum, m � ������, ��������� �����

bellicōsus, a, um � ����������, �, �

bello persĕqui (+Acc) � ������� ����� ������-������

bello, āvi, ātum, āre � �������

bellum gerĕre � ����� ����

bellum inferre � ������� ����

bellum movēre � �������� ����

bellum suscipĕre � �������� ����

bellum, i, n � ����

bene � �����

beneficium, ii, n � �������, ��������������

benigne � ����, �������, �����

bestia, ae, f � �������

betŭla, ae, f � ������

bibliopōla, ae, m � ��������������

bibliothēca, ae, f � ��������

bibo, bibi, - , ĕre �� ����

bis � ����

bonum, i, n � �����, �������, ������, �������, �����, �����

bonus, a, um � ������, �, �, ������, �, �

bos, bovis, m, f � ��, ���

brachium, ii, n � ���, �����

brevis, e � ��������, �, �

Britannia, ae, f � �������

C

cado, cecĭdi, casūrus, ĕre � ������, ������

caecus, a, um � �����, �, �

caedes, is, f � ��������, �������, �������

caedo, cecīdi, caesum, ĕre � �������

caelestis, e � ��������, �, �

caelum, i, n � ����

Caesar, ăris, m � �. �. ����� (100-44��.�� �.�.), ���. �����������, ��������� ���

Caeso (Kaeso), ōnis, m � ����� (�����)

calamĭtas, ātis, f � ���

calamĭtas, ātis, f � �������, ����

calămus, i, m � ����

calathus, i, m � �����, �������, ��������, ����

calendarium, ii, n � ��������

calĭdus, a, um � ������, �, �

calix, ĭcis, m �� �����, �����

Callia Citerior, ōris, f � ��������� �����, ��������� �����

camīnus, i, m � ��, ������, ���

Campania, ae, f � �������, ������� � ������� ���볿

campus, i, m � ����

candeo, ui, � , ēre � ��������, �������

canis, is, m, f � ���, ������

Cannae, ārum, f �� �����, ���� � ���볿, �� 216 ���� �� �.�. ������� ������ ������� ����

cano, cecĭni, cantum, ĕre � ������

canto, āvi, ātum, āre � ������

cantus, us, m � ���

capella, ae, f � �������

capillus, i, m � �������

capio, cepi, captum, ĕre � �����, �����, ������, ����������, ������

Capitolium, ii, n � �������

capra, ae, f � ����

captīvus, i, m � ���������

capto, āvi, ātum, āre � ������, ������

caput, ĭtis, n � ������, �������

careo, ui, ēre, �, (+Dat.) � �� ����, ���� �����������

carĭtas, ātis, f � ������, �������, �����, �������

carmen, ĭnis, n � ���, ����

carpo, psi, ptum, ĕre � �����, ������, ������

Carthaginiensis, is, m � ������������, ��������� �. ���������, �� ����������� �� ������ ������ (������� ����)

carus, a, um � �������, �, �

castīgo, āvi, ātum, āre � ������, ����������, ��������

casus, us, m � �������

catēna, ae, f � ������

Catullus, i, m � ��� ������ ������ (87-54 ��. �� �.�.), �������� ����

catŭlus, i, m � ������ ������� (����, ������)

Caucăsus, i, m � ������

cauda, ae, f � ����

causa, ae, f � �������

caveo, cavi, cautum, ēre � �����������

cavus, a, um � ����������, �, �; �������, �,�

cedo, cessi, cessum, ĕre � ���, �������, ��������, ����������

celĕber, bris, bre � �������, �, �, ���������� ,�, �

celebro, āvi, ātum, āre � ��������

celer, ĕris, ĕre � �������, �, �

celerĭtas, ātis, f � ��������

celerĭter � ������

celerrĭme �� �����������

celo, āvi, ātum, āre � ������, �����������

censeo, sui, sum, ēre � ���������, �������, ������

centum � ���

cerāsus, i, f � �����

Ceres, ĕris, f � ������, ������ ������������, ���

cerno, crēvi, cretum, ĕre � ��������, ������

certāmen, ĭnis, n � ��������, ��������, �����

certo, āvi, ātum, āre � ���������

certus, a, um � �������, �, �, �����, �, �, ������, �, �

cetĕrus, a, um � �����, �, �

charĭtas, ātis, f � ���������

charta, ae, f � ���� �������, ����, ���� (�����)

cibus, i, m �� ���, �����

cicatrix, īcis, f � ������, ����

Cicĕro, ōnis, m � ֳ�����, �������� ���������� (106 � 43 ��. �� �.�.)

Cilicia, ae, f � ʳ���, ������� � �������-������ ������ ���� �糿

Cincinnātus, i, m � ֳ�������, ������ 460 �. �� �.�.

cingo, cinxi, cinctum, ĕre � ����������, �����������, ���������

circenses, ium, m � ��������

circŭlus, i, m � ����, ����

circumfundo, fūdi, fūsum, ĕre � ��������, ��������� �����

circumdo, dēdi, dātum, āre � ���������� �������, �������������, ��������

circumvenio, vēni, ventum, īre � �������� ������, ��������� � ��� ����

circus, i, m � ����

cithăra, ae, f � ������

citharista, ae, m � ��������

citius � ������

cito � ������

cito, āvi, ātum, āre � ��������, �������������, ������

citra � �� ��� ��, ��, �����

civīlis, e � �������������, �, �

civis, is, m, f � ����������

civĭtas, ātis, f � �������

clades, is, f � �������, �������

clam � �����, ���������

clamo, āvi, ātum, āre � �������

clamor, ōris, m � ����

clarĭtas, ātis, f � ������

clarus, a, um � �������, �, �

claudo, clausi, clausum, ĕre � ��������, ��������

clavus, i, m � ����, ����

clemens, entis � �����, �, �, �����, �, �, ��������, �, �, ��������, �, �

clementer � �������, �������, ����

clip�us, i, m � ���

Cloelia, ae, f � �����, ����� ���

Coelius mons, Coelii montis, m � ���� ����, ���� �� ���� ����� ���� �� ��������� ����

coelum, i, n � ����

coepi, coepisse � ��������

cogĭto, āvi, ātum, āre � ������, �������

cognōmen, ĭnis, n � ���������, ������

cognomĭno, āvi, ātum, āre � ���������, ������ ���������

cognosco, novi, nĭtum, ĕre � ��������, ����������, �����������

cogo, coēgi, coactum, ĕre � �������, ���������

cohortatio, ōnis, f � ���������, ����������, ����������

collegium, ii, n � ����������, ������

collibet, libuit, ēre � ����������

collĭgo, lēgi, lectum, ĕre � �������, ��������

collis, is, m � ����, ����

collŏco, āvi, ātum, āre � �������, �����������, �������������

collum, i, n � ���, ������� �������

colo, ui, cultum, ĕre � ���������, ��������

color, ōris, m � ����

Colossēum, ii, n ������

colossēus, a, um � �����������, �, �, ����������, �, �

columna, ae, f � �����, ������

comĕdo, ēdi, esum, ĕre � 璿����

comĭtor, ātus sum, āri � ����������, ��������������

commemoratio, ōnis, f � �����������, ������, ������

commre, merui, merĭtum, ēre � �������������, ��������

commilĭto, ōnis, m � ��������, ������� �������

commisceo, miscui, mixtum (mistum), ēre � ��������

committo, mīsi, missum, ĕre � �����������, ������� �����

commoveo, mōvi, mōtum, ēre � �����������, �����������

commūnis, e � �������, �, �

compăro, āvi, ātum, āre � ����������, ��������, ���������, ��������

comperio, pĕri, pertum, īre � ����������, ���� ��������

complector, plexus sum, plecti � ����������, �������, ������

compleo, ēvi, ētum, ēre � �����������

comploratio, ōnis, f � ����

complūres, a � ������ ���, � ������ �������

compōno, posui, posĭtum, ĕre � ��������, ���������, ������������

comprehendo, ndi, nsum, ĕre �� ����������

concēdo, cessi, cessum, ĕre � ��������, ���������, ���������

concīdo, cīdi, cīsum, ĕre � ���������, �������, ������, �������

concĭdo, ĭdi, -, ĕre � ������, ��������, ������

conclāmo, āvi, ātum, āre � ����� �������, ����������

concordia, ae, f � �����

concordo, āvi, ātum, āre � �������������, �����������

concutio, cussi, cussum, ĕre � ������������, ��������, �������

confĕro, tŭli, collātum, ferre � ������� � ���� ����, ���������, �ᒺ�������

confirmo, āvi, ātum, āre � ���������

conflicto, āvi, ātum, āre ��������������, ��������, ���������

conflīgo, flixi, flictum, ĕre � ��������, ������

confluo, fluxi, -, ĕre � ���������, ���������

confugio, fugi, -, ĕre � ����, ������ ��������

confūsus, a, um � �������, �, �, ����������, �, �

conglutinātus, a, um � �������, �, �

conicio, iēci, iectum, ĕre � �������, �������, ���������

coniungo, iunxi, iunctum, ĕre � 璺�������, ���������

coniunx, iŭg�s, f � �������, ��������

coniuratio, ōnis, f � �����, ���������� ��������

coniurātus, i, n � �������

conor, ātus sum, āri � ����������, ���������

conquīro, sīvi, sītum, ĕre � ����������, �������, ��������

consanguineus, a, um � �����������, �, �, ����������, �, �, �����, �. �

conscendĕre navem � ���� �� ��������

conscendo, ndi, nsum, ĕre � ���������, ����

conscientia, ae, f � ������

conscrībo, scripsi, scriptum, ĕre � ��������, ���������

consensus, us, m � �����, ������������

consentio, sensi, sensum, īre � �������������

consĕro, serui, sertum, ĕre � 璺�������, �������

conservo, āvi, ātum, āre � ��������, ��������

consīdo, sēdi, sessum, ĕre � �����, ����������, ���������, ��������������

consilium inīre � ���� ����, ����������

consilium, ii, n � �����, ����, ����

conspectus, us, m � ������, ������, ���������

conspicio, spexi, spectum, ĕre � ��������, ��������

conspĭcor, ātus sum, āri � ��������, ��������, �������

constanter � �������, ������, �����, ��������

constantia, ae, f � �������, ��������

constituo, ui, ūtum, ĕre � ���������, ������������

consto, stĭti, statūrus, āre � ������ ������

consuetūdo, ĭnis, f � ������

consul, ŭlis, m � ������

consultor, ōris, m � ��������

consūmo, sumpsi, sumptum, ĕre � ���������, �����������

contemno, tempsi, temptum, ĕre � ���������, ���������

contendo, ndi, ntum, ĕre � ���������, ����������, ��������, �����������

contentus, a, um � �����������, �, �

contineo, tinui, tentum, ēre � ������, �������, ����������

contingo, tĭgi, tactum, ĕre � �����������, �����������, ����������

continuo � ����� ��, ����, �����������

contio, ōnis, f � �����, �������

contra (+Acc) � �����

contraho, traxi, tractum, ĕre � �������, ��������

contrarius, a, um � �����������, �, �

conubium, ii, n � ����

convenio, vēni, ventum, īre � ���������, ���������, �����������

converto, verti, versum, ĕre � ���������, ��������, �������������

convincium, ii, n � ����, ������, �����

convinco, vīci, victum, ĕre � ���������, ��������, �������������

convivium, ii, n � ������

convŏco, āvi, ātum, āre � ��������, �����������

cooperio, perui, pertum, īre � ���������

copia, ae, f � �������, ���������

copiae, ārum, f � ������

coquo, coxi, coctum, ĕre � ������, ��������, ��������

coquus, i, m � �����

Corinthius, ii, m � ����������

Corinthus, i, f � ������, ���� � ������� ������ �� ����������

corium, ii, n � ����

Cornelia, ae, f � �������, ��. ���

corōno, āvi, ātum, āre � ������

corpus, ŏris, n � ���, ������

corrĭgo, rexi, rectum, ĕre � ����������

corripio, ripui, reptum, ĕre � ����������, �������

corrumpo, rūpi, ruptum, ĕre � �������, �����������, ���������

cotidiānus, a, um � ������������, �, �

cotidie � �����

cras � ������

crastīnum, i, n � ��������� ����

creber, bra, brum � ������, �, �, ������, �, �, ������������, �, �

credo, dĭdi, dĭtum, ĕre � �����

credŭlus, a, um � ���������, �, �

Cremĕra, ae, f � �������, ������� ҳ���

creo, āvi, ātum, āre � ����������, ������

cresco, crevi, cretum, ĕre � �����

cribrum, i, n � ����, ������

Croesus, i, m � ����, ��� ˳䳿 (560-546 ��. �� �.�.), ��� ����������� �����

crudelĭtas, ātis, f �� ����������

crudelĭter � ��������

crux, crucis, f � �����, ����, ����, ����

cubicŭlum, i, n � ������, ����

cubo, bui, bĭtum, āre � ������, ���������, �����, ������������

cum � ����

cum (+Abl) � �

Cumae, ārum, f � ����, ���������� ���� � �������

cunctātor, ōris, m � ��������, �������

cunctor, ātus sum, āri � ��������, �������������, ��������

cunctus, a, um � ����, ���, ���

cupĭdus, a, um � �������, �,�; �������, �, �; �����������, �, �

cupio, īvi, ītum, ĕre � ��������, ������

cur � ����

cura, ae, f � �������

Curiatii, ōrum, m � ��������, ��� ����� ������������ ����, �� ���� ��������� ������ ���������, ������� ���������

curo, āvi, ātum, āre � �������, �����������

curricŭlum, i, n � ��, ����

curro, cucurri, cursum, ĕre � �����, ��������

currus, us, m � ��������, ����

cursus, us, m � ��, ����

custos, ōdis, m � ������, ��������

Cynĭcus, a, um � �������, �, �

Cyrus, i, m � ʳ�, ��������� ��������� ������� (559 -529 ��. �� �.�.)

D

Dacoromania, ae, f � ������

damno, āvi, ātum, āre � �����������

Darēus, i, m �� ���� I, ��� ���� (������� 521-486 ��. �� �.�.)

de (+Abl) � �, ���

de medio tollĕre � ��������

dea, ae, f � ������

dealbo, āvi, ātum, āre � �����, �����������

debeo, ui, ĭtum, ēre � ���� �����������, ������

decēdo, cessi, cessum, ĕre � �����, �������

decem � ������

decĭmus, a, um � �������, �, �

decipio, cēpi, ceptum, ĕre � ������� � �����, ����������

decor, decōris, m � �����, ����������

decōrus, a, um � ���������, �, �, �����, �, �, ��������, �, �

decurro, curri, cursum, ĕre � ������, ������� ����

decus, ŏris, n � �����, �����, �����, �������

dedeceo, decui, � , ēre � �� ��������, �� ������, �� ����

dedĭco, āvi, ātum, āre � ���������, ��������, ��������, ����������

deditio, ōnis, f � �����, ����������, ������

dedūco, duxi, ductum, ĕre � �������, �������� ����, �������

defendo, ndi, nsum, ĕre � ��������

defĕro, tŭli, lātum, ferre � ��������, ����������, ��������, ����������, �������

definio, īvi, ītum, īre � ���������

defluo, fluxi, fluxum, ĕre � ������, ������

deicio, iēci, iectum, ĕre � �������, �������, ��������

deinceps � �����, ���� �� �����, �� ������

deinde � ������, ���������, ����

delectatio, ōnis, f � ��������, �����������

delecto, āvi, ātum, āre � �������������, �������

deleo, ēvi, ētum, ēre � ���������, ������

delibĕro, āvi, ātum, āre �� ���������, ������������

delictum, i, n � ������

Delphĭcus, a, um � �����������, �, �

delphīnus, i, m � ������

demento, āvi, ātum, āre � ������� � ������, ���������� ������

demonstro, āvi, ātum, āre � ��������, ����������

denarius, ii, m � ������, ������� ����� ������, ������� 10 ��� 16 ����

denĭque � ������

dens, dentis, m � ���

dense � �����

denuo � �� ���, �����

depello, pŭli, pulsum, ĕre � �������, ��������, ���������

descendo , ndi, nsum, ĕre � �������, ����������

descrībo, scripsi, scriptum, ĕre � ������������, ���������

descriptio, ōnis, f � ����

desĕro, serui, sertum, ĕre � ��������, ��������, ������

desidĕro, āvi, ātum, āre � ������, ������, ��������

desilio, silui, sultum, īre � ��������, ����������

desĭno, sii (sīvi), sĭtum, ĕre � �����������, ���������, ��������

desisto, stĭti, stĭtum, ĕre � ���������, �����������, �����������

despēro, āvi, ātum, āre �������� ����

destringo, strinxi, strinctum, ĕre � �������, ��������

desum, defui, � , deesse � ���������, ���� ����������, ���� �������

deterior, ius � �����, �, �, �� ���� ������, �, �

detraho, traxi, tractum, ĕre � ��������, ���������

detrimentum, i, n � ������

deus, i, m � ���

devenio, veni, ventum, īre � ���������, ���������

devincio, nxi, nctum, īre � ���������, � ��������, ��������

devinco, vīci, victum, ĕre �� ��������� ����������

devŏro, āvi, ātum, āre �� 璿����, ������

dexter, tra, trum � ������, �, �

diabŏlus, i, m � ����, ������

Diāna, ae, f � ij���, ������ ��������� � ������������� ���

dico, dixi, dictum, ĕre � ��������

dictātor, ōris, m � ��������

dicto, āvi, ātum, āre � ������ ������, ���������

dies natālis (m) � ���� ����������

diffĕro, distŭli, dillātum, differre � ���������, ���������

difficĭlis, e � ������, �, �

digĭtus, i, m � ������

dignosco, nōvi, nōtum, ĕre � ��������, �����������

diiudĭco, āvi, ātum, āre � ���������, �������, ���������

dilābor, lābi, lapsus sum � ���������, ������

dilanio, āvi, ātum, āre �� ������, ���������

dilĭgo, lexi, lectum, ĕre � ��������, ������ ��������

dimĭco, āvi, ātum, āre � ������ �����, ������, ����������

dimidium, ii, n � ��������

dimitto, dimīsi, dimissum, ĕre � ���������, ���������

Diogĕnes, is, m � ij����, �������� ������-���� (404 � 323 ��. �� �.�.)

dirĭgo, rexi, rectum, ĕre � ����������, ������������

dirĭmo, ēmi, emptum, ĕre � �����������, ��������, ���������

diripio, ripui, reptum, ĕre � ����������, ���������, �������

dirumpo, rūpi, ruptum, ĕre � ���������

diruo, rui, rutum, ĕre ����������, �������, ���������

discipŭlus, i, m � �����

disco, didĭci, � , ĕre � �������

discordia, ae, f � �������

discrĕpo, āvi (ui), �, āre � �����-������, �� �������������

dispergo, persi, persum, ĕre � ���������, ���������

displiceo, plicui, plicĭtum, ēre � �� ����������, �������������

dispōno, posui, posĭtum, ĕre � �����������, ���������

dispŭto, āvi, ātum, āre � ����� �������, �����������

dissentio, sensi, sensum, īre � ���� ��������, ����������, �� �������������

distribuo, ui, ūtum, ĕre � ����-����

disturbo, āvi, ātum, āre � ���������, ����������

diu � �����, �����

diuturnus, a, um � ��������, �, �; ��������, �, �

diversus, a, um � �����, �, �

dives, ĭtis � �������, �, �

divĭdo, vīsi, vīsum, ĕre � �����, ��璺�������, �����������

divinĭtus � � ��� ����

divīnus, a, um � ������������, �, �, ��������, �, �, ����, �, �

divitiae, ārum, f (Pl) � ���������

divus, a, um � ������������, �, �

do, dedi, datum, āre � ������

doceo, ui, ctum, ēre � �������

doctrīna, ae, f � ������, �����

doleo, ui, - , ēre � ��������, ���������, �����

dolor, ōris, m � ���

dolus, i, m � �������, �����, ������

domestĭcus, a, um � �������, �, �

domicilium, ii, n � �����, ���������������

domĭna, ae, f � ����������

domĭnor, ātus sum, āri � ��������, ������������

domĭnus, i, m � ��������, �������, ������

domo, ui, ĭtum, āre � ������������, ��������

domus, us, f � �������, ��

donātus, a, um � ���������, �, �

dono, āvi, ātum, āre � ��������

donum, i, n � ���������

dubĭto, āvi, ātum, āre � ����������, ��������

duco, duxi, ductum, ĕre � �����

dudum � ����� ���, �����-��, ������

dulce � �������, ������

dulcis, e � ��������, �, �

dulcitūdo, ĭnis, f � ���������, ����������, ����

dum � ����

duo, duae, duo � ���

duodĕcim � ����������

duplex, ĭcis � ��������, �, �, ��������, �, �

durus, a, um � �������, �, �

dux, ducis, m � �����������

E

ecce � ���, ������

edax, ācis � �����, �, �, ��������, �,�

edo, edĭdi, edĭtum, ĕre � ��������, �����������

edŭco āvi, ātum, āre � ����������

edūco, duxi, ductum, ĕre � ��������, ��������, �������

effĕro, extŭli, elātum, efferre � ��������, ��������

effugio, fugi, fugitūrus, ĕre � ������, ���������, �������

eff�cio, fēci, fectum, ĕre � ������, ��������, ����������, �������

egeo, ui, -, ēre (+Abl) � �����������, ���������� (��� ������)

egregius, a, um � ��������, �, �, ������, �, �

elephantus, i, m � ����

elĭgo, lēgi, lectum, āre (e+legĕre) � �����������, ��������

elĭgo, lēgi, lectum, ĕre � ��������, �����������, ��������

elŏquor, locūtus sum, loqui � ����������, ������������

emendo, āvi, ātum, āre � ����������

emigro, āvi, ātum, āre � ����������, ����c�������

emitto, mīsi, missum, ĕre � ���������

emo, emi, emptum, ĕre � ��������

enarro, āvi, ātum, āre � �������� �����������, ���������

Ennius, ii, m � ����, �������� ���� (239-169 ��. �� �.�.)

enumĕro, āvi, ātum, āre � ��������������

epistŭla, ae, f � ����

epŭlae, ārum, f � ������

epŭlor, ātus sum, āri �� ����, �����������

eques, ĭtis, m �� �������

equĭdem � �����, ��������

equitātus, us, m � ������

equus, i, m � ���

erga � ���, ���, �����

ergo � ����

eripio, ripui, reptum, ĕre � ��������, ���������

erro, āvi, ātum, āre � ����������

error, ōris, m � �������, �����, ��������

erubesco, erubui, �, ĕre � ��������

eruo, rui, rūtum, ĕre � ���������, ��������

esca, ae, f � ���

Esquilīnus mons, Esqulīni montis, m � ����������� ����, �������� �� ���� ����� ���� �� �������� ����

esurio, īvi, ītum, īre �� ���� ��������

etiam � �����, �� �

Etruria, ae, f � ������, ������� �� ����� ���볿

etsi � ���

Euclīdes, is, m � ����� (444�369 ��. �� �.�.), ��������� ����-���� ���������� �����, ����� �������, ���������, ������� ������� �������

Eurōpa, ae, f � ������ (������)

Eurōtas, ae, m � �����, ��� � �����

evādo, vāsi, vāsum, ĕre � ��������, ��������, ��������

evangelista, ae, m � ����������

evenio, vēni, ventum, īre � ���������, ��������

excēdo, cessi, cessum, ĕre � ��������, ����������

exceptio, ōnis, f � �������

excĭto, āvi, ātum, āre � ���������, ������, ����������, ����������, ���������

exclāmo, āvi, ātum, āre � ����������, �������

excogĭto, āvi, ātum, āre �� ����������, �����������

exĕdo, ēdi, ēsum, ĕre � 璿����

exemplum, i, n � �������, ������, pro exemplo � ���������

exeo, ii (īvi), ĭtum, īre � ��������

exerceo, cui, cĭtum, ēre � ���������, �����������

exercĭtus, us, m � ������

exhaurio, hausi, haustum, īre � �����������, �������, ����������, �������

exĭgo, ēgi, actum, ĕre � ������������

exiguus, a, um � �����, �, �, ���������, �, �

eximius, a, um � ����������, �, �, ���������, �, �, ������������, �, �

exitium, ii, n � ��������, ������, �����, �������, ������

exĭtus, us, m � ���������, ���������, ����

expecto, āvi, ātum, āre � ���������, ������

expello, puli, pulsum, ĕre � ��������, ������������, ���������, ���������

experientia, ae, f � �����

expĕto, petīvi, petītum, ĕre � ����������, ������, ����������

expleo, ēvi, ētum, ēre � �����������, ��������, ��������

explĭco, āvi, ātum, āre � ����������

explōro, āvi, ātum, āre � �����������, �������, ����������, ���������

expōno, posui, posĭtum, ĕre � ����������

exprĭmo, pressi, pressum, ĕre � ���������, �������, ���������, �����������

expugno, āvi, ātum, āre � ���������, ������������, ��������, ���������

exsto, -, -, āre � ��������, ���������, ����

exstruo, struxi, structum, ĕre � ��������, ������������

extemplo � ������, �������

extrēmus, a, um � ������, �, �

F

faber, bri, m � �������, �������

fabrĭca, ae, f � ���������, �������

fabŭla, ae, f � �����, ������

facĭle � �����

facĭnus, ŏris, n � ������, ������, ������, ������

facio, fēci, factum, ĕre � ������, ����

factus, a, um � ������������, �, �

facultas, ātis, f � ���������, �������, �����, �����

fagus, i, f � ���

fallax, ācis � ���������, �, �

fallo, fefelli, falsum, ĕre � ����������

fama, ae, f � �����, �����

fames, is, f � �����

farīna, ae, f � �������

fas est � ���������, �������

fatīgo, āvi, ātum, āre � ����������, ������

faustus, a, um � �����������, �, �

felicĭtas, ātis, f � �����, ����, �����

felix, īcis � ��������, �, �

femĭna, ae, f � ����

fenestra, ae, f � ����

fere � �����

fero, tuli, latum, ferre � �����

ferox, ōcis � ��������, �, �, ��������, �, �

ferreus, a, um � �������, �, �

ferrivia, ae, f � ��������

ferrum, i, n � ���

fertĭlis, e � ���������, �, �, �������, �, �

ferus, a, um � �����, �, �

fessus, a, um � ���������, �, �, ����������, �, �, ����������, �, �

festīno, āvi, ātum, āre � ��������

festus, a, um � ���������, �, �

fetus, us, m � ���, ������

fidelia, ae, f � �������� ������, ���� � ������

fidēlis, e � �����, �, �

fides, ei, f � ���, �����, �������, ����������, ����, �������

fido, fisus sum, ĕre � �����, �������

figūra, ae, f � �����, ����������

filiŏla, ae, f � �������

filius, ii, m � ���

filum, i, n � �����

finio, īvi, ītum, īre � ����������, ��������

finis, is, m � ����, �������, ������, ��������

finitĭmi, ōrum, m � ����� ������

finitĭmus, a, um � �������, �, �, ��������, �, �, ������, �, �

fio, factus sum, ĕri �� �������, ��������, ����������

firmo, āvi, ātum, āre ����������, ��������

firmus, a, um � �����, �, �

flagro, āvi, ātum, āre � �����, ������, ����������, ��������

flamma, ae, f � ������, ������

Flavius, a, um � ���⳿�, ����������� ҳ��� ���⳺� ����������, �������� ����������� (68-79 ��.)

flebĭlis, e � ���������, �, �, ���������, �, �

flecto, xi, xum, ĕre � �����, �������, �����������, ��������, ���������

floreo, ui, , ēre � �������, �����

flos, floris, m � �����

fluctus, us, m � �����, �����, ����

flumen, ĭnis, n ����

fluvius, i, m � ���

fodīna, ae, f � ������

foeteo, �, �, ēre � �������

fons, fontis, m � �������

foris � ����, �����, �� ������

forma, ae, f � ���, �����

formo, āvi, ātum, āre � ����������, ���������

formōsus, a, um � ����������, �, �

fortis, e � ��������, �, �, �������, �, �

fortĭter � �������

fortitūdo, ĭnis, f � ���������

fortunātus, a, um � ������, �, �, �������, �, �

forum, i, n � ������, �����

fossa, ae, f � ��

frango, fregi, fractum, ĕre �� ������, ���������

frater, tris, m � ����

fraus, fraudis, f � ������, �����

fraxĭnus, i, f � ����

frigĭdus, a, um � ��������, �, �

frigus, ŏris, n � �����

frons, frondis, f � ������, �����

frons, frontis, f � ����, �������, ���������

fructus, us, m � ���

frumentum, i, n � ���, �����

fruor, frui, fruĭtus sum (+Abl.) � ���������������

frustra� � �������, �����

frux, frugis, f � ���

fuga, ae, f � �����

fugio, fugi, fugitūrus, ĕre � ������, ������

fugo, āvi, ātum, āre � ��������� �� �����, ���������

fulmĭno, āvi, ātum, āre � ������ ���������, �������

fumus, i, m � ���

fundamentum, i, n� � ������

fundātor, ōris, m � ���������

fundo, fudi, fusum, ĕre � ����, ���������, ��������� ������

fur, furis, m � �����

fusus, i, m � ��������

futūrus, a, um � ��������, �, �

G

G.Iulius Caesar, G.Iulii Caesăris, m � ��� ��� ����� (100�44 �� �� �.�.), �������� ����������, ��������� � ��������� ���

Gabinius, ii, m � �����, ���������� ������, ���� ������� ����� ̳�������

galea, ae, f � �����

Gallia Citerior, ōris, f � ��������� �����

Gallia Ulterior, ōris, f � �������� �����, �������� �����

gallīna, ae, f � �����

Gallus, i, m � ����

gaudeo, gavīsus sum, ēre � �����, ����������

gaudium, ii, n � ������, ����

gemĭno, āvi, ātum, āre � ����������, ����� ����������

gemĭnus, a, um � ��������, �, �

gemma, ae, f � ��, ��������� ��������� �������

generālis, e � ��������, �, �

gens, gentis, f � �����, �����, �������

genus, ĕris, n � ��, ���

gero, gessi, gestum, ĕre� �����

gestus, us, m � ����, �������

gigno, genui, genĭtum, ĕre � �������, �����������

gladiātor, ōris, m � ��������, �������� ����

gladiatorius, a, m � �������������, �, �

gladius, ii, m � ���

gloria, ae, f � �����, �����

Gn. Pompeīus, i, m � ���� ������ (106 � 48 ��. �� �.�.), ���������� ����� � ̳������

Gracchus, i, m � �����, ������. cognomen; ����� ������ (163-133 ��. �� �.�.) � ��� (153-121 ��. �� �.�.), ������ �������, �� �������� �� ���������� ������� ������� � ���

gracĭlis, e � ��������, �, �

gradus, us, m � ����, ������

Graecus, i, m � ����

grandis, e � �������, �, �

Granĭcus, i, m � �����, ��� � ���� �糿, �� 334 �. �� �.�. ��������� ������� ������� �������� ��� �������

granum, i, n � �����

gratia, ae, f � ��������, ������

gratias agĕre � ��������

gratŭlor, ātus sum, āri � �����

gratus, a, um � �������, �, �, �������, �, �

gravis, e � ������, �, �, ��������, �, �, �������, �, �

gravĭter � �����

grex, gregis, m �� �����

gusto, āvi, ātum, āre � ���������, ���������, ���������

gustus, us, m � ����

H

habeo, ui, ĭtum, ēre � ����

habĭto, āvi, ātum, āre � ����, ���������

haedus, i, m � �����

haereo, haesi, haesum, ēre � �����

Hannĭbal, ălis, m �� ������� (248-183 ��. �� �.�.), ������������� �����������

harēna, ae, f � ����

haud � ��

haurio, hausi, haustum, īre � �������, �����

Hellespontus, i, m � ����������

Helvetia, ae, f � ��������

Helvetii, ōrum, m � ��������, ���������� ����� �� ������� ������� �������

herba, ae, f � �����

herbōsus, a, um � �����������, �, �

Hercŭles, is, m � ������

heros, herōis, m � �����

Hibernia, ae, f � �������

hic � ���

hiems, hiĕmis, f � ����

hinc � �����, � ����� ����

hinc � hinc � ��� ... ���

hirundo, ĭnis, f � �������

historia, ae, f � ������

hodie � �������

homo, ĭnis, m � ������

honestus, a, um �� ������, �, �; ���������, �, �; ��������, �, �

honor, ōris, m � �������, �����

honorātus, a, um � ��������, �,�, ���������, �, �

honōro, āvi, ātum, āre � �����������, ��������

Horatii, ōrum, m � �������, ��� �����-�������� ��������� ����, �� �� ���� ����� ������ ��������� ����� ����������� ����� ���������

Horatius, ii, m � �������, �������� ���� (65 � 8 ��. �� �.�.)

horreum, i, n � ������, �����, �������

hortor, ātus sum, āri �� �����������

hortus, i, m � ���, �����

hospes, ĭtis, m � ��������

hospes, ĭtis, m, f � ����

hostis, is, m � �����

huc � ����, ��� �����, ����� ����

humānus, a, um � ��������, �, �

humi � �� ����

humus, i, f � �����

Hungaria, ae, f � ��������

I

iaceo, cui, cĭtum, ēre � ������

iacio, iēci, iactum, ĕre � ������

iam � ���

Ianus, i, m � ����, ��� ������� � ����, ����� � ������, ������ � ����

ibi � ���

ictus, us, m � ����, �����, �����

idem, eădem, idem � ��� �����, �� ����, �� ����, �� ��, ���� �, ���� �

ideo � ����, � 򳺿 �������

idoneus, a, um � �������, �, �

Idus, uum, f � ���, 13-� ��� 15-� ���� �����

iecur, ŏris, n � �������

ieiūnus, a, um � ��������, �, �

igĭtur � ����

ignis, is, m � ������

ignorantia, ae, f � ��������

ignōro, āvi, ātum, āre

ignōtus, a, um � ��������, �, �

ille, illa, illud � ���, ��, ��

illudo, lūsi, lūsum, ĕre � �����, ���������, ����������

illumĭno, āvi, ātum, āre � ����������, ������ ��������, ����������

illustris, e � ����������, �, �

illustro, āvi, ātum, āre � ����������

imāgo, ĭnis, f � ����������, �������

imber, imbris, m � �����, �����, ���

imĭtor, ātus sum, āri � ����������, �����������

immergo, mersi, mersum, ĕre � ����������

immineo, -, - , ēre � �����������, �����������

immito, mīsi, missum, ĕre � ���������, ����������

immortālis, e � �����������, �, �

immortalĭtas, ātis, f � ���������

impar, impăris � �������, �, �

impedimenta, ōrum, n � ��������� ����, �����

impedio, īvi, ītum, īre � �������, ������������, ��������

impello, pŭli, pulsum, ĕre � ��������� � ���, �����, ���������, ������������

imperātor, ōris, m � ���������, �����������, �������

imperium, ii, n � �����, �����, ����

impĕro, āvi, ātum, āre � ����������, ��������

impetro, āvi, ātum, āre � �������, ����������, ���������, ��������

impetum facĕre � ��������, ��������

impetus, us, m � ����, ������, ������

impigre � ��������

implōro, āvi, ātum, āre �� ����� ������, ���������

imprīmis � ����������, ���������

imprŏbus, a, um � ��������, �, �

imprudentia, ae, f � ��������, ������������, ��������

imus, a, um � ��������, �, �, ���������, �, �

in matrimonium ducĕre � ������������, �������� ����

inānis, e � �������, �, �, ��������, �, �

inanĭter � ���������, �����, �������

incendo, ndi, nsum, ĕre � ����������, ������, ���������

incertus, a, um � ���������, �, �, ��������, �, �

incĭdo, cĭdi, -, ĕre � ������, ����������, ���������

incipio, cēpi, ceptum, ĕre � ��������

incĭto, āvi, ātum, āre � ���������, ������������

inclūdo, clūsi, clūsum, ĕre � ��������, ����������, ���������������

incŏla, ae, m � ���������, ������

incŏlo, colui, cultum, ĕre � ����, �������, ��������

incolŭmis, e � ������������, �, �

incredibĭle dictum est� ���������� �������

incredibĭlis, e � ����������, �, �

increpo, ui (āvi), ĭtum (ātum), āre � �������, ���������, �������, �������������

incumbo, cubui, cubĭtum, ĕre � ������, ����������, ���������

inde � �����, ������

indīco, dixi, dictum, ĕre � �����������, ����������

indignor, ātus sum, āri � ��������, ���������, ���� �����

indicium, ii, n � �����, ��������, �����

indūco, duxi, ductum, ĕre � �������, �������������, ���������

induo, ui, ūtum, ĕre � �������

indutiae, ārum, f � ����������

ineo, ii (īvi), ĭtum, īre � �������, ��������

infans, infantis, m, f � ������, �������

infecundus, a, um � �����������, �, �

infĕri, ōrum, m � ������� �������

inferior, ius � ���� ����������� �����, ������, �, �, �������, �, �

infĕro, tŭli, illātum, ferre � �������, �������

infestus, a, um � �������, �, �, �����������, �, �

infirmus, a, um �� ��������, �, �

inflammo, āvi, ātum, āre � ����������, ����������

influo, fluxi, fluxum, ĕre � �������, ���������

ingens, entis ��������, �, �, �������, �, �

ingredior, gressus sum, grĕdi � ��������, �������

inhumātus, a, um � �� ��������� � �����, �� ���������, �, �

inicio, iēci, iectum, ĕre � ������, ��������

inimīcus, i, m � ������, �����

inīquus, a, um � �������, �, �, ��������, �. �, ��������������, �, �

initium, ii, n � �������

inopia, ae, f � �������� �������, ������

inops, inŏpis � �����, �, �

inquam, inquit � ������, ��������

inquīro, sīvi, sītum, ĕre � ������, �����������, �����������

inservio, īvi, ītum, īre � �������

insidiae, ārum, f � ������, ����, ������

insinuo, āvi, ātum, āre � ��������, ���������, �������

insipiens, entis � ����������, �, �

inspicio, spexi, spectum, ĕre � ��������, ����������

insto, stĭti, -, āre � ������, ������������, ���������, �����������

instruo, struxi, structum, ĕre � �����������, ����������, ��������

insŭla, ae, f � �����

intactus, a, um � ������������, �, �, �������������, �, �

intĕger, gra, grum � ������������, �����

intellĕgo, lexi, lectum, ĕre � �������

inter (+Acc) � ��, �����

intercipio, cepi, ceptum, ĕre � �������������, �����������, �������������

interclūdo, clūsi, clūsum, ĕre � ���������, �������������, ����������

interdum � ����

intereo, ii, ĭtum, īre �� ������, ������

interficio, fēci, fectum, ĕre � �������

intĕrim � �� ���, �����, ����

intĕro, trīvi, trītum, ĕre � ��������, ���������, ��������

interpres, ĕtis, m, f � ������

interprĕtor, ātus sum, āri � ���������, ����������

interior, ius � ��������, �, �, �������, � ,�, ��������� .�, �

interrŏgo, āvi, ātum, āre � ������, ���������

intersum, esse, fui (+Dat.) � ����� ������

intervallum, i, n � �������, �������

intolerabĭlis, e � ����������, �, �

intolerandus, a, um � ������������, � ,�, ����������, �, �

intro, āvi, ātum, āre �� �������, ��������

introdūco, xi, ctum, ĕre � �������, ���������

inundo, āvi, ātum, āre � �����������, �������� � ������, �����������

invādo, vāsi, vāsum, ĕre � ��������, ����������, �����������

invenio, vēni, ventum, īre � ���������, ����������, ����������, ����������

inverto, verti, versum, ĕre � �����������

invictus, a, um � ������������, �, �

invideo, vīdi, vīsum, ēre � ��������, ���������

invīdus, a, um � ���������, �, �

invīsus, a, um � ����������, �, �, ���������, �, �, �������, �, �

invīto, āvi, ātum, āre � �����������

invŏco, āvi, ātum, āre � ���������, �����������

involvo, volvi, volūtum, ĕre � ���������, ����������

invulnerabĭlis, e � �����������, �, �

iocus, i, m � ����, �������

ipse, ipsa, ipsum � ���, �, �

ira, ae, f � ���

irascor, -, -, sci � ��������, ������������

irātus, a,um � ����������, �, �

irrevocabĭlis, e � �������������, �, �

irrideo, rīsi, rīsum, ēre � ����������, ���������

irrīsor, ōris, m � ��������

irrumpo, rūpi, ruptum, ĕre � ���������, ����������

ităque � ����, ����� �����

itĕrum � �� ���, ������

iubeo, iussi, iussum, ēre � ����������

iucundus, a, um � ��������, �, �, �������, �, �

iudicium, ii, n � ��������, �����, ���

iugum, i, n � ����, �������, ���

Iulius, a, um � ��������, �, �, ����������� �. �볺� ������

iungo, iunxi, iunctum, ĕre �� 璺�������, ���������

Iunius Brutus, i, m � ��� ���� (85 � 42 ��. �� �.�.), ������� ����� ����� ������

Iunius, a, um � ���������, �, �, ����������� ����

Iuppĭter, Iovis, m � �����, ��� ����, ���� � �����

iuro, āvi, ātum, āre � �����������, ���������

iussus, us, m � �����

iustus, a, um � ������������, �, �, ������, �, �

iuvĕnis, e � �������, �, �

iuvĕnis, is, m � ����

iuventus, ūtis, f � ��������, �������, ������

iuvo, iuvi, iutum, āre � ����������

iuxta (+Acc) � �������, ���, ����, ���

K Kalendae, ārum, f � �������, ����� ����� ����� L

labor, ōris, m � ��������, �����, ����������

laboriōsus, a, um � �����������, �, �

labōro, āvi, ātum, āre � ���������

labrum, i, n � ����

lacĕro, āvi, ātum, āre �� ���������

lacesso, īvi (ii), ītum, ĕre � ��������, ��������, ���������

lacrĭma, ae, f � ������

lacrĭmo, āvi, ātum, āre � �������, ��������� ������

lacus, us, m � �����, ����, ����

laetitia, ae, f � ������, ��������, ����

laetus, a, um � ��������, �, �, �������, �, �, �������, �, �, � �������, �, �, �����������, �, �

Laocoon, ontis, m � ��������, ����� �������

lapis, ĭdis, m � �����

latebra, ae, f � ������� ����, ������

lateo, ui, -, ēre � ��������, ���� ��������

Latīne � ��-���������

latro, āvi, ātum, āre � �������

latro, ōnis, m � ���������, ��������, ��������

latus, a, um � �������, �, �

laudatio, ōnis, f � �������

laus, laudis, f � �����, �����, �������

lavo, lavi, lautum (lavātum), āre � ����, ������

lectus, a, um � ����������, �, �

lectus, i, m � ����, ����

legātus, i, m � �����, �����

legio, ōnis, f � �����

lente � �������

leo, ōnis, m � ���

lepus, ŏris, m � ����

levis, e � ������, �, �

levo, āvi, ātum, āre � �����-������, ������������

lex, legis, f � �����

libenter � �����

liber, bri, m � �����

liber, ĕra, ĕrum � ������, �, �

libĕri, ōrum, m � ���

libĕro, āvi, ātum, āre � ��������

libra, ae, f � �������� ����, ��-����� 327,45 �

librarius, a, um � ���������, �, �

liceo, ui, �, ēre � ���������

lictor, ōris, m � �����, ���������, ��������� ����� �������� �������� ����������

ligneus, a, um � ���������, �, �

lignum, i, n � �����, �����

linea, ae, f � ���, �����

linteum, i, n � �������, �����

litĭgo, āvi, ātum, āre � �����������, ���������

littĕrae, ārum, f (Plur.) � �����, ������

litus, ŏris, n � ����� ����

loca, ōrum, n � ��������

locus, i, m � ����, ������, ����

longus, a, um � ������, �, �

loquor, locūtus sum, loqui � ��������

Luciānus, i, m � �����, �����-��� ���������� (120 � 180 ��.)

ludus, i, m � ���, ��������, �������

Luna, ae, f � ����, ������ �����

luna, ae, f � �����

lupa, ae, f � �������

lupus, i, m � ����

lux, lucis, f � �����, ����

luxuriōse � �������, �������

Lycomēdes, is, m � ˳�����, ��� ������ �� ������ �����, ����� ������

Lydia, ae, f � ˳��, ������� � ���� �糿

Lydus, i, m � �䳺��, ��������� ˳䳿

M

Macĕdo, ŏnis, m � ����������

Macedonius, a, um � ������������, �, �

macellum, i, n � ������������ �����

machĭna, ae, f � �������, ������

macte virtute (tua esto)! � ����� ��� �� ���� ��������!

macto, āvi, ātum, āre � �����������, ��������� � ������

Maecēnas, ātis, m � �������, ����������� ����� (� ��. �� �.�.)

magis � �����

magister, tri, m � �������

magistra, ae, f � ���������

magnifĭcus, a, um � ��������, �, �, �������, �,�

magnopĕre � ����,�����������

magnus, a, um � �������, �, �

Mahărbal, ălis, m �� ��������, ����������� ��������, ��������� ������

maior, maius � ������, �, �

maior, ōris � ������

maiōres, um, m � ������

Maius, a, um � ���������, �, �, ����������� ����� �������� ���

male � ������

malignus, a, um �� �������, �, �; ������, �, �

malo, malui, � , malle � �����

malum, i, n � �������, ����, ���

malum, i, n � ������

malus, a, um � �������, �, �

malus, i, f � ������

mando, āvi, ātum, āre � ����������, ��������

maneo, mansi, mansum, ēre � ����������

manus, us, f � ����

Marcellus, i, m � �������, �������� ������, ���������� ѳ����� 212 �. �� �.�.

Marcus Licinius Crassus, i, m � �.�. �����, ������ 70 �. �� �.�., ���� ������ ��������� ���� �� �������� ��������

mare, is, n � ����

maritĭmus, a, um � ��������, �, �

marītus, i, m � ������, ���

marmor, ŏris, n � ������

Mars, Martis, m � ����, ��� ���� � ������������� �����㳿 (�����㳿)

Martius, a, um � ����������, a, �, ����������� ����� �����

mater, tris, f � ����

materia, ae, f � ��������, ������

mathematĭcus, i, m � ���������

maxĭmus, a, um � ���������, �, �

medicāmen, ĭnis, n � ���

mediocrĭtas, ātis, f � ��������

medium, ii, n � ��������, �����

medius, a, um � ��������, �, �, ���������, �, �

Megăra, ae, f � �����, ���� �� ����� �� ���� (���)

Megarensis, e � ���������, �, �

membrāna, ae, f � ������ ���������

membrum, i, n � ���

memento (imperatīvus �� memĭni) � �������

memĭni, meminisse � ��������, ���������

memor, ŏris � ��������, �, �, �������������, �, �, ����, �, � ������

memoriā tenēre � ��������

menda, ae, f � �������, ����

mendax, ācis � ���������, �, �, ���������, �, �

mens, mentis, f � �����, �����

mensis, is, m � �����

mercātor, ōris, m � ������, ���������

Mercurius, ii, m � �������, ����� ����

mereo, ui, ĭtum, ēre � �������

merĭtum, i, n � ��������, �������, ����, ��������

merx, mercis, f � �����, ��, �����

metallum, i, n � �����

meto, messui, messum, ĕre � ����, ��������

metuo, ui, ūtum, ĕre � �������

Midas, ae, m �� ̳���, ������ ��� ���㳿

migro, āvi, ātum, āre � ����������, ����������

miles, ĭtis, m � ���

militāris, e � ���������, �, �

milĭto, āvi, ātum, āre � ��������

Minerva, ae, f � ̳�����, ������ � ������������� ����, ��������, �������, ����

minĭmus, a, um � ���������, �, �

minor, ātus sum, āri � ��������, �����������

minor, minus � ������, �, �, ��������, �, �, �������, �, �

minuo, minui, minūtum, ĕre � ����������

minutŭlus, a, um � ���������, �, �

mirabĭlis, e � ����������, �, �

miror, āri, ātus sum � ����������, �������������

mirus, a, um � ������, �, �

misceo, miscui, mixtum, ēre � �����, ��������

misericordia, ae, f � ���������, ��������, ������

misĕror, ātus sum, āri � ������������ ��������, ����������, �����

mitis, e � �����, �, �, �����, �, �

mitto, mīsi, missum, ĕre � ��������

mobĭlis, e � �������, �, �; ����-���, �, �

moderātus, a, um � ���������, �, �, �����������, �, �

modus, i, m � ���, �����

moenia, ium, n � ���� ����, ���������, ������

molestus, a, um � ������, �, �

mollis, e � �����, �, �, ��������, �, �

moneo, ui, ĭtum, ēre � ����������, ������������

monēta, ae, f � ������, �����

mons, montis, m � ����

monstro, āvi, ātum, āre � ����������

montuōsus, a, um � ��������, �, �

monumentum, i, n � ��������

morbus, i, m � �������

mordeo, momordi, morsum, ēre � ������

morior, mortuus sum, mori � ��������, ������

moror, ātus sum, āri � �����������, ��������

mors, mortis, f � ������

mortālis, e � ��������, �, �

mortarium, ii, n � �����

mortem oppetĕre � ��� �� ������

mortuus, a, um � �������, �, �

mos, moris, m � ��������, ������

motus, us, m � ���

moveo, movi, motum, ēre � ������, �����������

mox � ������, ���������

muliebris, e � ������, �, �

mulier, ĕris, f � ����

multilŏquus, a, um � ������������, �, �

multitūdo, ĭnis, f � ������, ����, ������ �������

multo, āvi, ātum, āre � ������, ������

multum � ������

multus, a, um � ���������, �, �

mundus, i, m � ���, ������

munio, īvi, ītum, īre � ��������

munus, ĕris, n � ��������, �������, ���������

murus, i, m � ����, ���

Musa, ae, f � ����, ������������� ��������

musca, ae, f � ����

muscŭlus, i, m � ����

muscus, i, m � ���

mutatio, ōnis, f � ����

muto, āvi, ātum, āre � �����, ��������

mutus, a, um � ����, �, �

mutuus, a, um � �������, �, �, �������, �, �

N

nam � ��

narro, āvi, ātum, āre � ����������

nascor, natus sum, nasci � �������������

Nasīca, ae, m � �����, �������� ������ (191 �. �� �.�.)

natūra, ae, f � �������, ������

natus, a, um � ����������, �, �

naumachia, ae, f � ���� ������������ ��������� ���, ��������

nauta, ae, m � �����

navigatio, ōnis, f � ��������

navigium, ii, n � �����

navĭgo, āvi, ātum, āre � ������, �����������, ���������

navis, is, f � ��������

Neapŏlis, is, f � �������, ������� ���� � �������

necessarius, a, um � ����������, �, �, ��������, �, �

neco, āvi, ātum, āre � �������

nefarius, a, um � ����������, �, �, ���������, �, �

neglĕgo, lexi, lectum, ĕre �� ���������, ���������

nego, āvi, ātum, āre � ������������, ���������

nemo � ����

Neptūnus, i, m � ������, ��� ���� �� ������

nequeo, īvi, ĭtum, īre � �� �����, �� ���� �����

Nero, ōnis, m � �����, �������� ��������� (54-68 ��.)

nescio, īvi, ītum, īre � �� �����

Nestor, ŏris, m � ������, ������� ��������� ����

neuter, tra, trum � �����, �, �, �����, �, �

Niderlandia, ae, f � ͳ��������

nihil � ���

nimis � �����, �������

niteo, ui, ēre � �������

nix, nivis, f � ���

nobĭlis, e � ������, �, �, �������, �, �, ���������, �, �

noceo, cui, cĭtum, ēre � ��������, �������

noctu � �����

Nola, ae, f � �. ����

nomen, ĭnis, n � �����, ���

nomĭno, āvi, ātum, āre � ��������

non modo�, sed etiam � �� �����..., � �

non prius�, quam � �� �����..., ��

non solum..., sed etiam � �� �����..., � �

Nonae, ārum, f � ����, 5-� ��� 7-� ���� �����

nondum � �� ��

nonnullus, a, um � ������, �, �, ��������, �, �

nonus, a, um � �������, �, �

nosco, novi, notum, ĕre � ��������, �������

noster, tra, trum � ���, �, �

noto, āvi, ātum, āre � �������

notus, a, um � ������, �, �

novus, a, um � �����, �, �

nox, noctis, f � ��

nubĭlum, i, n � �����

nudus, a, um � �����, �, �

nullus, a, um � �����, �, �, ������, �, �

numĕro, āvi, ātum, āre � ��������

numĕrus, i, m � �����

nummus, i, m � ������, �����

numquam (nunquam) � �����

nunc � �����

nuntia, ae, f � ������

nuntio, āvi, ātum, āre � ����������

nutrīco, �, ātum, āre � ��������

nutrio, īvi, ītum, īre � ��������

nympha, ae, f � ����

O

ob eam rem � � 򳺿 �������

obdūro, āvi, ātum, āre � ���� ��������, �������

obeo, ii (īvi), ĭtum, īre � �������, ��������, ���������, ������, ��������

obicio, iēci, iectum, ĕre � �������� ������, �������� �� ��������, ������

oblivio omnes cepit � �� ������

oblivio, ōnis, f � �������

oboedio, īvi, ītum, īre � ���������, ����������

obscūro, āvi, ātum, āre � �����������

obses, ĭdis, m � ��������, ����������

obsideo, sēdi, sessum, ēre � ��������, ����, �������

obsidio, ōnis, f � ������

obsīdo, sēdi, sessum, ĕre � �������, ��������

obsolētus, a, um � ���������, �, �, ������������, �, �

obsto, obstĭti (stātum), -, āre � ���������, ������������

obsto, obstĭti, (stātum), āre � �����������, ������������

obsum, obfui (offui), esse (+ Dat.) � ���������, �������, ��������

obtineo, tinui, tentum, ēre � �������, ��������, �������

obtrunco, āvi, ātum, āre � ������, �������

obviam � ��������, �������

obvius, a, um � ���������, ���� ��� ��������

occasio, ōnis, f � �������

occīdo, cīdi, cīsum, ĕre � �������, ������

occulto, āvi, ātum, āre � ������, ����������, ����

occumbo, cubui, cubĭtum, ĕre � ��������, ������, ��������

occŭpo, āvi, ātum, āre � �������, �����������, ���������, ��������

occurro, curri, cursum, ĕre � ���������, �����������

Oceănus, i, m � �����

octāvus, a, um � �������, �, �

ocŭlus, i, m � ���

odi, odisse � ���������

odium, ii, n � ���������

Ogygius, a, um � ����, ���������, �, �

oleo, lui, � , ēre � �������

oleum, i, n � ���

olim � ������

Olympia, ōrum, n � �������� ����

Olympus, i, m � ����, ���� ���������� ����

omen, omĭnis, n � ����, ������-��, ���������

omitto, mīsi, missum, ĕre � ��������� � ��� ��������

omnīno � ������

omnipŏtens, entis � ����������, �, �

omnis, e � ����, ���, ���

opes, ium, f (Plur.) � ���������

opes, um, f � �����, �����, ������

oppĕto, īvi (ii), ītum, ĕre � ��������, ����������

oppĭdum, i, n � ����, ���������, �������

oppōno, posui, posĭtum, ĕre � ������� ��������, ������������, ������������

opportūnus, a, um � �������, �, �, �������, �, �, ���������, �, �

opprimo, pressi, pressum, ĕre � ��������, ���������, �����������

oppugno, āvi, ātum, āre � ��������, ���������, ����������

ops, opis, f � ����, ���������

optĭmus, a, um � ���������, �, �

opto, āvi, ātum, āre � ������, ��������

opus, ĕris, n � �������, ����������, ������, ���, ���

ora, ae, f � �����, ���������

oracŭlum, i, n � ������, ���������

oratio, ōnis, f � �������

orbis terrārum � �����, ���, ������

orbis, is, m � ����� ����, ���

ordinātus, a, um � ������������, �, �, ����������, �, �

ordo, ĭnis, m � ����, �������, �������

oriens, entis, m � ���� �����, ����

ornamentum, i, n � ��������, ����������

ornātus, a, um � �����������, �, �

orno, āvi, ātum, āre � ������-����

oro, āvi, ātum, āre � �������, �������, ������

ortus, a, um � ����������, �, �

os, oris, n � ���, ����, �������

os, ossis, n � �����

ostendo, tendi, tentum (tensum), ĕre � ����������, �������������

ostento, āvi, ātum, āre � ���������� �� �����, ����������

ostiarius, ii, m � �������, ��������

ostium, ii, n � ����, ������, ����

otium, ii, n � �����, ���������

ovis, is, f � ����

ovum, i, n � ����, ����

P

Pactŏlus, i, m � ������, ����������� ��� � ˳䳿

pac, āvi, ātum, āre � ������ ������, ������������, ������������

paene �� �����, ������

paeninsŭla, ae, f � �������

pagĭna, ae, f � �������

Palatium, ii, n � ������������ ���� � ���

pallium, ii, n � �������� ����

palma, ae, f � �������� ����, �����

panis, is, m � ���

papa, ae, m � ������, �����, ���� ��������

papyrus, i, m � ������, ����

par, paris � �����, �, �, ���������, �, �, ���������, �, �

parātus, a, um � ������������, �, �, �������, �, �

parco, peperci, �, ĕre (+Dat.) � �����, ������, �������

parentes, um, m � ������, ����, ������

pareo, ui, ĭtum, ēre � ����������, ���������

paries, ĕtis, m � ����

pario, pepĕri, partum, ĕre � �����������, ����������

Paris, ĭdis, m � ����, ��� ���� �����

paro, āvi, ātum, āre � ��������, �����������, ��������

Parrhasius, ii, m � �������, �������� �������� (IV ��. �� �.�.)

pars, partis, f � �������

parsimonia, ae, f � �����������, ����������

parvus, a, um � �����, �, �

pasco, pavi, pastum, ĕre � �����

pastor, ōris, m � ������

patefacio, fēci, factum, ĕre � ����������, ���������

paternus, a, um � �����������, �, �

patior, passus sum, pati � ������

patricius, ii, m � ��������

paucus, a, um � �����, �, �, ���������, �, �

paulātim � �������, ����-������, ���������

paulo � ����, ��������, ����-����

pauper, ĕris � �����, �, �

pax, pacis, f � ���, �����

pecco, āvi, ātum, āre � ������

pectus, ŏris, n � �����, �����

pecunia, ae, f � �����

pecus, ŏris, n � ������

Peleus, i, m � �����, ��� �����볿, ������ ������

pellis, is, f � ����

pello, pepŭli, pulsum, ĕre � ����, �������, ���������

pendeo, pependi, �, ēre � �����

pendo, pependi, pensum, ĕre � �����, ���������, ����������

Penelōpe, es, f � ��������, ������� ������

per se � ��� �� ���

perăgo, ēgi, actum, ĕre � ���������, �������

percutio, cussi, cussum, ĕre ����������, �����������, �����������

perdo, dĭdi, dĭtum, ĕre � ������, ������, ��������

perennis, e � �����, �, �

pereo, ii (īvi), ĭtum, īre � ������, ����������

perfĕro, tŭli, lātum, ferre � ���������, ���������, ����������

perficio, fēci, fectum, ĕre � ��������, ������, ��������, ���-���������, ����������, ����-��������

perfodio, fodi, fossum, ĕre � �����������, ���������, �����������

perfringo, frēgi, fractum ĕre � �����������, ���������, �����������

perfruor, fructus sum, frui � ��-�������������

pergo, perrexi, perrectum, ĕre � ��� ���, �����������, ������������

Periander, dri, m ��������, ���������� ��������� (625-585 ��. �� �.�.), ���� �� ���� ��������

periculōsus, a, um � �����������, �, �

pericŭlum, i, n � ���������

peritia, ae, f � �����

permaneo, mansi, mansum, ēre � ����������

permigro, āvi, ātum, āre � ������������, ������

permitto, misi, missum, ĕre � ���������

permultus, a, um � ���������������, �, �

permutatio, ōnis, f � ����, �������

perpendo, pendi, pensum, ĕre � ���������

perrumpo, rūpi, ruptum, ĕre � ���������, ����������, ���������

Persae, ārum, m � �����

persaepe � ���� �����

persĕquor, secūtus sum, sĕqui �� ������������, �������

persevēro, āvi, ātum, āre � ����������

persto, stiti, (statum), āre � ���������, ������ ������

perterreo, terrui, terrĭtum, ēre � ������, ������

pertineo, tinui, -, ēre � ������������, ��������, �����������, ��������

pes, pedis, m � ����, �����

pestis, is, f � ������, ����, �������

peto, īvi, ītum, ĕre � ����������, ��������, ����������, �������, ������������, ������������

Phaeāces, um, m � �����, ����� ����������� �� ������ ������

Philippus, i, m � Գ���, ������ ����������, ������������ ��� (IV ��. �� �.�.)

philosophus, i, m � ������

Phoebus, �, m � ���, ��� �����, �����

Phoenix, ĭcis, m � ��곺��

pictor, ōris, m � ��������

pictus, a, um � ������������, �, �, ����������, �, �

pilus, i, m � �������, ��������� ������

pingo, pinxi, pictum, ĕre � ��������, ���������

pinguis, e � �����, �, �, �������, �, �

pirāta, ae, m � ����, �������� ��������

piscis, is, m � ����

placeo, ui, ĭtum, ēre � ����������

placĭdus, a, um � �����, �, �, ��������, �, �

planta, ae, f � �������

planus, a, um � �������, �, �, �����, �, �

Plato, ōnis, m � ������ (428-347 ��. �� �. �.), �������� ������ V ��. �� �.�.

Plautus, i, m � ҳ� ������ ����� (254-184 ��. �� �.�.), �������� ����������

plenus, a, um � ������, �, �

plerumque � ���������, ����������

plerusque, pleraque, plerumque � ����� �������, ��������, ������ ���

pluma, ae, f � ���

plurĭmum � ���� ������, ����� ���, �����

plurĭmus, a, um � ����������, �, �

pluvia, ae, f � ���, �����

poena, ae, f � ���������, ����, ����

poenam pro scelĕre pendĕre � ����� ���������, ������

Poenus, i, m �������, �����-���� ���������

polliceor, pollicĭtus sum, ēri � ������

Polonia, ae, f � ������

pompa, ae, f � �������

pondĕro, āvi, ātum, āre � �����-����

pondō � �����

pondus, ĕris, n � ����, �����, ����

pono, posui, posĭtum, ĕre � ����-��, ����������, ������, ��������

pons, pontis, m � ���

popŭlor, ātus sum, āri � ������������, ��������

popŭlus, i, m � �����

Porsenna, ae, m � ��������, ��� ����� � �����

porta, ae, f � ������

porto, āvi, ātum, āre � �����

portus, us, m � ����, ������

posco, poposci, �, ĕre (+Dat.) � ��������

possessio, ōnis, f � ��������, ��������, �����, �����

possideo, sēdi, sessum, ēre � �������, ����, �������

possum, potui, posse � �����

postea � ������

posterior, ius � �����, �, �, ��������� ,�, �, ����������, � ,�

postĕrus, a, um � ��������, �, �, ���������, �, �

postrēmo � ������

postridie � ���������� ���

postŭlo, āvi, ātum, āre � ��������, ��������, �������������

potens, entis � �������, �, �

potentia, ae, f � ����

potior, tītus sum, īri � �����-�����, �������, �����������

potius � �����

potus, us, m � ����, �����

praebeo, ui, ĭtum, ēre (+Dat.) � ���������

praeceps, cipĭtis � �������������, �, �

praecipio, cēpi, ceptum, ĕre � �����, ����������, �������������

praecipĭto, āvi, ātum, āre � �������, �����������, ���������, ���������

praeda, ae, f �� ������

praedo, ōnis, m � ��������, ��������

praedor, ātus sum, āri � ���������

praefĕro, tŭli, lātum, ferre � ���������� �������, �������� ��������

praeficio, fēci, fectum, ĕre � ������� ���, ������� �� ���

praemitto, mīsi, missum, ĕre � �������� �������

praemium, ii, n � ��������, �������, ������

praepăro, āvi, ātum, āre � �����������

praesens, entis � ��������, �, �

praesidium, ii, n � ������, �������

praesto, stĭti, stĭtum, are � ����-����, ���������, ������������

praesum, fui, esse (+Dat.) � ���-������

praetereo, ii, ĭtum, īre � ��������

praeterĭtus, a, um � �������, �, �

praevaleo, ui, �, ēre � ���� ��������, ���� �������

pratum, i, n � ���

preces, um, f � �������, �������, ��������

precor, ātus sum, āri � ������, �����������

premo, pressi, pressum, ĕre � ����������

pretiōsus, a, um � ������, �, �; �������, �, �

pretium, ii, n � ����, �������

prex, precis, f � �������, �������, �����

pridie � ����������

primo � ������, ��-�����

primum � ��������

primus, a, um � ������, �, �

princeps, ĭpis � ������, �, �

principātus, us, m � ������������, ���������

priscus, a, um � �����������, �, �, �����, �, �

privo, āvi, ātum, āre � �������, ��������

pro (+Abl) � ��

probo, āvi, ātum, āre � �������������, ����������

probus, a, um � ������, �,�; ��������, �, �; ��������, �, �

procēdo, cessi, cessum, ĕre � ��������, ���������, ��������

procella, ae, f � ������ ����, �����

procul � ������, �����

procurro, curri, cursum, ĕre � ������� �������, ������

procus, i, m � ���������

prodūco, duxi, ductum, ĕre � ��������, ���������, ����-������

proelior, ātus sum, āri � ������, ��������

proelium committĕre � �����-������ �����

proelium, ii, n � �����

professor, ōris, m � ��������

proficio, feci, fectum, ĕre � ��������, ����������

proficiscor, profectus sum, sci � ������������, ��������

profundo, fudi, fusum, ĕre � ���������, ��������, ����� ���������, �����������

profundus, a, um � ��������, �, �

prognātus, a, um � ����������, �, �

progredior, progressus sum, progrĕdi � ��� ������

prohibeo, ui, ĭtum, ēre � ������������

proicio, iēci, iectum, ĕre � ������

proinde � ����, ���� ��, ��� ����, ��������

Prometheus, i, m � ��������, ���� �� ������

promitto, mīsi, missum, ĕre � ������

promo, prompsi, promptum, ĕre � �������, ������������, ����������, ����������

promunturium, ii, n � ������� ������, ���

propĕro, āvi, ātum, āre � ������

propinquĭtas, ātis, f � ���������

propinquus, a, um � ��������, �, �

propior, ius � �������, �, �

propōno, posui, posĭtum, ĕre � ����������, �������

proprius, a, um � �������, �, �

propter (+Acc.) � �����

propterea � ����� ��, ��, � 򳺿 �������

propulso, āvi, ātum, āre � ��������

prorumpo, rūpi, ruptum, ĕre � ��������, �����������, �����������

proscrībo, psi, ptum, ĕre � ������������, ����������

prosterno, strāvi, strātum, ĕre � ������, ���������, ����������

prosum, profui, prodesse �����������, ���� ��������

protĕgo, texi, tectum, ĕre � ����������, ������������, ��������

proverbium, ii, n � �������

provincia, ae, f � ��������

proxĭmus, a, um � ����������, �, �

prudenter � �������

prudentia, ae, f � ������������, �������

prunus, i, f � �����

publĭcus, a, um � �����������, �, �

puella, ae, f � ������

puer, ĕri, m ���������

pueritia, ae, f � ���������, �����

pugna, ae, f � �����

pugno, āvi, ātum, āre � ������, ��������

pulcher, chra, chrum � ������, �, �, ����������, �, �

pulchritūdo, ĭnis, f � �����

pullus, i, m � ������ �������

pulvis, ĕris, m � �����, ����

Punĭcus, a, um � �������, �, �

punio, īvi, ītum, īre � ������

puppis, is, f � �����, ��������

purĭtas, ātis, f � �������

purus, a, um � ������, �, �

puteus, i, m � ��������

puto, āvi, ātum, āre � �������, ������

pyrămis, ĭdis, f � ������

Q

quadrūpes, ĕdis � �����������, �, �

quaero, sīvi, sītum, ĕre � ������

quamquam � ���

quasi � �������, ������

quatio, (quassi), quassum, ĕre � ������, ������

quattuor � ������

quercus, us, f � ���

qui � ���

qui, quae, quod � ����, �, �

quia � ���� ��, ����� ��, ��

quid � ��

quilĭbet, quaelĭbet, quodlĭbet � ����-����, �, �, �����, �, �

quinque � ����

Quintīlis, e � �����, �, �

Quintus Fabius Maxĭmus, i, m � ���� ���� ������, ����� ����� ������ ����

Quirinālis mons, Quirinālis montis, m � ������������� ����, ���� �� ���� ����� ���� �� �������� ���� �� �������

quis, quid � ���, ��

quisquis, quidquid �� ��� � ��, �� � ��

quisquis,quaequae, quidquid � ��� � ��, �� � ��

quod � ���� ��

quomŏdo � ��, ���� ��������

quoque � ���

quot � ������

quot�, tot � ������..., ������

quotidie � �����

R

rapĭdus, a, um � �������, �, �

rapio, rapui, raptum, ĕre � �����, ������, ��������

raro � ����

ratio, ōnis, f � �����, �����

recēdo, cessi, cessum, ĕre � ���������

recens, entis � �����, �, �

recipio, cēpi, ceptum, ĕre � �������� �����

recĭto, āvi, ātum, āre � ������ ������, ����������

recte � ���������

rectus, a, um � ������, �, �

recupĕro, āvi, ātum, āre � ����� ����������, �����������, �������

recūso, āvi, ātum, āre � �����-����, ������������

reddo, dĭdi, dĭtum, ĕre � �������� �����, ���������

redeo, ii, ĭtum, īre � ��� �����, �����������

redĭgo, ēgi, actum, ĕre � ����� �����, ��������, ���������, ���������

redĭmo, ēmi, emptum, ĕre � ��������, ��������, ��������

redĭtus, us, m � ����������

redūco, duxi, ductum, ĕre � ���������, �������� �����

refello, felli, -, ĕre � �������������, ��������� ������

refĕro, tŭli, lātum, ferre � �������� �����, ��������, ��������

reficio, fēci, fectum, ĕre � �����������, �����������

refugio, fugi, fugĭtum, ĕre � ���� �����, ������, ���������, ������ �������

regālis, e � ��������, �, �

regīna, ae, f � ������

regio, ōnis, f � �����, �崳��

regnum, i, n � �������

rego, rexi, rectum, ĕre � ��������, �������

regredior, regressus sum, regrĕdi � ��� �����

regŭlus, i, m � ���

reicio, iēci, iectum, ĕre � ����� �����, ��������, ������ �����

relinquo, līqui, lictum, ĕre � ��������, ��������

reliquiae, ārum, f � �������, ������

relĭquus, a, um � �����, �, �, �����

remaneo, nsi, nsum, ēre � ����������

removeo, mōvi, mōtum, ēre � ��������

repello, repŭli, repulsum, ĕre � ������������, ��������, ��������, ��������

reperio, reppĕri, repertum, īre � ���������

repetitio, ōnis, f � ����������

repĕto, īvi, ītum, ĕre � ����� ��������, �����������, �����������

reporto, āvi, ātum, āre � ���������, victoriam reportāre � ��������� ��������

res, rei, f � ��, ������

rescindo, scĭdi, scissum, ĕre � �����������, ���������, ���������

resĕco, secui, sectum, āre � �������, ����������

resisto, stĭti, -, ĕre � ����������, ���������, ��������

respicio, spexi, spectum, ĕre � �������� �����, ���������

respondeo, ndi, nsum, ēre � ���������

responsum, i, n � �������, �����, ��������

retineo, tinui, tentum, ēre � �����������, �������

retro � �����, �����

revertor, reversus sum, reverti � ����������� �����

revŏco, āvi, ātum, āre � ��������� �����, ���������, ��������

rex, regis, m � ���

Rhea, ae, f � ���, ���� ������

rideo, risi, risum, ēre � �������

ripa, ae, f � ����� ���, �������� �����

rivŭlus, i, m � ������, �����

rivus, i, m � �������, ������

robur, ŏris, n � ����

rogo, āvi, ātum, āre � �������, ��������

rogus, i, m � �������, ������

Romānus, i, m � ��������

Romŭlus, i, m � �����, ��������� � ������ ��� ���� (753-716 ��. �� �.�.)

rota, ae, f � ������

rotundus, a, um � �������, �, �

Rubĭco, ōnis, m � ������, ��� �� ������ �� ����� � ֳ����������� ���볺�

rubicundus, a, um � ����������, �, �

rubīgo, ĭnis, f � ����, ������

ruīna, ae, f � ����, �������, ��������, ����

rumpo, rupi, ruptum, ĕre � �����, ��������

rupes, is, f � �����, �����

rursus � �����

rustĭcus, i, m � �������, ��������

S

Sabīna, ae, f � ��������

Sabīni, ōrum, m � �������, �����, ��� �������� ������� ������� �� �������� ���� �� ����

Sabīnus, i, m � ��������

saccus, i, m � ����

sacerdos, ōtis, m, f � �����, �����

saecŭlum, i, n � �������, ��

saepe � �����

saepta, ōrum, n � �������, ������, ������

sagitta, ae, f � �����

salsus, a, um � �������, �, �

saltus, us, m � ������ ����, ����, ����� �����

salūber, bris, bre � �������, �, �, ��������, �, �

salus, ūtis, f � �����, ��������, �������, ���������

salūto, āvi, ātum, āre � �����

salveo, ēre, � , � ���� ��������

salvus, a, um � ������������, �, �, �����, �, �, �������, �, �

sancio, sanxi, sanctum, īre � ����������, �����������, �������������

sanctus, a, um � ���������, �, �

sanguis, ĭnis, m � ����, �������, ��������, ���

sano, āvi, ātum, āre � �������

sanus, a, um � ��������, �, �

sapiens, entis � ��������, �, �

sapiens, entis, m � �������

sapientia, ae, f � �����, �������

sapio, ii (īvi),� - , ĕre� � ���� ��������, ���� �����������, ���� ����

sarcĭna, ae, f �� ����, �����, �����

sata, ōrum, n � �����

satis � ������, ���������, �����

satur, tŭra, tŭrum � �����, �, �

Saturnus, i, m � ������, ��� ������������

saxum, i, n � �����

scelus, ĕris, n � ������, ������

schola, ae, f � �����

scholastĭcus, a, um � �������, �, �

scientia, ae, f � ������

scindo, scidi, scissum, ĕre � ���������, ����������, ���������

scio, ivi, itum, ire � �����

scopa, ae, f � ����

scribo, scripsi, scriptum, ĕre � ������

scrinium, ii, n � ������

scriptor, ōris, m � ����������

scriptus, a, um � ���������, �, �

scutum, i, n � ���

Scyrus, i, f � �����, ����� � ���������� ���

Scytha, ae, m �� ���, ��������� ����

se � ����

se l�vāre � ��������

se prosternĕre � �������������

secēdo, cessi, cessum, ĕre � ���������, ��������, ����������

secundus, a, um � ��������, �, �

sed � ���

sedeo, sedi, sessum, ēre � �����

sedes, is, f � �����, �����, ���� �����������

sedo, āvi, ātum, āre � ����������, ������������, �������������

seges, ĕtis, f � ����

sella, ae, f � �����

sementis, is, f � ������, ����

semĭno, āvi, ātum, āre � ����

semper � ������

sempiternus, a, um � �����, �, �

senātor, ōris, m � �������, ���� ������

senātus, us, m � �����

senectus, ūtis, f � �������

senīlis, e � ��������, �, �

sensus, us, m � �����, �������

sententia, ae, f � �����, �����, ������, ��������

sentio, sensi, sensum, īre � ������, ��������, �������

sepelio, pelīvi, pultum, īre � ������, ��������, ���������

septem � ��

septĭmus, a, um � ������, �, �

sequor, secūtus sum, sequi � ���-��, ��������, ������������

sermo, ōnis, m � �������, �����, ����

sero � ����

sero, sevi, satum, ĕre � ����, �������

serus, a, um � ����, �, �, ��������, �, �

servio, īvi, ītum, īre � �������

servo āvi, ātum, āre � ��������, ��������

servus, i, m � ���

sestertius, ii, m � ���������, ���-���� ����� ������, �� 217 �. �� �.�. ���������� 2,5 ����, ����� 4 ����.

sevērus, a, um � �������, �, �, �������, �, �, �����, �, �

sex � �����

Sextīlis, e � ������, �, �

si � ����

sidus, ĕris, n � �����

signifĭco, āvi, ātum, āre � ���������

signum, i, n � ����, �����, ����������, �������

silentium, ii, n � ��������, ����, �����

sileo, ui, -, ēre � �������

silva, ae, f � ��

simĭlis, e � �������, �, �

simplex, ĭcis � �������, �, �

simplicĭtas, ātis, f � ��������, �������, ����������

simpŭlum, i, n � �������� �����, ����, �������

simulacrum, i, n � ����������, ������

simŭlo, āvi, ātum, āre � �������, �����������

sine (+Abl) � ���

singŭlus, a, um � ������ ������, �, �

sitis, is, f � ������

situs, a, um � ���������, �, �

situs, us, m � ���������, ���������

sobrius, a, um � ��������, �, �, �����������, �, �

sociĕtas, ātis, f � ��������, ����������, �ᒺ������

socius, ii, m �� �������, �������

Socrătes, is, m � ������ (469�399 ��. �� �.�.), �������� ������

Sol, Solis, m � ��� �����

sol, solis, m � �����

sollicĭto, āvi, ātum, āre � ������, ���������, ����������

Solo, ōnis, m � �����, ��������� ������� (VI ��. �� �.�.)

solum, i, n � �����

solus, a, um � ����� ����, �, �, ������, �, �

solvo, solvi, ūtum, ĕre � �����������, �������

somnium, ii, n � ���

somnus, i, m � ���

sonĭtus, us, m � ����, ���, ����, ������

sono, ui, sonĭtum, āre � �������, �������

sonus, i, m � ����

soror, ōris, f � ������

sors, sordis, f � ������, ����, �������

sors, sortis, f �� ����, ������

sospes, ĭtis � ������������, �, �, �������, �, �

Spartăcus, i, m � �������, ���������� ��������� ���� 73 � 71 ��. �� �.�.

Spartānus, i, m � ����������

spectacŭlum, i, n � ��������, ���������

specto, āvi, ātum, āre � ��������, ����������, �����������

specus, us, m � ������, ����, �����

spelunca, ae, f �� ������, ����

sperno, sprevi, spretum, ĕre � ���������, ���������, �������

spero, āvi, ātum, āre � ����������

spes, spei, f � ����, ���������

spina, ae, f � �������

spirĭtus, us, m � �������, ���

spiro, āvi, ātum, āre � ������

splendeo, dui, -, ēre � �������, �����, ���������

splendĭdus, a, um � ���������, �, �

spolio, āvi, ātum, āre � ������, ������� ����, ��������, ���������

spolium, ii, n � �������� ������

spondeo, spopondi, sponsum, ēre � ��������, �����������, �����������

sponsa, ae, f � ��������

sponsus, i, m � ���������

statim � �������, ����� ��, �������

statuo, ui, ūtum, ĕre � ������������

stella, ae, f � ����

stercus, ŏris, n � ���

sto, steti, statum, āre � ������

strata, ae, f � �������

struo, struxi, structum, ĕre � ��������������, ����������, ��������, ��������

studeo, ui, � , ĕre (+Dat.) � ���-������, ���������, ����������, �������

studium, ii, n � ��������, ���������, �������

stylus, i, m � ������ �������, ��

Styx, Stygis, f � ����, ��� � ��������� ������

suadeo, suasi, suasum, ēre � ������, �����������

subdūco, duxi, ductum, ĕre � ������

subicio, iēci, iectum, ĕre � ������, ���������, ��������

subĭgo, ēgi, actum, ĕre � ���������, ��������, ������������

subĭto � ���������, ����������, �������

sublĕvo, āvi, ātum, āre � �������, �����������

subraucus, a, um � �����������, �, �, ����������, �, �

subsum, fui, esse � ���������� ��, ���� �����

subtraho, traxi, tractum, ĕre � ��������, ��������

succīdo, cīdi, cīsum, ĕre � ������

succurro, curri, cursum, ĕre � �������� ��, ��������� �� ��������

summus, a, um � ������, �, �, �����, �, �

sumo, sumpsi, sumptum, ĕre �� �����

supĕri, ōrum, m � ������ ����

superior, ius � ������, �, �

supĕro, āvi, ātum, āre � ������������, ����������

supervacuus, a, um � ������, �, �; ����������, �, �, ����������, �, �

supplex, plĭcis � ����������, �, �

supplicium, ii, n � ������, ��������, ����������, �������

suprēmus, a, um � ��������, �, �

surgo, rexi, rectum, ĕre � �������, ��������

sus, suis, m, f � �����

suscipio, cepi, ceptum, ĕre � ��-���������, �����������, ���-����

suspĭ�or, ātus sum, āri � ���������, ����������, �������������

sustento, āvi, ātum, āre � �����������, �����������

suus, a, um � ���, �, �

Syra, ae, f � ����, ��. ���

Syracūsae, ārum, f � �. �������� �� ����볿

T

taberna, ae, f � ����, ���������

tabŭla, ae, f � �����, �������, �������

taceo, ui, ĭtum, ēre � �������

Taenărus, i, m � �����, ��� � ���� �� ���� ������ � ������ ������� � ������ � ������� ������� (������� ��� �������)

talis, e � �����, �, �

talus, i, m � ����

tam � ��������, �� ���� ���

tamen � �����

tandem � ������

tango, tetĭgi, tactum, ĕre �� �����������

tantopĕre � ��������, �� ���� ���

tantummŏdo � �����, ����� ���

tardātus, a, um � �����������, �, �, ����������, �, �

taurus, i, m � ��, ���

tectum, i, n � ������, ��, �����, ���

tegimentum, i, n � ����, �������, ����

tego, texi, tectum, ĕre � ��������, ���������

Tellus, i, m � ����, ������� ���

telum, i, n � �����, �����, ������

temerĭtas, ātis, f � �����������, ������������

tempĕro, āvi, ātum, āre � �����������, ������������, �����, �������

tempestas, ātis, f � ������, ������, ����, ���, �����

templum, i, n � �������, ����

tempus, ōris, n � ���

tendo, tetendi, tensum (tentum), ĕre � �������, ��������

Tenĕdus, i, f � �������, ����� ��� �����������

teneo, ui, tentum, ēre � �������, �������

tener, ĕra, ĕrum � �����, �, �

tenuis, e � ������, �, �

tergum, i, n � �����, ������

tero, trivi, tritum, ĕre � ��������, �����

terra, ae, f � �����

terrēnus, i, m � ������ ����, ��������

terreo, ui, ĭtum, ēre �� ������, ��������

terribĭlis, e � ��������, �, �

terror, ōris, m � �����

testis, is, m, f � �����

testor, ātus sum, āri � ��������� � �����, �������

thalămus, i, m � ������, ����

theātrum, i, n � �����

thermae, ārum, f � ���� �������, ��������

Thessalia, ae, f � �������, ���������� ������, ������� ������ ������

Thetis, Thetĭdis, f � ����� (�����), ������� ������, ���� ������

Tibĕris, is, m � ��� ҳ�� � ������� ���볿, ��� ����� � ҳ�������� ����

Tiberius Sempronius Gracchus, i, m � ҳ���� �������� �����, �������� ������ 133 �. �� �.�., ������� � ������� � ���������� �� ������ �������� ������ � ���

timeo, timui, - , ēre � �������

timĭdus, a, um � �����������, �, �, ���������, �, �, ���������, �, �

timor, ōris, m � �����

tinctus, a, um � ��������, �, �

Titus Manlius Torquatus, i, m � ҳ� ����� ������� (340 �. �� �.�. ������� �������� ����� ���� �� ��������� ���������)

Titus, i, m � ���, ���. ���

tolĕro, āvi, ātum, āre � ������, ����������

tollo, sustŭli, sublātum, ĕre � �������, �������������, �������

tono, ui, �, āre � ������

torqueo, torsi, tortum, ēre �� ���������, ��������, �������, ������

torrens, entis, m � ��������� ����, �����

tostus, a, um � �����, �, �

tot � ������

totus, a, um � ����, ���, ���, �����, �, �

trado, dĭdi, dĭtum, ĕre � ����������

traho, traxi, tractum, ĕre � �������, �������

traicio, iēci, iectum, ĕre � ������������, ����������

trano, āvi, ātum, āre � ������, �����������

tranquillo, āvi, ātum, āre � ������������

transcrībo, psi, ptum, ĕre � ������������

transeo, ii (īvi), ĭtum, īre � ����������, ������������, ���������

transfīgo, fixi, fixum, ĕre � ���������, �����������

transĭtus, us, m � �������, ������

transmitto, mīsi, missum, ĕre � ����������, ���������

Trasumēnus, i, m � ������������ �����

tres, tria � ���

tribūnus plebis, i, m � �������� ������

tribuo, ui, ūtum, ĕre �� �����, �������, ������������

trigemĭnus, a, um � ��������, �, �

triquetrus, a, um � ���������, �, �

tristis, e � ������, �, �

tristitia, ae, f � ���, ������

triumpho, āvi, ātum, āre � �������������, ����������

Troiānus, a, um � ����������, �, �

Troiānus, i, m � ��������

trucīdo, āvi, ātum, āre � �������, ���������

tuba, ae, f � �����

tuber, ĕris, n � ����, �������

Tullius Hostilius, ii, m � ���� ������, ����� ��� ���� (672-640 ��. �� �.�.)

tum � ���

tumultus, us, m � ���, ����, �������

tundo, tutŭdi, tunsum, ĕre � ������, ������

turbo, āvi, ātum, āre � ���������, ���������, ����������

turris, is, f � ����

tute � �������� ����� �� tu (��)

tutor, ātus sum, āri � ��������, ���������

tutus, a, um � ���������, �, �, ���������, �, �

tyrannus, i, m � �����, ���������

Tyrthaeus, i, m � ҳ����, �������� ���� (VII ��. �� �.�.)

U

uber, ĕris, n � ��������, ���������

ubi � ��

Ulīxes, is, m � ����, ������, ����� ��������� ����, ��� ������� �����

ultĭmus, a, um � �������������, �, �, �������, �, �

umbilīcus, i, m � ��������, �����

umbra, ae, f � ���

una � �����

unda, ae, f � �����, ����

unde � �����

unguis, is, m � �����, �����

universus, a, um � ����, ���, ���

unquam � ����-������

unus, a, um � ����, �, �

urbānus, a, um � ������ ,�, �

urbs, urbis, f � ����

uro, ussi, ustum, ĕre � ���������, ���������, ���������, ������

ursus, i, m � ������

usitātus, a, um � ����������������, �, �

usque � �� ��

usus, us, m � �����

ut � ��

ut..., ita � ��..., ���, �������

uter, tra, trum � ����, ���, ��� � ����

utĭlis, e � ��������, �, �

utilĭtas, ātis, f � �������

utĭnam � � ���� �, � ����, ���� �, �����

utor, usus sum, uti � �������������

utrimque � � ���� ����

uva, ae, f � ��������

uxor, ōris, f � �������, ����

V

vacca, ae, f � ������

vacuus, a, um � �������, �, �, ������, �, �

vae! � ����!

vagor, ātus sum, āri � ����������, �������, ��������

valeo, ui, ĭtum, ēre � ���� ��������, ���� ��������, ����

valetūdo, ĭnis, f � �������

valĭdus, a, um � �������, �, �, �����, �, �, ��������, �, �

varius, a, um � �����, �, �

vastĭtas, ātis, f � ����������, �����������, ��������

vastus, a, um � ����������, �, �, ���������, �, �, ��������, �, �

vectīgal, ālis, n � ��������

veho, vexi, vectum, ĕre � ������, �����, �����, �����, ����������

Veiens, entis, m � ������ ���� ���

velo, āvi, ātum, āre � ���������

velocĭter � ������

venatio, ōnis, f �� ���������

venĕror, ātus sum, āri � ��������, ��������, �������

venia, ae, f � �����, ��������, �����������

venio, veni, ventum, īre � ���������

venter, tris, m � ����, ������

ventus, i, m � ����

Venus, ĕris, f � ������, ������ �������

venus, ĕris, f � �������, �����

ver, veris, n � �����

verba ponĕre � ��������������

verbum, i, n � �����

verĭtas, ātis, f � ������, ������

versor, ātus sum, āri � ����������, �����������

versus, us, m � ���, �����

verto, verti, versum, ĕre � ���������, �����������, ������, �����������, ��������

vertor, versus sum, verti � ����������, ���������

verum, i, n � ������

verus, a, um � ��������, �, �, ��������, �, �

Vesta, ae, f � �����, ������ ���������� �������

vestigium, ii, n �� ���

vestis, is, f � ����

Vesuvius, i, m � ������, ������ � �������

veto, ui, ĭtum, āre � ����������

vetus, ĕris � ������, �, �

vetustas, ātis, f � ���������

vexillum proponĕre � ������ ���������� ����

vexillum, i, n � ����, ������

via, ae, f � ������, ����

vicīnus, a, um � ������, �, �

victor, ōris, m � ����������

victoria, ae, f � ��������

victus, us, m �� �����, ���

vicus, i, m � ����

video, vidi, visum, ēre � ������

vilesco, lui, �, ĕre � ������������, �������

villa, ae, f � ����, �������

villa, ae, f � ����, �������� ��� �������� �������

vinco, vici, victum, ĕre � ����������

vincŭlum, i, n � �������, ����, �������, �����

vindemia, ae, f � ��������

vipĕra, ae, f � ���

vir, i, m � ������, ���, ����� ������

virgo, ĭnis, f � ������

virtus, ūtis, f � �������

visĭto, āvi, ātum, āre � ���������

vita, ae, f � �����

vitium, ii, n � ������, �������, ����, ����

vitŭla, ae, f � ������

vivo, vixi, victum, ĕre � ����

vivus, a, um � �����, �, �

volens, entis � �������������, �, �, ��������, �, �

volo, āvi, ātum, āre � �����

volo, volui, velle � �����

Volsci, ōrum, m � �������, ����� � �����

volŭcer, cris, cre � �������, �, �

volŭcris, is, f � ����

voluntas, ātis, f �� ����, �������, ����������

volvo, volvi, volūtum, ĕre � ��������, �������

vox, vocis, f � ����, �����

Vulcānus, i, m � ������, ��� ����� � ������� �����㳿 (�����㳿)

vulnerabĭlis, e � ���������, �, �

vulnĕro, āvi, ātum, āre � ������

vulnus, ĕris, n � ����

vulpes, is, f � ������

vultur, ŭris, m � ������, �����

Z Zeuxis, ĭdis, m � ������, �������� �������� (IV ��. �� �.�.) ���������Ζ���������� ������� � ���... ��� � aut� aut ���� � Athēnae, ārum, f �

�������, �, � � opulentus, a, um, dives, ĭtis

������ � multus, a, um

������ � ��� � multi nostrum

��������� � divitiae, ārum, f

������ � opto, āvi, ātum, āre

���������� � patria, ae, f

���������, �, � � tutus, a, um

������ � convivium, ii, n

�� � cursus, us, m

�����, �, � � pauper, ĕris

������ � paupertas, ātis, f

����, �, � � albus, a, um

����� � magis, plus

���� � frater, tris, m

����� � capio, cepi, captum, ĕre

����� ������ � intersum, fui, esse + Dat.

������� � fallo, fefelli, falsum, ĕre

������ � mendacium, ii, n

������ � aedificium, ii, n

���� �������� � valeo, ui, ĭtum, ēre

���� �������� � debeo, ui, ĭtum, ēre

���� �������� � praesum, fui, esse (+Dat.)

������, �, � � difficĭlis, e

��� � vallus, i, m

������� � existĭmo, āvi, ātum, āre, habeo, ui, ĭtum, ēre

�������, �, � � magnus, a, um

������ � Venus, ĕris, f

������� � apex, ĭcis, m

����� � ver, veris, n

����� � Vesta, ae, f

�������� � virgo vestālis, virgĭnis vestālis, f

����� ���� � bellum gerĕre

���� � omnis, e

��� � iam

������ � usus, us, m

�������� � expello, pŭli, pulsum, ĕre

���������� � invenio, veni, ventum, īre

������� � casus, us, m

����������� � excusatio, ōnis, f

�������, �, � � altus, a, um

���������� � edŭco, āvi, ātum, āre

������ � exercĭtus, us, m

��������� ���� � castra, ōrum, n

��� � carmen, ĭnis, n

����� a, � � sempiternus, a, um

��������� � monstro, āvi, ātum, āre

������ � ignis, is, m

��� � miles, ĭtis, m

����� � hostis, is, m

���� � auris, is, f

������� � magister, tri, m

������� � disco, didĭci, � , ĕre

���������, �, � � Gallĭcus, a, um

��������, �, � � turpis, e

������� � Hannĭbal, ălis, m

�����, �, �� � amārus, a, um

����� � sequor, secūtus sum, sequi (+Acc)

�������� � dico, dixi, dictum, ĕre

������ � hora, ae, f

�������, �, � � parātus, a, um

�������� � compăro, āvi, ātum, āre

���� � Graecus, i, m

��� � peccātum, i, n

������ � pe�co, āvi, ātum, āre

���������� � civis, is, m, f

����� � pecunia, ae, f

��� � duo, duae, duo

���� � dies, ēi, m, f

������� � civĭtas, ātis, f

������, �, � � nonnullus, a, um

��� � libĕri, ōrum, m

�� � ante (+Acc)

�� �.�. � ante aeram nostram

����� � bene

����� � diu

��������� � licet, licuit, ēre

���� � fortūna, ae, f

���������� � iuvo, iuvi, iutum, āre

������ � via, ae, f

������������� � observo, āvi, ātum, āre

���� � amīcus, i, m

������ � amicitia, ae, f

������ �stultus, i, m

���� � anĭma, ae, f

����� � vivus, a, um

�����, �, � � nullus, a, um, neuter, tra, trum

��������� � supervenio, veni, ventum, īre

������ � perpetuo, semper

���� � lepus, ŏris, m

����� � lex, legis, f

���������� � maneo, mansi, mansum, ēre

������� � studium, ii, n

�������������� � memŏro, āvi, ātum, āre

����������� � voco, āvi, ātum, āre

������ � causa (+Gen)

����������� � condo, dĭdi, dĭtum, ĕre

�������� � defendo, ndi, nsum, ĕre

�������� � servo, āvi, ātum, āre

��� � bestia, ae, f

������� � deficio, feci, fectum, ĕre

����� � concordia, ae, f

������� �perdo, dĭdi, dĭctum, ĕre

��������� � expugno, āvi, ātum, āre

������� � v�letūdo, ĭnis, f

���� � hiems, hiĕmis, f

���� � stella, ae, f

��������� � firmo, āvi, ātum, āre

����������, �, � � illustris, e

������� � signum, i, n

������ ��������� ���� � castra m�vēre

�������, �, � � aureus, a, um

� � � que ������ � verĭtas, ātis, f ������ � historia, ae, f �

����� � charta, ae, f

����� � Cato, ōnis, m, �������� ���������� (234-149 ��. �� �.�.)

������ � consul, ŭlis, m

��������, �, � � utĭlis, e

����� � radix, īcis, f

��������, �, � � brevis, �

������������� � eloquentia, ae, f

� �� � silva, ae, f ��� � aestas, ātis, f ��� � pratum, i, n ������ � amo, āvi, ātum, āre �

���c � Mars, Martis, m

���� � habeo, ui, ĭtum, ēre

���� � �������� � abundo, āvi, ātum, āre (+Abl)

���� ������ � soleo, solĭtus sum, ēre

����� � minus

������� � Mercurius, ii, m

��� � pax, pacis, f

��������� � ars, artis, f

���� � oppĭdum, i, n

���� � urbs, urbis, f

����� � luna, ae, f

�����, �, � � firmus, a, um

������� � taceo, tacui, tacĭtum, ēre

����� � possum, potui, posse

����� � nauta, ae, m

��� � vir, i, m

����� � debeo, ui, ĭtum, ēre

�������� � multo

���������������� � ingĕro, gessi, gestum, ĕre

����� � nomen, ĭnis, n

��������, �, � � summus, a, um

����� � popŭlus, i, m

������������� � nascor, natus sum, nasci

��������� � praeceptum, i, n

����� � littĕrae, ārum, f

���, �, � � noster, tra, trum

�� ��������� � deficio, fēci, fectum, ĕre

�� ����� ... � � � non modo, sed etiam, non solum..., sed etiam

��������� � pericŭlum, i, n

������ � vitium, ii, n

������� � discordia, ae, f

������������, �, � � incolŭmis, e

������� � res adversae, f (Plur.)

�� � quam

������� � creo, āvi, ātum, āre

����� � praesidium, ii, n

������ � orātor, ōris, m

����� � Orestes, is, m

���� � autumnus, i, m

�������, �, � � ultĭmus, a, um

����� � insŭla, ae, f

���������� � accipio, cepi, ceptum, ĕre

������ � venēnum, i, n

������������ � supĕro, āvi, ātum, āre

���������� � vinco, vici, victum, ĕre

�������� � victoria, ae, f

������ � scribo, scripsi, scriptum, ĕre

������ � littĕrae, ārum, f (Plur.)

������ � capio, cepi, captum, ĕre

ϳ��� � Pylădes, is, m

��� � fructus, us, m

����������� � revertor, versus sum, verti

������ � male

���� � poēta, ae, m

���������� � monstro, āvi, ātum, āre

��������� � tego, texi, tectum, ĕre

����������� � imperātor, ōris, m

���������� � erro, āvi, ātum, āre

�������� � morior, mortuus sum, mori

���� � tempus, ŏris, n

������ � consilium, ii, n

������� � initium, ii, n

��������, �, � � honestus, a, um

������� � regŭla, ae, f

����������, �, � � certus, a, um

�������� � studeo, ui, �, ēre (+Dat.)

��������� � labōro, āvi, ātum, āre

����� � labor, ōris, m

�������� � sumo, sumpsi, sumptum, ĕre

������� � exemplum, i, n

���������� � orno, āvi, ātum, āre

�����������, �, � � cupĭdus, a, um

��������� � adnvenio, vēni, ventum, īre

������� � causa, ae, f

�������� � amīcus, i, m

�������� � provincia, ae, f

������� � res frumentaria

��������� � habĭto, āvi, ātum, āre

���� � avis, is, f

��� � Remus, i, m

�������� � Romānus, i, m

�� � fossa, ae, f

��� � fluvius, ii, m

�� � res, rei, f

������ � facio, feci, factum, ĕre

��������� ��������� ���� � castra ponĕre

���������, �, � � situs, a, um

���������� � narro, āvi, ātum, āre

����� � mens, mentis, f

��������, �, � � prudens, entis

����� � Romŭlus, i, m

��� �os, oris, n

��������� � deleo, ēvi, ētum, ēre

��� � ipse, ipsa, ipsum

������ � Saturnus, i, m

��������� � sacer, cra, crum

����� � senātus, us, m

����� � apud (+Acc.)

�������, �, � � fortis, e

������ � quot

��������� � modestia, ae, f

�������, �, � � infirmus, a, um

����� � gloria, ae, f

�������, �, � � clarus, a, um

����� � verbum, i, n

������ � mors, mortis, f

��� � nix, nivis, f

�������� �, � � iucundus, a, um

����� � sol, solis, m

������ � cano, cecĭni, cantum, ĕre

��������, �, � � aequus, a, um

���������, �, � � studiōsus, a, um

������ � tot

������� � pars, partis, f

�����, �, � � talis, e

����� ����� � ităque

�����, �������� ������, ���� �� ���� �������� (VII-VI ��. �� �.�.) � Thales, ētis, m

������ � Tantălus, i, m, ��� ���㳿

������ ������ � Tarquinius Superbus, ������� �������� ���, ���� ��� �������� �� ���� 509 �.

������� � bestia, ae, f

����� �triumphus, i, m

����������� � curo, āvi, ātum, āre

� ���������� � munio, īvi, ītum, īre ����� � discipŭlus, i, m ������� � magister, tri, m �

������ � philosophus, i, m

��곺�� � Phoenix, īcis, m

����� � Phocion, ōnis, m, ���-����� ����������� � ������, ����� ���������, ���������� ��������, ��� ��������� 318 �. �� �.�.

����� � Phrygia, ae, f

� ������, �, � � aeger, gra, grum ��������, �, � � audax, ācis ����� � volo, volui, velle ���� � templum, i, n �

��� � rex, regis, m

����� � floreo, ui, ēre

����� � Caesar, ăris, m

������� � Cicĕro, ōnis, m, �������� ����������, ������, ������ (106-43 ��. �� �.�.)

����� � frequenter

� ��������, �, � � beātus, a, um ����� � res secundae, f (Plur.) � ����� � Iuppĭter, Iovis, m �

���� � si


��������� �������

���� �����

��������� �����

��������� ����

(��� ������������� ����������)

�������� ̳���������� ����� � ����� ������ �� �������� ��� ��������
������������� ����������. ���� � ___ �� 2005 ����.

�������� ��������� �������

���������� ������� ����� �����

������ ����������

³����������� �� ������

ϳ������� �� ����� 2005.

������ . ���� ����������� � 1

�������� �����. ���� ��������.

��. ����. ���. 16,5. ����.-���. ���. 17,5.

³������� ����� ���������� ���������� �������-2000�

�������� ��� �������� ��ᒺ��� ��������� ������ �� ���������� ������ ��������, ����������� � ���������������� ��������� ���������. ���� �� 764 �� 11.01.2002 �.

�/� 8805, �.³�����-27, ������, 21027.

���. (0432) 43-95-49

E-mail: podill@vinnitsa.com

³���������� �� �� ��������� ������������ �������

21100, ���. 600-����, 19, �.³�����

ISBN 966-96073-2-9 � ���� �����, ��������� �����

� ³������� ����� ���������� ���������� �������-2000�

³��������� �񳺿 ����� ��� ����-��� �� ������� ���������� ��� �������� ����� �����������. ����-�� ������ �������� �������� ����� ���������������� � �������� �������.

���� 2005